Morgunblaðið - 21.09.1994, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 21. SEPTEMBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
GERRIT Schuil og Guðni Franzson.
„Ich liebe
dich, Clara“
TÓNLIST
Gcrðubcrgi
KLARINETTU-
TÓNLEIKAR
Guðni Franzson og Gerrit Schuil
léku verk eftir Schumann og
Brahms. Laugardagurinn
17. september 1994.
MARGT og mikið hefur verið ritað
um vináttu' Schumanns og Brahms
og eru fá dæmi um slíka vináttu
tveggja tónsmiða, nema þá helst
Haydns og Mozarts. í raun er hér
um að ræða sérkennilegan þríhyrn-
ing því millum þeirra var Clara Schu-
mann, ekki síðri tónsnillingur en
þeir og hollráð þeim og gagnrýnin
á tónsmíðar þeirra. Tónleikarnir hóf-
ust á Phantasiestiicke op. 73, eftir
Schumann, glæsilegu verki, sem var
mjög skemmtilega leikið. Rómöns-
urnar þtjár, op. 94, eftir Schumann,
voru upphafsverkin eftir hlé en þar
er minna umleikis hvað varðar tækni
og tilfinningaleg átök og standa
rómönsurnar því nær sönglaginu,
eins og það er fegurst hjá Schu-
mann. Klarinettsónöturnar eftir
Brahms eru meðal fegurstu tón-
skáldverka rómantíska tímabilsins
og þar náði samleikur Guðna og
Gerrits mestri reisn, bæði þar sem
öllu var vogað og í hægu þáttunum,
þar sem þeim tókst oft að skapa
óvenjulega sterka stemmningu. Það
mátti heyrá í leik beggja, að tónlist-
in er annað og meira en nótur. A
sama hátt og Guðni hefur vakið at-
hygli fyrir tilfínningaþrunginn flutn-
ing á útspekúleruðum nútímatón-
verkum, var hann ekki síðri í túlkun
hins rómantíska tónmáls í verkunum
eftir Schumann og Brahms, þar sem
þeir félagar léku með sterkar and-
stæður, allt frá kyrrlátri íhygli upp
í átök, sem oft náðu að vega salt á
ögurbrún áhættunnar, eins og heyra
mátti t.d. í lokaþáttunum í Brahms-
sónötunum. Glæsileiki og listfengi
var aðalsmerki tónleikanna og til-
finning þeirra félaga fyrir tónmáli
verkanna kom einnig fram í afburða-
fallegu tónverki, sönglaginu Ihr Bild,
eftir Clöru Schumann, en þeir til-
einkuðu henni þessa tónleika. Það
lýsir ef til vill að nokkru listfengi
Guðna, að hann fann smá stef í
verki Schumanns, er ber í sér hljó-
man orðanna „Ich liebe dich, Clara".
Jón Ásgeirsson
A *
Islensk menningarvika í Arósum
Viðamikil
íslandskynning
ISLAND er landet er heitið á
menningarviku sem haldin verður
í Árósum í Danmörku 26. septem-
ber til 2. október. Í heitinu getur
falist í senn að ísland sé landið
og það „hafi lent“ í Danmörku,
eins og forstjóri Norræna hússins,
Torben Rasmussen, benti á þegar
hann kynnti dagskrá menningarvi-
kunnar.
Torben Rasmussen, sem nýlega
tók við forstjórastarfi Norræna,
hússins í Reykjavík, sagði það við
hæfi að minnast íslands á danskri
grund vegna gamalla og nýrra
tengsla landanna, einnig væri af-
mælisár lýðveldisins næg ástæða.
Hann bætti því við að ekki væri
úr vegi að girða fyrir ranghug-
myndir um landið.
Menningarvikan kemur til með
að kosta átta milljónir íslenskra
króna og er það dtjúgur hluti þess
framlags sem Norræna húsið fær
árlega til rekstrarins. Menntamála-
ráðuneyti Islands og Danmerkur
veita styrki og einnig Flugleiðir,
Hertz, Gyldendal og fleiri fyrir-
tæki. Torben Rasmussen sagði að
það væri stefna í norrænu sam-
starfi að efna til kynninga í næst
stærstu borgum landanna, einblína
TORBEN Rasmussen, for-
stjóri Norræna hússins.
ekki á höfuðborgir. Norræna húsið
í Reykjavík gengst ekki aðeins
fyrir kynningum norrænna mál-
efna hérlendis heldur vill kynna
ísland annars staðar á Norðurlönd-
um.
Fjölbreytt dagskrá
Dagskráin hefst formlega með
tónleikum í Tónlistarhúsinu í Árós-
um þar sem Erling Blöndal Bengts-
son og Nina Kavtaradze leika sam-
an á selló og píanó.
Myndlistarsýningar verða af
ýmsu tagi, m.a. með verkum eftir
Kjarval, Einar Jónsson, Jón Stef-
ánsson, Júlíönu Sveinsdóttur, Nínu
Tryggvadóttur og Þorvald Skúla-
son. Þá verða sýningar á verkum
fjölmargra núlifandi myndlistar-
manna, málverk, vatnslitamyndir,
grafík, listiðnaður og hönnun.
Fyrsta sýning erlendis á ís-
lenskri byggingarlist frá 18. öld
til okkar tíma verður í Arkitekta-
skóla Árósa, einnig sýning frá
ÞJóðminjasafni íslands á íslenska
þjóðbúningnum. Sögulegar ljós-
myndasýningar eru enn fremur á
dagskrá.
Karlakórinn Hekla, Böm náttúr-
unnar og Bíódagar verða meðal
kvikmynda auk heimildamynda og
myndbanda.
Bókmenntir og ásatrú
Rithöfundamir Einar Már Guð-
mundsson, Einar Kárason, Kristín
Ómarsdóttir, Sjón og Vigdís
Grímsdóttir lesa úr verkum sínum.
Ýmsir fræðimenn halda fyrirlestra
um listir og bókmenntir, handritin
og ásatrú. Leikgerð Sveins Einars-
sonar á Bandamannasögu verður
sýnd og rokkhljómsveitin Sting-
andi strá leikur á nokkrum tónleik-
um.
Efnt var til ritgerðarsamkeppni
um ísland meðal skólabama í
Árósum og verða verðlaun veitt.
Danskir matreiðslumenn fram-
reiða íslenskan mat og kórsöngur,
íþróttir og íslenski hesturinn setja
svip á dagskrána.
Dagskrá menningarvikunnar er
birt í myndskreyttum bæklingi og
búið hefur verið til veggspjald í
tilefni menningarvikunnar.
Fijálsi leikhópurinn æfir í Tjarnarbíói
Sannur vestrí á fjalimar
FRJÁLSI leikhópurinn æfir um
þessar mundir leikritið Sannur
vestri (True West) eftir bandaríska
leikritaskáldið og leikarann Sam
Shepard, sem einnig skrifaði Sjúk
í ást, sem sýnt var hér á landi.
Leikrit þetta hefur verið sýnt víða
um heim og fengið góðar viðtökur.
Verkið verður frumsýnt um
miðjan október í Tjarnarbíói. Hall-
dór E. Laxness leikstýrir verkinu
og leikarar eru Valdimar Örn
Flygenring, Magnús Ragnarsson,
Harald G. Haraldsson og Guðrún
Þ. Stephensen.
Grátbroslegt
Sannur vestri er tragikómedía
sem ijallar um tvo bræður sem
hittast óvænt á heimili móður sinn-
ar í Kalifomíu. Yngri bróðirinn,
Austin, er að betjast við að koma
saman rómantísku kvikmynda-
handriti fyrir Hollywood, þegar
eldri bróðirinn, Lee, drykkfelldur
flækingur, mætir á staðinn.
Vinnufriðurinn er úti fyrir Austin
og er hann sleginn út af laginu,
þegar Lee nær að vekja áhuga
kvikmyndaframleiðanda Austins á
nútíma vestra, sem er óskrifaður.
Framleiðandinn er tilbúinn að
kaupa þennan vestra fyrir miklar
fúlgur, sem þýðir algjört skipbrot
fyrir Austin. Þó að þeir séu bræð-
ur gilda engar venjulegar reglur
á milli þeirra og mörg mál eru
óuppgerð, enda ólíkir.
Forsala aðgöngumiða er hafín
og sýningarfjöldi er takmarkaður.
Úlfar og menn
JACK Nicholson vinnur enn einn leiksigur, sem tvær ólíkar
persónur I Úlfur.
KVIKMYNPIR
Stjörnubíó
ÚLFUR („WOLF'j ★ ★ ★
Leikstjóri Mike Nichóls. Handrit Jim
Harrison og Douglas Wick. Kvik-
myndatökustjóri Giuseppe Rotunno.
Tónlist Ennio Morricone. Förðun
Rick Baker. Klipping Sam O’Steen.
Aðalleikendur Jack Nicholson, Mich-
elle Pfeiffer, James Spader, Kate
Nelligan, Richard Jenkins, Christ-
opher Plummer. Bandarísk. Columb-
ia Pictures 1994.
ÁHORFENDUR, og þar af leið-
andi Hollywood, tóku miklu ást-
fóstri við hverskyns ófreskjur strax
á sokkabandsárurn kvikmyndanna.
Athyglin beindist einkum að þeirri
ókræsilegu þrenningu, úlfmannin-
um, eða varúlfinum, Drakúla greifa
og Frankenstein. Sem kunnugt er
gerði Francis Coppola stórmynd um
Drakúla fyrir skemmstu, „undra-
barnið” Kenneth Brannagh vinnur
nú að nýjustu myndinni um skrímsl-
ið Frankenstein (með sjálfum Rob-
ert de Niro í titilhlutverkinu) og
Úlfur er ’94 árgangurinn af úlf-
manninum, með afburðamanni í
hveiju rúmi. Svo ástarævintýrið
stendur enn.
Útgáfustjórinn Randall (Jack
Nicholson) verður fyrir því að vera
bitinn af úlfi sem hann ók á að
næturlagi. Frá því fer líkamsstarf-
semi hans að taka miklum stakka-
skiptum. Lyktarskynið eykst og
athyglisgáfan. Smám saman verða
breytingarnar enn meira afgerandi,
hann breytist í úlfmann, varúlf, að
næturlagi. Jafnframt því verða
miklar breytingar í lífi bans. Rand-
all er sagt upp starfí og við því
tekur undirmaður hans og skjól-
stæðingur, Stewart Swinton (James
Spader). Þá kemst hann að því að
kona hans stendur í ástasambandi
við Swinton en sjálfur verður Rand-
all ástfanginn af Lauru Alden
(Michelle Pfeiffer), dóttur yfir-
manns síns. Nú er úlfseðlið farið
að taka við sér í líkama og sál prúð-
mennisins Randalls sem snýr vöm
í sókn og knýr fram sigur á öllum
vígstöðvum, eða hvað?
Þær gerast ekki glæsilegri,
skemmtimyndirnar frá Hollywood,
enda einvalamannskapur að baki.
Tónlist Morricones draugsleg, dimm
og tregafull, klippingamar gerast
ekki betri en hjá Sam O’Steen, svið-
in og sviðsbúnaðurinn í úrvals-
flokki, handritið afar vel skrifað og
snillingurinn Giuseppe Rotunno,
sem á árum áður gerði garðinn
frægan með heimskunnum leik-
stjórum einsog Fellini, Huston og
Vittorio De Sica, svo nokkrir séu
nefndir, fangar söguna og and-
rúmsloftið á meistaralegan hátt.
Það kæmi ekki á óvart þó Óskars-
verðlaunatilnefningarnar hellist yfir
Úlfínn í fyllingu tímans. Og Jack
Nicholson í toppformi. Sama hvort
hann er að túlka hinn fágaða og
siðprúða menntamann, útgefand-
ann, þar er hann hinn fullkomni
herramaður á hverju sem gengur,
eða lætur ráðast af villidýrseðli úlf-
mannsins. Aðrir leikarar standa sig
vel, einkum James Spader, en Úlfur
er mynd Nicholsons, Morricones,
O’Steens, Rotunnos og förðunar-
meistarans Ricks Bakers sem um-
breytir leikendum í varúlfa á ein-
faldan (án nokkurra stórbrellna) og
áhrifaríkan hátt.
Handrit þeirra Jims Harrisons
og Wesleys Stricts er óvenju
bragðmikið, hlaðið frábærum til-
svörum, kaldhæðni að menntaelít-
unni og hinum harða heimi stjórrn
enda stórfyrirtækja vestan hafs. í
rauninni er baráttusaga útgáfu-
stjórans Randalls svo áhugaverð og
vel unnin áður en dýrið hleypur í
manninn að þessi gamla, góða var-
úlfssaga pirrar mann dálítið. En við
því er ekkert að gera, heldur berast
með. Handritshöfundunum tekst
heldur ekki eins vel upp í úlfkapítul-
anum öllum, svo sem engin furða,
en það hefði mátt slípa hlutina bet-
ur saman og ganga tryggilegar frá
lausum endum, svo sem hver beit
Swinton?
Úlfur er blanda af frábærri mynd
um miskunnarlausa baráttu í við-
skipta- og einkalífi áhugaverðrar
persónu og hinnar gömlu goðsagnar
um úlfmanninn. Báðar túlkar Nich-
olson af snilld. Ramminn er óvenju
vandaður og Mike Nichols leikstýrir
af reynslu og fagmennsku. Þessir
þættir rekast nokkuð stirðlega á,
engu að síður er Úlfur einkar
skemmtileg og vönduð afþreying.
Sæbjörn Valdimarsson