Morgunblaðið - 08.10.1994, Qupperneq 6

6 LAUGARDAGUR 8. OKTÓBER 1994
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Skoðanakönnun IM Gallups fyrir Hið íslenska kennarafélag og Kennarasamband Islands
61%ámóti
lengingu
skólaárs
Ertu hlynnt(ur) eða andvíg(ur)
lengingu grunnskólaársins í 10 mán.
og styttingu framhaldsskólans í 3 ár?
Á rekstur grunnskóla
að vera í höndum ríkis
eða í höndum sveitarfélaga?
Úr
skoðanakönnun
ÍM Gallup
fyrir HÍK 09 KÍ
í september
1994
337 spurðir
806 tóku afstöðu
31 tök ekki afstöðu
Hvorki né
5,5%
837 spurðir
695 tóku afstöðu
142tók ekkiafstöðu
Niðurstöður styrkja
sjónarmið kennara
Meirihluti hlynnt-
ur ríkisreknum
skólum
HIÐ íslenska kennarafélag og
Kennarasamband íslands kynntu í
gær niðurstöður skoðanakönnunar
um skólamál og breytingar á lögum
um grunnskóla og framhaldsskóia,
sem ÍM Gallup framkvæmdi í sept-
ember sl. Valdir voru af handahófi
1.200 manns á aldrinum 15 til 69
ára á landinu öliu og nemur svörun
71,7%. Könnunin leiðir í ljós að
rúmlega 61% svarenda sagðist and-
vígt áformum um að skólaárið í
grunn- og framhaldsskólum yrði
lengt úr 9 mánuðum í 10 og fram-
haldsskólinn þannig styttur úr 4
árum í 3. Um 33% sögðust hlynnt
lengingu skólaársins og rúm 5%
hvorki hlynnt né mótfallin henni.
Fleiri vilja að ríkið
reki skóla
í niðurstöðum könnunarinnar
kemur fram að 57% svarenda telja
að rekstur grunnskóla eigi að hvíla
á herðum ríkis en 47% sögðust vilja
láta sveitarfélögin annast þennan
rekstur. Þegar svörin voru greind
eftir kynjum, reyndust mun fleiri
konur en karlar vilja að reksturinn
væri áfram í höndum ríkisins, eða
65% kvenna á móti 49% karla. Um
68% þeirra svarenda sem eru á
skólaaldri, þ.e. á milli 15 og 19 ára
gamlir, vilja að ríkis annist rekstur
grunnskóla en lægst er þetta hlut-
fall hjá fólki á milli 55 og 59 ára,
eða tæplega 47%. Tæplega 61%
svarenda telur hins vegar að sveit-
arfélag sitt sé í stakk búið til að
taka við rekstri grunnskóla 1. ág-
úst 1995, eins og að er stefnt, en
rúmlega 39% telja svo ekki vera.
Karlar voru frekar þeirrar skoðunar
en konur að sveitarfélögin séu
reiðubúin til að annast reksturinn.
Rúmlega 84% Reykvíkinga telja
borgina undir það búna að taka við
rekstri grunnskóla á tilætluðum
tíma, en minnihluti fólks á lands-
byggðinni, ef undan eru skilin Suð-
urnes, er sömu skoðunar varðandi
sín sveitarfélög. Úti á landsbyggð-
inni eru skólar og rekstraraðilar
þeirra jafnframt fleiri. Eftir því sem
fólk hafði hærri fjölskyldutekjur var
líklegra að það teldi sveitarfélag
sitt tilbúið til að taka við rekstrin-
um.
Samræmd próf og bætt laun
Viðmælendur vpru spurðir hvort
þeir væru hlynntir eða andvígir því
að samræmdum prófum væri fjölg-
að, þannig að þau væru einnig hald-
in í 4. og 7. bekk grunnskóla. Tæp-
lega 51% kváðust vera hlynnt próf-
unum en 43% andvíg, en rúm 6%
skipuðu flokk þeirra sem voru
hvorki með eða á móti. Fólk virtist
þó almennt mun hlynntara sam-
ræmdum stúdéntsprófum en slíku
fyrirkomulagi í neðri bekkjum
grunnskóla. I yngsta aldurshópnum
var andstaðan við samræmd próf
mest, eða 57% svarenda á aldrinum
15 til 19 ára sem voru andvíg, sam-
anborið við að meirihluti fólks sem
hafði unglinga á aldrinum 15 til
19 ára á sinni forsjá var fylgjandi
samræmdum stúdentsprófum.
Skoðanir fólks á því hvort i
grunnskólalögunum eigi að vera
ákvæði um hámarksfjölda nemenda
í bekk eru nokkuð svipaðar, því
tæplega 79% voru hlynnt slíku
ákvæði en aðeins 19% því mótfallin.
Tæplega 57% svarenda kváðust
þeirrar skoðunar að ef iaun kennara
yrðu bætt, myndi það leiða til betra
skólastarfs, en rúmlega 43% töldu
það litlu eða engu skipta. Konur
eru frekar þeirrar skoðunar en karl-
ar. Greining eftir aldri leiddi í ljós
að unglingar á aldrinum 15 til 19
ára höfðu minnsta trú á að bætt
laun leiddu til betri skólastarfs, eða
aðeins 28% þeirra, en mesta trú á
launabótum til handa kennurum
hafði fólk á aldrinum 35 til 44 ára,
eða 69%. Hlutfall þeirra sem telja
launabætur til batnaðar er alls stað-
ar undir 50% á landsbyggðinni að
frátöldum Suðurnesjum, en á höf-
uðborgarsvæðinu er hlutfallið í
kringum 66%. Rúmlega 81% sér-
fræðinga og yfir 73% þeirra sem
vinna við skrifstofustörf eða fag-
lærð störf við opinbera þjónustu,
eru þeirrar skoðunar að bætt laun
leiði til betra skólastarfs. Þetta hlut-
fall er lægra í öðrum stéttum og
lægst hjá þeim sjómönnum og
bændum sem svöruðu, eða um 40%.
Aðspurðir voru að endingu beðn-
ir um að raða í forgangsröð þremur
atriðum sem þeir telja mikilvægast
fyrir þá sjálfa eða fjölskyldur þeirra;
góðar samgöngur, góður skóli og
góð heilsugæsla. Tæplega 57%
töldu góða heilsugæslu vera mikil-
vægasta atriðið af þessum þremur
en tæplega 33% töldu skólann eiga
að skipa það sæti. Tæplega 11%
nefndu samgöngur í fyrsta sæti,
og leiðir greining eftir búsetu í ljós
að góðar samgöngur skipa veiga-
meiri sess á meðal íbúa í litlum
bæjum og í dreifbýli. Góður skóli
var aftur á móti nefndur hlutfalls-
lega oftar á Suðurnesjum og ná-
grannasveitarfélögum Reykjavíkur.
ELNA Katrín Jónsdóttir, formaður
Hins íslenska kennarafélags, og Guð-
rún Ebba Ólafsdóttir, varaformaður
Kennarasambands íslands, segja nið-
urstöður könnunar ÍM Gallup styrkja
fagpólitíska afstöðu kennara varð-
andi hugmyndir um lengingu skóla-
ársins og styttingu framhaldsskól-
ans, flutnings grunnskóla til sveitar-
félaga, launamál og fjölda í bekkjar-
deildum. „Afstaða fólks er mjög skýr
í flestum tilvikum og þeir fýrirvarar
sem við höfum sett við hugmyndir
um t.d. lengingu skólaárs og flutning
grunnskóla, eiga sér greinilega
hljómgrunn meðal almennings," seg-
ir Guðrún Ebba.
Elna Katrín og Guðrún Ebba segja
að eindregin afstaða almennings til
lengingar skólaárs hafí ekki komið
þeim mjög á óvart.
Lítt útfærðar hugmyndir
„Flutningur grunnskóla hefur ver-
ið sagður vera formatriði og í sam-
ræmi við vilja mikils meirihluta fólks.
Greinilegt er að farið hefur verið
offari í þessum efnum og ég held
að fólk hafi smátt og smátt áttað
sig á að margt í þessum hugmyndum
um lengingu skólaárs, er lítt útfært.
Við og fleiri höfum bent á að ræða
þyrfti meira en fjölda skóladaga, það
þyrfti einnig að skoða innihaldið.
Lenging skólaársins til samræmis við
það sem tíðkast víða í nágrannalönd-
um okkar, þarf að fela í sér breyt-
ingu á námsefni og jafnvel nýjar
námsgreinar. Hugmyndirnar þýða
minnkandi atvinnuþátttöku ung-
menna sem leiðir ,til aukinnar
ábyrgðar skóla á þessu fólki sem
hann hefur ekki bolmagn til að
óbreyttu," segir Elna Katrín.
Þær segja að stuðningur fólks við
samræmd próf hafi valdið þeim
nokkrum vonbrigðum, þar sem stað-
reyndin sé sú að þegar skólastarf
þurfi að miðast að miklu leyti við
samræmd próf, leiði það til frekari
stöðlunar kennslu en nú tíðkast.
Vara beri við ofurtrú á gildi sam-
ræmdra prófa, sem séu mjög kostn-
aðarsöm. „Verði þessi próf að veru-
leika þarf að auka eftirlit með öllu
skólastarfi til muna, auk þess sem
eitt próf getur ekki talist réttur
mælikvarði á allt starf í skólum
landsins," segir Guðrún Ebba.
Ráðherra taki mið
Þær segjast fagna stuðningi við
að setja lagaákvæði sem spornar við
að of margir nemendur séu í hverri
bekkjardeild, og skilningi meðal fólks
á að launakjör kennara séu ófull-
nægjandi. „Við vonum einungis að
menntamálaráðherra taki tillit til
þessara sjónarmiða meirihluta fólks
við áframhaldandi ákvörðunartöku í
umræddum málaflokkum," segir
Elna Katrín.
Bókanir um úttekt á fjárhag borgarinnar og könnun á stjórnkerfi
Fjárhagiir og sljórn-
un í ógöngum að
matí meírihlutans
ÚTTEKT Endurskoðunarskrifstofu
Sigurðar B. Stefánssonar á fjárhag
Reykjavíkurborgar og könnun Stef-
áns Jóns Hafstein á stjómkerfi
Reykjavíkurborgar voru meðal
mála sem rædd voru á fundi borgar-
stjórnar sl. fimmtudag. í bókun
Reykjavíkurlistans kemur fram að
skýrslumar varpi skýru ljósi á fjár-
hagslegar og stjórnunarlegar
ógöngur sem borgarkerfið var kom-
ið í undir stjórn Sjálfstæðisflokks-
ins. í bókun borgarfulltrúa Sjálf-
stæðisflokksins vegna úttektar end-
urskoðenda segir að hún staðfesti
að ekkert sé athugavert við athafn-
ir og vinnureglur sjálfstæðismanna
í Reykjavík. Þá sé skýrsla Stefáns
Jóns Hafstein einungis umbúðir
utan um þá fyrirætlan borgarstjóra
að koma á fót fimm nýjum stjórnun-
arsviðum og ráða fimm fram-
kvæmdastjóra.
Skortur á ábyrgð
og yfirsýn
í bókun R-lista kemur fram að
skýrslumar hafi verið unnar að
hans frumkvæði og að niðurstöður
þeirra varpi ljósj á fjárhagslegar
og stjórnunarlegar ógöngur sem
borgarkerfið var komið í undir for-
ystu Sjálfstæðisflokksins. „Þessar
skýrslur eiga það sammerkt að þær
leiða í ljós að mikið skortir á að
ábyrgð sé nægjanlega vel skilgreind
í stjórnkerfi borgarinnar og að upp-
lýsingakerfi hennar hafí þróast í
takt við nútímahugmyndir um
stjórnun."
Bent er á að upplýsingar hafí
ekki verið notaðar sem stjórntæki
og að meðal annars þess vegna
hafí skort nauðsynlega yfírsýn og
aðhald í rekstri og fjármálum borg-
arinnar. Nú sé svo komið að rekstr-
arútgjöld taki til sín allar tekjur
borgarinnar og rúmlega það. Fé til
framkvæmda á þessu ári sé ekkert
nema lánsfé. Úttekt á fjárhagsstöð-
unni leiði auk þess í ljós að fyrstu
sex mánuði ársins hafi útgjöld ver-
ið 31,2% hærri en skatttekjur tíma-
bilsins. Afleiðingin sé aukin skulda-
söfnun ár frá ári og eru skuldir
borgarinnar nú um 12 milljarðar.
Skuldastaða borgarinnar hafi því
breyst frá því að vera 45% af skatt-
tekjum árið 1990 í um 105% í lok
júní.
Aðhöfðust ekkert
Þá segir; „Forystumönnum Sjálf-
stæðisflokksins í borgarstjórn
Reykjavíkur var fullkunnugt um
þessa stöðu en aðhöfðust samt ekk-
ert. í stað þess að takast á við að-
steðjandi vanda kusu þeir að vísa
honum inn í framtíðina og brugðust
þar með skyldu sinni við umbjóð-
endur sína - íbúa Reykjavíkur.
Samkvæmt ósk kjósenda, kemur
það vandasama verk í hlut Réykja-
víkurlistans að fínna leiðir út úr
þessum ógöngum."
Atvinnu haldið uppi
í bókun Sjálfstæðisflokksins seg-
ir að skýrsla endurskoðendanna
staðfesti að ekkert athugavert er
við athafnir og vinnureglur sjálf-
stæðismanna í Reykjavík. Borg-
arbúum sé ljóst að á sama tíma og
samdráttur hafí orðið í skatttekjum
borgarinnar og efnahagsörðugleik-
ar og atvinnuleysi hafi aukist á síð-
ustu þremur árum hafi verið ákveð-
ið að borgin tæki virkan þátt í að-
gerðum til að snúa þróuninni við
og halda uppi verkframkvæmdum
og atvinnnu á meðan fyrirtæki
hefðu minna svigrúm til þess. Þetta
k'omi skýrt fram í fjárhag borgar-
innar.
Undirbúa skattahækkun
Þá segir: „Upphrópanir R-listans
vegna fjármála borgarinnar eru ein-
göngu til þess að undirbúa skatta-
hækkanir, sem einkenna vinnu-
brögð þeirra vinstri flokka sem nú
hafa komið undan R-lista merkjum
og stjórna Reykjavík með skrif-
finnsku, pólitískum aðstoðarmönn-
um og fjölgun milliliða."
Fimm ný svið
í sérstakri bókun minnihlutans
um skýrslu Stefáns Jóns Hafsteins,
segir að hún sýni að ætlunin sé að
koma á fót fímm nýjum stjórnunar-
sviðum og ráða fimm framkvæmda-
stjóra. Tillögurnar feli í sér að ein-
angra eigi borgarstjóra frá daglegri
stjómun borgarinnar, styrkja emb-
ættismannakerfið á kostnað kjör-
inna fulltrúa og gera öll samskipti
stjórnsýslu borgarinnar og borgar-
anna þunglamalega. „Víða í skýrsl-
unni gætir mikils misskilnings á
hlutverki einstakra embættismanna
og stofnana og ennfremur er að
finna í skýrslunni beinar rangfærsl-
ur. Skýrslan hefur verið unnin á
fljótfæmislegan hátt og má víða sjá
í skýrslunni að höfundur hefur ekki
þekkingu á viðfangsefninu,“ segir
í bókuninni __
Loks segir að enginn ágreiningur
sé um að stjórnkerfi borgarinnar
þurfi ávallt að vera til endurskoðun-
ar. Þannig hafi verið staðið að
málum hjá borginni og fyrirtækjum
hennar síðustu áratugi. Ekkert
stjórnkerfi sé það fullkomið að ekki
þarfnist það stöðugrar endurskoð-
unar og lagfæringar.