Morgunblaðið - 23.12.1994, Page 29

MORGUNBLAÐIÐ
FÖSTUDAGUR 23. DESEMBER 1994 29
AÐSENDAR GREIIMAR
Sjúkraliðaverk-
fallið - hin hliðin
Spurningarnar sem fjöl-
miðlarnir gleymdu að spyija
Ingibjörg Erna
Þórhallsdóttir Einarsdóttir
SJÚKRALIÐAR hafa nú verið í
verkfalli í rúman mánuð. Sjúkralíð-
ar, sem láglaunastétt, hafa fengið
gagnrýnislausa hluttekningu fjöl-
miðla og almennings vegna baráttu
sinnar fyrir bættum kjörum. Lítil
umræða hefur farið fram um um-
deildar aðferðir þeirra í kjarabaráttu
og framkvæmd verkfallsins, sem er
þannig að alvarlegar spurningar um
verkfallsrétt heilbrigðisstétta hljóta
að vakna.
Það var ekki fyrr en eftir að
sjúkraliðar voru búnir að fá á sig
Félagsdóm að þeir mættu á deildir
samkvæmt undanþágulistum. Var
allt í lagi að virða lögbirtar undan-
þágur og leikreglur í verkfalli að
vettugi og mæta ekki til vinnu sam-
kvæmt undanþágulistum á sjúkra-
húsum? Á bráðadeildum sjúkrahúsa
kom reyndar í ljós að störf sjúkra-
liða eru þess eðlis að fjarvera þeirra
skapaði frekar tímabundin óþægindi
en neyðarástand.
Á öldrunarstofnunum hefur verk-
fall sjúkraliða hins vegar skapað
neyðarástand, sem 19. gr. laga um
kjarasamninga opinberra starfs-
manna eiga að koma í veg fyrir að
geti komi upp. Er í lagi að fram-
kvæma verkfall á svo vafasaman
hátt gagnvart heimilisföstum
öldruðum einstaklingum á hjúkrun-
arheimilum, að neita um undanþág-
ur þannig að ekki sé hægt að veita
nauðsylegustu umönnun?
Ábyrgðarleysi sjúkraliða gagn-
vart skjólstæðingum sjúkrastofnana
er alvarlegt umhugsunarefni fyrir
hjúkrunarfræðinga sem bera ábyrgð
á allri hjúkrun í landinu og hafa
eftir bestu getu axlað verulega auk-
ið vinnuálag til að tryggja sjúkling-
um nauðsjmlega hjúkrunarþjónustu.
Hvers vegna er forysta sjúkraliða
hvað eftir annað að draga kjara-
samninga hjúkrunarfræðinga inn í
kjaradeilu sinna fé-
lagsmanna við ríkið?
Er ekki eðlilegt að
sjúkraliðar beri kjör
sín saman við kjör
annarra aðstoðar-
stéttá á heilbrigðis-
stofnunum sem hafa
svipaða skólagöngu að
baki, t.d. Sóknarkonur
sem eru með sambæri-
legri menntun og
starfssvið eða aðstoð-
armenn í sjúkraþjálf-
un sem reyndar hafa
oftast a.m.k. stúdents-
próf’
Er þetta launapólitíkin fyrir
konur þessa lands?
Tiltöluleg sátt hefur verið um að
menntun skuli metin til launa. Hún
er ein af fáum viðmiðunum sem
auðvelt er að mæla. Launþegahreyf-
ingin hefur undanfarin ár staðfest
þetta rækilega. Hjá mörgum stéttar-
félögum eru ákvæði um launaflokka-
hækkanir samfara námskeiðssókn
sem varir í nokkra daga eða vikur.
Þó má helst skilja af málflutningi
þeirra, sem hefur verið mál að tjá
sig um verkfall sjúkraliða, verka-
lýðsforingja, vinnuveitenda, þing-
manna og leiðarahöfunda, að hjúkr-
unarfræðingum beri ekki laun í sam-
ræmi við menntun og ábyrgð. Öllum
þykir sem hjúkrunarfræðingar hafi
gert of góða samninga i vor, þeir
beri of mikið úr býtum miðað við
það sem þeir ættu að hafa. Þegar
kemur að háskólamenntaðri kvenna-
stétt gildir jafnlaunastefna, sem ekki
eru gerðar kröfur um að gildi gagn-
vart öðrum.
Hvemig má það vera að launa-
munur milli tveggja kvennastétta,
annarrar þar sem er krafist fjögurra
ára háskólanáms eða átta ára
menntunar eftir grunnskólapróf og
Sjúkraliðar hafa fengið,
sem láglaunastétt,
gagnrýnislausa hlut-
tekningu. Ingibjörg
Þórhallsdóttir og
Erna Einarsdóttir
segja litla umræðu hafa
farið fram um fram-
kvæmd verkfallsins.
hinnar, sem er aðstoðarstétt, þar
sem krafist er tæplega þriggja ára
menntunar eftir grunnskólapróf, má
aðeins vera 15-20%? Við munum
ekki eftir að fjölmiðlar eða aðrir sem
hafa fjallað um kröfugerð sjúkraliða
hafi sett spumingu við þessa þumal-
puttareglu forystu sjúkraliða. Sam-
kvæmt henni eiga hjúkrunarfræð-
ingar að fá um það bil 3%, ekki einu
sinni launaflokk, fyrir hvert ár sem
þeir hafa varið til menntunar um-
fram þá menntun sem sjúkraliðar
hafa.
Hugleiðingar um stöðu
sjúkraliða í kjarasamningum
Fjóla
Arndórsdóttir
Sigríður
Þórarinsdóttir
Á þessum tíma var
viðhorf viðsemjenda
allt annað og gildismat
þeirra til félaganna
hreint ekki það sama.
Ekki þótti mikilvægt
þá að gera einfaldan
samning við félagið þar
sem enginn lækkaði í
launum, né heldur tek-
in til greina sú krafa
sjúkraliða að hækka þá
lægra launuðu til jafns
við þá sem betri kjara
nutu. Tilboðið var að
samræma til lækkunar.
Að því gat félagið
skiljanlega ekki gengið
og því þurfti að gera
mismunandi samninga
Á undanförnum vikum hefur
margt verið rætt og ritað um kjör
heilbrigðisstétta og hefur samningur
sem ríki og borg gerðu við Félag
íslenskra hjúkrunarfræðinga í maí
síðastliðnum oft verið nefndur til.
Við viljum byija á því að óska hjúkr-
unarfræðingum til hamingju með
þann samning, sem þær verðskuld-
uðu sannarlega. Það er ánægjulegt
þegar kvennastétt nær fram bættum
kjörum í þessu þjóðfélagi þar sem
launum kvenna hefur markvisst ver-
ið haldið niðri.
Þann 16. desember síðastiiðinn
skrifaði Vigdís Jónsdóttir hagfræð-
ingur grein í Morgunblaðið, þar sem
hún lýsir þessum samningi og hafa
skrif hennar orðið okkur umhugsun-
arefni.
Samningsgerðin var nokkuð flókin
þar sem verið var að sameina tvö
félög, þar sem félagsmenn voru með
mismunandi menntun og mismun-
andi kjör, en lögð var áhersla á að
hafa samninginn einfaldan og auð-
skilinn og að allir héldu sínum rétt-
indum og enginn lækkaði í launum.
Einmitt þessi skynsamlegu, auð-
skildu og sjálfsögðu vinnubrögð urðu
okkur tilefni til að setja þessi orð á
blað. Að þessu leyti stóðum við
sjúkraliðar í svipuðum sporum fyrir
tveimur árum, þegar fyrsti kjara-
samningur Sjúkraliðafélags íslands
var gerður. Einnig þá var settur sam-
an hópur með mismunandi kjör. Krafa
sjúkraliðafélagsins var sú, að félags-
Ein megínkrafa Sjúkra-
liðafélags Islands frá
upphafí, segja þær Fjóla
Amdórsdóttir og Sig-
ríður Þórarinsdóttir,
hefur veríð að jafna
launamim innan þess.
menn um land allt væru á sömu kjör-
um, allir héldu réttindum sínum og
enginn lækkaði í launum.
víða um land og fóru þeir samningar
eftir þeim kjörum sem sjúkraliðar
höfðu haft fyrir á hveijum stað.
Vegna þessara samninga er veru-
legur launamunur á félögunt í Sjúkr-
ajiðafélagi íslands, en ein af meg-
inkröfum félagsins frá upphafi hefur
verið að jafna þennan mun. Ef við-
horf viðsemjenda okkar væri hið
sama og við gerð kjarasamningsins
við hjúkrunarfræðinga, þá hefði ekki
komið til þess hörmulega ástands
sem nú ríkir og bitnar óhjákvæmilega
á þeim er er síst skyldi, öldruðum
og sjúkum. Þá væru sjúkraliðar ekki
í verkfalli í dag.
Höfundar eru sjúkraliðar.
Við höfum hvergi séð sambæri-
lega kröfu og samanburð milli ann-
arra starfshópa með svo ólíka
menntun og ábyrgð. Við minnumst
þess t.d. ekki að hafa séð kröfur um
að launamunur viðskiptafræðinga
og þeirra sem útskrifast af tveggja
ára verslunarbraut Verslunarskóla
íslands skuli mestur vera 15%.
Á að jafna út allan launamun
meðal kvenna,
eitt kyn ein laun?
Ef umræðan um kjör hjúkrunar-
fræðinga undanfarnar vikur endur-
speglar þá launastefnu sem konur
þessa lands eiga að búa við í framtíð-
inni er hætta á ferðum. Hvaða hvati
verður til aukinnar menntunar
kvenna ef launalegur ávinningur á
ekki að skila þeim neinu til baka?
Næsta vor eru kosningar, hvaða
flokkar hafa svona launastefnu í
farteskinu og þora að segja það fyr-
ir kosningar?
Samkvæmt útreikningum hag-
fræðinga BHMR og Félags íslenskra
hjúkrunarfræðinga á æviráðstöfun-
artekjum hjúkrunarfræðinga ann-
arsvegar og sjúkraliða hinsvegar,
eru æviráðstöfunartekjur sjúkraliða
hærri. í báðum tilvikum er miðað
við núgildandi kjarasamninga.
Ekki verður annað séð en að
gagnvart konum í þessum tveimur
stéttum hafi jafnlaunamarkmiðum
jafnaðarmanna í öllum flokkum og
stéttarfélögum verið náð. Sjúkralið-
ar hafa nú þegar hærri æviráðstöf-
unartekjur en hjúkrunarfræðingar.
í lokin
Nú má ekki skilja þessi skrif svc
að höfundur sé andvígur kjarabótum
fyrir sjúkraliða, heldur er verið áð
gera athugasemdir við ábyrgðar-
lausa framkvæmd verkfalls sjúkra-
liða og hvernig forysta þeirra og
aðrir, hafa stöðugt verið að búa til
samanburðarhóp úr hjúkrunarfræð-
ingum, án þess að til þess liggi gild-
ar ástæður.
Allir geta verið sammála um að
sjúkraliðum og öðrum launþegum
beri nægileg laun til framfærslu af
fullu starfi. Þessi stefna, að gera
alla að styrk- og bótaþegum ríkisins
í stað þess að greiða mannsæmandi
laun, er að eyðileggja sjálfsvirðingu
vinnandi fólks í landinu og vanvirðir
eðlilegar hugmyndir um samhjálp
fyrir þá sem minna mega sín.
Sú jafnlaunastefna fyrir konur
sem boðuð hefur verið af verkalýðs-
forystu, bæði innan ASÍ og BSRB
og ýmsum þingmönnun í yfirstand-
andi verkfalli sjúkraliða er fjandsam-
leg æðri menntun kvenna og er
mikilvægt að fólk geri sér grein fyr-
ir afleiðingum slíkrar stefnu.
Höfundar eru
hjúkrunarfræðingar.
Hjúkruníli'fr. Sjúkral. Mismunur. %
Taxtalaun 48.199.788 38.115.888 10.083.900 26,5
Staðgr. skatta 8.113.631 2.183.236 5.930.395 271,6
Endurgr. námslán 2.270.743 2.270.743 100,0
Nettólaun 37.815.414 35.932.652. 1.882.762 5,2
Núvirði m. 1,7% 24.457.272 24.643.979 -186.707 -0,8
Forsendur: Starfsœvi sjúkraliða 18-65 ára lfl. 111.
Starfsævi hjúkrunarfræðings 24-65 ára, lfl. 207
Opið írá kl. 9-23
Valhúsgögn
ÁRMÚLA 8, SÍMAR 812275, 685375.
Jólasettin komin frá
©
Stakir sófar í leðri
frá fcr. 129.000
Hornsófar í leðri
frá kr. 160.000