Morgunblaðið - 22.03.1995, Síða 30

30 MIÐVIKUDAGUR 22. MARZ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Enn um skattalagabrot
Póst- og símamálastofnunar
HREFNA Ingólfs-
dóttir, blaðafulltrúi
Póst- og símamála-
stofnunar ritaði grein í
Morgunblaðið laugar-
daginn 11. mars sl. Því
miður er þar margt sem
ekki er sannleikanum
samkvæmt og þar sem
grein Hrefnu er bein
gagnrýni á hluta af
minni eigin grein frá
4. mars. sl. verð ég að
leiðrétta nokkur atriði.
Skattskyldan
Hrefna segir að „einn
af samkeppnisaðilunum
virðist telja að Pósti og
síma beri að greiða virðisaukaskatt
af þeirri póstþjónustu sem fellur
utan einkaleyfis.“ í þessu sambandi
verð ég að benda á að „skoðun"
þessi er alfarið komin frá ríkisskatt-
stjóra með áliti hans frá 6. maí
1994. Áliti þessu hefur ríkisskatt-
stjóri ekki hvikað frá, þrátt fyrir
þunga pressu frá samgönguráðu-
neytinu. Samkeppnisaðilinn sem
Hrefna vísar til, Póstdreifing hf.,
hefur hins vegar m.a. byggt á þessu
áliti í baráttu sinni fyrir því að Póst-
og símamálastofnun fari að lögum.
Bókhaldið
í grein minni hélt ég því fram
að Póst- og símamálastofnun hagi
ekki bókhaldi í samræmi við lög um
virðisaukaskatt. Hrefna telur þetta
rangt. Þar sem þetta eru mjög alvar-
legar ásakanir ætla ég að rökstyðja
þær nánar.
í 2. mgr. 18. gr. laga um virðis-
aukaskatt segir, að ef aðili reki
‘ .J margþætta starfsemi „ . . . þannig
að sumir þættir hennar séu skatt-
skyldir en aðrir undanþegnir skatt-
skyldu, skulu hin skattskyldu og
undanþegnu viðskipti greinilega að-
greind bæði í bókhaldi og á virðis-
aukaskattskýrslu."
Samkvæmt fullyrðingu Hrefnu
eru tekjur vegna óáritaðra fjölda-
sendinga og innritaðra blaða og
tímarita aðgreindar frá öðrum tekj-
um í bókhaldi Póst- og simamála-
stofnunar. Hún telur því ekkert lög-
brot eiga sér stað. Óáritaðar fjölda-
sendingar og innrituð blöð og tíma-
rit eru hins vegar í krónum talið
aðeins óverulegur hluti af því sem
stofnunin dreifír utan einkaleyfis.
■> Allar aðrar tekjur utan einkaleyfis,
t.d. tekjur af árituðum fjöldasend-
ingum, opnum bréfum, póstkortum,
prenti o.fl, þ.e. tekjur
af öllu sem ekki telst
lokað bréf, eru ekki
aðgreindar í bókhaldi
stofnunarinnar frá
tekjum_ innan einka-
leyfis. í bréfí Póst- og
símamálastofnunar til
Samkeppnisstofnunar,
dags. 26.08.94 segir
orðrétt: „Það skal þó
játað að ekki er skilið
bókhaldslega á milli
tekna af bréfpóstsend-
ingum, sem einkarétt-
ur er á og annarra
bréfpóstsendinga...“
Siðar í sama bréfi seg-
ir stofnunin að það sé
„ . . . nánast engin aðgreining í
gjaldabókhaldi sem gefur möguleika
á því að tilfæra útlagðan kostnað
tengdan einstökum tegundum póst-
þjónustu." Hrefna hefði því mátt
Fjórða óvinsælasta fyr-
irtæki landsins er enn í
dag, að mati Hiartar
Braga Sverrissonar,
að brjóta skattalög.
bera sig saman við yfirmenn sína
áður en hún fer offari í að hreinsa
þá af lögbroti.
Þá er það einnig óumdeilt að ekki
er greint á milli þeirra tekna sem
eru utan einkaleyfís og þeirra sem
eru innan einkaleyfís í virðisauka-
skattskýrslu.
Að mínu mati er því enginn vafí
á því að stofnunin heldur ekki bók-
hald í samræmi við lög um virðis-
aukaskatt.
Skattstofninn
Þar sem tekjum er ekki haldið
aðgreindum í bókhaldi eftir því hvort
um er að ræða tekjur utan einkaleyf-
is eða innan og umfang einkaleyfís-
ins í sjálfu sér er mjög umdeilt, er
engin leið að fullyrða af neinni ná-
kvæmni um raunverulega stærð
skattstofnsins. í grein minni nefni
ég töluna 1,2 til 1,8 milljarðar en
Hrefna leggur mér orð í munn og
segir mig þar eiga við tekjur af
óárituðum fjöldasendingum og inn-
rituðum blöðum og tímaritum. Þessi
tala á auðvitað við um alla póstþjón-
ustu utan einkaleyfís en ekki þennan
litla hluta hennar sem Hrefna nefn-
ir ranglega í grein sinni.
Málflutningur þessarar einokun-
arstofnunar hefur verið nokkuð á
reiki hvað varðar stærð einkaleyfis-
ins. Þegar Póstdreifing hf. benti á
hvað einkaleyfið sé stórt og sam-
keppnishamlandi hélt stofnunin því
fram að starfsemin „byggðist aðeins
að langminnstu leyti á einkarétti"
(Bréf Póst- og símamálastofnunar-
innar til Samképpnisstofnunar dags.
26.08.1994). Þegar að því kemur
að stofnunin þurfi e.t.v. að greiða
skatt af því sem er utan einkaleyfis
er póstþjónusta utan einkaleyfis
skyndilega orðin 6% af starfssem-
inni (159 milljónir af ca. 2,5 millj-
arða veltu af póstþjónustu).
Lagasetning
Með lögum nr. 46/1995 virðist
hafa verið gerð breyting á lögum
um virðisaukaskatt á þá leið að öll
póstdreifíng er undanþegin virðis-
aukaskatti. Með lögum þessum varð
ríkið af tekjum sem mér virðast vera
mun meiri en það sem á að sparast
með tilvísanakerfí heilbrigðisráð-
herra. Engin umsögn íjárlagaskrif-
stofu fjármálaráðuneytis var lögð
fram eins og venja er, engar umræð-
ur áttu sér stað um frumvarpið, í
greinargerð með lögunum er ekki
að fínna orð um það tekjutap sem
ríkisjóður verður fyrir og flutnings-
maður tillögunnar vakti ekki athygli
þingmanna á þeim hagsmunum sem
um var að ræða. Að mínu mati var
þingið blekkt og „þinglokaþreyta"
þess misnotuð illilega.
Lagabreyting þessi er auk þess
mjög illa unnin. Af texta laganna
virðist vera að ætlunin sé að undan-
þiggja alla póstdreifingu, en í grein-
argerð með lögunum segir: „Undan-
þága þessi tekur þó ekki til óáritaðra
bréfapóstsendinga, t.d. fíöldasend-
inga.“
Lög þessi taka hins vegar ekki
gildi fyrr en 1. maí nk. og breyta
því engu um skattskyldu Póst- og
símamálastofnunarinnar í dag og
allt síðasta ár. Stofnunin, sem nýlega
fékk titilinn fjórða óvinsælasta fyrir-
tæki landsins, er því enn í dag að
bijóta skattalög og ætti að skulda
svo miklar upphæðir í virðisauka-
skatt, álag, dráttarvexti og sektir,
að ákvörðun um hvort þær verði inn-
heimtar eða ekki gæti haft talsverð
áhrif á fjárlagahallann.
Höfundur er lögmaður
Póstdreifingar hf.
Hjörtur Bragi
Sverrisson
Stunda kennarar
vinnusvik?
ÞEGAR veisla er
haldin og gestir setjast
að borði, hlöðnu kræs-
ingum, hvarflar að
fáum sú hugsun hvaða
vinna hefur verið lögð
í undirbúninginn. Þeir
vita ekkert um skipu-
lagninguna og vinnuna
fyrir veisluna og brjóta
lítt heilann um það
starf sem vinna verður
að henni lokinni.
Veisluborðið með
kræsingunum er það
eina sem skiptir máli.
Starf prestsins í
predikunarstólnum er
sýnlegt en ekki vinna
hans við undirbúning messunnar.
Starf dómarans í dómsal er sýni-
legt, en ekki vinna hans við samn-
ingu dóma. Háskólaprófessor kennir
Hvenær mun þjóðin
gera sér fulla grein fyr-
ir því, spyr Tómas Ein-
arsson, að í grunnskól-
anum er lögð undirstaða
að framtíð barnsins?
örfáar stundir á viku. Hvað gerir
hann utan þess tíma? Alþingismaður
á að sitja nokkrar stundir á dag í
þingsal meðan Alþingi starfar. Hvað
er vinnutími hans annars langur?
Hvað gerir hann meðan þingleyfi
varir?
Starf kennara í grunn- og fram-
haldsskólum er hliðstætt þessu. Al-
menningur veit af honum, þegar
hann starfar í kennslustofunni fyrir
framan nemendur. Vinna við skipu-
lagningu kennslunnar, undirbúning
kennslustunda, yfirferð verkefna,
leiðréttingu stíla, úrvinnslu ýmis-
konar og umsagnir gerist utan
kennslustundanna, í kyrrþey fyrir
lokuðum dyrum. í þessa vinnu legg-
ur samviskusamur kennari ómældan
tíma, miklu meiri en kjarasamning-
ur segir til um.
Ég nefndi hér að framan nokkrar
stéttir, sem vinna aðeins nokkrar
stundir vikunnar fyrir opnum tjöld-
um. Enginn hefur risið upp og vænt
þær um vinnusvik. En þegar farið
er að ræða starf kennarans kemur
allt annað hljóð í
strokkinn.
í þeirri kjaradeilu
sem nú stendur yfir
hefur vinnutíma kenn-
ara borið mjög á góma.
Háværar raddir hafa
heyrst þess efnis að
kennarar séu að slæp-
ast utan kennslustunda.
Þeir vinni ekki fyrir
kaupi sínu og þá virðist
vera fyrst og fremst
horft á undirbúnings-
dagana á skólatíma og
sumarmánuðina, þegar
skólarnir eru lokaðir
lögum samkvæmt og
allir nemendur í fríi.
Kennarar eru nánast krafðir um
skýrslu fyrir hvetja mínútu ársins.
Þessi tortryggni á störf kennaranna
í grunn- og framhaldsskólum virðist
vera fast gróin í þjóðarsálinni.
Ég hef oft velt því fyrir mér
hvemig á þessu standi. Er þetta
arfur frá liðinni tíð þegar prestar,
sýslumenn og Latínuskólakennarar
voru álitnir æðri almúganum. Þá
var það viðhorf almennt ríkjandi að
hver sem væri gæti kennt krökkum
að lesa. Oft þóttu óreiðumenn og
þeir sem höfðu lítið líkamsþrek vera
tilvaldir til þess starfa. Má í því
sambandi benda á „barnakenn-
arana“ í sögum Halldórs Laxness,
Sjálfstæðu fólki og Heimsljósi. Enda
var starfíð launað í samræmi við
það. Tilheyra þessi viðhorf liðinni
tíð? Að fenginni reynslu dreg ég það
mjög í efa og hefur sú trú mín
styrkst á síðustu dögum, þegar ég
héf heyrt skoðanir almennings á
yfírstandandi kjaradeilu og séð við-
brögð stjórnvalda í verki. Kennarar
sem skynja svona viðhorf hljóta að
spytja sig ýmissa sprninga og end-
urmeta stöðu sína.
Lengi býr að fyrstu gerð segir
máltækið. Hvenær mun þjóðin gera
sér fulla grein fyrir því, að í grunn-
skólanum er lögð undirstaða að
framtíð bamsins? Um það vitna frá-
sagnir margra manna fyrr og síðar.
Er það ekki krafa allra foreldra að
böm þeirra lendi í höndum vel
menntaðra og hæfra kennara, sem
vinni verk sitt af alúð og skyldu-
rækni?
Lesandi góður. Ef þú ert því sam-
þykkur, hvað viltu þá gera til að
sú ósk rætist nú og í framtíðinni?
Höfundur er kennari á
eftirtaunum.
Tómas
Einarsson
Upp úr
ÞEGAR þijár vikur vom liðnar
af kennaraverkfalli, hittust móðir
grunnskólabarna og kennari í Hag-
kaup. „Er ekkert að frétta af samn-
ingum?" spurði móðirin.
„Nei,“ svaraði kennarinn, „og
ekkert heyrist í foreldmm. Það er
enginn þrýstingur þaðan."
„Hvað getum við sagt?“ spurði
móðirin.
Hvað geta foreldrar sagt? Kjör
foreldra era jafn misjöfn og þeir em
margir. Margir þeirra hafa sætt sig
við að laun þeirra hækki aðeins um
7% á næstu tveimur ámm til að
tryggja stöðugleika þjóðarbúsins.
Kennarar fara fram á miklu meira.
Ef foreldrar sýna ekki kennurum
stuðning er næsta víst að þeim verð-
ur núið því um nasir að vilja ekki
góðan skóla og hæfa kennara fyrir
börnin sín. Samt vill enginn sjá
kennara sitja eftir í sinni launabar-
áttu.
Víst geta foreldrar tjáð sig um
hvernig skóla þá dreymir um fyrir
börnin í landinu. Mig dreymir um
einsetinn skóla og reglulegan skóla-
tíma með hæfílega stórum bekkjar-
einingum. Ég held að einsetinn,
samfelldur skóli sé æskilegur fyrir
margra hluta sakir.
Sýnt hefur verið fram
á að námsárangur er
bestur að morgni eftir
góða næturhvíld. Slíkt
fyrirkomulag gerir for-
eldmm kleift að stunda
vinnu, a.m.k. hálfan
daginn, án þess að
þurfa að hafa áhyggjur
af börnunum sínum á
meðan eða að þurfa að
greiða háar upphæðir
fyrir gæslu.
í einsetnum skóla
hlýtur að leiða af sjálfu
sér að það teljist fullt
starf að kenna einum
bekk, enda ærinn starfi
að hafa umsjón með
menntun og velferð meira en 20
barna á meðan á skólatíma stendur.
Minni kennsluskylda er líkleg til að
auka starfsánægju kennara sem er
lykill að gæðastarfí í skólum. Ég
held að það sé afleitt fyrir almennan
kennara að þurfa að kenna einstaka
tíma í öðrum bekkjum en umsjónar-
bekknum til að ná fullu starfí. Það
býður einnig þeirri hættu heim að
kennarar taki að sér kennslu í sér-
greinum, sem þeir em
ekki sérhæfðir í, til að
fullnægja kennsluskyld-
unni. Slíkt fyrirkomulag
stenst ekki nútíma gæð-
akröfur um skólastarf.
Af fréttaflutningi
íjölmiðla að dæma virð-
ast viðræður samninga-
nefndar ríkisins og
kennara vera staðnaðar
í skotgrafahernaði um
það hvort greiða eigi
yfirvinnulaun eða dag-
vinnulaun fyrir 12 daga
fjölgun á kennsludög-
um. Ef svo er finnst
mér það hneisa fyrir
báða samningsaðila og
vítavert að leika sér
þannig að því fjöreggi sem menntun
barnanna okkar er. Vonandi er þetta
ekki tilfellið, vonandi hef ég misskil-
ið fréttir fjölmiðlanna.
Um hvað ættu umræðurnar þá
að snúast? Þær ættu að snúast um
það að leysa þessa kjaradeilu fljótt
með framtíðina í huga til t.d. að
breytingin úr tvísetnum í einsetinn
skóla geti gengið snurðulaust fyrir
sig.
Sem skattgreiðandi er
ég tilbúin, segir Þor-
gerður Ragnarsdóttir,
til að greiða fyrir breyt-
ingar til batnaðar í
skólakerfinu en ekki
fyrir nauðungarsamn-
inga í verkfalli.
Flestir ef ekki allir stjórnmála-
flokkar eru með hugmyndir um ein-
setinn skóla ofarlega á stefnuskrá
sinni og ég man ekki betur en að
einsetinn skóli hafi verið eitt af
heitustu málunum í borgarstjórnar-
kosningunum sl. sumar. Slíkar
skipulagsbreytingar hljóta að kalla
á endurskoðun á kjara- og launa-
málum kennara. í raun þarf að
byggja upp nýtt launakerfi. Það
tekur tíma og verður trauðla gert
í verkfalli. Það kostar að breyta
skólanum og stór liður í þeim kostn-
aði er breytt launafyrirkomulag
kennara. Sem skattgreiðandi er ég
tilbúin til að greiða fyrir breytingar
til batnaðar í skólakerfinu en ekki
fyrir nauðungarsamninga í verk-
falli.
Ég ber ábyrgð á uppeldi barn-
anna minna. Sem uppalanda ber
mér að sjá börnunum mínum fyrir
menntun því að menntun er hluti
af uppeldi. Samkvæmt lögum á ég
að senda þau í íslenskan grunn-
skóla og ég hef ekkert val um hvað
þar er í boði. Ég vil ekki að skólinn
sé geymslustofnun. í skólanum á
börnum að vera séð fyrir grundvall-
armenntun og ákveðnu félags- og
verkuppeldi á meðan þau -dvelja
þar. Á sama hátt sinni ég ákveðnu
menntunarhlutverki með því að
aðstoða við heimanám eftir bestu
getu. Ég vil fyrsta flokks skóla þar
sem börn með fjölbreyttar þarfir
þrífast með starfsfólki sem sýnir
áhuga á nánu samstarfi við heimil-
in.
Hvað eiga því foreldrar að segja?
Það er verið að bijóta á rétti barn-
anna þeirra til menntunar. Eftir
mánaðarlangt verkfall snýst um-
ræðan ekki um hvernig eigi að leysa
mál kennara þannig að það skili
betri skóla. Það er því fátt hægt
að segja annað en: Ágætu samn-
ingsaðilar, snúið ykkur að því sem
máli skiptir, betri skóla þar sem
hlúð er að framtíð lands og þjóðar,
börnunum okkar.
Höfundur á hörn ígrunnskóla.
skotgröfunum!
Þorgerður
Ragnarsdóttir