Morgunblaðið - 19.04.1995, Blaðsíða 18

18 MIÐVIKUDAGUR 19. APRÍL 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR: EVRÓPA
ERLENT
Leon Brittan ræðir við kínverska ráðamenn
Reynir að efla
tengsl við Kína
Peking. Reuter.
SIR LEON Brittan,
sem fer með utanríki-
sviðskiptamál í fram-
kvæmdastjóm Evrópu-
sambandsins, kom
gær í opinbera heim-
sókn til Kína, þá þriðju
á hálfu öðru ári. Britt-
an lýsti því yfir í upp-
hafi heimsóknarinnar
að ESB og Kína þyrftu
að koma sér saman um
„nýtt upphaf" og „ný
viðhorf" í samskiptum
sínum. Talið er að
Brittan vilji sýna kín-
verskum stjórnvöldum
að Evrópusambandið
Ieggi jafnmikið upp úr góðum pólit-
ískum og viðskiptalegum tengslum
við Kína og Bandaríkin gera.
Rætt um inn-
göngu í WTO
Brittan mun meðal annars ræða
við kínverska ráðamenn um hugs-
anlega aðild Kína að Alþjóðavið-
skiptastofnuninni, WTO, en það
voru einkum Evrópusambandið og
Bandaríkin sem stóðu í vegi fyrir
inngöngu Kína í stofnunina og
kröfðust meiri og jafnari markaðs-
aðgangs að kínverska markaðnum.
Talsmaður Brittans sagði mikinn
áhuga á að greiða fyrir inngöngu
Kína í WTO og skýrði frá því að
Brittan hefði rætt við Mickey Kant-
or, viðskiptafulltrúa Bandaríkjanna,
fyrir Kínaferð sína til að samræma
afstöðu Bandaríkjanna
og ESB. „Við þröngv-
um ekki vilja okkar upp
á Kínveija," sagði tals-
maðurinn. „Við biðjum
þá aðeins að segja okk-
ur hvenær þeir verða
tilbúnir."
Jafnframt mun
Brittan sækjast eftir
svipuðum samningi og
Bandaríkin náðu fyrir
stuttu við Kína um
vemd á höfundarrétti
og öðrum hugverka-
réttindum.
Þá mun Brittan, sem
er varaforseti fram-
kvæmdastjómar ESB, ræða við
stjórnvöld í Kína um viðskiptajöfn-
uð ríkjanna, en verulega hallar á
ESB-ríki í viðskiptunum. Hallinn á
viðskiptum ESB-ríkja við Kína hef-
ur aukizt úr 1,2 milljörðum Ecu
árið 1988 í 9,9 milljarða á síðasta
ári. Ýmislegt bendir þó til að bilið
fari mjókkandi.
ESB er fjórði stærsti viðskiptaað-
ili Kína, á eftir Japan, Hong Kong
og Bandaríkjunum.
Áætlun um aukin tengsl
Brittan hyggst, er hann kemur
heim úr Kínaheimsókn sinni, leggja
fram umfangsmikla áætlun um
aukin viðskipti og pólitísk tengsl
við Kína, sem lögð verður fyrir ráð-
herraráð ESB, Evrópuþingið og
ýmsa hagsmunaaðiia í Evrópu.
Leon Brittan
ESA hefur rannsókn
á norskri ríkisaðstoð
Brussel. Reuter.
EFTIRLITSSTOFNUN EFTA
(ESA) hefur ákveðið að hefj'a rann-
sókn á ríkisaðstoð til fyrirtækisins
PLM Móss Glassverk A/S, sem
framleiðir glemmbúðir, þar sem
stofnunin telur að með þeim sé ver-
ið að brengla eðlilega samkeppni.
Þetta er í fyrsta skipti, sem ESA
hefur formlega rannsókn á ríkisað-
stoð til fyrirtækis frá því að samrp
ingurinn um Evrópska efnahags-
svæðið tók gildi þann 1. janúar í
fyrra.
Norsk stjórnvöld áforma að und-
anskilja glerumbúðir er lagður verð-
ur skattur á óendurnýtanlegar um-
búðir undir drykkjarvörur. Þetta
telur ESA bijóta gegn 61. grein
EES-samningsins nema Norðmenn
sýni fram á að undanþáguákvæði
samningsins geti átt við.
Þó að undanþágan nái jafnt til
innlendrar sem erlendrar fram-
leiðslu telur ESA að henni sé fyrst
og fremst ætlað að styrkja stöðu
Moss Glassverk um sem nemur 13
milljónum norskra króna á ári.
Verksmiðjan er í eigu sænska fyrir-
tækisins PLM og íhuga Svíarnir að
loka henni sökum lítillar arðsemi.
PLM Moss Glassverk er eini fram-
leiðandi glerumbúða í Noregi.
í tilkynningu frá ESA segir að
norsk stjórnvöld verði að fresta gild-
istöku þessara aðgerða þangað til
að endanleg ákvörðun liggur fyrir
af hálfu Eftirlitsstofnunarinnar.
Talsmaður ESA sagðist ekki geta
sagt fyrir hversu langan tíma rann-
sóknin tæki og benti á að hægt
væri að áfrýja niðurstöðu ESA til
EFTA-dómstólsins.
Lækka bílar vegna
nýrra reglna?
TALIÐ er að verð á fólksbifreiðum
í Evrópusambandinu geti lækkað
um 10-15%, verði fijálsræði í bíla-
og varahlutaviðskiptum aukið og
bílaverzlunum leyft að hafa fleiri
en eina tegund bíla á boðstólum.
Eftirlitsstofnun EFTA, ESA, hefur
hvatt ESB til að afleggja núverandi
undanþágu bíla- og varahlutaverzl-
unar frá evrópskum samkeppnis-
j reglum.
Evrópusamtök sjálfstæðra bíla-
' sala (EAIVT) lögðu fram á blá(Sa-
mannafundi í gær gögn um verð-
: lækkun bifreiða með auknu fijáls-
i ræði. Samtökin telja auk þess að
slíkt myndi bæta hag neytenda, sem
gætu borið saman verð og gæði
margvíslegra tegunda nýrra bif-
reiða undir einu og sama þaki, en
innan ESB er sala nýrra bíla tak-
mörkuð við bifreiðaumboðin og þau
selja yfirleitt fáar tegundir hvert
um sig.
Minni verðmunur
Samtökin halda því jafnframt
fram að aukið fijálsræði myndi
draga úr verðmun á bifreiðum sömu
tegundar milli aðildarríkja ESB.
Búizt er við að framkvæmda-
stjórn ESB leggi fljótlega fram til-
lögur að nýjum reglum um bíla-
markaðinn. Talið er að í þeim verði
undanþágu frá samkeppnisreglum
létt af hluta markaðarins, en öðrum
hömlum haldið. Innan fram-
kvæmdastjórnarinnar er meðal ann-
ars deilt um það hvort ný undan-
þága eigi að gilda í sjö eða tíu ár.
Morgunblaðið/Þorkell
KINVERSKI utanríkisráðherrann svarar spurningurn fréttamanna á Hótel Sögu. í baksýn eru Jón
Baldvin Hannibalssson utanríkisráðherra og Ragnar Baldursson, starfsmaður utanríkisráðuneytisins,
er var túlkur ásamt sérstökum túlki Qians.
Utanríkisráðherra Kína um ástand mannréttindamála
Umbætur í lífskjör-
um hafa forgang
QIAN Qichen, utanríkisráðherra Kína, ásamt íslenskum starfs-
bróður sínum, Jóni Baldvin Hannibalssyni, við útsýnisskífuna á
Þingvöllum á föstudaginn langa. Kínverska ráðherranum hafði
verið tjáð að sprungan, sem Almannagjá er vitnisburður um, víkk-
aði um einn sentimetra á ári. Qian og eiginkona hans, Zhou
Hanqiong, snæddu miðdegisverð með Davíð Oddssyni forsætisráð-
herra og eiginkonu hans, Ástríði Thorarensen, á Þingvöllum en
á laugardag var Qian m.a. gestur Ingibjargar Sólrúnar Gísladótt-
ur borgarstjóra í ráðhúsi Reykjavíkur.
UTANRÍKISRÁÐHERRA Kína og
einn af aðstoðarforsætisráðherrum
landsins, Qian Qichen og fylgdarlið
hans héldu af landi brott síðdegis á
laugardag áleiðis til New York þar
sem Qian tekur þátt í afvopnunar-
ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna.
Ráðherrann ræddi við fréttamenn á
Hótel Sögu á laugardagsmorgun.
Er hann svaraði spurningum frétta-
manna um gagnrýni á mannrétt-
indastefnu Pekingstjórnarinnar kom
m.a. fram að hann teldi að mannrétt-
indi ætti ávallt að meta og skilgreina
með tilliti til aðstæðna.
Qian sagði að rétturinn til að fá
nóg að borða væri hluti mannrétt-
inda og umbætur í lífskjörum væru
nú forgangsverkefni stjórnvalda í
Peking. Hann taldi að Kínveijar
væru að feta sig í lýðræðisátt.
„Við getum ekki tekið tilbúið kerfi
erlendis frá, við verðum að laga það
að kínverskum aðstæðum og leysa
málin á kínverskum forsendum,"
sagði Qian.
Hann var spurður um afstöðuna
til hafréttarmála og úthafsréttar.
Qian sagði stjóm sína telja nauðsyn-
legt að settar yrðu fastmótaðar regl-
ur í þessum málum en hafa yrði í
huga sérkenni hvers svæðis. Ríki á
slíkum svæðum ættu að geta gert
með sér samninga er næðu einvörð-
ungu til þeirra.
Blaðamaður Morgunblaðsins
spurði Qian hvernig hann svaraði
ásökunum ýmissa erlendra fjárfesta
sem segðu að mikið skorti á að regl-
ur og lög væru höfð í heiðri í við-
skiptalífi Kína.
„Ég tel það eðlilegt að sum fyrir-
tæki reyni að komast að enn betri
kjörum í Kína,“ sagði Qian. „En ég
tel að okkur hafi þegar tekist að sjá
til þess að brýnustu nauðsynjum
þeirra í viðskiptum sé sinnt. Samt
er það svo að enn er hægt að gera
betur. Sú staðreynd að mörg fyrir-
tæki hafa íjárfest í Kína sýnir þó
vel að grundvallaratriðin eru þegar
í lagi í landinu. Fyrirtækin stunda
þess vegna enn viðskipti en láta
ekki duga að kvarta.“
Of hraður hagvöxtur
Spurt var um ýmis vandamál sem
fylgja hröðum hagvexti, verðbólgu
og fleira. Qian sagði að hagvöxtur
hefði að meðaltalí verið um 7% ár-
lega í Kína undanfarin 16 ár, mest-
ur hefði hann verið síðustu þijú ár-
in, 11 - 13%. „Við teljum þetta vera
heldur mikinn hraða og stefnum að
því að í ár verði hagvöxtur um 8 -
9% til að reyna að viðhalda jafn-
vægi. Við erum þannig að reyna að
vinna í þessu.“
Er ráðherrann var spurður um
samskiptin við grannríki í Austur-
Asíu og hugsanlega þátttöku Kín-
veija í efnahags- og öryggismála-
bandalögum svaraði Qian að Kína
hefði alltaf lagt mikla áherslu á
mikilvægi samskipta við þessi lönd,
reynt að efla frið við þau. Komi til
deilna milli þeirra og Kína sé hægt
að leysa þær með friðsamlegum við-
ræðum. Kína væri nú þátttakandi í
APEC, Efnahagssamstarfi Kyrra-
hafsríkja, og tæki þátt í viðræðum
Asíuríkja um varnar- og öryggismál.
Ráðherrann var spurður hvort
umbótastefna kommúnistastjórnar-
innar hefði ýtt undir myndun nýrr-
ar, borgaralegrar millistéttar og ef
svo væri hvort hann teldi það já-
kvætt eða neikvætt.
„Umbæturnar hafa bætt lífskjör
almennings í Kína,“ svaraði Qian,
„en samtímis hafa sumir orðið efn-
aðri en aðrir íbúar landsins. Við
munum ekki taka upp þá stefnu að
allir séu jafn ríkir. Þess í stað höfum
við leyft sumum að efnast á undan
öðrum og ætlum að sjá til þess að
hagsæld nái fótfestu meðal allrar
þjóðarinnar. Með spurningu yðar í
huga þá er það svo að við látum
raunsæið ráða algerlega ferðinni í
þessum efnum.“
Nýjar brautir og Hong Kong
Hong Kong verður kínverskt um-
ráðasvæði eftir tvö ár. Qian var
spurður hvernig Pekingstjórninni
myndi ganga að sameina eigið kerfí
og hreinræktaðan markaðsbúskap
sem ríkir í Hong Kong. Hann sagði
að Kína fylgdi þeirri stefnu að tvö
kerfi gætu verið hlið við hlið í sama
landinu. Varðandi Hong Kong yrði
farið inn á nýjar brautir. Borgin
yrði sjálfstjórnarsvæði, með víðtækt
sjálfsforræði í efnahagsmálum,
myndi fá að halda sínum markaðsbú-
skap, eigin gjaldmiðli og yrði sér-
stakt tollsvæði.