Morgunblaðið - 06.05.1995, Qupperneq 24

24 LAUGARDAGUR 6. MAÍ 1995
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
Eiga konur að una
glaðar við sitt?
FYRIR kosningar vorum við kon-
ur í sviðsljósinu og allir flokkar slóg-
ust um athygli okkar og náttúrlega
fylgi. Loforð voru gefm um betri tíð
með blóm í haga. Mikið var í húfi.
Okkar atkvæði gátu ráðið úrslitum.
Loforð um jafnrétti í Jaunamálum
hljómuðu í eyrum okkar. Konur í
Sjálfstæðisflokknum fylltust nýrri
von um að nú væri
þeirra tími loksins
kominn.
Fullar bjartsýni
gengum við til kosn-
inga. Mikil áhersla var
lögð á að höfða til
kvenna og væntingar
voru miklar um að nú
væri flokkurinn okkar
loks farinn að nálgast
nútíðina og viður-
kenndi að konur væru
marktækar og gætu
staðið jafnfætis körl-
um. En á skammri
stund skipast veður i
lofti: Þegar atkvæðin
voru í höfn fengum við
skýr skilaboð. Stærsti
flokkur landsins með langstærsta
þingflokkinn á Alþingi á enga fram-
bærilega konu til ráðherraembættis!
Hann er fátækari en ætla mætti.
Hér er ekki verið að kasta rýrð á
þá sem valdir voru til starfa sem
ráðherrar, þetta eru allt mætir
menn, en þegar margir eru kallaðir
eru fáir útvaldir.
Skilaboðin urðu enn skýrari!
Kosningaumræðan beindist mikið
að miklum launamun karla og
kvenna og fjölrætt var um að gegn
slíku óréttlæti skyldi beijast. En
hvað skeður? Um leið og karl í þing-
flokknum á að taka við embætti
þingforseta af konu í þingflokknum
verður auðvitað að hækka launin!
Eftir að hafa haft kosningarétt í
80 ár höfum við konur náð þetta
langt! Hvað þarf konan að hafa til
að bera til þess að vera talin standa
jafnfætis hinu sterka kyni? Á hverju
byggist hæfileikamatið, þegar kon-
ur eru annars vegar? Við erum ekki
að fara fram á nein forréttindi vegna
þess að við erum konur en við viljum
heldur ekki gjalda þess. Þegar litið
er til annarra flokka má sjá, að
mikið er upp úr því lagt að fá kon-
ur til starfa og einnig forystustarfa.
Er verið að vísa hæfileikum sjálf-
stæðiskvenna þangað?
Auðvitað verðum við að taka inn
í myndina, að þetta geti verið okkur
konunum sjálfum að kenna. Hefur
flokkurinn aldrei þurft að reikna
með, að við konur gerðum neinar
kröfur um að okkar hlutur væri
annar en að fá bara að
greiða flokknum at-
kvæði og hita kaffi á
fundum? Heyra má á
formanni okkar, að
hann hefur ekki miklar
áhyggjur af því að kon-
ur séu eitthvað að
nöldra, það tapist ekki
mörg atkvæði þess
vegna. Mótmæli okkar
eru ekki eru ekki álitin
alvarlegri en stormur í
vatnsglasi. Ekki erum
við nú metnar hátt.
Höfum við verið of eft-
irgefanlegar eða van-
metið okkur sjálfar? Sé
svo er það óþarfi. Allar
skulum við muna, að
við stöndum körlum jafnfætis og
samþykkjum aldrei annað.
í kosningastefnuskránni var
stefnt að því að fara bjartsýnn inn
í 21. öldina. Hvemig eiga konur í
Sjálfstæðisflokknum að fara að því,
þegar flokkurinn er fastur í viðhorf-
um 19. aldarinnar? Karlar skulu
vera hið ráðandi afl og konur eiga
að lúta þeim. Það er ekki nema von
að „sjálfstæðar konur“ séu vinsælar
hjá forystunni þegar þær kyngja
öllum ákvörðunum orðalaust. Þær
fá klapp á kollinn fyrir tillegg sitt
til mála eftir kosningar. í sömu
andránni gera þær lítið úr sjálfstæð-
iskonum og segja þær vera að fara
fram á eitthvað sem þær skorti
hæfileika til og eigi þar með engan
rétt á.
Sjálfstæðiskonur hafa ekki verið
að fara fram á nein fórréttindi. Það
eina sem þær fara fram á er að þær
séu metnar að verðleikum og til
jafns við karla. „Sjálfstæðar konur“
gefa skýrt í skyn, þegar þær lýsa
yfir ánægju sinni yfir röðun í ráðher-
rastólana, að engar konur séu til í
þingflokki Sjálfstæðisflokksins sem
séu frambærilegar. Það er frekleg
móðgun við vel menntaðar og þaul-
reyndar þingkonur flokksins. Það
yrði flokknum frekar til framdráttar
að sameina þau öfl sem innan hans
eru, en að sundra konum á þennan
hátt og skemmta þannig púkanum
á fjósbitanum.
Við konur, sem erum væntanlega
um 45%. kjósenda flokksins, höfum
fengið þau skilaboð að vera ekki
marktækar. Atkvæði okkar í nýaf-
stöðnum kosningum eru í höfn. Við
okkur þarf ekki að ræða meir fýrr
en rétt fyrir næstu kosningar. Það
er of seint. Varaformaður flokksins
sagði nýlega að undirbúningur
- Við verðum sjálfar að
standa fast á rétti okk-
ar, segir Margrét K.
Sigurðardóttir, og
berjast fyrir því, sem við
viljum fá áorkað.
næstu kosninga væri þegar hafinn.
Spurningin er, hvað við gerum eftir
fjögur ár? Við skulum vona að við
séum ekki of fastar í uppeldinu.
Samkvæmt því áttum við að líta upp
til karlanna, sterkara kynsins, en
fengum aldrei nein skilaboð um að
við gætum staðið þeim jafnfætis.
Það getum við þó svo sannarlega!
Við verðum sjálfar að standa fast á
rétti okkar og beijast fyrir því sem
við viljum fá áorkað. Það gerir eng-
inn fyrir okkur. Við höfum ekki
verið að skilgreina okkur sem sér-
stakan hóp. Það er arfleifð frá fyrri
tíma, sem karlar hafa yndi af að
halda í. Konur hafa einfaldlega
fengið nóg af að fá að tölta á eftir
körlum og vinna verkin. Að una
glaðar við sitt er það sem okkur
konum er ætlað að gera framvegis
sem hingað til. Nú er mælirinn full-
ur. Hingað og ekki lengra áður en
út úr flóir. Við viljum fá að verða
samferða á jafnréttisgrundvelli. Að
öðrum kosti má búast við, að hæfí-
Ieikar þeirra kvenna sem vilja styðja
flokkinn nýtist honum ekki.
Höfundur er viðskiptafræðingvr.
Margrét K.
Sigurðardóttir
Er fálkaorðan óþarfa glingur?
i.
FÁLKAORÐAN var
stofnuð með konungs-
bréfí árið 1921 af
Kristjáni X. Nú er í
gildi forsetabréf um
hina íslensku fálkaorðu
frá 11. júlí 1944, nr.
42 ásamt síðari breyt-
ingum og um starfs-
háttu orðunefndar gild-
ir forsetabréf frá 31.
desember 1945, nr.
114, ásamt síðari
breytingum.
II.
Alla tíð frá stofnun orðunnar
hefur verið deilt um nauðsyn þess
að veita slíkar viðurkenningar og
hefur sýnst sitt hveijum. Þegar frú
Vigdís Finnbogadóttir bauð sig fram
til forseta árið 1980 mælti hún að
því er mig minnir mjög á móti þess-
um orðuveitingum og sagðist ekki
myndu eiga hlut að slíku, ef hún
yrði kjörin forseti.
Hún skipti þó fljótlega um skoðun
eftir að hún var kjörin forseti, en
forseti íslands er stórmeistari orð-
unnar. í orðunefnd eru auk hennar
Ijórir menn.
ra.
í 12. gr. forsetabréfsins nr.
42/1944 segir svo: „Við andlát þess,
er orðunni hefur verið
sæmdur, ber tafarlaust
að skila aftur til orðu-
ritara orðunni eða orð-
unum“. Nokkur mis-
brestur mun þó vera á
því, að eftir þessu sé
gengið, því skransalar
og erlendir myntsalar
hafa haft fálkaorðuna
til sölu, t.d. fann Pétur
Hoffmann Salómons-
son nokkrar slíkar á
öskuhaugunum vestur
við Selsvör og seldi
hveijum sem hafa vildi.
Kunningi minn á Akur-
eyri, Páll A. Pálsson
ljósmyndari, á stórt safn af orðum,
sem hann hefur keypt af myntsölum
erlendis og hefur það verið sýnt í
sjónvarpinu. Fálkaorðan er þar í
öndvegi.
IV.
Orðunefnd reynir auðvitað að
vanda störf sín, en þó hafa slys
orðið við úthlutanir og nú nýlega
stórslys, þegar embættismanni ein-
um, sem dæmdur hafði verið í
Hæstarétti fyrir árás á Alþingi þann
30. mars 1949, var veitt fálkaorðan.
Sakamaður þessi hlaut 4 mánaða
fangelsi fyrir brot sitt, en sat aldrei
af sér dóminn, var náðaður.
Hér hefur tilgangur orðuveiting-
arinnar snúist upp í andhverfu sína.
Orðúnefnd reynir
auðvitað að vanda störf
sín, segir Leifur
Sveinsson, en þó hafa
slys orðið við úthlutanir
og nú nýlega stórslys.
í 11. gr. forsetabréfsins nr. 42/1944
segir svo: „Stórmeistari getur, að
ráði orðunefndar, svipt mann, sem
hlotið hefur orðuna, en síðar gerzt
sekur um misferli, rétti til að bera
hana“.
Á sama hátt er orðunefnd skylt
að afturkalla úthlutun, ef nefndinni
hefur ekki verið kunnugt um lög-
brot manns áður.
V.
Við sem lögðum líf okkar að veði,
svo Alþingi mætti starfa þann 30.
mars 1949, sættum okkur ekki við
það, að forsprakki árásarmanna sé
heiðraður fyrir árás á Alþingi. Því
ber að leggja niður þetta óþarfa
glingur sem fálkaorðan er. Því fyrr,
því betra.
Heimild: Hæstaréttardómar árið 1952, mál
nr. 62/1950, dómur upp kveðinn 12. maí
1952.
Höfundur er lögfræðingur í
Reykjavík.
Leifur Sveinsson
Morgunblaðið/Valdimar
SVARTUR frá Unalæk.
Fá hross
enbetri
FIMMTUDAGINN 27. apríi birt-
ist í Morgunblaðinu dálítið sér-
kennilegt viðtal við Þorkel Bjarna-
son hrossaræktarráðunaut. Var við-
talið þar ekki í samhengi við neina
aðra umfjöllun og ekkert getið um
tilefnið. Er því ekki hægt að draga
aðra ályktun en þá að góðviljaðir
menn vilji auglýsa Fjórðungsmót
okkar Austfirðinga sem haldið verð-
ur á Fomustekkum í Hornafirði í
sumar.
Innihald viðtalsins er á þá Ieið
að Austfírðingar séu á eftir öðrum
landsmönnum í hrossarækt, þar séu
fá góð hross og fáir góðir tamninga-
menn. Ennfremur að á „Austur-
landi sé bændaþjóðfélag sem sé
svolítið á eftir, eins og allir viti.“
Auðvitað hefur Þorkell meint að
á Austurlandi séu betri hross en
aimars staðar, þó svo að þetta hafí
komið svona út úr honum, en það
getur alltaf gerst með gamla menn
að þeim fatast og þeir verða
gleymnir og svolítið á eftir, eins og
allir vita.
Þorkell getur þess að á síðasta
landsmóti hestamanna hafí mætt
fjórir stóðhestar af Austurlandi,
sem sé vissulega gott, en engin
meri. Rétt er að minna Þorkel á
að hestamir voru fimm en ekki fjór-
ir og er sú yfírsjón að sjálfsögðu
fyrirgefín. í framhaldi af því er
rétt að ítreka það sem Þorkell sagði
að á Austurlandi eru fá hross, ekki
nema um 5% allra hrossa á ís-
landi, en þau eru nú talin nálgast
90 þúsund. Á landsmót 1994 mættu
60 stóðhestar, sem gerir 1 hest á
hver 1.500 hross ílandinu. Austfirð-
ingar sendu á landsmótið 5 stóð-
hesta, eða 1 hest á hver 900 hross
á Austurlandi, sem er töluvert langt
yfir meðaltali. Þetta vom hestarnir
Svartur frá Unalæk, sem varð ann-
ar í 6v. flokki, fékk 10 fyrir skeið,
Kjarkur frá Egilsstöðum, hestur
með 9,5 fyrir tölt, sló eftirminnilega
í gegn í 5v. flokki, Þokki frá Bjarna-
nesi með 9,5 fyrir tölt og brokk,
einn hæst dæmdi klárhestur lands-
ins í röðum stóðhesta, Hrannar frá
Höskuldsstöðum í Breiðdal, kom á
óvart og vakti mikla athygli fyrir
mikla og jafna reiðhestskosti, og
síðast skal nefna Hjörvar frá Ketils-
stöðum, stóð sig með prýði í 5v.
flokki.
Þessu til viðbótar má geta þess
að Seimur frá Víðivöllum, stóðhest-
ur sá er stóð efstur í 5v. flokki á
síðasta FM á Vesturlandi og var
þar stjarna mótsins er Austfirðing-
ur, því Víðivellir eru á Austurlandi
og þar býr eigandi hestsins og rækt-
andi. Efsti hestur í 5v. flokki á FM
’93 á Norðurlandi, Gustur frá
Grund, sem þar sló eftirminnilega
í gegn og var stjarna mótsins er
undan Flosa 966 frá Brunnum í
Hornafirði. Fyrir þá sem eru orðnir
mjög gamlir og farnir að gleyma
enn meiru má rifja upp eldri hesta
og atburði. Á landsmóti 1990 stóð
Muni frá Ketilsstöðum, Austfirðing-
ur í húð og hár, efstur í A-flokki
gæðinga. Systir hans Hugmynd frá
sama bæ var þar einnig í úrslitum.
Á landsmóti 1986 voru austfirsk
hross mjög áberandi, svo sem Flosi
frá Brunnum, Hrefna frá Höfn og
Máni frá Ketilsstöðum með af-
kvæmum. Að lokum má rifja það
upp að Fáksmenn hafa alltaf verið
vel ríðandi á austfirskum hrossum
og virðast þá hafa hlaupið yfir Ár-
nessýsluna og aðrar sýslur Suður-
lands í hrossaleit. Man einhver eftir
hestum- eins og Kjarna frá Egils-
stöðum, margföldum meistara og
sigurvegara í B-flokki i Fáki og
Á Austurlandi eru fá
hross, segir Jens Ein-
arsson, en betri en
annarsstaðar.
íslandsmeistara í tölti, Fjalari frá
Fossvöllum, sigurvegara í A-flokki
hjá Fáki og í toppbaráttu í fimm-
gangi á HM í Danmörku 1989,
Ogra frá Skipalæk Gísla B. Björns-
sonar, sigurvegara í A-flokki hjá
Fáki, einum mesta gæðingi sem
lamið hefur göturnar í Víðidal og
víðar og lamdi þær vel og lengi og
síðast en ekki síst Kolbak frá Forn-
ustekkjum í Hornafirði Bergs
Magnússonar, sigurvegara í B-
flokki hjá Fáki og stolt félagsins í
mörg ár.
Staðreyndin er sú að á Austur-
landi eru fá hross, það er rétt, en
þau eru, miðað við fjölda betri en
annars staðar og það var ábyggi-
lega það sem hann Þorkell vinur
okkar meinti þótt það kæmi svona
öfugt út úr honum og kannski hef-
ur það verið illkvittin blaðamaður
sem sneri svona upp á þetta. Að
tamningamenn séu vondir á Aust-
urlandi er auðvitað alveg rétt og
undirstrikar það enn frekar hve
hrossin er eðlisgóð að þau skuli
standa svona upp úr sollinum.
Að lokum vil ég þakka Þorkeli
hlýleg orð í garð okkar Austfirðinga
og get fullvissað hann um að við
misskildum alls ekki hvað hann
meinti þótt það liti svona asnalega
út. Enginn ráðunautur, sem hefur
átt þess kost að bjarga málum í
30 ár myndi segja svoleiðis nokkuð
um eigin verk. Vil ég að allra síð-
ustu bjóða hann hjartanlega vel-
kominn á Fornustekka og fullvissa
hann um að þar verður tekið vel á
móti honum.
Höfundur er framkvæmdastjóri
FM á Fomustekkum.