Morgunblaðið - 31.05.1995, Qupperneq 8

8 MIÐVIKUDAGUR 31. MAÍ 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
„PósturinnPálT:
Sláðu bara fast hann er alltaf að uppnefna mig. Ég heiti bara Pedersen
Poul frá Hallested. . .
Hafnarbætur í Vestmannaeyjum
Sæstrengir
fjarlægðir
úr legunni
VERIÐ er að fjarlægja 600-700
metra langa búta úr gömlum
rafstreng og sæsímastreng úr
akkerislegunni fyrir innan Eiði
við Vestmannaeyjar. Ólafur
Magnús Kristinsson hafnarstjóri
í Vestmannaeyjum segir að hætt
hafi verið fyrir löngu að nota
strengina og þeir hafi verið
farnir að valda þrengslum fyrir
skip sem þurfa að liggja fyrir
akkerum. Hann segir að þarna
leggist aðallega skemmtiferða-
skip við akkeri og þau mega
ekki vera nærri köplunum.
Verkið er unnið af sérhönnuðum
báti til þessara nota, Útlaganum
sem er í eigu Djúpmynda.
HALLDÓR Ásgrímsson utanríkis-
ráðherra átti í gærmorgun fund
með André Quellet, utanríkisráð-
herra Kanada, þar sem rætt var
um samskipti landanna og einkum
um möguleikana á að hefja flug-
samgöngur á milli landanna en
Halldór er nú staddur á fundi utan-
ríkisráðherra ríkja Atlantshafs-
bandalagsins. Halldór sagðist eftir
fundinn með André Quellet vonast
til að beinar flugsamgöngur milli
íslands og Kanada verði að veru-
leika innan skamms.
Möguleikar á að koma á beinu
áætlunarflugi milli íslands og
Kanada voru til umræðu þegar
Jean Chrétien, forsætisráðherra
Kanada, kom til íslands á sl. hausti
Morgunblaðið/Stefán Hjartarson
og hefur verið unnið að undirbún-
ingi síðan, en Halldór sagði að
Flugleiðir hefðu lengi sóst eftir
leyfi til að hefja flug á milli ís-
lands og Kanada en því hefði ávallt
veríð svarað neitandi.
„Það liggja fyrir yfirlýsingar af
hálfu Kanadamanna um að það
mál muni Ieysast og ég vænti þess
að við munum beinar flugferðir
milli íslands og Kanada heflist á
næstunni sem mun að sjálfsögðu
auðvelda mjög samskipti okkar við
frændur okkar þeim megin, enda
búa 50-70 þúsund manns af ís-
lensku bergi í Kanada,“ sagði Hall-
dór. Utanríkisráðherramir ræddu
einnig um hafréttarmál á fundi sín-
um í gær.
Landsvirkjun
Fram-
sóknar-
menn vilja
sljómar-
formann
ALÞINGI mun á næstunni kjósa
fjóra fulltrúa í níu manna stjórn
Landsvirkjunar til næstu fjögurra
ára, en síðastliðinn þriðjudag kaus
borgarráð þijá fulltrúa Reykjavík-
urborgar í stjórnina.
Fyrir valinu urðu Vilhjálmur Þ.
Vilhjálmsson, Sjálfstæðisflokki,
Pétuf Jónsson, Alþýðuflokki, og
Kristín Einarsdóttir, Samtökum
um kvennalista. Fulltrúi Akur-
eyrarbæjar í stjórninni verður val-
inn á bæjarstjórnarfundi 6. júní
næstkomandi, en samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins þykir
líklegt að það verði Jakob Björns-
son, bæjarstjóri.
Stjórnarformaður Landsvirkj-
unar er síðan valinn af eigendum
fyrirtækisins, þ.e. ríkinu, Reykja-
víkurborg og Akureyrarbæ, en
náist ekki samstaða um val for-
mannsins kemur til kasta Hæsta-
réttar að skipa hann.
Sækja fast fyrir Valdimar
Ný stjórn Landsvirkjunar tekur
við 1. júlí næstkomandi. Jóhannes
Nordal hefur verið stjórnarfor-
maður fyrirtækisins frá upphafi,
eða í 30 ár, en samkvæmt heimild-
um Morgunblaðsins sækja fram-
sóknarmenn, sem fara með iðnað-
arráðuneytið og formennsku í iðn-
aðamefnd Alþingis, það mjög fast
að Valdimar K. Jónsson, prófess-
or, verði næsti stjórnarformaður.
Náist ekki samstaða eigendanna
um það er talið sennilegast að
Jóhannes gegni formennskunni
áfram. Hann vildi í samtali við
Morgunblaðið ekkert Iáta hafa eft-
ir sér um þetta mál.
Samskipti Islands og Kanada
Beint áætlunarflug
gæti hafist brátt
Rannsóknir á jarðskorpuhreyfingum
Jarðhræringar
á Reykjanesskaga
fyrr eða síðar
SKIPULEGAR jarð-
eðlisfræðirannsóknir
hófust við Háskóla
íslands árið 1957 og hafa
frá árinu 1966 verið
stundaðar á jarðeðlisfræði-
stofu Raunvísindastofnun-
ar HáSkólans. Meginverk-
svið stofunnar eru fimm.
Mældar eru breytingar á
segulsviði jarðar, segulsvið
jarðlaga kannað m.a. með
rannsóknum á bergsýnum,
unnið er að grunnvatns-
og jarðhitarannsóknum og
jöklarannsóknum og loks
fara þar fram jarðskjálfta-
rannsóknir og könnun á
jarðskorpuhreýfingum í
umsjón Páls Einarssonar
jarðeðlisfræðings. Páll seg-
ir að rannsóknavinna jarð-
eðlisfræðinga sé að því
leyti ólík störfum flestra annarra
raunvísindamanna að þeir þurfi
að bíða eftir því að náttúran geri
tilraunir fyrir þá.
- Hver er tilgangur rannsókn-
anna á jarðskorpuhreyfingum?
„Tilgangurinn er margvíslegur.
Í alþjóðlegu samhengi má fá upp-
lýsingar hér um jarðskorpuhreyf-
ingar og eðli þeirra og heimfæra
á önnur svæði í heiminum sem eru
óaðgengileg til rannsókna. ísland
er eina landið þar sem hægt er
að stunda rannsóknir á þurru landi
á virku hryggjakerfí. Að sjálfsögðu
skipta þær einnig máli fyrir okkur
sem búum hér í þessu jarðskjálfta-
og eldfjallalandi. Við reynum að
skilja eðli þessara hreyfínga og
auðvelda okkur að búa við þetta
ástand. Við getum aukið skilning
okkar á þvi hvers vegna jarð-
skjálftar eru þar sem þeir eru,
hversu stórir þeir geta orðið og
hver séu líkleg áhrif þeirra á fólk
og mannvirki."
- Hvernig er samvinnu jarðeðl-
isfræðistofu og Veðurstofunnar
um jarðskjálftamæiingar háttað?
„Jarðskjáiftamælingar þurfa
að fara fram á mjög mörgum
stöðum. Jarðskjálftamælum er
dreift um öll jarðskjálftavirku
svæðin. Þetta er rekið í samvinnu
stofnananna og byggt er á þekk-
ingu starfsmanna þeirra. Túlkanir
og niðurstöður mælinga eru loks
ræddar og greindar í sameiningu
og góðu samstarfi."
- Er ástæða til að ætla með
hliðsjón a f þessum mælingum að
stórir jarðskjálftar séu yfirvof-
andi?
„Stórir jarðskjálftar verða á
íslandi aðallega á tveimur svæð-
um: Á Suðurlandsundirlendinu og
fyrir norðurströndinni. Ef við lít-
um til langs tíma má ____________
búast við skjálftum af
stærðinni 7 einu sinni
til tvisvar á öld.
Skjálfti af þeirri stærð
varð fyrir norðan síð- ■"
ast 1963. Á Suðurlandi hafa ekki
orðið svo stórir skjálftar síðan
1912. Ef við byggjum á sögunni
verður að reikna með því að það
verði stórir skjálftar á Suðurlandi
innan tíðar.“
- Reykjanesskagi hefur verið
mikið í umræðunni að undan-
förnu. Hvers konar skjálftasvæði
er þar?
„Jarðskjálftavirkni stafar af
flekareki og hreyfíngum þeirra.
Spenna safnast fyrir á flekaskil-
unum og eftir því sem lengra líð-
ur frá síðasta skjálfta þeim mun
meira styttist í þann næsta.
Reykjanesskaginn er á þessum
flekaskilum og eldvirkni og hreyf-
ingar eru að jafnaði miklar. Það
Páll Einarsson
►PÁLL Einarsson jarðeðlis-
fræðingur er fæddur í Reykja-
vík árið 1947. Hann varð stúd-
ent frá MR 1967 og lauk fyrri-
hlutaprófi í eðlisfræði frá Há-
skólanum í Göttingen í Þýska-
landi 1970. Hann lauk M.Phil.-
prófi í jarðeðlisfræði frá Col-
umbia University í New York
1974 og doktorsprófi frá sama
háskóla ári síðar. Páll hefur
verið prófessor í jarðeðlisfræði
við raunvísindadeild HÍ frá
1994. Páll er kvæntur Ingi-
björgu Briem þýðanda og eiga
þau einn son.
Engin virkni
á Reykjanesi
í 600 ár
svæði hefur nokkra sérstöðu að
það er bæði mjög eld- og skjálfta-
virkt. Það virðist eins og kviku-
virkni á Reykjanesskaga komi í
löngum kviðum með mjög löngu
millibili. Nú hefur ekkert verið
um að vera á Reykjanesi samfellt
í 600 ár. Það er ansi langur tími
fyrir enga eldvirkni. Áður en langt
um líður verðum við að reikna
með því að það svæði taki við sér
aftur. Þá er líklegt að eldvirkni
verði líkt og fyrr mikil í langan
tíma.
Sama er að segja með jarð-
skjálftana. Þeir skjálftar sem valda
mestum áhrifum í Reykjavík eiga
upptök sín á Bláfjallasvæðinu.
Þeir virðast verða á 30-40 ára
fresti en síðast urðu skjálftar af
því tagi árin 1929 og 1968. Það
eru því frekar miklar líkur á því
að skjálftar verði af svipaðri
stærðargráðu og áður næsta ára-
tug. Það er þó heldur ekki hægt
að útiloka að þeir verði stærri.“
- Samhengið milli stærðar
jarðskjálfta, fjarlægðar frá upp-
tökum þeirra og tjóns vegna
_________ skjálfta hefur verið
rannsakað. Hvað segja
niðurstöður slíkra
rannsókna um
skjálftaáhættu fyrir
þéttbýl svæði?
„Reynslan sýnir að skjálftarnir
á Suðurlandi eru að líkindum
stærri en þeir sem verða á Reykja-
nesskaga. Þeir skjálftar valda að
sjálfsögðu tjóni á upptakasvæði
sínu og það ræðst síðan af því
hversu þéttbýlt er hve tjónið er
mikið. Skjálftaáhættan er þannig
mest í Reykjavík þó að skjálftar
séu ekki stórir eða nálægir. Það
verður að taka fullt tillit til
skjálfta á Reykjanesskaga og í
nágrenni Reykjavíkur þó að líkur
á stórum skjálfta séu ekki eins
miklar og á Suðurlandi. Það er
m.ö.o. hugsanlegt að minni
skjálftar í grennd við Reykjavík
geti valdið meira tjóni en stórir
skjálftar á Suðurlandi.