Morgunblaðið - 31.05.1995, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 31. MAÍ 1995 19
LISTIR
Sumarauki í
Leikni og frábært spil
TONLIST
Hafnarborg
TVÍLEIKUR Á FIÐLUR
Guðný Guðmundsdóttir og Sigfrún
Eðvaldsdóttir léku tvíleiksverk eftir
Jean-Marie Leclair, Bela Bartók,
Sergei Prokofiev og samleiksverk
fyrir tvær fiðlur og píanó eftir
Maurice Moszkowski og Pablo de
Sarasate, með Peter Maté á píanóið.
Sunnudaginn 28. maí, 1995
ÞAÐ er langt síðan haldnir hafa
verið tónleikar í Hafnarborg, hvað
sem því veldur en Tríó Reykjavíkur
hefur í samvinnu við Menningar- og
listastofnun Hafnarfjarðar, haldið
þar tónleika. Síðustu tónleikar vetr-
arins voru um margt sérstæðir, því
Guðný Guðmundsdóttir og Sigrún
Eðvaldsdóttir stilltu saman strengi
sína og hófu tónleikana á dúósónötu
nr. 5, eftir Jean-Marie Leclair (1697-
1764) en um 19 ára aldur var hann
orðinn leikinn á fiðlu, góður ballett-
dansari og snillingur í kniplingagerð.
Hann lærði fiðluleik hjá Somis,-er
var nemandi Corelli og var einn af
þýðingamestu frumkvöðlum í gerð
franskrar fiðlutónlistar og meðal
þeirra fyrstu er ritaði að fullu út
hljómborðsröddina (continuo).
ÞESSI fallega tónlist var mjög vel
leikin og sama má segja um tíu
dúetta, úr safni 44 dúetta, eftir
Bela Bartók. Dansarnir voru
skemmtilega leiknir og eftirtektar-
verður var leikur þeirra í kátlegum
dansi moskítoflugnanna ( nr.5) sér-
kennilegri útfærlu á arabísku þjóð-
lagi (nr,7) og einstaklega elskulegu
vögguljóði, er var fjórða lagið í þess-
ari makalausu þjóðlagasyrpu. Besta
verk tónleikanna var fiðludúó-sónata
op.56, eftir Prokofiev, er hann samdi
1932 en þá bjó hann í París. Þetta
er um margt glæsilegt verk og var
það í heild vel leikið, þó annar þáttur-
inn, Allegro moderato og sá þriðji,
Lento assai, væru sérlega glæsilega
útfærðir.
Eftir hlé var á efnisskránni svíta
eftir Moszkowski og spánskur dans
eftir Sarasate. Þarna gat að heyra
þá strengjaleikni af „virtuósa" gerð-
inni, sem er ekki allra að útfæra,
sérstaklega í spönsku dönsunum, sem
er í raun sýningarverk í fiðlutækni
og fóru þær Guðný og Sigrún á kost-.
um, þó í heiid væri leikur þeirra
stundum nokkuð um of ákafur.
í heild voru þetta glæsilegir tón-
leikar, þar sem saman fór afburða
tækni, frábært samspil og víða ágæt
túlkun, þó oft mettuð kappsemi og
ákafa og vantaði því stundum að
slaka ögn á hinni „metronómísku"
spennu.
Jón Ásgeirsson
Bústaðakirkju
KÓR Bústaðakirkju heldur tón-
leika á morgun, fimmtudag, í
Bústaðakirkju og hefjast þeir
kl. 20.30.
Tónleikarnir, sem nefndir
eru Sumarauki, eru í léttari
kantinum og verða flutt verk
úr óperettum og léttum óper-
um. Má þar nefna Kátu ekkj-
una, Leðurblökuna og Meyjar-
skemmuna.
Á efnisskránni eru kórverk,
einsöngslög, dúettar, tríó og
kvintettar, þar sem kórfélagar
eru í aðalhlutverki og margir
þeirra að spreyta sig í fyrsta
sinn sem einsöngvarar.
Stjórnandi er Guðni Þórarinn
Guðmundsson og undirleikari
Guðrún Guðmundsdóttir.
Miðaverð er 500 kr.
Finnsk textíl-
listakona í
Umbru
FINNSKA listakonan Ulla-Maija
Vikman opnar textílsýningu í Gallerí
Umbru, Bernhöftstorfu, á morgun
fimmtudag kl. 17-19.
Verkin á sýningunni eru unnin úr
viskósþráðum, sem listakonan litar í
sterkum litum. í þeim má sjá minni
úr náttúrunni, svo sem hreyfingar
stráanna, fjaðranna og dýraháranna.
Ulla-Maija hefur oft verið fulltrúi
fmnskrar textíllistar og meðal merk-
ustu textílsýninga sem hún hefur tek-
ið þátt í er alþjóðlegi tvíæringurinn í
Lausanne árið 1992. Sama ár var hún
valin textíllistamaður ársins í Finn-
landi og fékk fimmtán ára starfslaun.
Síðastliðna tvo mánuði hefur hún
dvalið í gestaíbúð Hafnarborgar í
Hafnarfirði.
Sýningin er opin þriðjudaga til
laugardaga frá kl. 13-18, sunnudaga
frá kl. 14-18, en lokað á mánudög-
um. Hún stendur til 21. júní.
VERK eftir Ullu-Maiju
Kammerhópurinn Camerarctica
FÉLAG íslenska hljóm-
listarmanna heldur tón-
leika í sal félagsins að
Rauðagerði 27, annað-
kvöld kl. 20.30. Að þessu
sinni er það kammerhóp-
urinn Camerarctica sem
leikur, en hann hefur
meðal annars vakið at-
hygli fyrir flutning sinn á
verkum Mozarts.
Camerarctica er hópur
ungs fólks ineð tónlistar-
menntun og reynslu að
baki, en hann skipa; Hallfríður Ólafsdóttur flautu'
leikari, Árinann Helgason klarinettuleikari, Hildi
gunnur Halldórsdóttir fiðluleikari, Guðmundur
KAMMERHÓPURINN Camerarctica. Á
myndina vantar Þórunni Guðmundsdóttur
sópransöngkonu
Kristmundsson víóluleik-
ari og Sigurður Halldórs-
son sellóleikari.
Þau fá nú í lið með sér
hörpuleikarann Elísa-
betu Waage, sópransön-
konuna Þórunni Guð-
mundsdóttur og fiðluleik-
arann Sigurlaugu Eð-
valdsdóttur og leika verk
með ýmsum samsetning-
um þessara hljóðfæra eft-
ir Maurice Ravel, Manuel
DelFalla, Heitor Villa-
Lobos, Aaron Copland, Benjamin Britten og Igor
Stravinskí.
Aðgöngumiðar verða seldir við innganginn.
Merki merkingarinnar
MYNDLIST
Kjarvalsstaðir
MÁLVERK
Kristján Steingrímur Jónsson
Opið alla daga kl. 10-18 til 5. júní.
Aðgangur (á allar sýningar) kr. 300
Sýningarskrá kr. 1.600
Á ÞESSARI öld hefur smám
saman verið að dýpka sú gjá, sem
hefur verið tii í einhverri mynd
milli myndlistar hvers tíma og
þeirra sem fengu fyrst notið henn-
ar. Tilvist þessarar gjáar er að
nokkru skiljanleg; ef listin á að
vera einhvers virði þarf hún ætíð
að vera fersk og leitast við að
bæta einhveiju nýju í myndheim-
inn, fremur en að ganga aðeins
þær götur, sem þegar hafa verið
troðnar. Smám saman hefur um-
heimurinn lært að þekkja hið nýja
og meta að verðleikum en slíkt
hefur ætíð tekið nokkra stund, og
ekki víst að nýjar hugmyndir iiafi
fengið verðskuldaða viðurkenningu
í tíð upphafsmannanna; ævi lista-
manna eins og George Seurat og
Vincent van Gogh eru klassísk
dæmi þessa. Ástandið í þessum
málum hefur versnað til muna á
síðari hluta þessarar aldar hér á
landi sem annars staðar, og má
þar bæði kenna um lélegri list-
fræðslu í menntakerfinu og lítilii
þolinmæði listamanna við samfé-
lagið, sem leitar skýringa.
Hugmyndalist af einu eða öðru
tagi er eitt það svið myndlistar sem
hefur oftar en ekki staðið nokkuð í
öllum almenningi síðustu áratugi.
Hér hefur skort fræðandi umræðu,
sem gæddi listina lífi og ferskleika
í augum þeirra, sem áhuga hafa á
að kafa undir yfirborðið. Með sýn-
ingu Kristjáns Steingríms Jónssonar
í miðrými Kjarvalsstaða gefst fág-
ætt tækifæri til að sinna þessari
þörf.
Kristján Steingrímur hefur unnið
á sviði hugmyndalistar um árabil,
en hann útskrifaðist frá M.H.Í.
1981 og var síðar í framhaldsnámi
í Hamborg 1983-87. Hann hélt sína
fyrstu einkasýningu 1981 og hefur
tekið þátt í fjölda samsýninga frá
sama tíma, þannig að þeir sem
fylgjast nokkuð með myndlistinni
hafa haft gott tækifæri til að sjá
list hans þróast í þann farveg sem
getur að líta hér.
Það má nálgast verk Kristjáns
Steingríms á tvennan liátt. Annars
vegar má einfaldlega njóta þess sem
augað nemur. Myndimar eru flestar
unnar í ál, sem ýmist er látið ósnert
eða málað, en síðan er sandblásið
eða þrykkt í flötinn þeim táknum,
sem eru lykillinn að myndmáli lista-
mannsins. Þar er komið að hinni
hliðinni - þeim vangaveltum um
tákn og merkingar, sem óhjákvæmi-
lega fylgja þessu myndmáli, og setja
þau á bekk hugmyndalistarinnar.
í sem einföidustu máli er við-
fangsefni listamannsins ástand
veðurs á ákveðnum stað og tíma,
eins og titlarnir bera með sér
(„Seyðisfjörður 02.08.1993“, „Yfir
Esjunni 02.02.1995“ o.s.frv.), eða
þá spá um framtíðina; titirnir bera
þá vitni birtu og skýjafari, en tákn-
in eru annars vegar veðurmerki
og hins vegar teikningar rafrása,
sem nú hafa tekið við hinu prent-
aða orði sem undirstaða allra þekk-
ingar- og samskiptakerfa manns-
ins.
Þessi verk eru þannig bæði ein-
föld og flókin, þegar farið er að
leiða hugann að merkingu hinna
ýmsu tákna og merkja. Slíkt var
upphaflega notað til að einfalda
og skýra öll samskipti, en hefur
með tímanum ekki síður orðið til
að flækja merkinguna og drepa
allri vissu á dreif fyrir þeim, sem
ekki eru innvígðir í merkjakerfið.
Ólafur Gíslason ræðir þessi vanda-
mál merkja og merkinga á fróðleg-
an hátt í ritgerð sinni í sýningar-
skránni. Þar vísar hann bæði til
Snorra Sturlusonar og goðafræð-
innar til að sýna, að hér er í raun
ekki óþekkt viðfangsefni á ferð-
inni, heldur hið eilífa vandamál list-
arinnar og tungumálsins, þar sem
eðli tákns, hlutar og merkingar
skarast í sífellu. Hann rekur um-
ræðuna að nokkru með tilvísun í
eitt ákveðið verk Kristjáns Stein-
gríms, en hefði þess vegna getað
tekið fyrir hvert þeirra sem er;
vandamálið er ætíð hið sama, eins
og Ólafur orðar það;
„Hin ólíku myndmálskerfi takast
á, og það er ekki fyllilega ljóst hvað
merkir hvað. Merkir þokumerkið
þokuna á myndinni eða merkir þok-
BARNAKÓR Hafnar-
fjarðarkirkju heldur í
söngferðalag til Dan-
merkur 21. júní nk.
Sumar-
söngvar í
Hafnarborg
BARNAKÓR Hafnaríjarðar-
kirkju heldur sumartónleika
ásamt Kór Hafnarfjarðar-
kirkju í Hafnarborg á morgun,
1. júní kl. 20.30. Efnisskráin
samanstendur af veraldlegri
og trúarlegri tónlist eftir ís-
lenska og erlenda höfunda.
Barnakórinn heldur í söng-
ferðalag til Danmerkur 21.
júní nk. þar sem hann syngur
í þremur kirkjum á Jótlandi.
Stjórnandi kórsins frá upphafi
er Brynhildur Auðbjargardótt-
ir.
Á síðustu árum hefur Kór
Hafnarfjarðarkirkju eflst
mikið. Hann hefur verið ötull
við að halda tónleika, nú síð-
ast í apríl, þar sem Krýningar-
messa Mozarts var flutt
ásamt tveimur öðrum verkum
eftir tónskáldið. Á síðasta ári
kom út geisladiskur með söng
kórsins í tilefni 50 ára afmæl-
is lýðveldisins. Stjórnandi
kórsins er Helgi Bragason
orgelleikari.
Hljómsveita-
námskeið
Nýja músík-
skólans
NÝI músíkskólinn verður með
hljómsveitanámskeið sem
hefst 12. júní. Fyrirkomulag
námskeiðsins verður á þá lund
að nemendum er raðað í hljóm-
sveitir eftir því hvað hentar
hveijum og einum og hljóm-
sveitirnar æfa síðan undir leið-
sögn kennara.
I húsnæði skólans var ný-
verið sett upp 24ra rása hljóð-
ver og verður það nýtt í
kennslu í Nýja músíkskólanum
framvegis.
an á myndinni þokumerkið? í fljótu
bragði er eins og báðar merkingarn-
ar séu jafngildar. Hvernig tengist
þetta merkjamál síðan veruleika
veðursins annars vegar og áþreifan-
legri reynslu okkar af þessum sama
veruleika hins vegar?“
Þannig er hægt að njóta mynda
Kristjáns Steingríms ekíri síður fyr-
ir þær vangaveltur, sem búa að
baki, og hver og einn hefur giímt
við í einhverri mynd um ævina. Hér
er hugmyndalistin upp á sitt besta:
hún setur fram spurningar, opnar
leiðir, kannar möguleika - allt í
samhengi við hina sjónrænu
reynslu, sem ein og sér er einnig
vel þess virði að sem flestir njóti
hennar - en er um leið lykillinn að
meiri dýpt og könnun en felst í flet-
inum einum.
Það er einkenni á góðri myndlist
að hún vekur njótandann til um-
hugsunar, kveikir spurningar frem-
ur en að hún friði óróa og veiti
endanleg svör; þannig lieldur mynd-
listin áfram að vera virkur þáttur
menningarinnar, en ekki aðeins
skraut hennar. Þessi einkenni eru
til staðar hér í átökum merkja og
merkinga í myndheimi listamanns-
ins, og er rétt að benda sem flestum
á að njóta þeirra.
Eiríkur Þorláksson