Morgunblaðið - 09.06.1995, Blaðsíða 26

Morgunblaðið - 09.06.1995, Blaðsíða 26
26 FÖSTUDAGUR 9. JÚNÍ1995 MORGUNBLAÐIÐ MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. JÚNÍ1995 27 STOFNAÐ 1913 ÚTGEFANDl: Árvakur hf., Reykjavík. FRAMKVÆMDASTJÓRI: Haraldur Sveinsson. RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen, Styrmir Gunnarsson. MARKMIÐI RÍKISFJÁRMÁLUM RÍKISSTJÓRNIN hefur mótað þá stefnu í ríkisfjár- málum, að ríkissjóður verði hallalaus á árinu 1997, en með lítilsháttar tekjuafgangi árin 1998 og 1999. Verulegur halli verður á ríkissjóði i ár, eða 7,5 milljarðar samkvæmt áætlun, en 4 milljarða halli á næsta ári. Það verður að teljast eðlilegt, að nokk- urn tíma taki að eyða ríkissjóðshallanum, jafnmikill og hann hefur verið um árabil. Óraunhæfar yfirlýs- ingar ráðamanna þar um hafa aðeins valdið vonbrigð- um skattgreiðenda og viðskiptalífs. Þrennt er það, sem ríkisstjórnin og stuðningsflokk- ar hennar þurfa að hafa í huga við umbætur í ríkis- fjármálunum, að nota aukin efnahagsumsvif til að eyða ríkissjóðshallanum, niðurskurð á útgjöldum og ráðstafanir til að draga úr sjálfvirkri (kerfislægri) útgjaldaaukningu. 0g síðast en ekki sízt á það að vera eitt meginmarkmiðið að lækka beina skatta. Tekjur ríkissjóðs héldu áfram að aukast fyrstu mánuði þessa árs, eða um tvo milljarða á fyrsta árs- fjórðungi. Það stafar af vaxandi efnahagsumsvifum, sem hófust síðari hluta liðins árs. Við afgreiðslu gild- andi fjárlaga í desember sl. ákvað þáverandi stjórnar- meirihluti að slaka á klónni og nýta tekjuaukann að miklu leyti til útgjaldahækkana, enda kosningar þá í nánd. Það er gömul saga. í upphafi kjörtímabils eru minni líkur á útgjaldasprengingu, en samt skal undirstrika nauðsyn þess, að stjórnarflokkarnir noti ekki efnahagsbatann til gæluverkefna heldur til að ná ^yfirlýstum markmiðum i ríkisfjármálum. Óhjákvæmilegt er draga úr ríkisumsvifum, sem vaxið hafa síðustu árin, þrátt fyrir aðgerðir síðustu ríkisstjórnar til að vinna gegn því. Mikill darraðar- dans varð í þingsölum og í þjóðfélaginu vegna að- gerða þeirrar ríkisstjórnar til að koma böndum á sjálf- virka útgjaldaaukningu í ríkiskerfinu, ekki sízt á sviði heilbrigðis- og menntamála. Þeir málaflokkar, svo og tryggingabætur, gleypa langstærsta hluta rík- isútgjaldanna. Tilraunir til að minnka ríkisútgjöld eru því andvana fæddar, ef ekki verður tekið á þessum málaflokkum. Hins vegar kallar það á pólitískt þrek, sem ráðherrar og stuðningslið nýrrar ríkisstjórnar hafa vonandi til að bera. Það mun koma í ljós í fyll- ingu tímans. Þótt skattalækkun sé öndverð því markmiði að eyða ríkissjóðshallanum þá þurfa ríkisstjórnarflokk- arnir samt að taka hana með í reikningin. Skatta- áþjánin er orðin óþolandi og leidd hafa verið að því sterk rök, að hún sé orðin vinnuletjandi. Skattgreið- endur létu hana yfir sig ganga til að rétta atvinnulíf- ið við og sigrast á kreppunni. Þeir skildu rök síðustu ríkisstjórnar fyrir flutningi skattabyrði frá atvinnu- fyrirtækjunum yfir á einstaklinga vegna efnahags- samdráttarins og vaxandi atvinnuleysis. Skattgreið- endur vænta hins vegar lækkunar skatta aftur í efna- hagsuppsveiflu. I drögum að langtímaáætlun í ríkisfjármálum kem- ur glögglega fram, hversu alvarlegur vandinn er sem við er að glíma. An aðgerða mun ríkissjóðshallinn tvöfaldast á næstu fjórum árum og skuldir ríkisins aukast um þriðjung. Þær eru þegar alltof miklar og vaxtagreiðslur ríkissjóðs af þeim nema nú þegar ein- um milljarði á mánuði. Vaxtagreiðslurnar munu hækka í 1500 milljónir á mánuði á tímabilinu verði ekkert að gert, eða í 18 þúsund milljónir á ári. Mik- ið mætti gera fyrir það fé. Ríkisstjórnarinnar, og þá sérstaklega Friðriks Sophussonar, fjármálaráðherra, bíður mikið og erfitt hlutverk, sem getur ráðið úrslitum um efnahagslega velferð þjóðarinnar í nánustu framtíð. Ríkisstjórnin þarf að ganga rösklega til verks til að ná markiniðum sínum í-ríkisfjármálum og láta ekki kveinstafi sér- hagsmunahópa hrekja sig af réttri leið. Verð innfluttra landbúnaðarvara skv. útreikningi Neytendasamtakanna eða verð á hafnarbakkanum sé að ræða. Allar tölurnar miðast við heildsöluverð, og er þá eftir að bæta smásöluálagningu við. Miðað er við að vörurnar séu keyptar í Danmörku, með öllum niðurgreiðslum og útflutningsbótum Evrópusambandsins. í dálkunum sem merktir eru „innflutt verð án tolla“ er ráð fyrir því gert að búið sé að bæta við innkaupsverðið flutningskostnaði og tryggingum, þ.e. að um svokallaða cif-verð, Svínakótilettur Svínalæri m. beini Svínalundir Svínagúllas Nautahakk Nautagúllas Nautafile Nautalundir Lambalæri Lambahryggur Egg Kjúklingur Kalkúnn Brauðostur Gouda ostur Brie ostur Smjör Hlutfallslegur samanburður, innl. heild- söluverð = 100 InHflLitt m. Innflutt m. Innflutt lágmarks- hámarks- umfram Innflutt tolli skv. tolli skv. lágmarks- Heildsöluverð Innflutt m. lágmarks- Innflutt tolli skv. í k r ó n u m Innflutt m. Innflutt hámarks- umfram tolli skv. lágmarks- Innlent verð án Gatt-tilboði Gatt-tilboði aðgang skv. Innlent verð án Gatt-tilboði Gatt-tilboði aðqanq skv. verð tolla íslands Islands frumvarpi verð tolla íslands íslands frumvarpi 100 55 147 344 166 824 453 1.214 2.831 1.364 100 35 93 218 150 480 167 448 1.044 721 100 70 187 436 204 1.050 732 1.962 4.575 2.147 100 40 108 252 160 950 383 1.026 2.394 1.520 100 68 152 232 173 600 408 909 1.936 1.040 100 56 121 253 144 851 480 1.032 2.155 1.223 100 56 120 252 152 1.285 720 1.548 3.233 1.950 100 61 131 275 159 1.845 1.128 2.425 5.065 2.928 100 50 114 246 130 595 300 681 1.461 772 100 75 169 363 161 595 444 1.008 2.162 959 100 24 60 136 124 262 63 157 357 325 100 31 77 172 124 524 162 403 899 650 100 23 60 135 116 703 162 420 948 814 100 66 189 441 165 545 360 1.030 2.401 898 100 64 184 429 160 560 360 1.030 2.401 898 100 73 208 485 146 986 720 2.052 4.781 1.436 100 80 254 608 340 265 213 673 1.612 900 Stendur GATT undir væntingum neytenda? Neytendasamtökin og innflytjendur telja verð innfluttra landbúnaðarvara verða miklu hærra en ríkisstjómin hefur sagt að það yrði. -->---—---------------------------------- Olafur Þ. Stephensen segir líklegt að út- færsla GATT-samningsins muni ekki standa undir væntingum neytenda. ROBERT Suff og Osmo Vanska. Morgunblaðið/Sverrir Leitin að tón- listarhúsinu Að mati Roberts Suff, upptökustjóra sænsku hljómplötuútgáfunnar Bis sem hyggst gefa út geisladisk með leik Sinfóníuhljómsveitar íslands á verkum Jóns Leifs, er Hallgrímskirkja eina húsið á íslandi sem hefur viðun- andi hljómburð fyrir leik Sinfóníuhljómsveitarinnar. í samtali við Þröst Helgason segja Suff og Osmo Vánská, stjómandi hljómsveitarinnar, að þeir hafi orðið fyrir verulegum óþægindum sökum þessa. NEYTENDUR hafa vænzt breyt- inga með gildistöku GATT- samkomulagsins hér á landi. Stjómmálamenn hafa lýst yfir að sam- komulagið muni bæta hag neytenda og eflaust hafa margir búizt við að innlendur landbúnaður fengi einhveija verðsamkeppni, þótt takmörkuð væri, og þannig ykist þrýstingur á hagræð- ingu í greininni. Miðað við frumvarp ríkisstjómarinn- ar um framkvæmd GATT-samkomu- lagsins og túlkun Neytendasamtak- anna og forsvarsmanna Hagkaups, sem er sú verzlanakeðja hér á landi sem á kost á einna hagstæðustu innflutnings- verði landbúnaðarvara í krafti stærðar sinnar, á frumvarpinu, mun GATT- samkomulagið hins vegar skila afar takmarkaðri verðlækkun á mjólkur- og kjötvörum. íslenzkur landbúnaður verður áfram í þægilegri stöðu gagn- vart flestum innfluttum vöram og hætt er við að GATT standi alls ekki undir væntingum neytenda. / Neytendur blekktir? GATT-samningurinn afnemur inn- flutningsbann á landbúnaðarafurðir af öðmm orsökum en vegna sjúkdóma- hættu, en þess í stað er heimilt að veita innlendum landbúnaðarvöram tollvemd. Forystumenn ríkisstjórnar- innar greindu frá því í síðasta mánuði, er samkomulag hafði náðst milli stjóm- arflokkanna um útfærslu samningsins, að tollar á almennan innflutning land- búnaðarafurða miðuðu að því að heild- söluverð þeirra yrði um 30% hærra en innlendra vara. Inn í þá tölu er þó ekki tekinn flutningskostnaður og tryggingar vegna innflutnings vörann- ar, sem hækka verðið auðvitað umtals- vert. Hins vegar kom fram að leyfður yrði takmarkaður innflutningur á lægri tollum. Sá tollkvóti myndi svara til 3% af innanlandsneyzlu á viðkomandi af- urð í fyrstu, og hækka í 5% á sex áram. Margir hafa eflaust skilið málið sem svo að þetta takmarkaða magn land- búnaðarafurða ætti að standa neytend- um til boða á lægra eða svipuðu verði en innlendar landbúnaðarvörar era seldar á. Þegar framvarpið lá fyrir lýstu Neytendasamtökin því hins vegar yflr að neytendur hefðu verið blekktir. Jó- hannes Gunnarsson, formaður samtak- anna, segir að þegar samtökin hafi farið að reikna út hvert yrði líklegt verð innfluttra landbúnaðarafurða, miðað við forsendur framvarpsins, hafi komið í ljós að í langflestum tilfellum yrði það miklu ha:rra en verð innlendr- ar vöra. „Lágu“ tollarnir Áður en vikið er að útreikningi Neyt- endasamtakanna er rétt að leitast við að útskýra hvernig tollum verður hagað samkvæmt frumvarpi ríkisstjómarinn- ar, þótt það verði fáum öðram en áhugamönnum um tollalöggjöf til skemmtunar. Samkvæmt frumvarpinu er kvótinn á „lágu“ tollunum tollaður þannig að á innkaupsverð vörunnar leggst tollur, sem svarar til 32% af „granntaxta" hennar, samkvæmt viðauka við frum- varpið. Sem dæmi má nefna að grann- taxti tolla á nautalundir er 358%. Það þýðir að flytja má inn sem svarar til 3% af innanlandsneyzlu nautalunda árin 1986-1988 (sem era viðmiðunarár GATT-samningsins) með tolli, sem er „ekki nema“ 114,5%. Málið er reyndar ekki alveg svona einfalt, því að í framvarpinu er jafn- framt gert ráð fyrir að leggja megi magntoll á innfluttar landbúnaðarvör- ur, þ.e. fasta krónutölu á hvert kíló. Ef aftur er tekið dæmi af nautalundum er grunntaxti magntolls á þær gefinn upp sem 15,91 SDR (mynteiningin sér- stök dráttarréttindi), sem svarar til um 1.580 króna, og 32% af þeirri upphæð er 506 krónur. Velja má annaðhvort verðtollinn eða magntollinn, og verður sennilega auglýst fyrirfram við hvorn verður miðað, að sögn Guðmundar Sig- þórssonar, skrifstofustjóra í landbúnað- arráðuneytinu. Stjómvöldum er heimilt að velja þann kostinn, sem gefur hærri toll. Verðtollur, magntollur og hámarkstollur Ef vilji er fyrir hendi að flytja inn meira kjöt en sem nemur tollkvótanum á „lágu“ tollunum, era tollarnir yfir- leitt mun hærri. Þannig er lagður á nautalundir 30% verðtollur. Ofan á hann bætist svo 1.462 króna magntoll- ur á hvert kíló, sem er miðaður við þann mun, sem stjórnvöld telja nú vera á innanlandsverði og heimsmarkaðs- verði á nautakjöti. Skýring stjórnvalda á að magntollum — sem era fastir tollar og breytast ekki með verði vörunnar — sé beitt með þessum hætti, er að þannig sé tryggt „að umtaisverð vernd haldist þótt innflutningsverð sveiflist verulega og fari niður fyrir heimsmarkaðsvérð." Hins vegar má tollurinn, þ.e. verðtollur- inn að magntollinum viðbættum, aldrei fara upp fyrir tollbindingu vörunnar samkvæmt GATT-tilboði Islands. Þetta þarf nánari útskýringar við. Tollbinding er sá hámarkstollur, sem íslerizk stjómvöld áskilja sér rétt til að leggja á innflutta vöra. í tilboði því, sem ísland gerði í GATT-viðræðunum á sínum tíma, var reiknaður út munur innanlandsverðs og heimsmarkaðs- verðs árin 1986-1988 og þannig fundið út „tollígildi" sem var margumrætt hugtak meðan á viðræðunum stóð. Þessi munur samsvarar „granntaxtan- um“, sem lagður er til grundvallar í framvarpi ríkisstjórnarinnar. Þannig er grunntaxti tolls á nautalundir 358%, eins og áður sagði, en dæmi eru um að íslenzk stjórnvöld hafi reiknað út tollígildi upp á 674% (fyrir smjör). Frá því á viðmiðunaráranum 1986- 1988 hefur verð landbúnaðarvara inn- anlands lækkað nokkuð, en heims- markaðsverðið hækkað og munurinn því minnkað. íslenzk stjómvöld telja sig því ekki þurfa að nota grunntaxt- ana eða tollígildin til fulls. Það er þetta, sem átt hefur verið við þegar sagt er að ekki hafi verið farin leið „ofurtolla" við útfærslu GATT-samningsins. Þann- ig er hámarkstollur á nautalundir á árinu 1995 „ekki nema'' 349%. Stjórn- völd hafa skuldbundið sig til að lækka tollbindingarnar fram til aldamóta og þannig verður hámarkstollur á nauta- lundir kominn niður í 304% árið 2000. Hins vegar er ekki víst að þessi lækkun komi neytendum til góða, þar sem í mörgum tilvikum eru rauntollamir, sem ákveðnir eru í framvarpinu, líklega heldur lægri en sem nemur tollbinding- unni, þótt háir séu. Furðuleg útkoma Neytendasamtökin hafa reiknað út, samkvæmt reikniformúlu frá fjármála- ráðuneytinu, líklegt verð á ýmsum landbúnáðarafurðum, miðað við þessar forsendur. Sjá má þann útreikning í töflunni hér í opnunni. Miðað er við að vörarnar séu keyptar í Danmörku, með öllum niðurgreiðslum og útflutn- ingsbótum Evrópusambandsins. Flutn- ingskostnaður og tryggingar era taldar með. Að sögn Jóhannesar Gunnarsson- ar er varlega reiknað og heildsöluálagn- ing, sem gæti numið 15%, ekki reiknuð inn í verð erlendu varanna. Jafnframt er eftir að bæta smásöluálagningu við. Eins og sést vinstra megin í töflunni eru fæstar þeirra vara, sem fluttar eru inn á lágmarkstolli samkvæmt fram- varpi ríkisstjórnarinijar, ódýrari en sambærilegar innlendar vörar. Raunar virðast þær sumar geta orðið tvöfalt dýrari. Undantekningarnar eru egg, kjúkl- ingakjöt og kalkúnakjöt. Hvað eggin varðar gæti böggull fylgt skammrifi. Samkvæmt frumvarpinu er innflutn- ingur á hráum eggjum bannaður. Hugsanlega yrði því sú krafa gerð að egg yrðu ekki flutt inn nema þau væru sótthreinsuð eða gerilsneydd og þá sennilega dýrari. Þá kemur glögglega fram, miðað við þær forsendur sem Neytendasamtökin gefa sér, að innflutningur umfram hinn takmarkaða kvóta á lágmarkstolli, yrði í mörgum tilfellum miklu meira en 30% dýrari en innlend vara. Þannig yrðu svínalundir um 100% dýrari og smjör 150% dýrara. í töfiunni má sjá furðulega útkomu úr nokkrum reikningsdæmum. Þannig yrði ostur dýrari með „lágmarkstolli" en með þeim tollum, sem lagðir eru á vörar, sem fluttar yrðu inn umfram 3% lágmarksaðganginn. Orsökin er sú að grunntaxti tolls á ost er geysihár, hátt í 600%, en magntollur á ostkílóið almennum innflutningi „aðeins" 500 krónur. Hvað fæst á heimsmarkaðsverði? Orsökin fyrir þessari óvæntu mynd — miðað við fullyrðingar ráðherra rík- isstjómarinnar — er sú, að í framvarp- inu er stuðzt við heimsmarkaðsverð á landbúnaðarafurðum, sem fengið er úr alþjóðlegum töflum og gagnagrunnum. Þetta verð er hins vegar oft miðað við mjög mikið niðurgreidda vöra, sem verið er að losa af innanlandsmarkaði, eða vöra sem er framleidd með mjög litlum tilkostnaði. Guðmundur Sigþórs- son skrifstofustjóri segir að útreikning- ar Neytendasamtakanna komi sér spánskt fyrir sjónir. Eðlilegt sé að miða við heimsmarkaðsverðið, enda sé hægt að fá vörar á slíku verði, til dæmis kjöt frá Bandaríkjunum eða Ástralíu. Jóhannes Gunnarsson bendir hins vegar á að miðað við þær kröfur, sem íslenzkir neytendur geri um gæði land- búnaðarafurða, sé augljóst að fyrst og fremst verði verzlað við Vestur-Evrópu- ríki. Sama segir Óskar Magnússon, forstjóri Hagkaups. Hann segir fyrir- tæki sitt hafa kannað hvaða verð standi því til boða í Vestur-Evrópu á landbún- aðarafurðum til innflutnings hingað og segist í flestum tilfellum fá mjög svip- aða útkomu og Neytendasamtökin. Jóhannes og Óskar benda á að heimsmarkaðsverðið gefi alls ekki rétta mynd af því verði, sem í raun standi til boða. „Það er í raun ekki til neitt, sem heitir heimsmarkaðsverð á mörg- um þessum vörarn," segir Óskar. „Það getur vel verið að það sé til eitthvert kjöt í Afríku, sem er hægt að fá á hundraðkall, en það er bara ekki kjöt sem verður flutt hér inn og troðið ofan í neytendur.“ Hann andmælir því jafnframt að vænlegt sé að flytja inn kjöt frá Ástr- alíu vegna flutningskostnaðar eða frá Ameríku, þar sem hormónagjöf sé mik- il og varla íslenzkum neytendum þókn- anleg. Kom þingmönnum á óvart Fulltrúar neytenda, verkalýðshreyf- ingar, innflytjenda og bænda hafa und- anfarna daga komið á fund efnahags- og viðskiptanefndar Alþingis, sem hef- ur framvatp ríkisstjómarinnar nú til meðferðar. Hagkaup og Neytendasam- tökin hafa þar greint frá verðútreikn- ingum sínum og segir Óskar að það virðist hafa komið nefndarmönnum á óvart að heimsmarkaðsverðið, sem gengið er út frá í framvarpinu, gæfí alls ekki rétta mynd af þeim kostum, sem innflutningsfyrirtækjum stæðu til boða. Óskar segir að á fundum með nefndinni og embættismönnum ráðu- neyta hafi enginn getað hrakið þessa útreikninga. Hagkaup hefur sent þingnefndinni skriflega greinargerð, þar sem fram kemur að fyrirtækið telji, eftir nánari skoðun, að ekki muni verða um inn- flutning á landbúnaðarvörum að ræða að neinu marki vegna þess hvað tollarn- ir séu háir. Einhveijar vörar kunni að fínnast, sem borgi sig að flytja inn, til dæmis kjúklingar, en það sé ekki í samræmi við það sem almennt hafí verið gert ráð fyrir. Óskar segir að framvarpið virðist því miða að mestu leyti að óbreyttu ástandi á matvöramarkaðnum hvað verðið varðar, en úrvalið muni vissulega aukast. Hugsanlegt sé að flytja inn kæfur, osta og annan „sælkeramat" sem verði keyptur af smekkfólki á mat, sem láti sig verðið litlu skiptá. „En það verður þá eitthvert fínirí, sem er ekki í þágu almennra neytenda," segir hann. Formaður og varaformaður efna- hags- og viðskiptanefndar Alþingis — sem era báðir doktorar í hagfræði — era sammála því að heimsmarkaðsverð á landbúnaðarvöram gefí ekki rétta mynd af því, sem íslenzkum innflutn- ingsfyriitækjum stendur til boða. Vil- hjálmur Egilsson, formaður nefnd- arinnar, segir að höfuðviðfangsefni nefndarinnar verði nú að átta sig á því, hvort í raun eigi að opna fyrir þann lágmarksaðgang landbúnaðar- vara, sem hafi verið ætlunin að opna fyrir, eða hvort búvörar eigi að vera það dýrar að hann verði óraunhæfur. Enginn hafi hins vegar búizt við stór- kostlegum innflutningi utan hins tak- markaða kvóta. Ágúst Einarsson, varaformaður þingnefndarinnar, segir að þær upplýs- ingar um fáanlegt verð, sem fulltrúar innflutningsfyrirtækja hafi lagt fyrir nefndarmenn, séu hinar réttu markaðs- upplýsingar en ekki viðmiðunin við heimsmarkaðsverð. Þetta hafi komið mönnum nokkuð á óvart, og tollvernd- in fyrir íslenzkan landbúnað sé miklu meiri en ætlunin hafi verið. „Það er alveg ljóst að menn era að skoða þetta út frá þeirri hugsun að GATT átti að leiða hér til vissra breytinga. Enginn lagði upp með það að framvarpið hefði næstum því engin áhrif," segir Ágúst. ROBERT Suff hafði eina viku til að ljúka upptökurn á leik Sinfóníuhljómsveitar íslands á nokkrum verkum Jóns Leifs sem Bis ætlar að gefa út. Bis-útgáfan hafði komið hingað í fyrra til að taka upp Sögusinfóníuna eftir Jón Leifs í Hallgrímskirkju og þótti sú hljóðritun takast vel. Kirkjan var hins vegar upptekin í þessari viku og því ekki hægt að hljóðrita þar í þetta skiptið. Suff skoðaði þvi aðrar kirkjur sem gætu komið til greina sem upptöku- staður og að endingu var ákveðið að gera tilraun til upptöku í Langholts- kirkju. „Það gekk hins vegar engan veginn,“ segir Suff, „Langholtskirkja er einfaldlega ekki nógu stór og hljómmikil fyrir jafnstór verk og við erum að vinna með.“ Háskólabíó hálfu verra Að sögn Suff var því ekki um annað að ræða en að reyna að hljóð- rita verkin í Háskólabíói. „Það kom hins vegar í sama stað niður. Hljóm- burður Háskólabíós er alls ekki við- unandi, hann er raunar hálfu verri en í Langholtskirkju." Suff segir vandamálið vera fólgið í því að verk Jóns Leifs kreljist mikils rýmis. „Þetta eru stór verk fyrir stóra hljómsveit. Slagverk er t.d. mikið og til að það njóti sín þarf hús með góðan hljómburð.“ En hafa geisladiskar Sinfóníu- hljómsveitarinnar sem hafa verið teknir upp í Háskólabíói ekki fengið ágætar viðtökur? Suff segist vita að gerðar hafi verið upptökur í bíóinu og að þær hafi fengið ágætar viðtök- ur; „það er hægt að taka upp tónlist þótt hljómburður. sé lélegur en það er ekki æskilegt, tónlistin líður fyrir það. Auk þess er tónlist Jóns Leifs óvenju kraftmikil og litrík og krefst góðs hljómburðar. Það myndi bara vera málamiðlun að taka þessi verk upp í Háskólabíói og við hjá Bis sættum okkur ekki við slík vinnu- brögð. Annaðhvort verður þetta gert almennilega eða við hættum við.“ Upptökum frestað um ár Ljóst er að fresta þarf hljóðritun á verkum Jóns Leifs um eitt ár sökum þessa húsaskorts og segir Osmo Vánská, aðalstjórnandi Sinfóniu- hljómsveitarinnar, það mjög baga- legt, bæði fyrir hljómsveitina og út- gáfufyrirtækið, svo ekki sé minnst á það fjárhagslega tjón sem af þessu hlýst. „Þessi vika hefur farið til ónýt- is og það er ekki hlaupið að þvi að fá annan tíma hjá útgáfufyrirtækinu. Það er þó ætlunin að Suff komi hing- að aftur að ári og taki þessi verk upp í Hallgrímskirkju.“ Það er ætlun Bis að gefa út eins mikið af tónlist Jóns Leifs og mögu- legt er en mörg verka hans hafa aldr- ei verið flutt opinberlega. Vánská segir að Jón Leifs sé miklu betra tónskáld en íslendingar hafa haldið hingað til. „Tónlist hans er mjög kraftmikil og framandi, hún er öðru- vísi en maður á að venjast og ég held að ef upptökurnar á þessum geisladiski ganga vel gæti hann hæg- lega náð verulegri útbreiðslu á al- þjóðlegum markaði.“ Betri hljómsveit í betra húsi Suff segir að enginn vafi leiki á því að Sinfóníuhljómsveit íslands sé mjög góð hljómsveit enda hafi hún hlotið góðar viðtökur hvar sem hún hefur komið en það leiki hins vegar enginn vafi á því heldur að hún myndi hljóma miklu betur ef hún hefði annað hús en Háskólabíó til að vinna í. „Góð hús orka mjög sterkt á hljómsveitir, þau auka sjálfstraust þeirra og þar með gæði tón- listarinnar. Það er staðreynd að bestu sinfóníuhljómsveitir í heiminum eiga líka bestu tónlistarhúsin, Vínar- fílharmónían og hljómsveitin í Amsterdam eru til dæmis um þetta.“ Vánská tekur undir þetta: „Fólk verður að geta heyrt þegar það er að gera góða hluti en Háskólabíó býður ekki upp á það.“ Tónlistarhús, ekki fjölnota hús Aðspurðir hvernig hús þeir teldu að ætti að byggja hér eru Suff og Vánská báðir á því að óráðlegt væri að byggja einhvers konar fjölnota hús eins og oft er talað um. Suff segir réttast að miða hönnun hússins við þarfir Sinfóníuhljómsveitarinnar því þótt svo sé gert sé alltaf hægt að laga húsið eftir þörfum annarra notenda. „Það er hægt að flytja fyrir- lestur í tónlistarhúsi en það er ekki hægt að flytja tónlist í ráðstefnusal,“ bætir Vánská við, „svo einfalt er það nú.“ Að lokum vildu þeir benda á að það væri auk þess mjög eftirsótt af erlendum hljómsveitum að fá að spila í góðum tónlistarhúsum. „Það gæti því ekki síður orðið góður fjárhags- legur ávinningur af því að eiga gott tónlistarhús en af því að eiga fjöL nota hús sem aldrei getur uppfyllt öll skilyrði“, segir Suff, „fjölnota hús er alltaf versti kosturinn".

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.