Morgunblaðið - 22.06.1995, Blaðsíða 33

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 22. JÚNÍ 1995 33
skírður við kistu föðurins, nafni
hans. Amma Jónína reyndist góða
hjálpin við litlu drengina og frænk-
an góða var betri en engin. En
stundum kemur aðeins ljós. Til þín
kom ráðsmaður, duglegur dreng-
skaparmaður Hermann Benedikts-
son. Og áfram var búið. En mæði-
veikin kom í fjárstofninn og eyddi
honum.
Vorið 1943 ákvaðst þú að stefna
heim að Keldum. Enn var bjartur
vordagur 27. júní. En nú stóðum
við heimilisfólkið með tár i augum
er við horfðum eftir bílnum. En þú
fórst ekki ein. Nú áttir þú tvo efni-
lega syni, sem hafa verið þér stoð
og styrkur í gegnum lífið. Gaman
var að fá þig í heimsókn vorið sem
Skúli var fermdur.
Kæra Kristín mín, ég þakka þér
samfylgdina forðum og hlýjar
kveðjur í gegnum árin. Enn er vor.
Ég vona að bjart verði hjá þér í
nýjum heimi. Innilegar samúðar-
kveðjur til ykkar allra í fjölskyld-
unni.
Jónída Stefánsdóttir,
Sigurðarstöðum
í Bárðardal.
Látin er í hárri elli heiðurskonan
Kristín Skúladóttir frá Keldum á
Rangárvöllum.
Henni kynntist undirrituð fyrst í
bemsku í stórfjölskyldunni á Sig-
urðarstöðum og Sunnuhvoli í
Bárðardal.
Vorið 1936 giftist Kristín Sigurði
Jónssyni, bóndasyni á Sigurðarstöð-
um og flutti þangað með búslóð
sína þ.á m. hest og kú sunnan af
Rangárvöllum. Kristín var kennari
að mennt og hafði kennt nokkur
ár á Rangárvöllum í Landeyjum og
á Stokkseyri.
Búferlaflutningum á þessum
árum milli fjarlægra landshluta
fylgdu að mestu leyti samskiptarof
við fjölskyldu og vini, þekkt menn-
ingarumhverfi og náttúrufar. Sam-
skiptum var helst viðhaldið með
bréfaskriftum og stopulum heim-
sóknum. Sími var aðallega nýttur
í neyðartilvikum. Þarna var unga
konan komin til að setjast að til
langframa í framandlegu umhverfi
í þröngum dal norðan fjalla. Allt
var ólíkt víðáttu Rangárvalla með
tignarlegri fjallasýn þ.á m. til
Heklu.
Á Sigurðarstöðum bjó fyrir Sölvi
Steinafr, bróðir Sigurðar, og fjöl-
skylda, og á Sunnuhvoli, í sama
túni, Gunnlaugur bróðir þeirra, fað-
ir undirrtaðrar og fjölskylda. Auk
þessa fólks bjó þarna móðir þeirra
bræðra, Jónína Sölvadóttir, ættuð
frá Brú á Jökuldal og föðursystir
þeirra Þuríður sem Skúli Skúlason
ættfræðingur titlar hannyrðakonu
í Hraunkoktsættinni. Jón faðir
þeirra bræðra hafði látist árið áður,
1935. Á Sunnuhvoli átti löngum
heimili sitt Herdís Tryggvadóttir
ljósmóðir, móðurmóðir undirritaðr-
ar, auk kaupstaðarbarna og ungl-
inga á sumrin. Þarna var því hin
mesta krakkaparadís og þakkarvert
að fá að alast upp í þeim góða hópi
frændfólks.
Vel man ég hætti Kristínar sem
voru öllu hófsamari en Þingeying-
um mörgum er tamt. Enn þann dag
í dag á fjölmiðlaöld eru samskipti
og talsmáti Rangæinga gjarna með
nokkuð öðrum hætti en Þingeyinga,
hvað þá fyrir 60 árum. Þegar þeir
síðarnefndu segja skoðun sína um-
búðalaust, þegja þeir fyrrnefndu
frekar og hugsa sitt, en fáar meitl-
aðar setningar frá þeim duga síðan
til að lægja öldurnar.
Þau hjón Kristín og Sigurður
voru samt afar samrýnd og áttu
mörg sameiginleg áhugamál, svo
sem bóklestur, handlistir og rækt-
un. Sigurður smíðaði fallega bús-
hluti og Kristín myndskreytti þá
og teiknaði myndir til veggskreyt-
inga, því hún var mjög drátthög
kona.
Gróðurhús byggði Sigurður vest-
ur úr gamla bænum og ræktaði þar
tómata, þá fyrstu í þeirri sveit.
Blómagarð gerði hann í brekkunni
fyrir ofan bæinn og vökvaði hann
með því að bora smágöt á vatns-
leiðslurnar að heimarafstöðinni.
Fallegir „gosbrunnar" mynduðust
þannig vegna fallþunga vatnsins
sem vökvaði blómagarðinn og þurr-
ar brekkurnar.
Kristín lék á orgel og tók undir-
ritaða í læri. Nokkuð var þýski org-
elskólinn strembinn, en útsetning-
arnar afar fallegar. Mikið var gam-
an að geta spilað jólasálmana um
jólin og þótti mér lengi vel sem
engin útsetning stæðist samjöfnuð
við þessar þýsku!
Einnig fengum við frændsystkin
að teikna hjá Kristínu og leysa
myndaþrautir, sem áttu að þjálfa
rökrétta hugsun. Aldrei hef ég síðan
séð þá gerð.
Þau Kristín og Sigurður eignuð-
ust tvo syni: Skúla Jón, f. 1938 og
Sigurð 1939. Brátt dró dimmt ský
fyrir hamingjusól ungu hjónanna.
Fáum dögum eftir fæðingu yngri
sonarins kenndi Sigurður sér meins,
sem reyndist vera sprunginn botn-
langi. Var hann skorinn upp heima
í stofu þeirra og virtist í fýrstu
ætla að verða lengri ævi auðið en
lífhimnubólgan reið honum að fullu
á fáum dægrum. Er nýfæddi sonur-
inn var hálfsmánaðar gamall var
faðir hans allur. Var hann skírður
við jarðarför föður síns og hlaut
nafn hans.
Kristín hélt þó áfram búskap um
nokkurra ára hríð, með ráðsmanni.
Vorið 1943 brá hún búi og hélt á
æskuslóðir, að Keldum á Rangár-
völlum. Foreldrar hennar voru þá
enn á lífi og voru þau ásamt Krist-
ínu og sonum síðustu íbúar hins
fomfræga sögualdarbæjar þar á
staðnum.
Mikil var eftirsjá okkar frænd-
systkina að sjá á bak þeim bræðrum
alförnum á gagnstætt landshorn.
Við höfðum verið mjög samrýnd svo
aldrei man ég til að slettist upp á
vinskapinn. Fylgdumst að í leik og
starfi úti og inni.
Gamli bærinn á Sigurðarstöðum
og útihúsin buðu upp á marga ævin-
týralega króka og kima sem örvuðu
hugmyndaflugið. Sá tími sem faðir
þeirra, og yngsti föðurbróðir okkar,
barðist við dauðann er sem greypt-
ur í minnið. Dæmi: Við eldri börnin
lágum á maganum á glæru svellinu
á bæjarlæknum og horfðum á tæran
strauminn líða hjá. Við gerðum
okkur grein fyrir að Sigurður
frændi var fárveikur og síðustu líf-
dagar hans væru sennilega að líða
hjá eins og lækurinn. Eftir lát hans
fór Steinunn frænka að kalla pabba
sinn Sölva. Ég spurði hana af
hveiju. „Aldrei framar geta þeir
Skúli og Siggi sagt pabbi!“ Svo ríka
samúð eiga jafnvel litlir krakkar.
Mörgum árum seinna eignuðust
þeir bræður þó nýjan pabba. Kristín
giftist síðar Ágústi Andréssyni,
hreppstjóra, að Hemlu í Vestur-
Landeyjum, hinum mesta heiðurs-
manni. Reyndist hann þeim bræðr-
um sem besti faðir.
Bálför Kristínar er gerð í dag frá
Fossvogskirkju, en jarðsett verður
síðar í Lundabrekkukirkjugarði í
Bárðardal. Er þá hringnum lokað
og jarðneskar leifar til moldar born-
ar í þeirri sveit- er hún ung kona
lifði gleði og sorg.
Með þakklæti í huga kveð ég
Kristínu Skúladóttur. Blessuð sé
minning hennar.
Sigrún Gunnlaugsdóttir.
Sú staðreynd að Stína frænka
og amma mín voru systkinabörn
varð mér ekki almennilega ljós fyrr
en ég stálpaðist og kom mér þá
hálft í hvoru á óvart að skyldleiki
okkar væri ekki nánari. Stína var
nefnilega jafnóaðskiljanlegur hluti
fjölskyldunnar og æskuheimilisins
og afi og amma.
Ég held að hún beri verulega
ábyrgð á tvennu sem tók sér ból-
festu í sinni mínu mjög snemma
og hefur grasserað þar síðan. Ann-
að er áhugi á sögum og þó ekki
síður fólki sem söguefni, en hitt er
óbilandi ást á sveitinni, bæði sem
verustað og hugarástandi.
Þetta er mjög einfalt: Stína
frænka passaði mig þegar ég var
lítill. Vegna þess að hún var marg-
fróð og greind og barngóð var hún
fús til að segja sögur, bæði þjóðsög-
ur og brot úr íslendinga sögum og
vegna þess að hjarta hennar varð
MINNINGAR
á vissan hátt eftir í sveitinni þegar
hún flutti á mölina, komu áhrifarík-
ustu sögurnar hennar beint úr
minningum hennar. í þeim sögum
voru hetjurnar að vísu ekki jafn-
hamrammar og vopnfimar og þær
sem greindi frá í þjóðsögum og
fornsögum, en þær bjuggu í staðinn
yflr þeirri nánd og lífí sem aðeins
fæst beint úr hjarta sögumannsins.
Það fór því svo, að ég bað hana
oftar að segja mér sögur úr æsku
sinni, en að hafa yfir brot úr þeim
menningararfi sem jafnan er talinn
merkilegri.
Það voru sem sagt vinnumenn
og vinnukonur á Keldum, skyldfólk
og nágrannar hennar úr uppvextin-
um á þessu höfuðbóli á Rangárvöll-
um, sem tókust á við duttlunga
örlaganna við rúmstokkinn hjá mér
í æsku. Alla nefndi hún með nafni
og stundum náði ég að hitta eitt-
hvað af þeim í bíltúrum í sveitina
á sumrin, þá að vísu flesta komna
af léttasta og viðburðaríkasta
skeiði. Fæsta þeirra grunaði líklega
að strákpjakkur meðal gestanna úr
borginni hefði upplifað með þeim
ótal spennandi augnablik fyrr á öld-
inni.
Ást Stínu á dýrum, og þó sérstak-
lega hestum, var mikil. Til marks
um það man ég vel, eftir að Sjón-
varpið hóf útsendingar, að við sát-
um kannski og horfðum á einhveija
kúrekamynd um alls kyns skotbar-
daga og grimmileg átök, þ.á m. við
riddaraliðssveitir, að Stína gat
stundum ekki orða bundist þegar
sveitirnar runnu saman. „Aumingja
blessaðir hestarnir," sagði hún þá.
Ekki man ég að hún tæki nærri sér
ýmsa válega atburði sem hentu
söguhetjurnar í þessum myndum.
Stína hafði þann sið að fá alla
nærstadda til að klappa saman lóf-
unum í hvert sinn er farið var yfir
Þjórsárbrúna og þannig i heimahag-
ana í Rangárvallasýslu. Þótt ég
geri þetta ekki alltaf nú orðið, fer
ég aldrei þarna um án þess að minn-
ast með söknuði þessa siðar sem
bar vott um þá fölskvalausu og
bamslegu átthagaást, sem Stína
geymdi í hjarta sínu, en er okkur
nútímamönnum flestum framandi.
Það hefur sjálfsagt enga þýðingu
í augum annarra, en sú staðreynd
að við bræðumir höfum lagt grunn
að sumarhúsi á vesturbakka þessa
vatnsmikla fljóts, með útsýn yfir í
Rangárþing, er í mínum huga tákn
þess hvern sess Stína mun alla tíð
skipa í minningum mínum. Það er
að vísu handan við fljótið mikla, en
engu að síður óaðskiljanlegur hluti
umhverfisins.
Sveinbjörn I. Baldvinsson.
Handrit afmælis- og minningargreina
skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æski-
legt, að disklingur fylgi útprentuninni.
Auðveldust er möttaka svokallaðra
ASCII-skráa, öðru nafni DOS-texta-
skrár. Ritvinnslukerfin Word og Word-
perfect eru einnig auðveld í úrvinnslu.
Senda má greinar til blaðsins á netfang
þess Mbl@centrum.is en nánari upplýs-
ingar þar um má lesa á heimasíðum.
Það eru vinsamleg tilmæli að lengd
greina fari ekki yfir eina og hálfa örk
A-4 miðað við meðallinubil og hæfilega
línulengd — eða 3600-4000 slög. Höf-
undar eru beðnir að hafa skírnarnöfn
sín en ekki stuttnefni undir greinunum.
ERFIDRYKKJUR
JÍA
P E R L A N sími 620200
iCGSTCINflR
GranK s/f
! fj HELLUHRAUN14
} | 220 HAFNARFJÖRÐUR
SÍMI: 565 2707 FAX: 565 2629
t
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkaiý
tengdafaðir, afi og langafi,
ANTON GUÐJÓNSSON,
Spóahólum 14,
Reykjavík,
verður jarðsunginn frá Bústaðakirkju
föstudaginn 23. júní kl. 13.30.
Guðrún Matthiasdóttir,
Þuríður Antonsdóttir, Ingi Sævar Oddsson,
Kjartan Antonsson,
Anný Antonsdóttir,
Gunnar Antonsson,
Ragnar Antonsson,
Anton Antonsson,
Þuríður Skarphéðinsdóttir,
Kristján Gunnarsson,
Gunnhildur Óskarsdóttir
Kristbjörg Einarsdóttir,
Lovísa Svavarsdóttir,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Elskulegur eiginmaður minn, faðir okk-
ar, tengdafaðir, afi og langafi,
FRIÐRIK MARGEIRSSON
fyrrv. skólastjóri,
Hólavegi 4,
Sauðárkróki,
verður jarðsunginn frá Sauðárkróks-
kirkju laugardaginn 24. júní kl. 15.00.
Þeim, sem vildu minnast hins látna, er
bent á Fræðasjóð Skagfirðinga.
Alda Ellertsdóttir,
Helga Friðriksdóttir, Kristinn Hauksson,
Heiðrún Friðriksdóttir, Sveinn Sigfússon,
Hallfriður Friðriksdóttir, Sigurður Þorvaldsson,
Jóhann Friðriksson, Sigriður Sigurðardóttir,
Margeir Friðriksson, Sigurlaug Valgarðsdóttir,
Valgeröur Friðriksdóttir,
Páll Friðriksson, Guðný Axelsdóttir,
barnabörn og barnabarnabarn.
t
Eiginmaður minn, faðir, tengdafaðir, afi og langafi,
HÖRÐUR H. BJARNASON
fyrrv. símstöðvarstjóri,
Holtsbúð 27,
Garðabæ,
verður jarðsunginn frá Vídalínskirkju í Garðabæ föstudaginn
23. júní nk. kl. 13.30.
Bryndís Bjarnason,
Camilla Bjarnason, Garðar Sverrisson,
Pétur Bjarnason, Herdis Gunnlaugsdóttir,
Elísabet Bjarnason, Ingi B. Guðmundsson,
Bryndís Bjarnason, Þórður J. Skúlason,
Hildur Bjarnason, Jean Posocco,
Hörður Bjarnason, Kristín Pálsdóttir
og afabörn.
t
Ástkær móðir okkar, fósturmóðir,
tengdamóðir, systir, amma og lang-
amma,
JENSÍNA SIGURVEIG
JÓHANNSDÓTTIR,
Álfheimum 29,
áður Auðkúlu,
Arnarfirði,
verður jarðsungin frá Áskirkju föstudag-
inn 23. júní kl. 15.00.
Þeim, sem vildu minnast hennar, er bent á Minningarsjóð
Guðjóns B. Ólafssonar hjá Krabbameinsfélaginu.
Guðlaug B. Guðjónsdóttir,
Jóhanna Guðjónsdóttir, Davfð Pétursson,
Skúli Guðjónsson,
Friðrik Guðjónsson, íris Þorkelsdóttir,
Baldur Guðjónsson, Kolbrún Guðmundsdóttir,
Friðrik J.Á. Jóhannsson,
barnabörn og barnabarnabörn.
t
Ástkær sonur okkar, bróðir, mágur og
frændi,
SMÁRI GUÐMUNDSSON,
Víkurási 2,
áðurtil heimilis
í Fagrabæ 1,
Reykjavík,
sem lést 12. júní sl., verður jarðsunginn
frá Árbæjarkirkju föstudaginn 23. júní
kl. 13.30.
Þeim, sem vilja minnast hins látna, er bent á Byggingarsjóð
v/þjálfunarpotts Þroskahjálpar á Suðurnesjum, sparisjóðsbók
nr. 436183, Sparisjóðnum í Garði.
Inga S. Kristjánsdóttir, Guðmundur S. Sigurjónsson,
Þórir K. Guðmundsson, Sigurbirna Oliversdóttir,
Jóhanna S. Guðmundsdóttir, Arnar Arngrimsson,
Sigurjón Guðmundsson, Ósk Magnúsdóttir
og' systkinabörn.