Morgunblaðið - 19.08.1995, Qupperneq 8

8 LAUGARDAGUR 19. ÁGÚST 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Búferlaflutriingar íslendinga til útlanda:
Fólk í vaxandi mæli
f lytja alfarið utan
Það er aldeilis efnahagsbati hjá okkur Dóra mín. Allir bara að fara í siglingu...
Nýtt veitufyrirtæki á
Akranesi um áramótin
Akranesi. Morgunblaðið
ÁKVEÐIÐ hefur verið að setja á
stofn nýtt veitufyrirtæki á Akranesi
og verður tillaga um stofnun þess
lögð fram á fundi bæjarstjómar nk.
þriðjudag. Þetta veitufyrirtæki mun
annast sölu á rafmagni og heitu
vatni á Akranesi.
Veitufyrirtækið mun auk þess
annast rekstur vatnsveitu, áhalda-
húss og tæknideildar bæjarins.
í umræddri tillögu er gert ráð
fyrir að bæjarráði og bæjarstjóra
verði falið að vinna að frekari fram-
gangi og undirbúningi málsins þar
með talið að auglýsa eftir veitu-
stjóra fyrir hið nýja fyrirtæki og
leggja fyrir bæjarstjórn tillögur að
reglugerðum og gjaldskrám og
ganga til samninga við starfsfólk.
Undir störf veitustjóra mun einn-
ig falla framkvæmdastjórn fyrir
aðveitufyrirtæki HAB, sem er eign
Akraneskaupstaðar, Borgarbyggð-
ar og Andakílsárvirkjunar.
Málefni hitaveitu Akraness og
Borgarfjarðar hafa verið til
skoðunar um langt skeið og hafa
ýmsar hugmyndir skotið upp koll-
inum. Þessi hugmynd sem nú er
gerð tillaga um er niðurstaða þeirr-
ar umræðu sem staðið hefur yfir
og fyrsta formlega ákvörðun sem
tekin er um stofnun bæjarveitu á
Akranesi. Áætlað er að hið nýja
fyrirtæki taki til starfa um næstu
áramót.
Morgunblaðið/Ámi Sæberg
FULLTRÚAR íbúa við Urriðakvísl, Ingibjörg Ólafsdóttir og Jens Guðjónsson, tóku við viðurkenning-
unni fyrir fegurstu götuna í Reykjavík úr hendi borgarsljórans, Ingibjargar Sólrúnar Gísladóttur.
FEGRUNARVIÐURKENNING-
AR Reykjavíkurborgar voru
veittar í Höfða gær, á afmælis-
degi Reykjavíkurborgar.
Veittar voru viðurkenningar til
íbúa, stofnana og fyrirtækja sem
sérstaklega hafa lagt sig fram
um að fegra umhverfi sitt.
íbúum Urriðakvíslar var veitt
viðurkenning fyrir fegurstu göt-
una í Reykjavík, fyrir að ganga
frá lóðum húsa sinna á fjölbreyti-
legan hátt án þess að það rýri
heildaryfirbragð götunnar.
Papco hf. við Stórhöfða fékk
viðurkenningu fyrir að fegra
Urriðakvísl
valin falleg-
asta gatan
umhverfi í iðnaðarhverfi og Vík-
urvagnar hf. og Hótel Vík við
Síðumúla hlutu viðurkenningu
fyrir skemmtilegan frágang á
þröngri lóð í verslunar- og þjón-
ustuhverfi.
fbúar að Jörfabakka 2-16
fengu viðurkenningu fyrir feg-
urstu fjölbýlishúsalóðina m.a.
fyrir gott og fallegt leiksvæði
fyrir börn og hugmyndaríka
gróðursetningu.
Fyrir endurbætur á gömlu húsi
hlutu eigendur húsanna Reynis-
staðs og Reynisness við Skildinga-
nes i Skerjafirði viðurkenningar.
Kristín Claessen, annar eigenda
Reynisstaðs er fædd og uppalin í
húsinu sem að mestu var byggt
árið 1871. Eggert Hjartarson,
annar af eigendum Reynisness,
er einnig uppalinn í sínu húsi og
hefur hann ekki búið annars stað-
ar, rétt eins og Kristín.
Ingolfs - leiðangurinn til Islands
Reykjaneshrygg-
ur fundinn með
lóðlínumælingum
Einn fremsti sjávar-
dýrafræðingur
Dana, Dr. Torben
Wolff, er kominn hingað
til lands til að setja upp
sýningu í Norræna húsinu
á leiðangri danska rann-
sóknaskipsins Ingolf til
íslands, Grænlands og
Færeyja árin 1895 og
1896. Sýningin er hönnuð
af Zoologisk Museum í
Kaupmannahöfn undir
stjórn Wolffs en meðal
sýningargripa eru fjöl-
mörg dýr og plöntur úr
leiðangrinum og ritröðin
The Danish Ingolf Exped-
ition sem er ein merkasta
heimild sem til er um líf-
ríki sjávar á íslandsmið-
um.
„Allt fram til 1870 var
almennt talið að ekkert líf
leyndist á djúpsjávarmiðum og
það var fyrst eftir að breski Chal-
langer-leiðangurinn, sem stóð
yfir í fjögur ár, hafði lokið rann-
sóknum sínum að sannanir feng-
ust fyrir því að dýralíf er alveg
jafn fjölskrúðugt á miklu sjávar-
dýpi sem á minna dýpi. Síðar
gerðu öll stórveldin út rannsókn-
arleiðangra og það gerðu Danir
og Norðmenn einnig.
1880 var danska rannsókna-
skipið Wandel gert út í leiðangur
til Ameríku þar sem það tþk þátt
í amerískri djúpsjávarrannsókn.
Skipinu hafði áður verið siglt til
íslands og Grænlands, þar sem
m.a. gerðar voru mælingar á hita-
stigi og seltumagni sjávar.. Eftir
Ameríkuleiðangurinn kynntust
Danir nýjustu aðferðum sem beitt
er við djúpsjávarrannsóknir. En
það liðu fjórtán ár áður en danska
ríkið veitti 120 þúsund dönskum
kr. til leiðangurs á íslandsmið
sem stóð yfir í fjóra sumarmán-
uði árin 1895 og 1896.
Leiðangurinn hófst í maí 1895
og farkosturinn var Tngolf,
stærsta skip danska herskipaflot-
ans. Ingolf var seglskip með
gufuvél. Send voru kol til Islands
og Grænlands sem síðar voru
flu^t um borð. Fyrra árið var Ing-
olf við mælingar austan, sunnan
og vestan Islands og vestan
Grænlands. Þetta sumar var
lagnaðarís 11 km út af norðvest-
urströnd íslands og hann sást frá
Iandi,“ sagði Wolff.
Hann segir að árið 1896 hafi
Ingolf eingöngu verið við mæling-
ar við ísland og þá hafi Reykja-
neshryggurinn verið uppgötvað-
ur.
„Lögð var út lóðlína --------
með reglulegu millibili
og þannig var dýptin
fundin og í ljós kom
þessi gríðarstóri neð-
ansjávarhryggur suð-
austur af Islandi sem
Reykjaneshryggur
Torben Wolf
►Dr. Wolff er einn þekktasti
sjávardýrafræðingur Dan-
merkur. Hann hóf feril sinn
sem fræðimaður um borð í
rannsóknaskipinu Galathea
sem stundaði djúpsjávarrann-
sóknir og sigldi í kringum
heiminn á árunum 1950-1952.
Þetta er í fyrstasinn sem
Wolff kemur til íslands.
130 Ijósmynd-
ir sýndar frá
leiðangrinum
kallast
Gerðar voru
mælingar á 144 stöðum, fyrst var
dýptin mæld með lóðlínu, síðan
voru tekin botnsýni og loks var
hitastig og seltumagn sjávar
mælt sem og ýmsar lofttegundir
í sjónum. Þetta var í fyrsta sinn
sem hitastig var mælt við sjávar-
botn og á yfirborði sjávar. Lagn-
aðarísinn var jafnnærri landi og
sumarið áður en austan við land-
ið var auður sjór allt að Jan
Mayen.
Mikilvægustu niðurstöður leið-
angranna voru þær að hægt var
að sýna fram á mikinn mun á
djúpsjávardýralífi norðan Norð-
ur-Atlantshafshryggsins, sem
liggur frá Austur-Grænlandi, yfir
ísland og Færeyjar og til Skot-
lands, og sunnan hans. Dýpt á
þessum slóðum er hvergi meiri
en 600 metrar," sagði Wolff.
Hann segir að við rannsóknirn-
ar hafi fundist í fyrsta sinn fjöl-
mörg dýr og þeim sé öllum lýst
í Ingolfs skýrslunni sem er í 17
bindum. Skýrslan er 5.550 stórar
blaðsíður með 330 teikningum.
Útgáfa skýrslunnar hófst 1898
og síðasta bindið kom út 1953.
Merkustu munirnir á sýningunni
eru þó án efa 130 ljósmyndir frá
leiðangrinum, einkum íslands-
hluta hans.
„Hugsanlegt er að þarna sé
að finna elstu Ijósmyndir frá ís-
landi, alltént sagði kona mín mér
að elstu ljósmyndirnar frá íslandi
sem hún hefði séð á Þjóðminja-
safninu væru frá 1903. Einnig
eru ljósmyndir af lífinu um borð
í Ingolf en þær tók skipslæknir-
inn. Einnig eru til sýnis fjölmörg
sjávardýr úr leiðöngrunum og
teikningar úr Ingolfs skýrslunni,
þurrkaðar plöntur sem grasa-
fræðingurinn um borð
safnaði á þremur stöð-
um á íslandi.
Ingolfs leiðangurinn
var fyrsti danski djúp-
sjávarrannsóknaleið-
angurinn og hann varð upphafið
að því að Danir skipuðu sér í
fremstu röð á sviði rannsókna af
þessu tagi. Árið 1928 til 1930
gerðu Danir út Dana Ieiðangurinn
sem enn í dag er mesta rannsókn
sem gerð hefur verið á lífríki sjáv-
ar frá yfirborði niður á u.þ.b.
3.500 metra dýpi. Og enn síðar,
1950-1952, hófst Galathea leið-
angurinn sem einkum var helgað-
ur botndýrarannsóknum og leiddi
m.a. í ljós að það finnst líf jafn-
vel á dýpstu hafsvæðum heims,
eða á um 10 km dýpi í Marianas-
skurði við Fillipseyjar," sagði dr.
Torben Wolff.