Morgunblaðið - 20.09.1995, Blaðsíða 6

6 MIÐVIKUDAGUR 20. SEPTEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Launakjör og starfskostnaður
forseta íslands
Tekjur svara til
685 þús. kr.
heildarlauna
Samgönguráð- -
herra vill ekki
nýju reglurnar
MEÐ úrskurði Kjaradóms voru bein
mánaðarlaun forseta íslands hækk-
uð úr 334.319 kr. í 400.000 kr.
Forseti greiðir ekki tekjuskatt af
þessari upphæð, og svara hreinar
tekjur forsetans þannig til 685.443
kr. heildarlauna ef um skattsskyld
laun væri að ræða og er þá ekki
tekið tillit til lífeyrisréttinda.
Samkvæmt lögum heldur forseti
Islands fullum launum fyrstu sex
mánuðina eftir að látið er af emb-
ætti, en eftir það á fyrrverandi for-
seti rétt á eftirlaunum og nema þau
80% af launum, hafi forseti gegnt
embættinu lengur en tvö kjörtíma-
bil. Eftirlaun forseta njóta ekki
skattfrelsis. Forseti greiðir ekki í
lífeyrissjóð og lífeyrisréttindi forseta
myndast ekki í hlutfalli við starfs-
aldur. Er því ekki unnt að leggja
mat á lífeyrisréttindin á grundvelli
iðgjaldaþarfar sjóðs og ávöxtunar
með sambærilegum hætti og eftir-
launarétt ráðherra og þingmanna.
Forsetaembættið á tvo viðhafn-
arbíla sem forseti hefur til emb-
ættisafnota og eru einnig heimil
einkanot af bifreiðunum. Skv. upp-
lýsingum forsetaskrifstofunnar not-
ar forseti embættisbílana í reynd
aðeins starfs síns vegna.
Forsetinn fær greiddan bensín-
kostnað vegna nota á eigin bifreið.
Samkvæmt upplýsingum sem feng-
ust á skrifstofu forseta má áætla
að sú upphæð geti numið að jafnaði
nálægt 6.000 kr. á mánuði. Forset-
inn greiðir hins vegar allan annan
rekstrarkostnað vegna eigin bifreið-
ar.
Samkvæmt lögum um laun for-
seta íslands frá 1990 hefur forseti
ókeypis bústað, ljós og hita og er
undanþeginn öllum opinberum
gjöldum og sköttum. Þrátt fyrir
þetta lagaákvæði um skattfrelsi
greiðir forsetinn í reyndinni ýmis
opinber gjöld, vegna eigna sinna og
persónulegra útgjalda, sem ekki
tengjast embættisstörfum, sam-
kvæmt þeim upplýsingum sem feng-
ust á skrifstofu forseta. Greiðir for-
seti þannig fasteignaskatta af eigin
íbúðarhúsnæði og hefur ekki nýtt
sér lagaheimild til að fá endur-
greiddan virðisaukaskatt vegna inn-
kaupa sinna.
Forsetinn getur fengið felld niður
aðflutningsgjöld og hefur nýtt sér
það við endurnýjun einkabifreiðar
sinnar á nokkurra ára fresti. Forset-
inn hefur hins vegar ekki notfært
sér þessa heimild vegna annarra
persónulegra innkaupa sinna, skv.
upplýsingum forsetaskrifstofu.
Útleiga túna og ðúntekja
í Bessastaðalandi
Fylgt hefur verið þeirri hefð frá
stofnun embættisins að forseti ís-
lands nytji Bessastaðaland og eru
helstu hlunnindi af landinu vegna
leigu á túnum og dúntekju. Rennur
afraksturinn til forsetans persónu-
lega, en ekki embættisins, en á
móti þarf forseti að standa straum
af kostnaði vegna dúntekjunnar og
viðhalds. Skv. upplýsingum sem
fengust á skrifstofu forseta námu
tekjur vegna leigu á Bessastaðatúni
og dúntekju nálægt 600.000 kr. á
seinasta ári. Þessi upphæð er breyti-
leg frá ári til árs en fer að verulegu
leyti til að standa undir kostnaðinum
skv. upplýsingum forsetaskrifstof-
unnar.
Skv. lögum skal greiða úr ríkis-
sjóði allan útlagðan kostnað vegna
rekstrar forsetaembættisins, s.s.
risnu, kostnað við embættisferðalög
og bifreið. Þeirri venju hefur lengi
verið fylgt að forseti reki risnu
vegna Bessastaða í eigin nafni og
fær greiddar 250.000 kr. á mánuði
til að standa straum af kostnaði sem
fylgir móttökum og veislum sem
haldnar eru á Bessastöðum. Er risn-
an notuð til að greiða fyrir hráefnis-
kaup en ekki vinnulaun starfsfólks
í sambandi við móttökur á Bessa-
stöðum.
HALLDÓR Blöndai samgönguráð-
herra vill ekki taka upp hjá stofnun-
um samgönguráðuneytisins nýjar
reglur fjármálaráðuneytisins um
greiðslu aksturskostnaðar ríkis-
starfsmanna. Reglurnar gera ráð
fyrir að núverandi samningum um
greiðslu fasts bílastyrks vegna akst-
urs, sem sé meiri en 2.000 kílómetr-
ar á ári, verði sagt upp og viðkom-
andi ríkisstarfsmönnum, sem eru um
780 talsins, verði í staðinn greitt
gjald á hvem ekinn kílómetra. Sam-
gönguráðherra segir þetta hafa
óhagræði í för með sér.
Reglurnar, sem um ræðir, eru
byggðar á samþykkt ríkisstjórnar-
innar frá því í júlí í fyrra, að sögn
Skarphéðins Steinarssonar, deildar-
stjóra hjá gjaldaskrifstofu fjármála-
ráðuneytisins. Samþykktin fjallaði
meðal annars um dagpeningagreiðsl-
ur, bílastyrki og aðra endurgreiðslu
kostnaðar ríkisstarfsmanna.
Á ekki að skerða kjör
starfsmanna
„Sú stefna var þá mótuð að svo-
kallaðir lokaðir aksturssamningar,
þ.e. samningar sem gera ráð fyrir
greiðslu bílastyrks fyrir ákveðna
kílómetratölu, skyldu takmarkaðir
við 2.000 kílómetra á ári,“ segir
Skarphéðinn. „Við höfum verið að
undirbúa að segja upp þeim samning-
um, sem gera ráð fyrir akstri umfram
það. Aksturssamningur er endur-
gjald fyrir veitta þjónustu starfs-
m’annsins, og ef akstur er umfram
2.000 kílómetra á ári, teljum við
eðlilegt að greitt sé fyrir ekna kíló-
metra samkvæmt akstursbók, í stað
þess að áætla aksturinn.“
Skarphéðinn segir að breytingin
eigi ekki að skerða kjör ríkisstarfs-
manna, að því gefnu að núverandi
aksturssamningar hafi verið miðaðir
við raunverulegan akstur.
Samkvæmt upplýsingum Morgun-
blaðsins hafa félagsmálaráðuneytið
og samgönguráðuneytið ekki vilja
taka upp hinar nýju reglur. Friðrik
Sophusson ljármálaráðherra sendi
samráðherrum sínum minnisblað um
málið i síðustu viku. Páll Pétursson
félagsmálaráðherra segir í samtali
við Morgunblaðið að í félagsmála-
ráðuneytinu hafi menn ekki verið
sannfærðir um að nýju reglumar
myndu verða til spamaðar. Hann
hyggist hins vegar ekki skerast úr
leik, og þær muni verða teknar upp
hjá stofnunum ráðuneytisins.
Tapa á að aka
eigin bíl
Halldór Blöndal samgönguráð-
herra segir hins vegar að undir ráðu-
neyti hans heyri þær ríkisstofnanir,
þar sem starfsmenn aki langlengstar
vegalengdir á einkabílum, til dæmis
Vegagerðin, Vita- og hafnamála-
stofnun og Siglingamálastofnun.
„Við viljum fara hagkvæmar leiðir,
en ekki hlaupa niður á lausnir, sem
hafa aukinn kostnað í för með sér,“
segir Halldór.
Aðspurður hvort hinar nýju reglur
hefðu ekki verið ákveðnar í ríkis-
stjórn fyrir rúmu_ ári, sagði sam-
gönguráðherra: „Ég hef ekki séð
neina niðurstöðu um það milli mín
og fjármálaráðuneytisins. Ef slík nið-
urstaða liggur fyrir, hefur minn ráðu-
neytisstjóri fallizt á hana, en ég ekki
verið við. Ég treysti honum alveg til
þess. Ég fer einungis fram á að ekki
sé verið að samþykkja hluti, sem
koma illa út fyrir stofnanir sam-
gönguráðuneytisins."
Ríkisskattstj óri
Hægtað
krefja ráð-
herrajafnt
og aðra
skýringa
REGLUR um takmörkuð einkaaf-
not ráðherra af ríkisbifreiðum og
launamanna af bifreiðum vinnuveit-
enda sinna byggjast, að sögn Guð-
rúnar Brynleifsdóttur vararíkis-
skattstjóra, á 5. grein laga um stað-
greiðslu opinberra gjalda. Sam-
kvæmt henni teljast fríðindi og
hlunnindi á borð við fatnað, fæði,
húsnæði og afnot bifreiða, til launa
sem reikna skal staðgreiðslu af.
Samkvæmt 116. grein laga um
tekjuskatt og eignarskatt er ríkis-
skattstjóra falið að meta hlunnindi
af þessu tagi til verðs. Guðrún
Brynleifsdóttir segir að í samræmi
við þessi ákvæði hafi ríkisskatt-
stjóri metið hlunnindin til verðs
þannig að reikna skuli til tekna
33,50 krónur fyrir hvern ekinn kíló-
metra í eigin þágu og gildi það jafnt
um ráðherra og aðra sem hafa bíl
vinnuveitenda sinna til takmark-
aðra einkaafnota.
Yfirmenn meta hlunnindi
yfirmanna
Guðrún sagði að það að leggja
mat á í hve miklum mæli væri um
einkaafnot að ræða væri sameigin-
legt verkefni launþegans og vinnu-
veitandans. Oftar en ekki mætti
gera ráð fyrir að það væru yfir-
menn fyrirtækja sem hefðu bíla
fyrirtækjanna til umráða. Það lægi
í hlutarins eðli að ákvarðanir á borð
við mat á hlunnindum af þessu tagi
vaaru á verksviði yfirmanna.
í reglugerð fjármálaráðherra frá
4. desember 1991 er ekki gerð krafa
um að greinilega skuli færð gögn
um takmörkuð einkaafnot ráðherra
af embættisbifreiðum og að þau
gögn séu aðgengileg skattyfirvöld-
um í bókhaldi launagreiðanda eða
hjá launamanni, eins og við á um
takmörkuð einkanot almennra laun-
þega af bifreiðum vinnuveitenda
sinna.
Guðrún Brynleifsdóttir sag;ði að
þetta þýddi þó ekki að skattyfirvöld
gætu ekki krafið ráðherra jafnt og
aðra skýringa um það hvernig stað-
ið væri að mati á einkanotum þeirra
á embættisbifreiðum sínum.
Raunveruleg bifreiðahlunnindi vanmetin samkvæmt gildandi reglum skattalaganna
Skattafsláttur ráð-
herra 14.798 á mánuði
Hlunnindamat starfsmanna
af fullum og ótakmörkuðum
afnotum bifreiðar í
eigu vinnuveitanda
Miðað er við að verðmæti bifreiðarinnar sé kr. 3.000.000
Ár1 Ár 2
Eigin afnot 15.000 km á 25 kr. km
Afskrift/affölH 2% á ári af kostnaðarverði
Vaxtatekjur 6% af kostnaðarverði
Ár3
375,000 375,000 375,000
360,000 360,000 360,000
180,000 190,800 202,200
Samtals metin hlunnindi
Hlunnindamat samkvæmt skattalögum
Staðgreiðsla skatta 41.93%
915,000 925,800 937,200
600,000 600,000 450,000
251,580 251,580 188,685
GILDANDI reglur skattalaga van-
meta raunveruleg hlunnindi þeirra
sem hafa bifreiðar í eigu vinnuveit-
anda síns til fullra og ótakmarkaðra
umráða. Á þriggja ára tímabili eru
raunveruleg hlunnindi þess sem
hefur 3 milljón króna bíl frá fyrir-
tæki til umráða 1.128 þúsund krón-
ur umfram þá fjárhæð sem skatta-
lög leggja til grundvallar.
Við þessa útreikninga er miðað
við að afföll eða afskriftir bílsins
nemi 12% af kostnaðarverði á ári
hveiju.
Bílnum er samkvæmt dæminu
ekið 25 þúsund kílómetra á ári, þar
af 15 þúsund kílómetra vegna
einkanöta.
Þá er tekið tillit til 6% vaxta-
tekna af kostnaðarverði bifreiðar-
innár. Það er byggt á því að sá sem
hlunnindanna naut hefði lagt and-
virði bifreiðarinnar, 3 milljónir
króna, til ávöxtunar á 6% vöxtum.
Eftir 3 ár ætti hann kr. 3.573.000
á meðan sá sem hefði ekið eigin 3
milljóna króna bíl í þijú ár þyrfti
að leggja fram 1-1,5 milljónir
króna til viðbótar endursöluverði
bílsins til að hafa 3 milljónir króna
í höndum.
Samkvæmt þessum forsendum
eru raunveruleg hlunnindi metin til
915 þúsund króna fyrsta árið,
925.800 króna annað árið og
937.200 króna þriðja árið eins og
fram kemur í töflunni. Miðað við
þetta bæri að greiða í tekjuskatt
af hlunnindunum kr. 383.659 fyrsta
árið, kr. 388.187 annað árið og
392.967 krónur þriðja árið, eða
samtals 1.164.813 á þriggja ára
tímabili.
í töflunni kemur jafnframt fram
hvernig skattalög gera ráð fyrir að
hlunnindi af þessu tagi séu metin.
Samkvæmt þeim eru skattalegu
hlunnindin metin til 20% af and-
virði bifreiðar fyrstu 2 árin en síðan
til 15%.
Fyrstu tvö árin eru því umrædd-
um manni reiknaðar 600 þúsund
krónur til tekna vegna bílahlunn-
inda og þriðja árið eru hlunnindin
metin til 450 þúsund króna.
Skattagreiðslan á þriggja ára
tímabili er samtals kr. 691.845 eða
kr. 19.218 á mánuði.
Miðað við fyrrgreindar forsendur
um mat á raunverulegum hlunnind-
um fá þeir sem hafa bíl frá fyrir-
tæki sínu til frjálsra umráða, því í
raun skattaafslátt sem nemur kr.
472.968 á þriggja ára tímabili, eða
að jafnaði 13.138 krónum á mánuði.
Ef gerður er samanburður á
skattgreiðslum í dæminu hér á und-
an og þeim sköttum sem ráðherra
mundi greiða miðað við að hann
hefði bifreið í eigu ríkisins til emb-
ættisafnota og takmarkaðra einka-
nota kemur í ljós að skattgreiðslur
ráðherrans væru kr. 1.660 lægri
en í hveijum mánuði miðað við við
framangreint dæmi og jafnmikil
einkaafnot.
Ef ráðherrabifreið væri ekið 25
þúsund kílómetra á ári og þar af
teldust 15 þúsund kílómetrar til
einkaafnota ráðherrans yrði það
metið honum til tekna sem kr.
502.500.
Skattgreiðsla af því næmi
210.698 eða 632.094 krónur á
þriggja ára tímabili. Það svarar til
kr. 17.558 skattgreiðslna á mánuði.
Raunverulegar
skattafsláttur
Sé gerður samanburður á því sem
fyrr var sagt um samanburð á raun-
verulegu og skattalegu mati á þeim
hlunnindum, sem felast í því að
hafa bíl í eigu vinnuveitanda til
fullra umráða, og þeim skatti, sem
ráðherrar greiða af takmörkuðum
einkaafnotum af bílum ríkisins,
nemur raunverulegur skattaafslátt-
ur ráðherra á þriggja ára tímabili
kr. 532.728 eða kr. 14.798 á mán-
uði.
Þá er sú forsenda gefin að í raun
sé um sambærilegan afnotarétt af
bifreiðunum að ræða hjá ráðherra
sem ekur ríkisbifreið og manni sem
ekur fyrirtækisbifreið.
-
I
>
i
i
i
\
I
I
i
i
i-
fe
fe
D
I
fe
I
I
í
I
I
fe
I
I
I
[
I