Morgunblaðið - 08.10.1995, Blaðsíða 6

6 B SUNNUDAGUR 8. OKTÓBER 1995
MANNLIFSSTRAUMAR
MORGUNBLAÐIÐ
Mörg er
matarholan!
ALLTAF að
tapa! Svoleiðis
fer víst fyrir þeim
sem ekki hafa út-
sjónarsemi í pen-
ingamálum og eru á lífsleiðinni
ekki iðnir við að leita að matar-
holunum. Ef maður hefði nú
haft vit á því hér um árið sem
varaþingmaður Reykvíkinga í
10. sæti að sækja fast að setj-
ast hálfan mánuð inn á Al-
þingi, þótt það gæfí lítið svig-
rúm annað en flutning á jóm-
frúrræðu og framlagningu á
þingsályktunartillögu, þá hefði
maður kannski bara getað lifað
af þegar sest verður í helgan
stein, eins og það
heitir. Ég tala nú
ekki um ef maður
hefði haft þá for-
sjálni að vera ekki
makalaus, sem ekki
er stórmál ef til
slíkra makahlunn-
inda er að vinna.
Til viðbótar við þær
48 þúsund króna líf-
eyrissjóðsgreiðslur
á mánuði, sem ég
mun fá eftir 40 ára
starf í blaðamennsku, hefðu þá
komið 40 þús. kr. á mánuði
fyrir hálfa mánuðinn á Alþingi.
Svo er forsjálum alþingismönn-
um fyrir að þakka. Rausnar-
menn!!
Um leið hafa þeir smám sam-
an verið að koma því svo fyrir
að þessi tæpa fimmtíu þúsund
króna samansafnaða spariupp-
hæð úr lífeyrissjóði BÍ nýtist
ekki þeim sem auk greiðslna í
eigin lífeyrissjóð eru að borga
í sköttum rausnarlegan lífeyris-
sjóð alþingismanna og embætt-
isfólks, því með honum fyrir-
gera þeir öðrum elligreiðslum
úr ríkissjóði. Sniðugt! En eins
og haft var eftir öðrum hús-
bónda á lífsleiðinni: Þeim sem
ekki hafa rænu á að ganga eft-
ir því, á ekkert að greiða og
ekkert að vera að upplýsa þá
um réttindi. Svona fer fyrir
þeim almennu kjánum, sem ekki
eru útsjónarsamir eins og al-
þingismenn.
Nú hefur stórfjölgað þeim sem
reka nefið inn á Alþingi, enda
beinlínis stefnt að því t.d. hjá
Kvennaflokknum að gera konur
sem sýnilegastar með því að
rýma til svo að sem flestar geti
rekið lapparskamið þar inn, eins
og fræg sögupersóna orðaði það.
Er víst nú fast sótt af flestum
fyrstu varaþingmönnum að
komast á blað. Ekki að undra.
Upplýst að meira en helmingur
af 365 milljón króna makalífeyri
210 manna sé kominn til vegna
þingmanna, sem setið hafa á
þingi innan við eitt ár.
En svo er víst líka stjórnmála-
mönnunum fyrir að þakka að
óvænt á ég tæpar fimm þúsund
krónur mánaðarlega úr lífeyris-
sjóði ríkisstarfsmanna - fyrir
skrifstofuvinnu í utanríkisráðu-
neytinu samanlagt í kannski tvö
ár á skólaárunum. Varð víst
ekki meira, því ekki var lífeyris-
sjóður meðan maður var úti í
sendiráðum og hjá SÞ. Enda er
starfsfólk ríkisapparatsins í
æðri flokki en almenningur
varðandi lífeyrissjóð. Ekki hefði
maður vitað af þessari matar-
holu nema fyrir tilviljun, þegar
vinkona sá í plöggum Trygg-
ingastofnunar þessa inneign,
sem verður að vita um til að
sækja um skriflega. Og allt í
einu eru mér farnar að berast
heilar 2.800 krónur á mánuði.
Skatturinn hirðir
nær helminginn.
Hélt satt að segja
að þetta væri
gabb. Enda höfðu
þeir endur fyrir löngu hringt
og spurt hvort ekki mætti gera
inneignina upp og ég svarað í
hálfkæringi að upphæðin dygði
ekki fyrir brennivínsflösku, svo
þeir skyldu bara láta hana
standa hjá Lífeyrissjóði ríkisins.
Fyrir þá forsjálni og af því það
er opinber sjóður, sem skatt-
greiðendur niðurgreiða, þá urðu
þessir mánuðir svona dtjúgir.
Sniðugt! Aðrir þjóðfélagsþegn-
ar, sem ekki sýna þvílíka út-
sjónarsemi, mega naga sig í
handarbökin.
Þeir kjósa að vísu á þing það
fólk sem hefur verið að koma
þessu svona fyrir. Geta bara
sjálfum sér um kennt að hafa
valið þangað fólk með þennan
þankagang. Þegar nútíma fjöl-
miðlar fara að upplýsa hvernig
launagreiðslum, lífeyrisgreiðsl-
um, skattfríðindum og auka-
sporslum hvers konar er háttað
kemur bara í ljós að þingmenn
hafa auðvitað ekkert vitað um
flest af þessu sem þeir hafa
verið að samþykkja, eins og líf-
eyri og makalífeyri þeirra sem
stungið hafa nefinu inn á Al-
þingi í hálfan mánuð. Hver um
annan lýsir yfir að hann sé al-
veg standandi steinhlessa. Hafi
bara ekki haft græna glóru um
hvað þeir voru að gera. Ætluðu
hreint ekki að gera neitt ljótt,
alls ekki að mismuna fólkinu í
landinu. Segir ekki líka í
starfsplaggi þeirra að allir séu
jafnir fyrir lögunum?
Er þetta ekki dulítið skondið
í ljósi þessara þjóðlegu viðhorfa
ísíendingsins í aldir að kjósa
frekar að vera skúrkur en
heimskingi, ef á hann er borið
að hann skilji ekkert eða hafí
ætlað að gera eitthvað ljótt. Að
vera ekki gáfaður hefur alltaf
verið mesta skömmin í okkar
íslenska samfélagi. Er enn býsna
sterkt. Eða kannski er það að
hverfa úr þjóðarsálinni? Að vera
svona fús til að vitna um að
maður viti ekkert í sinn haus eða
skilji hvað er að gerast bendir
kannski til þess.
Ekki hefi ég trú á því, eins
og alþingismenn segja stundum
sjálfir, að ekki fáist nógu fært
og gáfað fólk á þing vegna lé-
legra launakjara. Enda margir
fúsir, jafnvel æstir í það. Ekki
skortir samkeppni. Hefur ekki
framboð og eftirspum áhrif
þarna eins og annars staðar á
markaðinum, eða hvað?
Þessi dapurlega persónu-
reynsla af lífreyrissjóðaréttind-
um sýnir í hnotskurn hvernig
löggjafinn vill og hefur komið
þessu fyrir og stór hluti þjóðar-
innar býr við. Allir flokkar, sið-
væðingaflokkar líka, samþykkja
þetta og þegja. Enginn þingmað-
ur hefur svo mikið sem flutt til-
lögu hvað þá frumvarp um leið-
réttingu.
Gárur
eftir Elínu Pálmadóttur
VERALDARVAFSTUR/t/v/
Islendingar bestirf
íslands varþaö lag
ÞAÐ ER óþrjótandi umræðuefni að fjalla um eyjabúana á eyjunni í Norð-
ur-Atlantshafi í íslenskum fjölmiðlum, sem ýmist eru hamingjusamastir,
ríkastir, gáfaðastir eða bara ruglaðastir í heimi. Það er leitun að annarri
þjóð, sem hefur svona mikla þörf fyrir að tala um sjálfa sig og sjá sjálfa
sig sem eitthvert sérstakt fyrirbæri af tegundinni homo sapiens.
Vegum hér enn í sama knérunn okkur til hugarhægðar. I því virta
riti Scientific American var nýlega úttekt á greinaskrifum vísindamanna
um allan heim. Hún fór þannig fram að um 300 vísindarit af viðurkennd-
ari gerðinni voru skoðuð í eitt ár að mig minnir. Vísindamennirnir voru
síðan flokkaðir eftir þjóðlöndum.
ILJÓS kom að Bandaríkin áttu
um 30%-af öllum greinunum en
við á klakanum hins vegar 0,03%.
Þessa niðurstöðu má sjálfsagt túlka
í tvær áttir: Annars vegar að þetta
sé eðliiegt hlutfall
enda Bandaríkja-
menn um það bil
1.000 sinnum fleiri
eh landinn. Hins
vegar að þetta sé
allt of lágt hlutfall
hjá okkur þar sem
mun hærra pró-
sentuhlutfall fer
hér til háskólanáms en þar.
Aðrar niðurstöður eru t.d. að á
eftir bandarískum þegnum með 30%
kemur lengi ekki neitt en síðan Jap-
an með 8,2%, Bretland með 7,9%,
Þýskaland með 7,2% og Frakkland
með 5,6%.
Alls komst 81 land á skrá, þar
af eru aðeins 18 lönd með yfir 1%,
25 lönd með milli 1,0 og 0,1%, 27
lönd með milli 0,1 og 0,01% og að
síðustu 11 lönd með milli 0,01 og
0,001%.
Athyglisvert fyrir okkar sjónarhól
er það að við erum með 30 sinnum
fleiri vísindagreinar en Grænlending-
ar, Danir eru með 30 sinnum fleiri
vísindagreinar en við og Bandaríkin
eru með 30 sinnum fleiri vísinda-
greinar en Danir. Svona nokkum
veginn.
I þessari útttekt eru einnig ýmsar
skýringar á því hvers vegna þriðji
heimurinn og fjarlæg heimilisföng
vísindamanna hindra viðkomandi í
því að fá greinar sínar birtar.. Því
auðvitað er við val greina í vísinda-
rit bæði ríkjandi kynþáttafordómar
og snobb. Þannig greinir einn virtur
maður frá því að á meðan hann
dvaldi í Bandaríkjunum við störf
fékk hann tíu sinnum fleiri greinar
birtar eftir sig en eftir að hann flutti
til Mexíkó.
í sömu grein er einnig gerður
samanburður á löndunum varðandi
tengingu þeirra inn á netið (alnet-
ið). Það^er ekki óeðlilegur saman-
burður þar sem netið hefur mest
vaxið upp í kringum háskóla. Og við
fyrstu sýn er ljóst að fylgnin við
greinabirtingartöiurnar er mjög mik-
il. Það á bæði við um 18 efstu lönd-
in og einnig neðstu löndin. En hér
er þó ein undantekning:
ísland er samkvæmt þessum
tölum með langhæsta nettengingu á
haus yfir alla heimsbyggðina.
Sé litið á það hversu sterkt sam-
ræmið er á milli þessara tveggja
þátta hjá hinum þjóðlöndunum er
unnt að álykta sem svo að annað-
hvort sé hin lága vísindamennska
(greinarskrifin) landans óeðlileg eða
hin mikla tenging við alnetið óeðli-
leg. Nema hvort tveggja sé!
Með okkar augum séð er svo vita-
skuld ekki. Það má finna góðar skýr-
ingar á þessu. Nema hvað. Ein skýr-
ingin gæti t.d. verið þjóðfélagsleg,
að áhugi þjóðarinnar á því að efla
háskóla sinn, sé alltof lítill. Því vita-
skuld er það aðstaðan sem vísinda-
mönnum er sköpuð til að sinna köll-
un sinni (vonandi), tíminn sem er til
aflögu til að sinna vísindaskrifum,
sem lesa má út úr greinakönnun
Scientific American. Allir vita að
Háskóli íslands er í fjársvelti og að
laun þar innan veggja eru aðeins
brosleg.
Hitt könnunarsviðið má skýra
þannig að landinn sé uppalinn sem
tækjafrík svo engan þurfi að undra
þó að tölvur og mótöld séu nánast
gefin með móðurmjólkinni. Og þá
verður það fyrst fyrir í hugleiðing-
unni að hér er þjóðin ekki nísk við
sig eins og við háskólann sinn.
Eftir öll þessi orð er auðvitað best
að gera ekkert í málinu og gleyma
þessu jafnharðan að venju. Því hvers
vegna ættum við að rembast við að
skara fram úr í vísindum, þegar við
höfum alla sterku strákana og sætu
stelpurnar, það er líka svo assgúri
erfitt.. . ?
eftir Einar
Þorstein
ÞJÓÐLfFSÞftWKAR/A ástœða til ab setja höfub sitt ab vebif
Að halda nefimi upp úr
EITT virðist mikilvægara öðru í þessu lífi, það er að „halda nefinu upp
úr“. Allir upplifa það öðru hveiju að „allt er komið í steik“. Það sem öllu
skiptir þá er að geta „haldið nefínu upp úr“. En það getur orðið þyngri
þrautin vegna þess að við erfiðleika og áföll kemst ringulreið á sálarlífið,
einmitt þegar mest er þörf á skýrri hugsun. Þá skiptir sköpum að geta
komið skikk á ringulreiðina með því að beina viljakraftinum öllum að einum
punkti og þannig komist hjá því að sökkva alveg á bólakaf og liggja jafnvel
við drukknun þegar verst gegnir. Að „halda nefinu upp úr“, er ekki bara
spurning um hagnýtt markmið þegar erfiðleika ber að garði, það er öðrum
þræði lífsstefna.
AÐ „halda nefinu upp úr“ er nán-
ar til tekið að gera alltaf eins
og maður getur við hvaða kringum-
stæður sem er. Komi maður til dæm-
is heim til sín eftir erfiðan vinnudag
og allt er í drasli,
þá er galdurinn sá
að láta ekki hug-
fallast og skríða
bara upp í rúm og
breiða sæng yfir
höfuð sér, heldur
ber manni að sam-
kvæmt ofansögðu
að drattast fram í
eldhús, þvo upp og
reyna að koma einhveiju lagi á hlut-
ina. Þetta er eins og allir vita erfitt
fyrst, en þegar frá líður vex manni
ásmegin og áður en við er litið er
allt komið á góðan skrið. Maður held-
ur með öðrum orðum nefinu upp úr
subbuskapnum.
Séu fjármálin orðin æði snúin er
ráðið að setjast við borðstofuborðið
með reikningana sína, leggja alla
n
eftir Guðrúnu
Guðlaugsdóttur
súpuna saman einu sinni enn og
leggja heilann í bleyti rétt eina ferð-
ina, sé nógu samviskusamlega að
þessu staðið finnst eitthvert úrræði
að lokum, það bregst ekki. Þannig
heldur maður nefínu upp úr óreið-
unni og getur jafnvel kveðið hana
niður. Þetta er ólíkt gáfulegra en að
láta reka á reiðanum og bíða þess
eins að farkosturinn brotni á næsta
skeri og drukknunin ein blasi við.
Beri verulegt áfall að höndum
þarf oft mikið þrek til þess að halda
sér það á floti að nefbroddurinn
standi alltaf upp úr í veraldarvolk-
inu. Ýmis nýtileg ráð era til við slík-
ar kringumstæður. Þegar kvíðaherp-
ingurinn læsist um hjartarætumar
er skynsamlegt að beina huganum
af alefli að því að slaka á. Svokölluð
tvöföld öndun kemur þar að verulegu
gagni. Fyrst skal anda djúpt að sér
og síðan blása frá sér milli tann-
anna, hægt og jafnt uns allt loft er
búið. Þá er aftur andað djúpt og nú
blásið eins hratt frá sér og unnt er.
Þetta er gott að endurtaka af og til
þar til kvíðaherpingurinn sér sitt
óvænna og fer.
Hafi fólk á tilfinningunni að það
hafi lent á milli tannanna á kjafta-
kerlingum umhverfisins er ráðið ekki
að fela sig eða ganga með veggjum,
heldur skal þvert á móti tjalda því
sem til er. Gott er þá að draga fram
betri fötin og snurfusa sig eins og
unnt er. Úr því ekki er hægt að koni-
ast hjá því að glápt sé á mann þá
er eins gott að snúa dæminu við og
reyna að taka sig eins vel og út og
kostui- er. Bæði er nú það að öllu
fólki líður betur vel til haft og svo
er hitt að gaman er að geta glatt
hina söguþyrstu samborgara sína u
þótt í litlu sé, þannig heldur maður
„nefinu upp úr“ í ýmsu tilliti.
Þegar ringlureið hugans er orðin
slík að fólk á verulega erfitt með að
einbeita sér er gott ráð fyrir hinn
ringlaða, eftir tvöföldu öndunina, að
hlusta vel á það sem fólk í umhverf-
inu er að segja. Ef maður einbeitir
sér að því hlusta, fréttir maður að
lokum eitthvað sem jafnvel hinum
ringlaðasta einstaklingi þykir merki-
legt og það dreifir hugsuninni frá
þeirri þráhyggju sem áfallið hefur
tímabundið njörfað hana niður í.
Þá er ekki síst nauðsynlegt að
halda dauðahaldi í veruleikatengslin.
Missi maður þau sekkur maður til
botns í sínu eigin hugardýpi og þar
er auðvelt að drukkna enda erfitt