Morgunblaðið - 08.10.1995, Blaðsíða 7

MORGUNBLAÐIÐ ________________________________________________SUNNUDAGUR 8. OKTÓBER 1995 B .7
MAIMNLÍFSSTRAUMAR
AN ÞRÖSKULDA /Hvemigkemst ég
leidar minnar?
Famrtæki
Lágt gólf að framan
og í miðju um
Lágt gólf í öllum bílnum
Meb lækkunarbúnabi
Lækka má gólf næst dyrum
alveg nibur abgötu
HVERNIG kemst ég í vinnuna,
skólann eða í bíó í kvöld? Flest
höfum við töluvert val. Við getum
gengið, farið í strætó, jafnvel tekið
leigubíl eða ekið á eigin bíl, allt
eftir veðri, tíma, skapi eða hveijum
þeim duttlungum sem í okkur dett-
ur!
EN ÞAÐ eru ekki allir svona
heppnir. Margir verða að
treysta á aðstoð náungans, ferða-
þjónustu fatlaðra, eigin sérhannaða
bifreið eða þeir verða bara að sitja
heima.
Það er kunnara
en frá þurfi að
segja hvað öll höft
hafa slæm áhrif á
sálina. Það að geta
ekki stjórnað eigin
lífi, þ.e.a.s. hvað
ég geri, hvenær ég
geri það eða á
Dæmi um þetta er, að ef ég hefði
ekki minn eigin bíl - sniðinn að
mínum þörfum - hefði ég ekki get-
að „droppað" í kaffi hjá honum
Sigþóri bróður mínum í gærkveldi
uppi á Kjalarnesi. Ég hefði þurft
að panta ferðaþjónustu fatlaðra
með dags fyrirvara og óvíst hvort
hægt hefði verið að aka mér svo
langa leið (í annað sveitarfélag) á
þeim tíma sem ég vildi, heldur hefði
ég þurft að aðlaga heimsóknina
þeim tímum sem ekki væri of mikið
að gera hjá ferðaþjónustunni. Ég
hefði ekki einu sinni geta brugðið
mér í bíó eða leikhús með svo stutt-
um fyrirvara.
Strætó/Ferðaþjónusta
Þegar hreyfihamlaðir þurfa að
fara milli staða, hafa þeir til skamms
tíma orðið að ferðast með einkabíl.
Þar sem almenningsvagnar hafa
ekki verið hannaðir með það í huga
að geta flutt hjólastóla og auk þess
með svo óhentugar tröppur að allir,
sem erfitt eiga um gang, veigra sér
við að klöngrast upp í þá.
um vik fyrir aðra við björgunarstörf-
in. Veruleikatengsl sín eflir maður
með því að fylgjast með því sem fram
fer í kringum mann eins og kostur
er. Maður einfaldlega leyfír sér ekki
að einangrast, heldur neyðir síg, ef
ekki vill betur, til þess að taka þátt
í því sem fram fer. Þannig heldur
maður nefinu upp úr í samskiptum
sínum við eigið sjálf og umhverfið.
Ótal margt annað mætti tína til,
til þess að sýna fram á nauðsyn þess
að „halda nefínu upp úr“. Það eru
þó ekki hin ýmsu atvik og kring-
umstæður sem eru fréttnæm að
þessu leyti, heldur fyrst og fremst
hugarfarið. Sá sem „heldur nefinu
upp úr“ heldur reisn sinni, á hveiju
sem gengur. Vissulega er stundum
lítið hægt að gera - en ef hugurinn
beinist jafnan með fullri hörku að
því að „halda nefinu upp úr“, þá eru
það skilaboð til umhverfisins um það
að viðkomandi hafi ekki gefist upp,
heldur sé þvert á móti fullur af bar-
áttuhug. Það kemur í veg fyrir að
vorkunnsamt fólk taki viðkomandi
traustataki.
Hinir vorkunnlátu eru mesta
hætta þeirra sam áföllum mæta.
Hinir vorkunnlátu finna fróun í að
stumra yfír meintum sem raunveru-
legum skipbrotsmönnum í lífsins
ólgusjó. Til er ákveðin tegund vor-
kunnlátra sem er þannig farið að
þeir finna þá fyrst til stærðar sinnar
og valds þegar einhver annar er orð-
inn höfðinu styttri. Þótt fólki kunni
að þykja gott að láta vorkenna sér
er of dýru verði keypt að láta þar
höfuð sitt að veði. I lífinu sýnist það
vera grundvallaratriði að halda höfði
annars er með engu móti hægt
að halda nefinu upp úr - þetta hljóta
allir menn að sjá.
Fyrir tæplega 20 árum kom til
landsins fyrsta sérhannaða bifreiðin
til flutnings hjólastóla. Bíllinn var
keyptur af Kiwanisfélögum og gef-
inn Sjálfsbjörg í Reykjavík. Félagar
Kiwanis-klúbbanna óku þeim sem
óskuðu í sjálfboðavinnu fyrstu árin,
en síðar tóku Strætisvagnar
Reykjavíkur reksturinn í sínar
hendur og reka nú Ferðaþjónustu
fatlaðra með mörgum sérhönnuðum
bílum. Hér er um stóran bílaflota
að ræða, sem annar ekki að koma
í stað strætisvagna nema að litlu
leyti.
í Lundi í Svíþjóð kom árið 1991
í umferð strætisvagn sem var þann-
ig gerður að maður í hjólastóll.gat
ekið inn í hann, án aðstoðar. Vagn-
inn var hafður á einni leið, það er
þeirri sem ráðamenn töldu hann
helst koma að gagni. í dag eru ijór-
ir vagnar á tveimur leiðum og er
reynslan af þeim mjög góð.
Ég er þess fullviss að talsverður
hópur, sem nú verður að ferðast
með ferðaþjónusunni, mundi geta
ferðast með strætisvögnum ef þeir
væru betur hannaðir. Ekki svo háir
sem raun ber vitni og með þessum
klúðurslegu tröppum. Því það er
líkara að verið sé að útbúa fjalla-
bíla en almenningsfarartæki. Auk
þess mundu margir, sem nú eru að
keyra í og úr vinnu eða skóla, not-
færa sér aðgengilega vagna ef þeir
væru í boði. Þannig mundi sparast
heilmikið fé, sem annars færi í bens-
ín eða viðhald bifreiða og vera þann-
ig þjóðhagslega hagkvæmt.
-Þetta er ekki og ég undirstrika
ekki ætlað til að kasta rýrð á ferða-
þjónustu fatlaðra í Reykjavík, sem
hefur á að skipa frábæru starfsliði,
sem vinnur sitt verk af dugnaði og
ósérhlífni. Heldur vildi ég benda á
að með því að gera almennings-
vagnana aðgengilegri væri hægt
nýta starfskrafta Ferðaþjónustunn-
ar enn betur en nú er gert.
Þetta breytir samt ekki því að
við sem erum háð farartækjum en
getum ekki nýtt okkur almennings-
vagna verðum annaðhvort að hafa
eigin bíl til umráða eða það yrði
að margfalda ferðaþjónustuna að
umfangi ef haldið verður áfram að
hafa aðeins „fjallabíla" í almenn-
ingsvagnakerfinu. Ef það er mein-
ingin að við skulum eiga jafna
möguleika til vinnu, náms og frí-
stunda.
En eigi nú slíkt jafnræði að ríkjá
verðum við að hafa valmöguleik-
ann, eins og aðrir þegnar, hvort við
ferðumst með almenningsvögnum,
eða á eigin bíl. Auðvitað væri það
heppilegast að almenningsvagnar
væru svo úr garði gerðir að allir
geti notað þá, og stæðu þar með
undir nafni!
Margir eiga eða hafa aðgang að
sumarbústað, sem þeir vilja geta
skroppið í eftir vinnu ef svo stendur
á veðri og vindum. En ekki hoppum
við upp í rúturnar fremur en strætó
ef okkur langar í smáveiðitúr, eða
bara komast nær fjöllunum.
í dag finnast á-íslandi að minnsta
kosti tvær rútur með lyftu og fjöl-
margir leigubílar sem geta tekið
hjólastóla og er að mikil framför.
Einkabíllinn
Rétt er að athuga að fæst okkar
getum við gert við sjálf ef bíllinn
bilar og því er okkur nauðsyn á að
bíllinn sé traustur, en hrynji ekki
samnan þegar mest á reynir. Það
þýðir í raun að við verðum að eiga
vandaða trausta bíla, sem eru að
jafnaði dýrari, bæði í innkaupum
og rekstri. Við þurfum að geta skipt
orar en annars, oryggisms vegna.
Það skýtur því skökku við að
meðan verð á bílum hefur hækkað
um nær fjórðung og annar kostnað-
ur að sama skapi, hefur dregið úr
þeirri aðstoð sem hreyfihamlaðir
eiga kost á til bifreiðakaupa.
Já, það kostar peninga að eiga
og reka eigin bíl, því er það okkur
ómetanlegt að geta átt kost á ferða-
þjónustunni til fastra ferða, svo sem
í vinnu eð§ skóla, eða til að sækja
bílinn á verkstæði sem vonandi er
sem sjaldnast!
Mér hefur nú orðið tíðræddara
um almenningsvagnana en ég ætl-
aði, og vil að lokum minna á kvæði
Hanpesar Hafstein: „Sprettur“
„Ég berst á fáki fráum“ orti
Hannes og lýsti þar frelsistilfinn-
ingu á óviðjafnanlegan hátt. En
fyrir hinn hreyfihamlaða er eigin
bifreið á vissan hátt slíkur fákur
frelsisins.
Gangbrautir
Við sem sitjum í hjólastólum, dag
út og dag inn, gleymum því oft að
hann er líka farartæki líkt og bíllinn
eða fákurinn. Eða þar til við keyrum
óvart yfir rófuna á heimiliskettin-
um.
í góðu veðri er upplagt að fá sér
„göngutúr" á hjólastólnum og mun-
ar nú miklu um þær aðgerðir sem
unnið hefur verið að í sumar í borg-
inni.
Þeir sem leið eiga um höfuðborg-
ina um þessar mundir hafa áreiðan-
lega tekið eftir fagurlega unnum
fláum á gangstéttarbrúnum við
gangbrautir. Þessi vinnubrögð eru
til fyrirmyndar og mun betri og
nýtilegri en steypuklessurnar sem
oft voru verri en ekki.
Hér sjá menn líka skýrt að öll
vinna sem lögð er i aðgengismál
skilar sér til mun fleiri en þeirra
sem eitthvað eru líkamlega hamlað-
ir. Hjólreiðamenn, barnavagnar og
aldraðir njóta afrakstursins og
finnst mér gatnamálastjóri eiga hér
þakkir skildar fyrir fagleg vinnu-
brögð.
Vonandi verður framhald á þessu
og slíkir fláar við allar gangbrautir
innan langs tíma. Mættu önnur
bæjarfélög taka sér þetta til fyrir-
myndar.
í næsta pistli mínum, eftir hálfan
mánuð, ætla ég að ræða skólabygg-
ingar, bæði grunn- og framhalds-
skóla.
Þolfimi, fitubrennsla, vaxtamdtun, rithmik, pallaro.il.
Eitlhvaðfyriralla! Ökeypis barnapössun IrákllO-18.
Ath.! Eitt lægsta verðíbænum.
T[|M
5 1 1. F 0 R M
- Staður með markmið - Smiðjuvegi 1, sími 554-2323.
- kjarni málsinv!
AUSTURLENSK TEPPI
ÚTSALA
ALLT AÐ 50% AFSLÁTTUR
HMIR
JL-húsinu.
OPIÐ:
VIRKA DAGA 13-18
LAUGARDAGA 10-16
AUKIN
URÉTTIN
Námskeið til
aukinna ökuréttinda
hefst miðvikudaginn
11. október kl. 18
Upplýsingar f síma 567 0300
frá kl. 13 - 20 alla virka daga.
ÖKUSKÓUNN í MJI
■arabakka 3, Mjóddinni, sími 5jyf 0300.
eftir Guðmund
Magnússon
hvern hátt.
ií.