Morgunblaðið - 02.11.1995, Qupperneq 8

8 FIMMTUDAGUR 2. NÓVEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Hættulegt að lækka þá
Við erum öll tilbúin að lofa með tíu fingur upp til Guðs að fara aldrei frá þér, þó við
fengjum ekki nema hálf laun þeirra ómissandi...
Ríkið og Hafnarfjörður í viðræðum vegna stækkunar álvers
Hlutur bæjarins í skatt-
tekjum endurskoðaður
RÍKISVALDIÐ hefur að undan-
fömu staðið í viðræðum við
Hafnarfjarðarbæ um endurskoðun
á hlut bæjarins í heildarskatttlagn-
ingu íslenska álfélagsins (ÍSAL)
vegna áforma um stækkun álvers-
ins. Indriði H. Þorláksson skrif-
stofustjóri í fjármálaráðuneytinu
segir að endurskoðunin sé hluti
af því umhverfí sem fyrirhugaðri
stækkun er skapað. Tryggvi Harð-
arson sem leiðir viðræður af hálfu
Hafnarfjarðar segir samkomulag
í sjónmáli en hins vegar sé eftir
að fá samþykki ráðherra og bæjar-
stjórnar.
Hugmyndir um þessar breyting-
ar munu vera runnar undan rifjum
forráðamanna ÍSAL samkvæmt
heimildum Morgunblaðsins, sem
hafi óskað eftir að reglur þar að
lútandi yrðu færðar nær því sem
gerist í nágrannalöndum. Nú er
það svo að skattlagning á ÍSAL
er fast gjald miðað við framleidd
tonn af áli, og hefur það verið um
20 dollarar á hvert tonn. Á sein-
asta ári nam álframleiðslan tæpum
100 þúsund tonnum, sem jafngild-
ir um tveimur milljónum dollara í
skattlagningu.
Fyrirséð að
skatttekjur lækki
„Það hefur orðið nokkur breyt-
ing á fyrirkomulagi á skattgreiðsl-
um ÍSAL sem kallar á formbreyt-
ingu þessarar skiptingar. Við höf-
um haft það sjónarmið í huga að
skatttekjur Hafnarfjarðar yrðu
hliðstæðar því sem gildir um skatt-
tekjur sveitarfélaga af atvinnu-
rekstri almennt, þá fyrst og fremst
fasteignagjöldum. Markmiðið er
sem sagt að færa þetta nær ís-
lenska skattkerfinu eins og það er
í reynd,“ segir Indriði.
Hann segir ekki einhlítt að
breytingin. leiði til skerðingar á
hlut Hafnarfjarðar, en J)að velti
vitaskuld á afkomu ISAL og
eflaust verði hlutfall þeirra af
skatttekjum stundum hærri og
stundum lægri. Hann telji að á
næstu uppbyggingarárum verði
það hærra en verið hefur að und-
anfömu. Skatttekjur ríkisins, sem
verið hafa 80-90 milljónir króna
seinustu ár, verði fyrst og fremst
háðar afkomu ÍSAL.
Indriði kveðst eiga von á að
lækkun verði á þessum tekjum
þegar afskriftartími nýrrar fjár-
festingar, þ.e. stækkunar, hefst.
„Sjálfgefið er að þegar fyrirtækið
stendur í miklum fjárfestingum
eða hefur lokið þeim, eru afskrift-
ir háar og skattstofninn lítill,"
segir Indriði.
50 milljónir í fyrra
Bærinn hefur fengið 18% af
framleiðslugjaldinu sem skiptist í
fastagjald á framleitt tonn og hlut
af tekjuskatti ef afkoma ISAL
hefur verið góð. Hlutur ríkisins
hefur verið 82% að frádregnum
250 þúsund dollurum, sem er
fastagjald til Hafnarfjarðar, en
það er lágmarkstrygging óháð
framleiðslu. Bærinn fékk á sein-
asta ári tæpar 50 milljónir króna
af fastagjaldi og tekjuskatti, en
að sögn Tryggva hefur það nánast
verið undantekning að fyrirtækið
hafi greitt tekjuskattinn, eða tvisv-
ar til þrisvar á seinustu 25 árum.
Um fyrri skiptingu varð ekki
samkomulag á sínum tíma og tók
ríkið einhliða ákvörðun um hana.
„Á þessu tímabili hafa átt sér
stað breytingar á íslensku skatta-
kerfi sem leiða til endurskoðunar
og einnig hefur álverksmiðjan skil-
að mjög litlum skatttekjum til
Hafnarfjarðar miðað við stærð og
uppgang. Afslátturinn í gegnum
tíðina nemur um 66% miðað við
eðlileg gjöld, þ.e. fyrirtækið hefur
greitt 34% af því sem það hefði
átt að greiða," segir Tryggvi.
„Það hlutfall mun lagast við
þessa endurskoðun, en þess ber
að geta í því samhengi að aðstöðu-
gjald hefur dottið út sem tekju-
stofn hjá sveitarfélögum. Milli full-
trúa bæjarins og ríkisins hafa ver-
ið skiptar skoðanir en ég tel að
ákveðin niðurstaða liggi fyrir,“
segir Tryggvi.
Verulegur
afsláttur veittur
Tryggvi segir að samið sé um
alla frarnleiðsluna í einu, en
stækkunin sé ekki tekin fyrir sér-
staklega. Ljóst sé að það sem
bærinn hafi haft fast muni ekki
rýma við þessa endurskoðun, en
engu að síður muni bærinn gefa
verulegan afslátt af fyrri hlut.
„Við hefðum hins vegar aldrei
sætt okkur við að okkar hlutur
myndi rýrna frá því sem verið
hefur hvað varðar öruggar greiðsl-
ur,“ segir Tryggvi.
Háskóli Sameinuðu þjóðanna
Sjávarútvegsskóli
HSÞ á íslandi
"■3ÍKISSTJÓRNIN
hefur ákveðið að
^ leggja fram form-
lega tillögu til Háskóla
Sameinuðu þjóðanna í
Tokyo um að kannað verði
ítarlega að stofnsetja Sjáv-
arútvegsskóla Háskóla
Sameinuðu þjóðanna hér á
landi. Hann yrði rekinn
með svipuðu sniði og Jarð-
hitaskóli Háskóla Samein-
uðu þjóðanna, sem hefur
starfað hérlendis síðan
1979.
Ingvar Birgir Friðleifs-
son var skipaður formaður
starfshóps, sem utanríkis-
ráðherra kom á laggirnar
21. júní sl, Hópnum var
ætlað að gera úttekt á
námskeiðum sem hægt
Ingvar Birgir Friðleifsson
væri að bjóða upp á og nýta til
háskólanáms á framhaldsskóla-
stigi innan vébanda fyrirhugaðs
sjávarútvegsskóla.
Eru líkur á að tillagan gangi
eftir?
„Starfshópurinn er bjartsýnn
á að þetta nái fram að ganga.
Niðurstaða hópsins var sú að
mikil þörf væri í þróunarlöndun-
um fyrir sérhæfða þjálfun á
ýmsum sviðum sjávarútvegs.
Hafréttarsáttmáli SÞ veitir öll-
um strandríkjum rétt til efna-
hagslögsögu. Þetta leggur þær
skyldur á herðar þjóða sem eiga
Iand að sjó, ekki síst þróunar-
landa, að fylgjast vel með nýt-
ingu fiskistofna sinna og meta
stærð þeirra með vísindalegum
aðferðum og stjórna veiðum. Ef
þær sýna ekki fram á að fiski-
stofnar í þeirra lögsögu séu
nýttir, getur alþjóðlegi flotinn
veitt þar að vild. Þróunarlöndin
geta hagnast verulega á að til-
einka sér fiskveiðitækni og
vinnsluaðferðir iðnvæddu ríkj-
anna, ef þau aðlaga þekkinguna
sínum aðstæðum.
Hvernig verður námsfyrirkomu-
lagi háttað?
„Við fórum yfir hvar þörfín
væri mest í hinum ýmsu heims-
hlutum og lögðum til að þegar
skólinn yrði kominn í gang yrðu
þar sjö námsbrautir. í fyrstu
yrðu námsbrautirnar þó aðeins
fjórar, því mikil vinna færi í að
undirbúa námsefnið. Þeim
myndi svo fjölga smátt og smátt.
Háskóli SÞ veitir eingöngu
fólki frá þróunarlöndum náms-
styrki og þjálfun. Rekstrarfram-
lag íslands til skólans verður
hluti af okkar framlagi til þróun-
araðstoðar. Hins vegar getum
við líka tekið inn nemendur frá
iðnvæddum ríkjum, en þeir, fyr-
irtæki þeirra eða ríki
yrðu að kosta námið
og dvölina á íslandi
að fullu.“
Hver verður kostnaður ________
við þessa framkvæmd?
„Fyrsta starfsárið er reiknað
með að stofn- og rekstrarkostn-
aður skólans verði um 33
milljónir króna, en þá er reiknað
með átta nemendum. Annað
starfsárið er miðað við að kostn-
aður verði um 39 milljónir
króna, en þá er reiknað með 16
nemendum. Það á hins vegar
eftir að semja um hvernig fram-
lög íslands og HSÞ skiptast."
Hvenær er áætlað að skólinn
hefj'i göngu sína?
„Áætlað er að starfsemi geti
hafist vorið 1997 og skólahald
standi frá apríl fram í október.
Starfshópurinn mælir með því
► Ingvar Birgir Friðleifsson
lauk prófi í jarðfræði frá St.
Andrews-háskóla í Skotlandi
1970 og doktorsprófi frá Ox-
ford-háskóla í Englandi 1973.
Hann hóf störf við jarðhitaleit
hjá jarðhitadeild Orkustofnun-
ar 1973. Hann hefur verið for-
stöðumaður Jarðhitaskóla HSÞ
frá upphafi eða 1979 utan þess
er hann starfaði sem yfirmað-
ur verkefnamats við Norræna
fjárfestingabankann í Helsinki
1986-1988. Hann hefur starfað
í fjölmörgum alþjóðlegum
nefndum um jarðhitamál og
þróunarmál og flutt fyrirlestra
á ráðstefnum og við mennta-
stofnanir í um 30 löndum í öll-
um heimsálfum. Hann er
kvæntur Þórdísi Árnadóttur,
skrifstofustjóra Rótarýum-
dæmisins á Islandi, og eiga þau
þijár dætur.
að skólinn verði til húsa í Sjáv-
arútvegshúsinu hjá Hafrann-
sóknastofnunni og Rannsókna-
stofnun fiskiðnaðarins, en Há-
skóli íslands stefnir að því að
flytja meistaranám í sjávarút-
vegsfræðum og ýmsa starfsemi
tengda sjávarútvegi og mat-
vælafræði í byggingu á sömu
torfu. Það yrði mjög gott fyrir
sjávarútvegsskólann. Kennarar
munu líklega koma frá þessum
stofnunum og Háskólanum á
Akureyri. Við gerum ráð fyrir
að sérhæfða námið geti sumt
verið í Reykjavík, en annað á
Akureyri. Við vonumst til að
þótt starfsemin verði þarna til
húsa geti samstarf við háskól-
ana á Akureyri og í Reykjavík
orðið mjög virkt. Eins gerum
við ráð fyrir að sö-
lusamtök fiskfram-
leiðenda og ýmis út-
gerðarfyrirtæki komi
þarna inn í. Nánari
útfærsla og samn-
ingar við einstök fyrirtæki og
kennara bíða þó betri tíma.“
Hver verða næstu skref í mál-
inu?
„Það sem gerist næst er að
forathugunin og þetta formlega
tilboð fer til Tokyo. Þá munu
aðalstöðvar HSÞ láta alþjóðlega
matsnefnd fara yfir tillögur Is-
lands um stofnun og rekstrar-
fyrirkomulag skólans. Ef niður-
staðan verður jákvæð og samn-
ingar nást um kostnaðarskipt-
ingu og annað, þá má gera ráð
fyrir að fyrstu nemendurnir í
Sjávarútvegsskóla HSÞ hefji
nám á Islandi vorið 1997.
Starfsemin
gæti hafist
vorið 1997