Morgunblaðið - 14.12.1995, Blaðsíða 10

10 FIMMTUDAGUR 14. DESEMBER 1995
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Fjárhagsvandi Ríkisspítalanna
Sparnaðartillögur stjómar-
nefndar afgreiddar í dag
Tillögur um 20 milljóna samdrátt í
rekstri Ríkisspítala, auk spamaðar
vegna Kópavogshælis, samstarfs við
Borgarspítala og aukinna sértekna verða
til umræðu á fundi stjómamefndar
*
Ríkisspítala í dag. I grein Péturs
Gunnarssonar kemur fram að stjóm-
endur spítalans líti svo á að niðurskurður
undanfarinna ára hafí fyrir nokkm
fært þjónustuna niður fyrir það stig
sem viðundandi geti talist. Frekari sam-
dráttur sé neyðarúrræði.
UM 100 milljónir króna af
árlegum halla á rekstri
Ríkisspítalanna má rekja
til þess að stofnuninni hafa ekki
verið bættar launahækkanir hjúkr-
unarfræðinga samkvæmt kjara-
samningum þeirra við fjármála-
ráðuneytið eftir árið 1993. Þannig
má rekja um 200 milljónir króna
af uppsöfnuðum 400 milljóna
króna halla Ríkisspítalanna um
næstu áramót til aukinna útgjalda
vegna samnings við hjúkrunar-
fræðinga, en ætlast var til að spít-
alinn mætti þessum aukna kostn-
aði með sparnaðaraðgerðum. Þetta
kemur fram í svari Rík- ----------
isspítalanna við spum-
ingum nefndarmanna í
fjárlaganefnd Alþingis.
Innan Ríkisspítal-
anna er talið að halla
fyrra árs megi að mestu
rekja til þess og til starfsemi sem
Guðmundur Ámi Stefánsson fyrr-
verandi heilbrigðisráðherra hafí
ákveðið að ráðast í fremur en að
um heimatilbúinn vanda spítalanna
hafí verið að ræða.
Stjómamefnd Ríkisspítalanna
mun væntanlega í dag afgreiða frá
sér áætlun um hvemig ná megi
hallalausum rekstri á árinu 1996.
Að sögn Guðmundar G. Þórarins-
sonar, formanns stjómamefndar-
innar, munu tillögumar fela í sér
200 milljóna króna samdrátt frá
rekstrarumfangi stofnunarinnar á
þessu ári, auk þess sem stjómar-
nefndin mun gefa sér að þær for-
sendur standist að 65 milljóna
króna sparnaður náist vegna áætl-
aðs flutnings 37 vistmanna á
Kópavogshæli á sambýli um ára-
mótin og að tekjur aukist um 82
milljónir króna vegna fyrirhugaðr-
ar samræmingar gjaldskrár fyrir
ferliverk við gjaldskrár þeirra sem
veita sambærilega þjónustu utan
sjúkrahúsa.
Það felur í sér að spítalinn inn-
heimti sambærileg gjöld af sjúkl-
ingum, sem þangað leita án þess
að vera lagðir inn, og gert væri
ef þjónustan væri veitt af sjálf-
stætt starfándi sérfræðingum og
fyrirtækjum þeirra. Hvor tveggja
forsendan er í samræmi við for-
sendur Qárlagafrumvarpsins.
Guðmundur G. Þórarinsson vildi
hins vegar ekki upplýsa hvaða
hugmyndir um lokanir deilda og
skerðingu þjónustu að öðru leyti
kæmu fram í tillögum stjómar-
nefndarinnar.
„Við áætluðum að skera niður
frá starfsemi síðasta árs um 280
milljónir króna en sú tala er nú
komin niður í 250 milljónir. Þar
NiAurskurAur
hefur bitnaA
verulega á
þjónustu
að auki er okkur gert að spara 120
milljónir með samvinnu við Borgar-
spítalann. Þá erum við komnir nið-
ur fyrir það þjónustustig sem við
höfum verið á síðari hluta þessa
árs,“ sagði Guðmundur. Hann vill
hins vegar að svo stöddu ekki fjöl-
yrða um það til hvaða niður-
skurðaaðgerða stjómarnefndin
hyggist grípa. Aðspurður um
hvemig spamaði með samvinnu
við Borgarspítala verði náð segir
hann að vinnuhópur sé farinn að
huga að þeim þætti en sú vinna
sé skammt á veg komin.
Fjárveitingar til rekstrar Ríkis-
--------- spítala á árinu 1995
vom 6.590 milljónir
króna auk áætlaðra sér-
tekna sem vora um 795
milljónir. Þar af vora
rúmlega 5 milljarðar
...... króna vegna launa-
kostnaðar. Áætlað er að rekstrar-
útgjöld ársins verði 6.865 milljónir
króna, 275 milljónir, eða liðlega
4%, umfram fjárveitingar.
Halli ársins er sundurliðaður
þannig að 100 milljónir era vegna
launakostnaðar, 125 milljónir
vegna annarra rekstrargjalda —
þar á meðal 20 milljónir vegna
dráttarvaxta af 127 milljóna króna
halla ársins 1994 — og áætlanir
um að sjúkrahúsið skyldi ná að
innheimta 50 milljónir í auknum
sértekjum hafa bragðist vegna
óvissu um túlkun reglugerðar heil-
brigðisráðuneytisins um innheimtu
fyrir ferliverk.
Fjögurra ára
niðurskurðartímabil
Allt frá árinu 1991 hafa íjár-
framlög til Ríkisspítalanna verið
skorin niður og stjórnendur stofn-
unarinnar hafa mætt skertum fjár-
framlögum með hagræðingarað-
gerðum, aðhaldi að launaútgjöld-
um, fækkun sjúkrarúma, lokun
skurðstofa og fleiru.
Árið 1992 skilaði reksturinn 100
milljóna króna afgangi en síðan
hefur verið halli á rekstrinum. Einn
viðmælandi blaðsins sagði að svo
langt hefði stjómamefndin gengið
í niðurskurðartillögum sínum í
samræmi við ákvarðanir stjórn-
valda og fjárveitingavalds að í
skýrslu sinni um framkvæmd fjár-
laga í janúar til júní 1995 segði
Ríkisendurskoðun að komið væri
að þeim tímapunkti að stjómvöld
þurfí að taka ákvarðanir um þjón-
ustustig og gæði þeirrar þjónustu
sem sjúkrahúsunum er ætlað að
veita og að framlög verði ákveðin
í samræmi við það.
Ekki er um það deild að sá niður-
skurður sem þegar hefur verið ráð-
ist í hafi bitnað veralega á þjón-
ustunni auk þess að leiða til lélegr-
ar nýtingar hins dýra tækjakosts
spítalans.
í lok síðasta árs varð ljóst að
halli ársins stefndi í 400 milljónir
króna, sem stjórnendur spítalans
skýra einkum með bráðavöktum,
kjarasamningum, starfsemi hand-
lækningadeildar og virðisauka-
skatts vegna iðnaðarmanna.
Eftir samning þann sem heil-
brigðis- og fjármálaráðherrar
gerðu við þáverandi forstjóra og
formann stjórnamefndar Ríkisspít-
alanna 6. desember 1994 var hall-
inn minnkaður niður í ---------
83 milljónir króna með
framlögum á fjárauka-
lögum en varð þegar
upp var staðið 127 millj-
ónir króna. Rekstrar-
framlög ársins 1995
voru aukin frá því sem ráðgert
hafði verið en þó þannig að fjár-
veitingar ársins 1995 vora 180
milljónum króna lægri en sem nam
rekstrarumfangi ársins 1994.
Stjómendur spítalans ráðgerðu
að mæta þessu með 130 milljóna
króna samdrætti auk áætlana um
að auka sértekjur vegna ferliverka
um 50 milljónir króna eins og fyrr
var lýst.
Á fyrstu mánuðum ársins varð
20 milljóniraf
halla ársins
vegna drátt-
arvaxta
Samningxir um lausn á vanda Ríkisspítalanna 6. desember 1994
FORSVARSMENN Ríkisspítala
undirrituðu samning þann sem
gerður var við heilbrigðis- og
fjármálaráðherra um lausn á fjár-
hagsvanda Rikisspitala 6. desem-
ber 1994 samkvæmt fyrirmælum
heilbrigðisráðherra án þess að
hafa tekið þátt i samningsgerð-
inni og eftir að hafa verið neitað
um frest til að kynna sér efni og
forsendur samningsins.
Samkvæmt samningnum var
lýst sameiginlegum skilningi ráð-
herra og stjórnenda spítalans á
að rekstrarhalli sjúkrahússins í
lok 1994 væri 450 millj. kr., gef-
in fyrirheit um 242 miiy. aukin
framlög á fjáraukalögum og 195
millj. aukningu fjárveitinga
vegna ársins 1995 gegn skuld-
bindinga um sparnaðaraðgerðir
af hálfu Ríkisspítala. Fjármála-
ráðherra hefur undanfarna daga
gagnrýnt stjórnendur Ríkisspít-
ala fyrir að hafa ekki staðið við
samninginn.
Guðmundur Karl Jónsson, þá-
verandi formaður stjórnarnefnd-
arinnar, sagði í samtali við Morg-
unblaðið að skrifað hefði verið
Undirritaður
samkvæmt
ráðherra-
skipun
undir samninginn eftir að hann
og Davíð Á. Gunnarsson, þáver-
andi forsljóri Ríkisspítala, voru
kallaðir á fund heilbrigðisráð-
herra án þess að vita hvert fund-
arefnið væri. „Þar var þetta
plagg lagt á borðið og okkur
sagt að skrifa undir það.“
Guðmundur Karl sagði að þeir
hefðu fyrst séð samninginn á
þessum fundi og verið neitað um
frest til að kynna sér efni hans
og forsendur. Segja megi að yfir-
maður þeirra og Ríkisspitalanna,
Sighvatur Björgvinsson þáver-
andi heilbrigðisráðherra, hefði
fyrirskipað þeim að undirrita
samninginn, sem ráðherrann
ásamt fjármálaráðherra undir-
ritaði fyrir hönd ríkisins og Guð-
mundur Karl segist hafa talið sér
skylt að hlýða fyrirmælum ráð-
herrans.
Guðmundur Karl sagði að
staðan hefði á þessum tíma verið
sú að út frá hagsmunum Ríkis-
spitaianna hefði ekki verið stætt
á öðru en að skrifa undir samn-
inginn þrátt fyrirþennan að-
draganda hans. „Eg tel að við
höfum ekki haft neina aðra kosti
en að skrifa undir þennan samn-
ing. Þetta er rétt áður en fjár-
lagagerðinni lýkur og ég geri
ekki ráð fyrir að við hefðum
fengið þau framlög á fjárlögum
1995 og tjáraukalögum 1994 sem
við fengum inn ef þessi samning-
ur hefði ekki verið undirritað-
ur,“ sagði Guðmundur Karl Jóns-
son.
Davíð Á. Gunnarsson, núver-
andi ráðuneytisstjóri í heilbrigð-
isráðuneytinu, vildi ekki ræða
samninginn í samtali við Morgun-
blaðið. Samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins undirritaði hann
samninginn samkvæmt beinum
fyrirmælum Guðmundar Karls.
hins vegar ljóst að í stað fyrirhug-
aðs samdráttar hafði komum sjúk-
linga á spítalann farið fjölgandi frá
fyrra ári þrátt fyrir þær ráðstafan-
ir sem gerðar voru til að draga
úr starfseminni og fólu m.a. í sér
lokun einnar af skurðstofum
Landspítala og lokanir sjúkra-
deilda.
í lok júní höfðu 6% fleiri sjúkl-
ingar komið á vefrænar deildir
sjúkrahússins en á sama tímabili
1994; 9% fleiri höfðu leitað til bráð-
amóttöku, sjúklingum á dagdeild
geðdeildar hafði íjölgað um 34%
og fjölgun sjúklinga dagdeilda var
alls 21% frá fyrra ári. A hinn bóg-
inn hafði t.d sjúklingum barna-
deildar fækkað um 7% og dagsjúk-
lingum öldranardeilda um 15%.
Hin auknu umsvif era m.a skýrð
með uppsöfnuðum verkefnum frá
síðustu mánuðum ársins 1994 en
sjúkraliðar vora í verkfalli í nóvem-
ber og desember það ár og vegna
þess dró úr því að sjúklingar væru
kallaðir inn af biðlistum. Sjö vikna
verkfall meinatækna hafi haft hlið-
stæð áhrif.
Sá aukning sem varð á launa-
kostnaði er sögð í samræmi við
fjölgun sjúklinga á fyrri hluta árs-
ins. Fyrstu 6 mánuði voru starfs-
menn 20 fleiri en á sama tima
árið áður en sé litið til 9 mánaða
tímabils séu starfsmenn 12 færri
en 1994.
Aukning annarra rekstrargjalda
megi skýra með nýrri tækni við
aðgerðir. Á móti færri legudögum
komi að unnt sé að hjálpa fleiri
sjúklingum en það geri að verkum
að heildarkostnaður sjúkrahússins
aukist þrátt fyrir færri legurými
þar sem dýrustu dagar sjúkralegu
séu fyrstu dagamir, þegar flestar
fannsóknir era gerðar og lyfja-
kostnaður er mestur.
Lyfjakostnaður sé einn þeirra
útgjaldaliða sem era viðkvæmir
fyrir breytingum á sjúklingafjölda
og sjúkdómum þeim sem við sé
að eiga, en vandkvæðum sé bundið
að sjá þessa þætti fyrir. Dæmi eru
um að lyfjakostnaður fyrir einn
sjúkling geti farið í um
20 milljónir króna. Þá
hafi orðið aukning á
lyfjakostnaði við sýk-
ingameðferð, svæfingar
___________ og krabbameinsmeð-
, ferð, m.a. á barnadeild
sjúkrahússins.
Einnig hafi spítalinn orðið fyrir
10 milljóna kostnaðarauka við það
að sérfræðingar blóðskilunar-
deildar annist þá nýrnasjúklinga
sem nýtt geta sér svokallaða kvið-
skilun í stað þess að koma inn á
sjúkrahús í nýrnavél. Þetta sé
kostnaður vegna sjúklinga utan
spítala sem Tryggingastofnun rík-
isins ætti að greiða en spítalinn
beri óbættan.
Einnig megi rekja hækkanir á
þessum lið til þess að ekki hafí
fengist 15 milljóna fjárveiting til
hjartaaðgerða á börnum, til auk-
innar þarfar á kransæðaútvíkkun-
um en 300 slíkra aðgerða sé þörf
í ár en hafí verið 240 1994. Þá
hafí 127 milljóna halli ársins 1994
kostað spítalann 20 milljónir króna
í dráttarvöxtum og loks hafi kom-
ið til nýr kostnaðarliður með 3
milljóna króna holræsagjaldi því
sem greitt sé nú af fasteignum
Ríkisspítala til borgarsjóðs.
Guðmundur G. Þórarinsson, for-
maður stjórnarnefndarinnar, segir
að í júlí hafi rekstrarhalli ársins
stefnt í 450 milljónir króna. Þá
hafði fráfarandi stjórn tekið
ákvarðanir um sérstakt sparnaðar-
og niðurskurðarátak sem hófst í
júlí og fól m.a. í sér ákvarðanir
um áframhaldandi lokanir í fram-
haldi af sumarlokunum, fækkun
skurðaðgerða, hert aðhald að lyfja-
kostnaði og fækkun starfsfólks og
fleiri aðgerðir til að halda niður
launakostnaði.
Ný stjórnarnefnd herti á þessum
aðgerðum sem höfðu það að mark-
miði að ná umfangi rekstrarins
niður í það sem verið hafði árið
1994. Þegar staðan var gerð upp
í lok september kom í Ijós að að-