Morgunblaðið - 14.12.1995, Blaðsíða 65

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 14. DESEMBER 1995 65
BREF TIL BLAÐSINS
Happaþrennan - siðlaus
markaðssetning
Frá Önnu Heiðu Pálsdóttur:
VIÐ ERUM heppin sem búum á
Islandi. Meðan foreldrar barna í
öðrum löndum þurfa að safna árum
saman fyrir háskólanámi barna
sinna, gefst öllum hér á landi kost-
ur á háskólanámi sér að kostnaðar-
lausu (eða sama sem), og þar að
auki er hægt að sækja um námslán
sem nægir viðkomandi til framfær-
is á meðan á náminu stendur.
Þessir einstæðu möguleikar ís-
lendinga til háskólanáms eru ekki
eingöngu „ríkinu“ að þakka, heldur
hinum ýmsu fjáröflunarleiðum Há-
skóla íslands, þ.á m. HHÍ, Happa-
þrennum, spilakössum o.fl. Ég und-
irrituð, sem er nemi í Háskólanum,
geri mér fullkomlega grein fyrir
því að ef ekki væri um þessar fjár-
öflunarleiðir að ræða, gæti HÍ ekki
staðið undir þeim gífurlega kostn-
aði sem rekstur hans krefst. Sjálf
hef ég átt fastan miða í HHÍ í u.þ.b.
20 ár og kaupi mér þar að auki
Happaþrennu annað slagið með
góðri samvisku, því að um leið tei
ég mig vera að styrkja æðstu
menntastofnun þjóðarinnar (eða tel
mér trú um það, því mest langar
mig til að vinna).
Hins vegar er ég á móti þeim
aðferðum sem undanfarið hefur
veri beitt við sölu Happaþrennunar,
þ.e. sjónvarpsauglýsingum sem
beint er til barna og unglinga, en
ekki sjálfráða fullþroskaðra ein-
staklinga. Hér er um tvær auglýs-
ingar að ræða:
Hin fyrri sýnir stúlku sem á í
orðaskaki við föður sinn vegna
þess að hana langar ekki til þess
að skila Happaþrennunni sinni og
fá í staðinn peninga, heldur er hún
af einhverri ástæðu að reyna að
safna öllum jólasveinunum. Þau
deila smástund: hún krefst þess að
faðir hennar kaupi fleiri Happa-
þrennur, en honum finnst að hún
eigi sjálf að fjármagna kaupin (en
þeir peningar koma líklega einnig
úr hans vasa). Auglýsingunni lýkur
með því að þau eru enn að karpa
um það hvort eigi að borga; „Nei,
þú“! „Nei, þú“ o.s.frv.
Hin auglysingin sýnir dreng, sem
fær „mjúkan" pakka í jólagjöf, og
er ekki alls kostar ánægður með
sinn hlut. Það lyftist hinsvegar á
honum brúninn þegar það kemur í
ljós að utan á honum er Happa-
þrenna. Kætist hann mikið við upp-
götvunina, fyrirgefur hinum sak-
lausa gefanda móðgunina (þ.e. að
dirfast að gefa „mjúkan“ pakka)
og skemmtir sér síðan vel við að
skafa af miðanum. Það kemur í ljós
að hann hefur unnið 500.000 krón-
ur, og hrópar hann: „Þú ert uppá-
haldsfrænkan mín!“ Við skulum
ekki reyna að geta okkur til um það
í hvaða sæti vinsældalistans gjaf-
milda frænkan lendir ef enginn
vinningur leynist á miðanum.
Ásteytingarefni mitt varðandi
þessar auglýsingar eru skilaboðin
sem þær flytja. Báðar auglýsing-
arnar eru gerðar „í anda jólanna",
þ.e. umhverfið minnir á jólin og
undirbúning jólanna. Skilaboðin
hafa hins vegar ekkert með jólin
að gera, t.d. frið, hátíðleika, ná-
ungakærleik eða gagnkvæma ást
og virðingu foreldra og bama. Það
er fremur að auglýsingamar hvetji
börn til frekju, tilætlunarsemi, lítil-
lækkunar (og jafnvel virðingarleys-
is) á foreldrum og ástvinum, og
síðast en ekki síst að besta afþréy-
ingin um jólin væri að spila fjár-
hættuspil. Samkvæmt lögum
(kennslugrein við HÍ) mega börn
innan 16 ára aldurs ekki stunda
fjárhættuspil, og ef mér skilst rétt
varðar það einnig við lög að hvetja
þau til þess. Einnig grunar mig að
í auglýsingunum felist brot á fleiri
lögum, t.d. samkeppnislögum og
Glatað tækifæri rík-
isstjórnar og ASI
Frá Hólmgeiri Björnssyni:
MEGINÁGALLI núverandi skatt-
kerfis er miklar jaðarálögur á
tekjulitlar barnafjölskyldur. Al-
gengt er, að þær séu 60-75% á
bilinu frá skattleysismörkum í um
230.000 samanlagt hjá hjónum,
þ.e. frá 60.000 til 115.000 á hvort
hjóna (nákvæmar tölur hef ég
ekki). Ástæðan er einkum tekju-
tengd skerðing barnabótaauka,
sem hefst reyndar um 10.000 kr.
neðan hinna almennu skattleysis-
marka. Hjá þeim sem njóta að auki
húsaleigubóta keyrir um þverbak,
þá geta álögurnar farið í 90% á
hluta þessa bils. Aukin vinna eða
hækkuð laun skila sér ekki í aukn-
um ráðstöfunartekjum hjá þessu
fólki. Hátekjumennirnir njóta hins
vegar vildarkjara, jaðarálögur á þá
eru aðeins um 47%. Ég gerði grein
fyrir þessu ástandi í greinum í
Mbl. 13. des., 2. feb. og 8. apríl
sl. Seinna hafa ýmsir aðrir birt
útreikninga sem sýna það sama, •
m.a. ASÍ. Skal það ekki rakið frek-
ar hér. Ég held því fram, að lagfær-
ing þessa ástands eigi eða ganga
fyrir öllu öðru og þoli ekki nokkra
bið.
Nú fréttist af fyrirheitum um
almenna skattalækkun. Hún á að
ná til allra, nema að sjálfsögðu
þeirra lægst launuðu. Skattleysis-
mörk eru há, svo að hækkun þeirra
nýtist ekki nema tekjur séu nokkuð
umfram lægstu laun. Aukinn halli
á ríkissjóði er okkur öllum til tjóns.
Skattheimta á íslandi er ekki mikil
ef borið er saman við önnur lönd,
þar sem stefnt er að almennri vel-
lögum um (mis-)notkun barna í
auglýsingaskyni. Það vekur furðu
mína að fjölmiðlar skuli fyrirvara-
laust samþykkja birtingu auglýs-
inganna, þar sem þeir bera skv.
lögum ábyrgð á því sem þeir birta.
Þess vegna langar mig til þess
að mótmæla auglýsingum sem
þessum og biðja framleiðendur
þeirra að hlífa okkur (sem erum
af veikum mætti að reyna að ala
börnin okkar skynsamlega upp) við
slíkum skilaboðum. Eins og áður
sagði er ég alls ekki að mótmæla
vörunni (þ.e. Happaþrennunni) sem
slíkri, heldur markaðssetningunni.
Siglið á einhver önnur mið en til
barnanna okkar, það er nógu erfitt
fyrir þau að ná áttum í nútímaþjóð-
félagi án brenglaðra skilaboða sem
þessara. Það er fátt eftir „óspjall-
að“ fyrir þau að njóta skilyrðis-
laust. Ekki eyðileggja jólin líka.
ANNA HEIÐA PÁLSDÓTTIR,
Álfaheiði 42, Kópavogi.
ferð þegnanna. Alvarlegast er, að
menntakerfið er í fjársvelti sem
nemur milljörðum króna. Stefnir
það velferð þjóðarinnar i framtíð-
inni í tvísýnu. Það verður því að
teljast tvísýnt, að almenn skatta-
lækkun sé nokkrum til hagsbóta.
Hveijum sem til þekkir á að
vera augljóst, að brýnt er að stór-
lækka jaðarálögur á bamafólk.
Auk þess að setja þak á saman-
lagða skerðingu vegna barnabóta-
auka annars vegar og húsaleigu-
bóta eða vaxtabóta hins vegar,
ætti að koma til álita að fresta
tekjutengdum afborgunum af
námslánum, sem geta verið allt að
7% af tekjum. Sérstakt undrunar-
efni er, að þeir sem glamra hæst
um hækkun skattleysismarka skuli
ekki sjá neitt athugavert við,. að
þau skuii vera um 10.000 kr. lægri
hjá barnafólki en öðrum með allt
að 22% álagningu. En það er svo
sem ekkert nýtt, að ASÍ og rík-
isstjórn sýni skort á skilningi á
samhenginu í velferðarmálunum.
Ég var reyndar svo barnalega
bjartsýnn að halda í vor, að málið
væri í höfn. Undir lok kosningabar-
áttunnar var Alþýðubandalagið
farið að tala um nauðsyn þess að
lækka jaðarskatta, og þegar kom
að stjórnarmyndunarviðræðum
minnir mig, að allir væru orðnir
sammála um það. Er það ekki í
stjórnarsáttmálanum? Niðurstaðan
bendir til, að ráðamenn hafi ekki
haft hugmynd um, hvað um er að
ræða.
HÓLMGEIR BJÖRNSSON,
tölfræðingur.
Bílhræ valda mengnn
Frá Guðmari Marelssyni:
AUSTAN megin við Vífilfell á leið-
inni inn í Jósepsdal blasir heldur
nöturleg sjón við ferðafólki. Þar
hafa einhveijir losað sig við bílhræ.
Þar liggja þau nú öllum til ar-
mæðu, nema kannski skotmönnum,
sem virðast hafa allt að skotspæni
þegar lifandi bráð er ekki í skot-
máli og enginn sér til. Þessi bílhræ
eru sundurtætt, tóm skothylki,
brotajárn og glerbrot liggja út um
allt. Brotnir rafgeymar úr bílunum
valda mengun, því innihald þeirra
blandast regnvatni sem síast í gegn-
um hraunið og safnast síðar í
Gvendarbrunna — þaðan sem borg-
arbúar fá drykkjarvatn sitt. Bílhræ-
in hafa lengi legið þama í hirðu-
leysi og vil ég skora á þá sem bera
ábyrgð á þessu svæði að fjarlægja
þau hið snarasta.
GUÐMAR MARELSSON,
Melabraut 38, Seltjarnarnesi.
No. 1 A METSÖLULISTA NEW YORK TIMES
CELESTINE
HANDRITIÐ
Þú hefur aldrei lesið bók sem þessa
James Redfield
CELESTINE HANDRITIÐ hefur aö
geyma leyndar-dóma sem eru
að gjörbreyta h^iminum.
Bókin er byggö á fornri visku úr perúsku
handriti og okkur er kennt aö sjá
samhengi atburöanna í lífi okkar...
jafnframt opinberar hún okkur
hvaö gerist á komandi árum!
Bókin hefur gengiö frá manni til
manns siöan hún kom í litlar
bókaverlsanir víöa um Ameríku.

CELESTINE HANDTIÐ kemur fram í dagsljósiö þegar
mannkynið þarf verulega á því aö halda aö lesa þaö sem
bókin hefur fram aö færa. Sagan er heillandi ævintýri og
uppgötvun en um leiö leiðsögn sem getur hjálpaö til aö
átta okkur á stööu okkar og leiöbeint meö nýrri orku og
bjartsýni þegár viö höldum ferö okkar áfram á vit
morgundagsins.

Jairies
Redfif

“°X»»iT"
BÓK SEM KEMUR AÐEINS FRAM EINU SINNI Á
MANNSÆVI OG SKIPTIR SKÖPUM í LÍFI FÓLKS.
FÆST í ÖLLUM HELSTU BÓKAVERSLUNUM. VERÐ KR. 2.490
Ummæli lesenda
Þorgrímur
Þráinsson,
rithöfundur:
„Bókin er gullmoli
sem gefur andlegan
auð og vekur okkur
til umhugsunar um
tilgang og fegurð
lífsins."
(tk*.
Herdís
Finnbogadóttir,
líffræðingur:
„Lestur Celestine
handritsins gaf mér
heildarmynd yfir
lífið og ég fékk
skilning á því sem
ég hef lengi verið
að skoða."
Ævar
Guðmundsson,
sölumaður:
„Eftir lestur þessarar
bókar er ég sann-
færður um að það
eru engar
tilviljanir til.“
Ketill
Sigurjónsson,
orgelsmiður:
„Celestine er bók
sem opnar manni
margar nýjar dyr í
völundarhúsi lífsins.
Hún vísar leiðina inn
í nýja öld.“
Guðmundur Einarsson,
verkfræðingur:
„Bókin heldur athygli manns
frá upphafi til loka og opnar
innsýn í nýja veruleika."
Ólafur
Guðlaugsson,
grafískur hönnuður:
„Eftir lestur Cele-
stine handritsins
horfi ég á samskipt-
aleiki fólks frá allt
öðru sjónarhorni en
ég gerði áður og sé
fólk raða sér í
hlutverk í leikriti
lífsins."
Sveinbjörg Eyvindsdóttir,
svæfingahjúkrunarfræðingur:
„Þessi bók lýsir leiðinni í Ijósið á hugvit-
samlegan og spennandi máta.“
LEIÐARLJÓS