Morgunblaðið - 05.01.1996, Blaðsíða 8

8 FÖSTUDAGUR 5. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
HELDURÐU að þú takir ekki á móti spottanum, Dóri minn. Við erum smám saman að
reyna að losa Eyjarnar við allt útgerðarstúss ...
Forstjóri Skeljungs um olíuhækkanir
Samningar skipta meiru
en sveiflur erlendis
„HÆKKANIR og lækkanir erlendis
eru ekki lengur sama viðmiðun og
var, því olíufélögin bjóða viðskipta-
vinum sínum samninga um olíuverð
og slíkir samningar jafna út sveifl-
ur,“ sagði Kristinn Björnsson, for-
stjóri Skeljungs, I samtali við Morg-
unblaðið I gær.
Kristján Ragnarsson, formaður
Landssambands íslenskra útvegs-
manna, sagði I Morgunblaðinu I
gær, að lækkun á olíuverði á heims-
markaði I sumar hafi ekki skilað
sér I lægra verði til útgerðarinnar.
Olíufélögin hafi gefið þau svör, að
fyrst hafi þurft að selja dýrari
birgðir. Núna hækki olían strax,
þegar olíufelögin eigi dýrari olíu á
leið til landsins.
Kristinn Björnsson sagði að eftir
að lögum um flutningsjöfnun hefði
verið breytt, svo ekki væri lengur
skylda að hafa sama olíuverð um
allt land, hefði það færst mjög I
vöxt að fýrirtækjum I útgerð væru
boðin ákveðin afsláttarkjör.
„Þessar hækkanir og lækkanir
erlendis eru fyrst og fremst til við-
miðunar. Það sem mestu skiptir er
að olíufélögin semja nánast við
hveija útgerð um verð og það verð
endurspeglar ekki listaverð, enda
jafna samningarnir út sveiflur I ol-
íuverði. Við bjóðum einnig samn-
inga til lengri tíma, þar sem fyrir-
tæki geta keypt sér tryggingar
gegn verðsveiflum."
Kristinn kvaðst geta tekið heils-
hugar undir þau ummæli Kristjáns
Ragnarssonar að afnema bæri flutn-
ingsjöfnunarsjóðinn. „Það kæmi sér
best fyrir olíuviðskiptin ef sjóðurinn
yrði lagður niður, þannig að enn
frekar væri hægt að semja við hveija
útgerð um olíuviðskiptin."
Sigldi degi
of snemma
Morgunblaðið/Jón Svavarsson
TVEIR voru fluttir á slysadeild eftir árekstur á gatnamótum
Nóatúns og Hátúns í gær.
Slasaðir eftir árekstur
FÉLÖG sjómanna á Suðurnesjum
hafa mótmælt því að Stafnnesið
KE 130, sem er á netum, sigldi
aðfaranótt annars dags jóla. Krist-
ján Gunnarsson, formaður Verka-
lýðs- og sjómannafélags Keflavíkur,
segir að samkvæmt ákvæðum kja-
rasamninga sé ljóst að jólafrí skip-
veija hafi staðið nær sólarhring
lengur, eða til loka annars dags jóla.
Oddur Sæmundsson, skipstjóri á
Stafnnesinu sagði að hann vildi
ekki tjá sig um málið að svo stöddu,
en hann kæmi I land á laugardag
og myndi þá funda með fulltrúum
stéttarfélaganna.
„Því miður gerist það of oft að
menn sigla I samningsbundnum
fríum. Því ræður einhver tauga-
veiklun; menn vilja ná góðum stöð-
um til að leggja á. Okkar félag, sem
og félög vélstjóra og skipstjóra og
stýrimanna, auglýstu mikið I haust,
til að gera sjómönnum grein fyrir
rétti sínum, svo menn ættu nú að
þekkja þessi ákvæði," sagði Krist-
ján Gunnarsson.
HARÐUR árekstur varð milli
tveggja bíla á gatnamótum Nóatúns
og Hátúns á fimmtánda tímanum
í gær.
Ökumaður annars bílsins og far-
þegi úr hinum voru fluttir með
sjúkrabíl á slysadeild. Ökumaðurinn
kvartaði undan verkjum I baki og
hálsi og farþeginn var talinn lær-
brotinn og með lærlegg úr lið.
Báðir bílarnir voru fj'arlægðir .
með krana.
Lögreglunni I Reykjavík var I
gær tilkynnt um innbrot I veitinga-
stað við Ingólfsstræti. Þaðan hafði
verið stolið einhveiju magni og
áfengi og tóbaki og hljómflutnings-
tæki að verðmæti á annað hundrað
þúsund.
Árekstur tveggja bíla varð á
gatnamótum Reykjanesbrautar og
Stekkjarbakka I gærmorgun. Annar
ökumannanna var fluttur á slysa-
deild til aðhlynningar.
Tilkynnt var um eld I skúr við
Sporhamra I fyrrakvöld. Þegar lög-
regla kom á staðinn var hann
slokknaður og enginn á vettvangi.
Fagorðanotkun í bílgreinunum
Islenskan sett
í öndvegið
Finnbogi Eyjólfsson
BÍLORÐANEFND
hefur starfað f
fimm ár. „Við
erum þegar byijaðir að
endurskoða orðabókina
en ég veit ekki hvemær
verður af næstu útgáfu,"
segir Finnbogi. „Þetta
kostar peninga en við
fengum að vísu nokkum
styrk úr menningarsjóði,
málræktarsjóði og hjá
Bifreiðaskoðun íslands.
Upphafið að þessu var
að menn sem láta sér
annt um íslenska tungu
komu saman og mynd-
uðu starfshóp, Markmið-
ið var að koma þessu á
éitthvert form og helst
að gefa það út. Við
byijuðum á því að leita
aðstoðar Baldurs Jóns-
sonar hjá íslenskri málstofu.
Hann benti okkur á málfarsráðu-
naut, Sigurð Jónsson frá Arnar-
vatni, og hann hefur verið okkur
til aðstoðar.
Með mér I þessu eru Guðni
Karlsson hjá dómsmálaráðuneyt-
inu, Jón Baldur Þorbjörnsson bíla-
verkfræðingur og Ingibergur El-
íasson, kennari I Iðnskólanum.“
- Var snemma byijað að ís-
lenska bílaorð?
„Já, orðið blöndungur yfir car-
burettor er t.d. komið frá Guð-
mundi Finnbogasyni landsbóka-
verði, einhvern tíma á kreppuár-
unum. En ef orð af erlendum
stofni fara vel I munni og ná festu
er óþarfi að amast við þeim.
Við höfum skipt þessu I fjóra
flokka. í fyrsta lagi gömul og góð
orð sem hafa fest rætur eins og
t.d. blöndungur, sveifarás, kamb-
ás og þess háttar. Það er sjálfgef-
ið að taka þetta inn I orðasafnið.
Svo eru það orð sem menn hafa
sniðið að íslensku málfari eins og
stimpill, við notum það. Orðið
bulla hefur verið eyðilagt, bull-
urnar hafa eyðilagt það! Bulla,
eins og I smjörstrokk er annars
ákaflega lýsandi en við gefum
hvort tveggja.
Þá eru það nýyrði frá málvísum
mönnum, t.d. blaðamönnum. Sig-
urður Hreiðar hjá Fijálsri fjöl-
miðlun hefur verið natinn við
þetta, hefur t.d. gengið fram fyr-
ir skjöldu við að íslenska heiti á
lagi bíla, nefna má orðin hlaðbak-
ur, langbakur, stallbakur. Þetta
þykir okkur gott.
í fjórða lagi er það svo nýyrða-
smíði nefndarinnar. Við höfum,
eigum við ekki að segja I samein-
ingu, búið til orðið hvarfakútur.
Tækið er á útblásturskerfinu, al-
veg eins og hljóðkúturinn. Við
sáum að það myndi ekki festast
I máli bifvélavirkja nema það
væri tengt orðinu kútur. Menn
voru famir að klæmast á þessu,
tala um „katalísatorinn". Nú tala
allir um hvarfakút.
Samlæsing hefur sigrað, einnig
fjölinnsprautun. Ný-
lega var rætt um nýja
þróun I þessum efn-
um, eldsneytinu er
sprautað beint inn I
strokkinn. Menn voru
á því að nefna þá tækni strokk-
innsprautun og ég vænti þess að
við tökum þetta fyrir í nefndinni.
Við tölum núna um aldrif og
eindrif { staðinn fyrir fjórhjóladrif
eða drif á öllum hjólum. Þegar
komið er yfír I vörubíla, sem geta
verið með þijá ása drifna, þá er
ekkert vandamál á ferðinni, sagt
er þrídrifínn eða drif á öllum ásum.
Við viljum nota orðið líknar-
belgur yfir það sem heitir á ensku
► Finnbogi Eyjólfsson várð
sjötugur sl. sumar og hefur
hann unnið hjá Heklu hf. í rúm-
lega hálfa öld. Hann hefur
fengist við flest sem viðkemur
bílasölu fyrirtækisins og starf-
ar nú sem fulltrúi þess, m.a.
gagnvart fjölmiðlum. Hann er
formaður stýrihóps sem stjórn-
völd og hagsmunaaðilar hafa
sett á fót til að koma á fræðslu-
miðstöð bílgreina sem verður
í Borgarholtsskóla. Einnig er
Finnbogi formaður í ólaunaðri
bílorðanefnd ásamt þrem öðr-
um mönnum er vilja reyna að
efla tunguna með því að finna
heppileg orð yfir nýjungar í
bílamálum og stuðla að sam-
ræmingu í þeim efnum. Nefnd-
in gaf í fyrra út rit um fagorð
í bílgreinum og leggur fram
tillögur að íslenskun erlendra
bílorða.
airbag. Læknir sem ég hitti á
dögunum var nú ekkert á því að
þetta væri rétt. En þetta er belg-
ur sem líknar. Við gefum einnig
upp orðið loftpúði en það er dálít-
ið villandi því að það er svo mik-
ið um loftpúða í fjöðrun, sérstak-
lega á stærri bílum. Þá fer þetta
að ruglast saman.“
- Þið hittið ekki alltaf í mark.
Hvað gerið þið þá, viðurkennið
syndir ykkar og látið undan síga?
„Sumir eru að stríða okkur á
því að við köllum okkur Máleig-
endafélagið. En það er alls ekki
svo, við viljum ekki vera að
þröngva neinu upp á fólk.
Þegar við erum búnir að finna
eitthvað sem okkur finnst gott
þá látum við það fara. Síðan verð-
ur að ráðast hvað gerist, við erum
ekki nein lögregla sem lítur eftir
því að talað sé nákvæmlega það
mál sem við setjum fram í okkar
bók en við vonum það besta."
- Hver er áhrifaríkasta leiðin
til að festa heppileg orð í sessi?
„Við veltum þessi fyrir okkur
fyrst í stað og þess vegna boðuð-
um við á okkar fund blaðamenn-
ina sem skrifa um
bílamál. Við fengum
þá með okkur og þeir
eru flestir mjög
áhugasamir um mál-
vöndun. Það skiptir
miklu að þetta komi sem fyrst
fram í þeirra skrifum, þá fer al-
menningur að nota orðin.
Það er ekki síður mikilvægt að
mennirnir sem verið er að mennta
í bílgreinum uppi í Iðnskóla læri
þetta í náminu sjálfu, hjá kennur-
unum og í bókunum.
Þetta hefur verið dálítið slakt
í auglýsingunum en ég held að
það sé að lagast,“ segir Finnbogi
að lokum.
„Við erum
ekki nein
lögregia"