Morgunblaðið - 19.01.1996, Blaðsíða 4

4 FÖSTUDAGUR 19. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Kæra til
EFTA-dóm-
stóls í dag
KÆRA Eftirlitsstofnunar EFTA
(ESA) vegna innheimtu og álagning-
ar vörugjaids hér á landi verður send
EFTA-dómstólnum í dag, að sögn
Hákans Berglin, blaðafulltrúa stofn-
unarinnar. Um er að ræða meint
brot á samningnum um Evrópska
efnahagssvæðið. ísland er fyrst að-
ildarrílqa kært til dómstólsins.
Nú er ekki er gert ráð fyrir að
nefnd, sem unnið hefur að endur-
skoðun á reglum um vörugjöld, skili
af sér tillögum til flármálaráðherra
fyrr en í næstu viku. Beðið hefur
verið eftir tillögum nefndarinnar,
sem hefur verið að störfum um nokk-
urra mánaða skeið, og stóðu vonir
til að hægt yrði að gera nauðsynleg-
ar breytingar í þessum efnum fyrir
áramót, en það tókst ekki þar sem
teygst hefur úr nefndarstarfínu.
Kæra ESA varðar tvö atriði í
álagningu og innheimtu vörugjalds
hér á landi. Annars vegar sé það
brot á EES-samningnum að áætla
heildsöluálagninu innfluttrar vöru við
útreikning vörugjalds í stað þess að
miða við raunverulegt vérð, eins og
gert er við innlenda vöru. í öðru lagi
sé ólöglegt að veita innlendum fram-
leiðendum gjaldfrest, en ekki erlend-
um. Frestur sá, sem ESA gaf íslensk-
um stjórnvöldum til að breyta þess-
um atriðum, rann út í ágúst sl.

Opið fram
á mitt ár
’ VERSLUNIN 10-11 í Borgarkringl-
unni verður opin fram á mitt þetta
ár, samkvæmt samningi Eiríks Sig-
urðssonar, kaupmanns, við eigendur
hússins.
Eins og fram kom í Morgunblaðinu
í gær er gert ráð fyrir því að verslun-
in fari út úr húsinu og er það liður
í breytingum þar innandyra.
Fyrirhugað er að opna nýja 10-11
verslun í staðinn í nágrenni við Borg-
arkringluna og að hún verði komin
í fullan rekstur fyrir mitt ár.
Bætur fyrir slys
við snjóruðning
HÆSTIRÉTTUR dæmdi 1 gær Vá-
tryggingafélag íslands til að greiða
3,4 milljónir króna í skaðabætur til
bílstjóra sem slasaðist þegar snjór-
uðningstæki sem hann stjórnaði
varð fyrir snjófióði á Hnífsdalsvegi
í janúar 1990. Vegagerð ríkisins og
ríkissjóður höfðu í héraði verið
dæmd til að bæta tjón mannsins en
Hæstiréttur sýknaði þau, en felldi
bótaskyldu á tryggingafélag bifreið-
arinnar, með tilvísun til umferðar-
laga.
Maðurinn var starfsmaður vega-
gerðarinnar við snjóruðning á Hnífs-
dalsvegi þegar snjóflóð féll á veginn
og fór ruðningstækið veltandi með
hann innanborðs um 20- 30 metra
niður í fjöru. Maðurinn kastaðist til
og frá í stjórnklefanum og rotaðist,
en komst af eigin rammleik út úr
bílnum, sem hafði fyllst af snjó, óð
í land, og gekk holdvotur tveggja
km leið til Hnífsdals. Maðurinn
sagðist fyrir dómi telja að hann
hefði látið lífið ef hann hefði haft
öryggisbelti spennt.
Maðurinn hafði mikla verki um
líkamann við minnstu hreyfingu og
átti við heilsuieysi að stríða vegna
höfuð- og bakmeiðsla og andlegra
óþæginda. Dómurinn byggist á að
örorka hans sé 20%.
Meirihluti Hæstiréttar komst í
gær að þeirri niðurstöðu að ákvæði
umferðarlaga um ökumannstrygg-
ingu taki til slyssins og taldi ekki
þörf á að taka afstöðu til þess hvort
hugsanlegt væri að notkun bifreið-
arinnar hefði orðið þess valdandi að
snjóflóðið féll.
Hins vegar féllst dómurinn á kröf-
ur Vegagerðar ríkisins og ríkissjóðs
um sýknu af þeirri bótaskyldu, sem
á þá aðila var felld í héraðsdómi,
enda verði ekki fallist á að slysið
verði rakið til gáleysis starfsmanna
Vegagerðar ríkisins. Dómstólar hafi
hrundið kröfum um að fella bóta-
skyldu án sakar á atvinnurekendur
og aðra vegna slysa, sem menn
hafa orðið fyrir við vinnu á sjó eða
landi af völdum náttúruafla.
Tveir dómendur skiluðu sérat-
kvæði. Hjörtur Torfason vildi fella
bótaskyidu á vinnuveitendur og vá-
tryggingafélög en Garðar Gíslason
vildi sýkna báða aðila að kröfum
mannsins þar sem slysið verði hvorki
rakið til gáleysis starfsmanna vega-
gerðar né falli siys af völdum snjó-
flóða undir ökumannstryggingu
samkvæmt umferðarlögum.
Bætur fyrir nauðung-
arvistun á geðdeild
HÆSTIRETTUR hefur dæmt
manni, sem var vistaður nauðugur
á geðsjúkrahúsi, 300 þúsund krón-
ur í miskabætur. Hæstiréttur telur
einnig að af hálfu sjúkrahússins
hafí ekki verið réttilega staðið að
móttöku aðaláfrýjanda og með-
höndlun hans fyrstu dægrin.
Dóms- og kirkjumálaráðuneytið
samþykkti 30. júlí 1993 að maður-
inn yrði vistaður gegn vilja sínum
á sjúkrahúsi að beiðni Félagsmála-
stofnunar Hafnaríjarðar. Með
beiðninni fylgdi umsögn félagsráð-
gjafamema og sérfræðings i
heimilislækningum.
í vottorði geðlæknis, sem lagt
var fram í héraðsdómi, kom fram
að maðurinn væri sérvitur og hefði
ýmis óvenjuleg áhugamál, en hefði
ekki verið haldinn alvarlegum geð-
sjúkdómi og „nauðungarvistun
hans á geðsjúkrahúsi hafí verið
alvarleg mistök.“
Ráðuneytið átti að leita
upplýsinga
í bréfi til lögmanns Ríkisspítal-
anna dregur prófessor í lækna-
deild í efa að einkenni þau, sem
tilgreind voru í vottorði heimilis-
læknisins, bendi til geðklofa með
miklum ofsóknarhugmyndum,
eins og þar sagði. Líklegra sé að
um sé að ræða sérkennilegan
mann, sem hafi haft geðhvarfa-
sjúkdóm, „sem þó hafí varla verið
nægjanlega alvariegur til þess að
leggja hann á sjúkrahús gegn vilja
hans.“
„Eins og mál þetta liggur fyrir
verður að telja ósannað, að efnis-
Utanríkisráðuneytið lýsir
vanþóknun á leiðurum DV
birst hafa í leiðaraskrifum ritstjóra
DV dagana 26. október 1995 og
17. janúar 1996.
Um leið og ráðuneytið harmar
ofangreind skrif lýsir það þeirri
von sinni að þau hafi ekki skaðleg
áhrif á hið góða samband sem rík-
ir á milli íslands og Rússlands.“
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi fréttatilkynning frá
utanríkisráðuneytinu:
„Utanríkisráðuneytið lýsir van-
þóknun sinni á þeim ósmekklegu
og óviðeigandi ummælum um Bor-
is Jeltsín forseta Rússlands og
aðra rússneska ráðamenn sem
leg skilyrði 13. greinar lögræði-
slaga hafí verið fyrir hendi, til
þess að hefta mætti frelsi aðal-
áfrýjanda og vista hann á sjúkra-
húsi gegn vilja hans,“ segir í dómi
Hæstaréttar. „Þá verður einnig
að telja, að þau gögn, sem lögð
voru fyrir dóms- og kirkjumála-
ráðuneytið 30. júlí 1993, hafí ekki
verið alveg ótvíræð um andlegt
heilsufar aðaláfrýjanda í því sam-
hengi, sem hér skiptir máli,“ segir
rétturinn, sem telur að ráðuneytið
hefði átt að kalla eftir frekari
upplýsingum eða leita eftir áliti
trúnaðarlæknis síns.
Geðlæknar vissu ekki um
innlögn mannsins
Hæstiréttur vék einnig að mót-
töku mannsins og meðhöndlun á
sjúkrahúsinu, en enginn þeirra
sérfræðinga í geðlækningum, sem
voru á bakvakt, eða yfírlæknir
deildarinnar, vissu um innlögn
mannsins. í framburði geðlæknis
kom einnig fram að enginn þess-
ara manna hefði vitað um sprautu,
sem manninum var gefín nauðug-
um á öðrum degi innlagnar, en
læknir, sem tók á móti honum,
taldi hann vera með oflæti og gaf
honum lyf í samræmi við það.
Lyfið hafði ýmsar óæskilegar, lík-
amlegar aukaverkanir.
Morgunblaðið/Sverrir
Myndað í
gríð og erg
í Perlunni
PERLAN í Öskjuhlíð er vin-
sæll áningarstaður ferða-
manna sem vilja sjá yfir borg-
ina. Ljósmyndarinn smellti
mynd af þessum ferðamönn-
um í þann mund sem þeir
voru að taka mynd hvor af
öðrum með útsýn yfir Reykja-
vík í baksýn.
Fjármálaráðherra
um 1,3 milljarða inn-
eign fyrirtækja
Talna-
leikur út
í bláinn
FRIÐRIK Sophusson, fjármálaráð-
herar, vísar á bug staðhæfingum
Kristjáns Ragnarssonar, formanns
Landssambands íslenskra útvegs-
manna, um að fyrirtækin í landinu
hafí átt 1.373 miljónir króna í sjóði
hjá Tryggingastofnun ríkisins í árs-
lok 1994 vegna tryggingaiðgjalds
sem innheimt er af fyrirtækjum.
„Það sem Kristján Ragnarsson
segir byggist á sérvisku Ríkisendur-
skoðunar um bókfærslu á sköttum
sem stenst ekki í raun,“ segir Frið-
rik Sophusson, fjármálaráðherra, og
vísar til þess að þau sjónarmið og
þær tölur sem Kristján hafi nefnt í
Morgunblaðinu í gær séu hliðstæð
við það sem lesa megi í skýrslu
Ríkisendurskoðunar um ríkisreikn-
ing 1994.
„Með sömu aðferðum og talna-
leikjum gæti Ríkisendurskoðun
komist að þeirri niðurstöðu að ríkis-
sjóður ætti marga milljarða úti-
standandi hjá atvinnufyrirtækjum
vegiia þess að tryggingargjaldið
hefur hvergi nærri dugað Atvinnu-
leysistryggingajóði. Slíkar reikn-
ingskúnstir eru auðvitað út í bláinn
og ég þykist vita að Kristján Ragn-
arsson og aðrir fulltrúar atvinnulífs-
ins mundu ekki samþykkja það,“
segir Friðrik.
Friðrik segir að með lögum um
trggingargjald, sem sett voru árið
1990, hafi fimm launatengd gjöld
verið sameinuð í einu tryggingar-
gjaldi. Samkvæmt ákvæðum lang-
anna sé tekjum ráðstafað með
þrennum hætti. 0,08% fari til Vinríu-
eftirlits, 0,5% til Atvinnuleysis-
tryggingasjóðs en afgangurinn til
að fjármagna lífeyris- og slysa-
tryggingar án þess að skipting þar
á milli sé lögfest. Það sé lykilatriði
I málinu.
Markmiðið hafi verið að einfalda
innheimtu, álagningu og úrvinnslu
atvinnurekenda á gjöldunum og ná
fram hagræðingu. Breytingin hafi
ekki átt að hafa áhrif á bótarétt
ólíkra deilda almannatrygginga
enda hafi ábyrgð ríkisins á bóta-
greiðslum verið undirstrikuð.
Friðrik sagði að þótt sá hluti
tryggingargjalds, sem ætlað var að
renna til Atvinnuleysistrygginga-
sjóðs, hafí ekki nægt vegna aukins
atvinnuleysis og ríkið hafí þurft að
leggja sjóðnum til milljarða króna
umfram það sem tryggingargjaldið
skilaði þýddi það auðvitað ekki að
ríkið ætti kröfu á fyrirtækin fyrir
þeim fjármunum. Á sama hátt gætu
fyrirtækin ekki krafíst þess að eiga
innistæður vegna gjaldtöku sem
óumdeilanlega væri skattheimta en
ekki greiðsla iðgjalds í einhvem sjóð
sem ekki væri til.
Utanríkisráðherra um verktöku hjá varnarliði
Verður að standa við
gerða samninga
HALLDÓR Ásgrímsson, utanríkis-
ráðherra, segist vel skilja ályktun
bæjarstjórnar Reykjanesbæjar
vegna verktöku á vegum varnar-
liðsins á Keflavíkurflugvelli.
Bandaríkjamenn hafi hins vegar
gert mjög ákveðna kröfu um að
kostnaður við rekstur stöðvarinnar
lækki og það verði að standa við
gerða samninga.
„Það hefur verið mjög ákveðin
krafa af hálfu Bandaríkjamanna
að reyna að lækka kostnað við
rekstur stöðvarinnar og þegar
samningar voru gerðir um veru
flugvélanna hér í ársbyijun 1994
var gengist inn á það að íslensk
stjórnvöld myndu vinna að því að
draga úr kostnaði við rekstur
stöðvarinnar og þetta er liður í
því,“ sagði Halldór.
Hann sagði að öryggi verktaka
yrði að sjálfsögðu minna eftir en
áður, en þeir verktakar sem væru
þarna á svæðinu hefðu auðvitað
meiri mögnrleika en aðrir til að ná
þeim verkum sem í boði væru.
Áhyggjur bæjaryfirvalda væru
skiljanlegar en það yrði að standa
við gerða samninga.