Morgunblaðið - 19.01.1996, Síða 36

36 FÖsfUDAGUR 19. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
Fátæk undirstétt
eða hvað?
OFT er talað um að minni stétta-
munur sé á íslandi en í öðrum lönd-
um. Þetta er bæði rétt og rangt, -
rétt að því leyti að umgengni á milli
manna, undirmanna og yfirmanna
er yfirieitt fijálslegri og eðlilegri en
í flestum öðrum löndum. Menn geta
til dæmis gengið á fund ráðherra,
borgarstjóra eða sveitarstjóra og er
öll slík dagleg umgengni tvímæla-
laust fijálslegri á Islandi en í ná-
grannalöndunum og valdsmaður á
Islandi sem er hroka- og þóttafullur
gagnvart almenningi á yfirleitt erfitt
uppdráttar. Að þessu leyti er minni
stéttamunur á Islandi en í flestum
öðrum löndum, en ekki efnahags-
lega.
Vaxandi efnahagslegur
stéttamunur
Efnahajgslegur stéttamunur er
mikill á Islandi og launamismunur
fer sívaxandi. Launamunur hjá al-
mennum verkamönnum og háttsett-
um aðilum í þjóðfélaginu er ótrúlega
mikill og það sem verra er, hann er
alltaf að aukast. Draumur og hug-
sjón verkalýðshreyfingarinnar hefur
hingað til verið sú að hér sé ekki
fátæk og áhrifalítil undirstétt skipuð
almennu verkafólki, öryrkjum og
ellilífeyrisþegum. Þessi hugsjón á
því miður undir högg að sækja því
(# LOWARA
JARÐVATNS-
D/ELUR
Gæðavara,
mikið úrval,
hagstætt verð,
örugg þjónusta.
= HÉÐINN =
VERSLUN
SELJAVEGI 2 SÍMI 91-624260
að hér er slík undirstétt að skapast
og stór þáttur í að skapa hana er
atvinnuleysið sem hvorttveggja gerir
menn að algjörum öreigum og svipt-
ir þá voninni. Ég þykist vita að alls
konar valdsmenn haldi því fram að
núverandi atvinnuástand sé tíma-
bundið ástand og stafi einungis af
minni afla o.s.frv. og síðan eru hag-
fræðingar fengnir til að hafa uppi
alls konar skrúðmælgi þar um.
Sannleikurinn er þins vegar sá
að gjaldeyristekjur íslendinga eru
meiri en oftast áður og því engar
efnahagslegar, hvað þá siðferðilegar
forsendur til þess að beita atvinnu-
leysinu sem hagstjórnartæki gegn
verkafólki nema að verið sé að refsa
verkafólki fyrir að hafa komið á
þjóðarsáttinni 1990.
Engin þjóðarsátt lengur
Þjóðarsáttin gilti aðeins fram til
seinnihluta árs 1991 en þá var lofað
betri tíð og betra kaupi. Samning-
arnir síðan eða 1991-1993 og 1995
hafa ekki verið nein þjóðarsátt. Þeir
hafa fyrst og fremst verið lélegir
kjarasamningar sem hafa gert þá
fátæku fátækari. Öll réttindamál
hins almenna launamanns eru i
hættu svo sem í heilbrigðismálum,
tryggingamálum o.s.frv.
Þjóðfélög eru oft metin eftir því
SÉRHVERT atkvæði sem A-list-
inn fær í kosningunum í Dagsbrún
á morgun og laugardag, 19. og 20
janúar, er krafa um beinar kaup-
hækkanir, breytta launastefnu,
breytingar á starfsháttum félagsins
og betri starfsmenntun. Kjósum
traust fólk í forystuna, fólk sem
hefur skýra stefnu í brýnustu hags-
munamálum Dagsbrúnarmanna og
skýra stefnu um hvernig félaginu
verði best beitt í þágu félagsmanna.
Kjósum fólk sem nýtur trausts þeirra
og trúnaðar. Fylkjum okkur um
A-listann, lista reynslu og róttækrar
endurnýjunar.
Málefnafátækt B-lista
Andstæðingar okkar hafa háð
kosningabaráttu byggða á fátækleg-
um máiefnagrunni og reynt að fela
það í moldviðri upphrópana um fíla-
beinsturn utan um núverandi forystu
félagsins og gert að umtalsefni
klæðaburð minn sem þeir telja of
snyrtilegan fyrir forystumenn í
verkalýðsfélögum.
Þessi málflutningur er varla
svaraverður og það hefur sýnt sig á
hversu stéttamunur og tekjumunur
er mikill. Þannig eru 't.d. Norður-
löndin almennt viðurkennd í heimin-
um fyrir meiri jöfnuð, mannréttindi
og öryggi en víðast gildir annars
staðar. Andstæð dæmi eru síðan fjöl-
mörg, svo sem Bretland og Banda-
Efnalegur stéttamunur
er á íslandi, segir
Guðmundur J. Guð-
mundsson, sem hvetur
til einingar og samstöðu
í Dagsbrún.
ríkin en 20-30 milljónir Bandaríkja-
manna búa við örbirgð og útskúfun
í því mikla og ríka landi, að ekki sé
minnst á lönd eins og Indland.
Við athugun á þjóðfélagsþróun á
Islandi á síðustu áratugum er það
áberandi að ófaglærðu verkafólki
hefur hlutfallslega fækkað en há-
skólafólki og sérmenntuðu fólki
fjölgað mjög. Félög hinna ófaglærðu
hafa orðið veikari stöðu í þjóðfélag-
inu enda eru stéttarfélög hinna sér-
öllum þeim fjölmörgu vinnustaða-
fundum sem við frambjóðendur A-
lista höfum átt að Dagsbrúnarmenn
hafa ekki áhuga á umræðum af
þessu tagi, heldur málefnalegum
umræðum um brýnustu hagsmuna-
mál sín og félagsins okkar allra.
Finnist einhveijum að forysta Dags-
Við munum krefjast
beinna hækkana
kauptaxta, segir Hall-
dór Björnsson, for-
mannsefni á A-lista
íDagsbrún.
brúnar sé í fílabeinsturni þá munum
við rífa þann turn sjálf en ekki sækja
félagsmenn til þess verks. Varðandi
fatnað einstakra manna, sem B-
listamenn hafa gert að kosninga-
máli, þá hef ég ekki hingað til heyrt
mönnum lagt það til lasts að ganga
Traust fólk
í forystu
Breytt launastefna
menntuðu hvað hörðust
og miskunnarlausust í
kjarabaráttunni þótt
slíkt verði ekki með réttu
fullyrt um sérhvern ein-
stakling innan þeirra
raða.
V erkalýðshreyfingin
verður að vakna
Mér óar við þessari
þróun. Fátækt - mikil
fátækt er að verða hlut-
skipti æ fleiri. Það er
ekki einungis atvinnu-
leysið sem veldur, heldur
minnkandi yfirvinna og
lægra kaup hjá hinum
ófaglærðu en áður var.
Ekki er þetta sagt hér
til að hnjóða í eða mæla í móti sér-
menntuðu fólki sem er nauðsynlegur
fylgifiskur í nútíma þjóðfélagi. En
ef almennu verkalýðsfélögin, sem
eru yfirleitt ákaflega dauf og lítill
þátttakandi í þjóðlífinu halda ekki í
við þjóðféiagsþróunina, ætla að
halda áfram að vera dauf og halda.
linlega á hlut hins óbreytta verka-
manns þá mun stéttaskiptingin
halda áfram að vaxa með flughraða
og upp rís fátæk og áhrifalítil undir-
stétt og það er þetta ástand sem
stríðir gegn öllum hugsjónum verka-
lýðshreyfingarinnar.
Verkalýðshreyfingin verður að
snúast til varnar. Hún má ekki láta
rangar ijárfestingar á íslandi og
ægileg mistök og rugl í fjárfestingum
heima og erlendis halda þessari bar-
áttu niðri. Ennþá er það verkafólk
sem vinnur grunnframleiðslustörf.
Enn er það mikilvægt að fískvinnsla,
sem afkoma okkar hvílir á, sé vel
af hendi leyst, svo og hvers konar
stjórn véla og tækja
sem íslendingar eru
þekktir fyrir frábæra
hæfni í. T.d. má minna
á að hvergi í heiminum
er skemmri afgreiðslu-
frestur á skipum én í
Reykjavík. Þá hvíla
byggingaframkvæmd-
ir og annað þess háttar
á almennu verkafólki
og þetta fólk þarf ekk-
ert að biðjast afsökun-
ar á vinnu sinni, en
almennt verkafólk á
líka að tileinka sér all-
ar nýjungar í sam-
bandi við störf sín og
sjálft að hafa arð af
þeim.
Réttindunum slátrað
Ég óttast mjög að þjóðfélag með
fjölmennri fátækri undirstétt sé að
stækka hér á landi. Þá verða réttind-
in sem verkafólk hefur nú, smátt
og smátt sniðin af í sparnaðarskyni,
sbr. heilsugæslu, tryggingar, o.s.frv.
Hin almennu verkalýðsfélög þurfa
að helja sókn til að snúa þessari
þróun við og skapa betra og réttlát-
ara þjóðfélag með minni stéttamun
og meira öryggi verkafólks. I þeirri
baráttu verður Dagsbrún að vera í
fararbroddi. Það er of mikið í húfi
til að þetta félag verði máttlítið
vegna valdagræðgi einstakra
manna. Við verðum að skapa einingu
í okkar röðum og tryggja að hér
verði ekki til frambúðar fátæk og
valdalítil undirstétt. Það er til mikils
að vinna.
Höfundur er formaður
Dagsbrúnar.
Guðmundur J.
Guðmundsson
þokkaiega til fara. Öll
þessi fatnaðarumræða
og raunar önnur dellu-
mál sem B-Iistinn hefur
hamrað á í allri kosn-
ingabaráttunni eru yf-
irgengilega ómerkileg
og hlýt ég að spyija
Dagsbrúnarmenn hvort
þeir treysti þessu liði
til að ráðskast með
Dagsbrún, sjálft Ijö-
regg íslenskrar verka-
lýðsbaráttu? Svarið við
þeirri spurningu fæst í
kosningunum nú um
helgina.
Hærri laun,
aukin atvinna
Síðari ár hefur verið hart sótt að
kjörum verkafólks á íslandi. Þegar
þjóðarsáttarsamningarnir voru gerð-
ir hafði verðbólga leikið þjóðfélagið
grátt og launþegar landsins samein-
uðust um að útrýma henni og koma
á stöðugleika. Nú er kominn tími til
að verkafólk njóti árangurs þessa
og launastefna A-listans er einföld.
Við munum krefjast beinna hækk-
ana kauptaxta þannig að grunnkaup
nálgist raunverulegar launagreiðsl-
ur. Það verður ekki lengur liðið að
aðeins yfírmenn og stjórnendur njóti
efnahagsbatans.
Atvinnustefna A-listans er heldur
ekki flókin: Við ætlum að beijast
fyrir því að atvinna verði fyrir alla
og slá atvinnuleysisvopnið úr hönd-
um atvinnurekenda og ríkisvalds
sem nota það sem hagstjórnartæki
til að halda niðri launum okkar.
Á félagssvæði Dagsbrúnar fer
milli 80 og 90% allrar bílaumferðar
fram og reykvískir bíleigendur
greiða þannig langstærstan hluta
bílaskatta og þar með þess ljár sem
eyrnamerkt er til vegaframkvæmda.
Raunin hefur hins vegar verið sú
að langstærstur hluti vegafjár fer
til vegaframkvæmda annars staðar
en á Reykjavíkursvæðinu. Atvinnu-
leysisárið 1993 var í kjarasamning-
um samið um sérstakt fram-
kvæmdaátak í vegamálum til þess
að draga úr atvinnuleysi, aðallega á
höfuðborgarsvæðinu og á þessu ári
átti að veija einum milljarði króna
til átaksins. Ríkisvaldið hefur nú
kippt að sér hendinni með ótrúlegum
bókhalds- og talnaæfingum í fjárlög-
unum þannig að af átakinu er nú
minna en ekkert eftir. Verði hins
vegar staðið við markmið þessa
átaks má hiklaust gera
ráð fyrir því að atvinnu-
leysisskrá Dagsbrúnar-
manna styttist svo að
hún verði vart sjáanleg.
Við munum krefjast
þess að við fram-
kvæmdaátakið og
markmið þess verði
staðið.
Dagsbrún sér
um sína
En það eru ekki bara
atvinnurekendur og
rikisvald sem við þurf-
um að kljást við. Ör-
yggisgæslu hjá örygg-
isgæslufyrirtækjum
hefur til þessa verið sinnt af Dags-
brúnarmönnum, en nú hefur nýtt
fyrirtæki, Neyðarlínan hf., verið
stofnað um símsvörun í eitt neyðar-
númer fyrir alla landsmenn og hafa
starfsmenn, Dagsbrúnarmenn, sem
áður sinntu sams konar störfum hjá
Securitas og unnin eru hjá Neyðar-
línunni hf., verið ráðnir til hins nýja
fyrirtækis. Þessir starfsmann hafa
jafnframt verið færðir að þeim for-
spurðum yfir í annað stéttarfélag,
Verslunarmannafélag Reykjavíkur
og þeim gert að starfa eftir öðrum
og verri kjarasamningi en áður.
Köld kveðja frá
formanni VR
Dagsbrún hefur að beiðni öryggis-
varðanna, tekið þetta mál upp og
m.a. falið það lögmanni félagsins til
úrvinnslu og í morgunútvarpi Bylgj-
unnar í gær undrast formaður VR
það stórlega að Dagsbrún hafi af-
skipti af því og kallar fæðingarhríð-
ir vegna kosninga í félaginu.
Það kann vel að vera að starfs-
hættir Magnúsar og VR-forystunnar
séu þannig að honum þyki það und-
arlegt að Dagsbrún bregðist við at-
hugasemdum félagsmanna og fylgi
málum þeirra eftir. Það sem Magnús
kallar fæðingarhríðir eru hjá okkar
félagi eðlileg og sjálfsögð viðbrögð
við athugasemdum félagsmanna,
óskum og þörfum. Þetta dæmi sýnir
að Dagsbrún sér um sitt fólk og
telur það ekki eftir sér. Viðbrögð
Magnúsar L. Sveinssonar, formanns
VR, sýna hins vegar að í því félagi
tíðkast annað viðmót gagnvart fé-
lögum.
Höfundur er formannsefni A-lista
til stjórnarkjörs í Dagsbrún.
Halldór Björnsson