Morgunblaðið - 31.01.1996, Blaðsíða 22

22 MIÐVIKUDAGUR 31. JANÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
Umjöfnuð
leikrit. Þó ný kynslóð hafi aldrei
heyrt á Sovétríkin minnst nema með
viðskeytinu „fyrrverandi" sé komin
til sögunnar hefur Animal Farm síð-
ur en svo tapað gildi sínu. Hún er
dæmisaga úr og um daglega lífið.
Ég get ekki að því gert þó mér
finnist leiksviðið í Tjarnarbíói vera
með þeim skemmtilegri sem ég hef
séð. Sennilega er það dýptin og
skortur á tæknilegum tólum sem
ræður þar mestu. Það gerir meiri
kröfur til leikstjórans að skila góðri
vinnu. Hann getur ekki falið sig
undir pilsfaldi tækninnar, s.s. snún-
ingssviði og öðru í þeim dúr. Leik-
stjórinn, Andrés Sigurvinsson, skilaði
sínu hlutverki vel sem og aðrir sem
að sýningunni stóðu.
Leikmyndin var nokkuð góð, fyrir
sviðinu miðju var tjald sem á var
varpað skuggamyndum eða andliti
sögumanns. Reyndar náði ég ekki
alveg tilganginum með því að háfa
sögumann eða hver hann var; lítil
stelpa sem virtist vera að dreyma
þetta allt. Mér fannst vera örlítil
myndbandslykt af sögumanninum,
hans hlutverk var allt á myndbandi,
held ég. Skuggamyndirnar gerðu
gott betra. Samhæfðu hreyfingarnar
í hópatriðunum hefðu mátt vera bet-
ur æfðar.
MH-ingarnir stóðu sig mjög vel á
sviðinu og náðu að gera „persónun-
um“ góð skil, hvort sem þær voru
hænsnahópur, leiðitamur dráttarklár
eða svín með mikilmennskubijálæði.
Þó fannst mér Benjamín asni (Tómas
Lemarquis) og læðan (Unnur Ösp
Stefánsdóttir) bera af öðrum leikur-
um. Hvorugt þeirra sagði mikið, það
Morgunblaðið/Þorkell
A sýningunni.
Portrett-
sýning í
Listasafni
Sigurjóns
UNDANFARIÐ hafa verið til sýnis
í Listasafni Sigurjóns Ólafssonar
valdar andlitsmyndir eftir Siguijón.
Breytingar hefur verið gerðar á
sýningunni þar eð bætt hafa verið
við verkum, bæði þrívíðum andlits-
myndum, skúlptúrum eftir Siguijþn
og málverkum af þjóðkunnum Ís-
lendingum.
Málverkin hafa fengist að láni
úr öðrum söfnum. Á sýningunni
verður þannig hægt að skoða mál-
verk Jóns Stefánssonar og Kristjáns
Davíðssonar af Halldóri Laxness
við hliðina á brjóstmyndinni, sem
Siguijón mótaðh
Sjálfsmynd Ásgríms Jónssonar
mun kallast á við bronsmynd Sigur-
jóns af þessum fyrsta myndlistar-
kennara hans, og eru báðar mynd-
irnar frá árinu 1947. Af öðrum
aðfengnum listaverkum má nefna
portrett Nínu Tryggvadóttur af
Ragnari í Smára og myndir Sigur-
jóns af Páli ísólfssyni og Guðmundi
Thoroddsen prófessor.
Á meðan á sýningunni stendur
verður aðstaða til að skoða mynd-
bandið „Þessir kollóttu steinar",
sem ijallar um portrettmyndir Sig-
uijóns.
Sýningin mun standa til 19.
maí. Safnið er opið laugardaga og
sunnudaga milli klukkan 14 og 17.
Kaffistofan er opin á sama tíma.
Tekið er á móti hópum utan opnun-
artímans eftir nánari samkomulagi.
LEIKIIST
Lcikfclag M II
DÝRABÆR
eftir George Orwell. Leikgerð Peter
Hall. Tónlist Richard Peaslee. Söng-
textar Adrian Mitchell. íslensk þýð-
ing Melkorka Tekla Ólafsdóttir. Þýð-
ing söngtexta og bundins máls Krist-
ján Þórður Hrafnsson. Leikstjóri
Andrés Sigurvinsson. Hreyfinga-
hönnuður Lára Stefánsdóttir. Tón-
listarstjómandi Gústav Sigurðsson.
Höfundur leikmyndar og búninga
Stígur Steinþói'sson. Ljósahönnuður
Sigurður Kaiser. Frumsýning í
Tjarnarbíói laugardaginn 27. janúar.
DÝRABÆr, Animal Farm, er án efa
frægasta saga George Orwells. Hann
lifði á tímum mikils umróts, þegar
hugmyndir um draumaþjóðfélagið
voni allsráðandi.
Orwell fæddist 1903, lifði tvær
heimsstyijaldir, kreppuna miklu og
rússnesku byltinguna.
Kveikjan að Dýrabæ var byltingin
í Rússlandi, þessi eina sanna, ekki
þessar tíunda áratugar tilraunir. All-
ir helztu hugmynda- og stjórnmála-
frömuðir Sovétsins eiga sér samsvar-
anir í persónunum í Dýrabæ, Marx
(í Fróða gamla), Lenín og Trotzky
(í Neista), Stalín (í Napóleoni). Al-
þýðan á sér líka sína fulltrúa, í Jaka
dráttarklár, Benjamín asna, hænun-
um og læðunni.
Sagan var skrifuð 1943 en fékk
heldur neikvæð viðbrögð hjá útgef-
endum sem þótti hún vera helzt til
mikil ádeila á bandamenn Breta,
Sovétmenn. En kalda stríðið kom og
bókin þótti þá góð og hlaut náð hjá
útgefendum. Hún hefur selzt í meira
en tveimur milljónum eintaka, teikni-
mynd gerð eftir henni og nú síðast
•SÖNGLEIKURINN Cats komst
í heimsmetabækurnar á mánu-
dag þegar hann var sýndur í
London í 6138. skipti. Enginn
söngleikur hefur verið sýndur
oftar. Verkið er eftir Andrew
Lloyd Webber og er byggt á
kveðskap T.S. Eliots. Cats var
frumsýnt í New London Theatre
árið 1981 og hefur verið sýnt þar
síðan. Uppfærsla söngleikurinn
A Chorus Line á Broadway í New
York átti fyrra met, 6137 sýning-
ar.
•NÝLIÐI sló í gegn þegar
spænsku Goya kvikmyndaverð-
launin voru veitt um helgina.
Spánverjinn Eduardo Diaz Yanes
fékk verðlaun fyrir bestu mynd,
frumsamið handrit og að vera
besti nýi leikstjórinn fyrir frum-
raun sína, Enginn mun tala um
okkur þegar við erum öll. Pedro
Almodovar var tilnefndur til sjö
verðlauna fyrir myndina Blóm
minna leyndarmála, en varð tóm-
hentur frá að hverfa.
•BRASILÍUMENN eru æfir yfir
því að óperusöngvarinn José
Carreras skuli eiga fá 60 milljón-
ir króna fyrir að syngja fyrir 650
manns á einum tónleikum í
Amazon-leikhúsinu í borginni
Manaus 27. febrúar. Tilefnið er
að 100 ár eru liðin frá því að
leikhúsið var reist til þess að
Enrico Caruso gæti haldið þar
eina tónleika. Þvi er haldið fram
að íbúar regnskóganna væru
betur komnir að fénu og í bígerð
er að lögsækja stjórnvöld.
•F. MURRAY Abraham, sem Iék
Salieri í myndinni Amadeus eftir
Milos Forman, hefur brátt æfing-
ar á leikriti um Leó Tolstoj und-
ir leikstjórn Jacks Hofsiss, sem
setti Fílamanninn á svið. Ráðgert
er að leikritið Tolstoj, sem gerist
árið 1910, skömmu fyrir andlát
rússneska skáldjöfursins, verði
kvikmyndað og hefur verið gerð-
var hvernig þau hreyfðu sig og hvar
þau voru á sviðinu. Á „múgæsingar-
fundum“ stóð Benjamín einhvers
staðar fyrir aftan, einsog hann vissi
hvernig þetta myndi allt enda, og
læðan var bara að snyrta sig, henni
gat ekki staðið meira á sama um
stund og stað, þess á milli var hún
þar sem henni datt í hug, vinur þess
sem henni hentaði bezt í hvert skipti.
Dýrabæ er hægt að skilja og túlka
á marga vegu, t.d. að sá sem hefur
orðið hefur líka valdið. Líka að orð
segja ekkert, það gerir túlkun þeirra.
I upphafi voru sjö boðorð máluð á
hlöðuvegginn. Boðorð sem gáfu dýr-
unum von um bjarta framtíð. En
eftir að Napóleon gerði Neista (Len-
ín/Trotzky) útlægan tók hann til við
að bæta orðum aftan við þau og
beygla þau og beygja svo boðorðin
hentuðu hans hagsmunum. Á endan-
um var bara eitt boðorð eftir, það
sjöunda; „Öli dýr eru jöfn“, með ör-
stuttri viðbót; „... en sum eru jafnari
en önnur“. Er það ekki alveg satt?
Eru sumir menn ekki jafnari en aðrir?
Þó rússneska byltingin hafi verið
kveikjan er í raun hægt að segja að
allar byltingar heimsins séu sam-
ankomnar í Dýrabæ. Mannkynssag-
an gengur ekki í hringi, þá mundu
menn læra af reynslunni. Það er lík-
ara því að hún gangi í bylgjum og
á leiðinni upp sjá menn bara tindinn
í hillingum en á niðurleiðinni sjást
afleiðingar þeirrar næstu á undan
ekki. Núverandi sveifla skyggir á.
Árið 1949 kom sagan „1984“ út,
einu ári fyrir dauða Orwells, en hann
lézt úr berklum 1960. Orsakast
grámi hennar af líðan höfundar eða
er hún framhaldið, Dýrabær II?
Verður þjóðfélagið einsog því er lýst
í „1984“ eftir Stóru heimsbylting-
una?
Heimir Viðarsson
ur samningur við Abraham um
að leika greifann einnig á hvíta
tjaldinu. Sýningar á leikritinu
eiga að hefjast í London í lok
apríl. Abraham leikur nú í upp-
færslu á Lé konungi eftir Shake-
speare í New York og hefur leik-
ur hans verið sagður tilþrifalítill.
•BRESKA kvikmyndin Funny
Bones var valin besta mynd Evr-
ópu á 23. kvikmyndahátíðinni,
sem haldin var í Brussel og lauk
á sunnudag. Péter Chisolm leik-
stýrir myndinni, sem einnig fékk
Gullnu baunína, viðurkenningu
áhorfenda.
IÐKUN tónlistar tekur sífelldum breytingum
eftir aldarfarinu og tónlistarmenn mega ekki
einangrast í fílabeinsturni - þeir verða að
leggja sig alla fram og flytja tónlist þannig
að hún hafi áhrif. Tónskáld verða að eiga
meiri samvinnu við aðrar listgreinar og flytj-
endur verða að beita öllum ráðum við túlkun
og tjáningu og forðast alla þröngsýni, segir
Peter Renshaw prófessor frá Guildhall Scho-
ol of Music and Drama í viðtali við Morgun-
blaðið. Hann kenndi ásamt starfsbróður sín-
um, Paul Griffiths, á námskeiði um tónlist-
armiðlun sem Tónlistarskólinn í Reykjavík
efndi til nýlega. Peter Renshaw hefur ákveðn-
ar hugmyndir um þýðingu tónlistar fyrir
nánast öll svið mannlífsins og hvetur tónlist-
armenn til að fara nýjar leiðir í allri miðlun
hennar.
Peter Renshaw starfaði sem prófessor í
heimspeki við háskólann í Leeds og var í
mörg ár rektor Yehudi Menuhin-skólans, en
fyrir ellefu árum tók hann við stöðu prófess-
ors við Guildhall-skólann í Lundúnum. Þar
stofnaði hann deild sem kallast Department
of Music Communication and Performance
Skills og fjallar þar um hæfileikann um tón-
listarmiðlun, að flytja tónlist og rækta með
sér hinn skapandi þátt. Peter Renshaw er
upphafsmaður nýrrar hugsunar í þessum efn-
um og segja tónlistarmenn sem þekkja til
starfs hans að hann hafi hrist dálítið upp í
rótgrónum og virðulegum stofnunum og vak-
ið menn til umhugsunar.
- Heimurinn er sífellt að breytast og það
gildir um stjórnmál, efnahag, félagsmál,
menningu, menntun, skipulag og stjómun -
allt tekur breytingum og maðurinn breytist
og þróast með. Við lifum öðru vísi en þeir
sem voru uppi á síðustu öld og viðhorf okkar
verða önnur á 21. öldinni. Tónlistarmenn
verða að taka þátt í þessum breytingum og
þeir geta ekki leyft sér að einangrast. Við
erum að framleiða og flytja list fyrir fólk og
þess vegna verðum við að komast í samband
við áheyrendur. Tónskáldið verður að ná til
Morgunblaðið/Sverrir
PETER Renshaw stofnaði deild við Guildhall-tónlistarskólann þar sem hann kenn-
ir nýjar hugmyndir sínar varðandi tónlistarmiðlun. Námskeiðið sátu nemendur
Tóníistarskólans I Reykjavík og þeir sem hafa starfað við verkefnið Tónlist fyrir
alla áttu einnig kost á að sækja það.
Verðum að miðla
tónlist af kunn-
áttu o g sveigjanleika
fólksins og þar gildir einu hvort um er að
ræða það sem við köllum klassíska eða alvar-
lega tónlist eða dægurtónlist.
Tónlistariðkun verður að þróast
- Eg verð oft var við að tónlistarmenn
hugsa ekki um af hveiju verk eru samin eða
flutt, þeir bara gera það og þá vantar alla
gagnrýni og þeir eru of oft þröngsýnir að
mínu mati. Úr því að heimurinn, samfélagið,
tekur þessum breytingum á hveijum tíma
verðum við að þróast með. Áheyrendur gera
þá kröfu til tónlistarinnar að hún hafi ein-
hverja þýðingu, því við megum ekki gleyma
því að þeir eru líka tóníistarmenn og tónlist-
in verður líka að ná til fleiri sviða samfélags-
ins.
Peter Renshaw nefnir sem dæmi að hann
hefur um tíma stefnt saman hópi innflytj-
enda, barna, unglinga og fullorðinna frá
Bangladesh í East End-hverfinu í Lundúnum
til að iðka tónlist.
- Þetta er um 45 manna hópur og þarna
er stunduð vægast sagt óhefðbundin tónlist-
ariðkun sem byggist á reynslu þeirra og
menningu en ekki spiluð tónlist sem aðrir
hafa samið. En þarna njóta menn sín og þau
nutu sín ekki síður þegar hópnum var boðið
á æfingu hjá einni af sinfóníuhljómsveitum
borgarinnar, þar sem æfð var ein sinfónía
Dvoráks. Verkið, tónlistina sjálfa, þekktu þau
ekki, en þarna heyrði fólkið tónlist, eitthvað
sem það hafði sjálft lagt stund á og hafði
gaman af og þarna náðum við nýju sam-
bandi við þessa iðkendur islam sem búa við
mjög ákveðnar skoðanir og aga heimilanna
og þarna tókst sem sagt samband gegnum
tónlistina.
Eg sé fyrir mér hægfara breytingar í tón-
listarheiminum - það verður engin iðnbylting
heldur þróun sem tekur langan tíma. Tón-
skáld finna að þau geta ekki verið einangr-
uð, þau verða sveigjanleg og færa sig nær
áheyrendum og bjóða þeim innihaldsríka tón-
list. Heimurinn í dag einkennist mjög af hraða
og einföldum lausnum, við viljum fá allt fyrir-
hafnarlaust og erum tæknivædd til hins ít-
rasta með tölvum og tækninýjungum. Ég
held að fólk vilji hins vegar annað og meira,
það vill eitthvað til að glíma við meðfram
sínu daglega amstri og þar hefur tónlist miklu
hlutverki að gegna. Þess vegna þurfum við
að miðla henni af kunnáttu og sveigjanleika
út í öll svið mannlegs samfélags.
Tónlistarskólinn í Reykjavík bauð nemend-
um sínum í tónmenntakennaradeild að sitja
námskeiðið með þeim félögum og segir Hall-
dór Haraldsson skólastjóri að slíkt námskeið,
sem nú var haldið í þriðja sinn, sé liður í því
að byggja upp tónlistarmiðlun sem náms-
grein við skólann. Samtökin Tónlist fyrir alla
buðu tónlistarmönnum sem tekið hafa þátt í
verkefninu að sitja námskeiðið og áttu þau
einnig aðild að viðræðum Bretanna við full-
trúa menntamálaráðuneytisins.