Morgunblaðið - 04.02.1996, Blaðsíða 19

Morgunblaðið - 04.02.1996, Blaðsíða 19
MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1996 19 Gönguhegðunarferill sjóbirtings úr Grenlæk .rj&m Dýpi sem fiskurinn er á og vatnshiti á því dýpi Merktur Tfmi (sólarhringar merktir inn kl. 00:30) Júlí ,r_. 31 5 10 15 20 25 3' 5 10 Agúst Veiddur Meðaldýpi á merktum sjóbirtingi úr Grenlæk Á heildartíma gönguskeiðs og á mismunandi tímum sólarhrings o 0,5 1,0 1.5 ?2,0 12,5 ° 3,0 3.5 5,0 Heild 0: WP 01:30 . 05:30 . 09:30 . 13:30 . 17:30 . 21:30 Heildar- tími göngu- skeiðs Sjóbirtingur nr. 40 Þridja sumar Kyn: Hrygna Hrygningarfiskur f /ðAð///ð ísjó Vlð Vlð merkingu endurvelð! Fisklengd: Fiskþyngd: 59,5 sm 61,0 sm 1,90 kg 2,33 kg n . j Tími sólarhrings iU Ferskvatn lyrir sjógöngu (6. maí ■ 9. júní) H Gangan i sjónum (10. júní ■17. júlí) H Ferskvatn í kjöltarsjóg. (18. júlí ■ 31. ág.j Einstæðar upplýsingar fengust um tímasetningu birtinganna úr ferskvatni og í sjó og öfugt. Þannig fengust dagsetningar þessara ganga og upplýsingar um á hvaða tímabili sólarhrings þær áttu sér stað. Al- gengast var að birtingurinn gengi úr ferskvatni í sjó að næturþeli, en einnig fundust dæmi um flökt í hita við upphaf sjógöngu sem ásamt dýptarskráningum vísar til þess að fiskar hafi verið að synda á milli ferska og salta vatnsins á víxl upp í sólarhring eða lengur áður heldur en „samfelld" ganga í sjó hófst. Tímasetning upphafs göngunnar í sjónum hjá sjóbirtingunum er skoð- uð með hliðsjón af stærð þeirra og lífssögu, þ.e.a.s. hversu gamall er fískurinn, hvort hann hefur áður gengið í sjó, hvers kyns fiskurinn er og hvort um hrygningarfisk er að ræða eða geldfisk. Auk þess er þessi tímasetning á göngum fisk- anna skoðuð í ljósi þess ferskvatns- hita, hitahámarka og fjölda gráðu- daga, sem fiskarnir höfðu upplifað fyrir sjógöngu. Dæmi voru t.d. um að stórir sjóbirtingar færu fyrr í sjó, t.d. í maí, en þeir smærri, en sam- kvæmt merkjunum hefur megnið af fiskinum gengið í sjó dagana 10. til 17. júní og kemur það heim og sam- an við gang stangaveiðinnar á svæð- inu, en botninn datt endanlega úr vorveiðinni dagana 16.-17.júní. Það má ekki gleymast á þessum punkti, að göngutími er breytilegur frá ári til árs og verður fróðlegt að sjá sam- anburð á milli ára og hvaða þættir komi til með að spila stærstu hlut- verkin." í efstu metrunum Hvað er hann að bardúsa í sjónum og hvar? „í sjónum eyddi sjóbirtingurinn megninu af sínum tíma í efstu fimm metrunum, en mælingar sýndu að þeir fóru dýpra inn á milli og mesta skráða dýpi á fiski var 26 metrar. Sjóbirtingur- inn fer til sjávar í fæðuleit og verður að skoða ferðalögin í ljósi þess. Það verður einn- ig að hafa í huga, að varðandi dýptarskrán- ingar, að fjórar klukkustundir líða á milli mæiinga þannig að línuritin sem sýna ferðir fisksins í vatns- bolnum eru einungis mælikvarði á gönguhegðun. Hins vegar er tímabil mælinganna það langt að ætla verð- ur að þær mælingar gefi meg- indrættina í því á hvaða dýpi birting- arnir fara um í sjónum og ánni. Vart varð við dægursveiflu í dýpi sjóbirtinganna þannig að fiskar höfðu tilhneigingu til að halda sig ofar í vatnsbolnum á nóttunni. Hægt er að leiða líkur að því að slíkt teng- ist dægursveiflu svifkrabba sem síð- an er fylgt eftir af öðrum fæðudýrum á borð við sand- og marsíli, sem eru einhver vinsælustu fæðudýr sjóbirt- ings hérlendis. Hvar fiskurinn er, kemur seinna í Ijós eins og margt annað forvitni- legt þegar frekari úrvinnsla gagna fer fram. Þá verður meðal annars prófun á því að bera saman gögn yfir yfirborðshita sjávar frá mæli- merkjum sjóbirtinganna og gervi- hnattarmælingum frá sama tíma. Þá verður hægt að marka það land- fræðilega á hvaða svæði fiskamir hafa trúlega verið. Mælikvarði slíkrar af- mörkunar er þó alla- jafna grófur, en gæti veitt svör um hvort sjóbirtingurinn heldur sig einvörðungu á takmörkuðu svæði við ströndina eða ekki. Þær upplýsingar sem fyrirliggjandi eru annars staðar frá um dreifingu sjóbirtings í sjó gefa til kynna að almennt fari þeir ekki langt frá ósasvæðinu." En hvað með vöxtinn í sjónum? „Hann er breýtilegur og það á eftir að vinna mikið úr þeim gögn- um. Eiginlega er þar aðeins hægt að stikla á stóru. Áberandi var að hrygningarfiskar uxu hægt óg lítið, en fæðutaka þeirra í sjónum byggði að mestu upp næstu hrygningu. Geldfiskarnir uxu hins vegar hratt og vel. Þá voru kynþroska fiskarnir yfirleitt skemur í sjónum." Hvert verður framhaldið, Jóhannes? „Þetta heldur allt saman áfram á þessu ári og í vor verður mælimerk- ing á sjóbirtingi í Grenlæk ennþá viðameiri en í fyrra. Þá mun hluti mælimerkjanna mæla seltu til við- bótar hita og dýpi. Þróun merkjanna leiðir auk þess til þess að skráningar merkjanna verða tíðari, minnið verð- ur fjórfalt stærra en áður. Auk þess verður möguleiki á að hafa tvískipt tímaval á mælingunum. Með hliðsjón af því er ráðgert í tilfelli dýptar- og hitamælinga að hafa eina klukku- stund á milli mælinga 6 daga sam- fellt og þann sjöunda á 20 mínútna fresti og síðan koll af kolli í 4 mán- uði. Það verður gaman að lesa úr heimtunum næsta haust og vetur.“ Það er líka tilhlökkunarefni að halda áfram því góða samstarfi sem ég hef átt við veiðiréttareigendur og veiðimenn og vonandi að það haldi áfram á líkum línum. Helst að ég vildi minna stangaveiðimenn á að sleppa merktum fiski sem þeir veiða fyrir 1. júlí, því við erum eink- um að slægjast eftir upplýsingum um göngu út í sjó, í sjó og úr sjó. Menn gætu þó sem hægast veitt fisk í vor og fyrir 1. júlí sem var merktur í fyrra og þau merki viljum við að sjálfsögðu fá og helst fiskinn allan og greiðum fyrir.“ Hvað er nú minnisstæðast frá þessu verkefni? „Það er nú alltaf gaman að vinna við skemmtileg og gagnleg verkefni og sérstaklega skemmtilegt að vinna í fallegu umhverfí Grenlækjar. Eftir- minnilegast, ef það er hægt að kom- ast svo að orði, væri kannski helst að hafa í höndunum mælitækin sem kraftaverkamaðurinn Sigmar Guð- björnsson hjá Stjörnu Odda hefur hannað og smíðað. íslenska mæli- merkið er eitt af fjórum tegundum sem eru á markaðnum í dag og er þeirra smæst, meðfærilegast og ódýrast. Þegar litið er til þess mikla mannafla, fjármagns og tíma sem komið hefur við sögu við þróun er- lendu merkjanna samanborið við þau íslensku, verður stórvirki Sigm- ars ljósara en ella. Eg hef notað merkin á laxi á grunnsævi á svæð- inu frá Faxaflóa til Húnaflóa með frábærum árangri og þá var verið að nota mælimerki á meðalstóra bolfiska í fyrsta sinn í heiminum, en áður höfðu erlend merki verið notuð á stóra uppsjávarfiska s.s. túnfisk og sérsmíðuð merki fyrir rauðsprettu. Þetta er viss brautryðj- endavinna og það er fátt sem jafn- ast á við það.“ Hægt er að leiða líkur að því að slíkt tengist dæg- ursveiflu svif- krabba sem síðan er fylgt eftir af öðrum fæðudýr- um á borð við sand- og marsíli býöur þér góöan dag Ljúffeng og holl blanda af úrvals ávöxtum, ristuðu korni, hnetum og möndlum. Njóttu þess á þinn hátt - hvenœr dagsins sem þú helst vilt. ■5 1 •i —

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.