Morgunblaðið - 04.02.1996, Síða 26

26 SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1996
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 4. FEBRÚAR 1996 2 7
------------
JKwjpniÞIjifetfe
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI
FRAMKVÆMDASTJÓRI
RITSTJÓRAR
TÍMINN, málgagn Framsókn-
arflokksins, birti viðtal við
Hjálmar Ámason, einn hinna nýju
þingmanna flokksins, í fyrradag. í
frásögn Tímans af þessu samtali
segir svo: „Hjálmar Ámason, þing-
maður Framsóknarflokksins í
Reykjaneskjördæmi segir, að fram-
komnar hugmyndir til breytinga á
kvótakerfínu, sem hann og Magnús
Stefánsson, þingmaður flokksins í
Vesturlandskjördæmi hafa verið að
velta fyrir sér, um kvótaleigu og
takmörkun á frjálsu framsali afla-
heimilda, hafí ekki verið ræddar í
þingflokki Framsóknarflokksins né
í öðrúm valdastöðum flokksins.
Hann leggur áherzlu á, að engar
formlegar ákvarðanir hafi verið
teknar í þessum efnum innan
flokksins heldur sé þarna um að
ræða almennar hugmyndir, sem
menn séu að ræða óformlega sín í
milli . . . Hann vekur einnig at-
hygli á því, að innan þingflokks
sjálfstæðismanna séu til þingmenn,
sem hugsa á svipuðum nótum og
þeir Magnús. Enda sé allsheijar
geijun í þessum málum innan allra
flokka á þingi og skiptar skoðan-
ir . . . Hjálmar leggur áherzlu á
að eitthvað þurfí að gera í þessum
efnum vegna þess hve mikil „ósátt
og hiti“ sé meðal fólks út í núver-
andi fyrirkomulag kvótakerfísins.“
í samtali við Tímann í gær segir
Hjálmar Ámason, að „ef kvótinn
verður aukinn á yfírstandandi flsk-
Árvakur hf., Reykjavík.
Hallgrímur B. Geirsson,
Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
veiðiári, þá komi það sterklega til
greina að ríkið leigi þá viðbót til
útgerða".
Þessi ummæli Hjálmars Áma-
sonar sýna, svo ekki verður um
villzt, að viðhorf eru nú að breyt-
ast innan Framsóknarflokksins í
þessu mikilsverða máli. í mörg ár
hefur Framsóknarflokkurinn staðið
nánast óskiptur að baki Halldóri
Ásgrímssyni, núverandi formanni
flokksins, í því að hafna öllum hug-
myndum um, að útgerðin greiði
fyrir afnot af fískimiðunum.
Þessi breyttu viðhorf innan
Framsóknarflokksins eru afar mik-
ilvæg. Þegar svo er komið, að þrír
stjómmálaflokkar, Alþýðuflokkur,
Þjóðvaki og Kvennalisti hafa lýst
fylgi við veiðileyfagjald í einhveiju
formi og Alþýðubandalagið ber-
sýnilega að nálgast sömu sjónar-
mið skiptir þessi stefnubreyting
einstakra þingmanna Framsóknar-
flokksins veralegu máli.
Hún þarf hins vegar ekki að
koma á óvart. Skoðanakönnun, sú,
sem Gallup gerði fyrir Samtök iðn-
aðarins sýnir, að mikill meiri hluti
íslenzku þjóðarinnar er þeirrar
skoðunar, að taka beri upp veiði-
leyfagjald. Athygli vakti að sama
dag og skoðanakönnun Gallups var
birt komu sömu tölur út úr inn-
hringingum fólks til Stöðvar 2 í
tilefni af umræðum í þætti Stefáns
Jóns Hafsteins, Almannarómi, um
þetta mál. Gallupkönnunin sýnir
að um 65% þjóðarinnar telja að
taka beri upp veiðileyfagjald.
Alþingismenn fmna auðvitað
þungann í þessu viðhorfl fólks og
fundu það raunar mjög greinilega
á framboðsfundum fyrir síðustu
alþingiskosningar. Allur almenn-
ingur gerir sér rækilega grein fyrir
því, að í íslenzkum lögum er
ákvæði, sem undirstrikar að fiskim-
iðin era sameign þjóðarinnar. Fólk
veit, að það getur ekki selt eignir
annarra, það getur ekki veðsett
eignir annarra og það getur ekki
erft eignir annarra. En allt þetta
er að gerast með fiskveiðikvótann.
Sú staðreynd, að einstakir þing-
menn Framsóknarflokksins eru
reiðubúnir til að ganga opinberlega
gegn þeirri stefnu í sjávarútvegs-
málum, sem hefur ekki sízt verið
kennd við þeirra eigin formann,
Halldór Ásgrímsson, sem raunar
ítrekar óbreytta afstöðu sína í sam-
tali við Tímann í gær, getur valdið
ákveðnum þáttaskilum í málinu.
Auðvitað er blæbrigðamunur á
framsetningu einstakra þing-
manna. Hjálmar Árnason talar um
þessi mál á nokkuð annan veg en
t.d. þingmenn Alþýðuflokks, Þjóð-
vaka og Kvennalista. Alþýðubanda-
lagsmenn era einnig með sínar sér-
stöku hugmyndir um útfærslu. Það
sem máli skiptir hins vegar er, að
í öllum tilvikum era þingmenn og
talsmenn einstakra stjómmála-
flokka að tala um það, að greiðsla
komi fyrir afnot af hinni takmörk-
uðu auðlind.
Yfírlýsingar um stuðning við
þetta grandvallaratriði hafa verið
að berast úr öllum áttum undan-
farna mánuði og misseri. í gær ít-
rekar DV enn stuðning sinn í rit-
stjórnargrein. Stuðningur við þessi
sjónarmið er nú sterkur innan allra
stjórnmálaflokka, innan útgerðar-
innar sjálfrar, sbr. ræðu Áma Vil-
hjálmssonar á aðalfundi Granda hf.
sl. vor, hjá öflugum atvinnuvega-
samtökum, svo sem Samtökum iðn-
aðarins, og hjá fjölmiðlum. Afstaða
almennings liggur fyrir í nýrri
skoðanakönnun.
Er nú ekki tímabært, að menn
setjist niður og hefji vinnu við út-
færslu á þeim hugmyndum, sem
svo augljóslega njóta almanna-
stuðnings?
BREYTT VIÐHORF
í FRAMSÓKNAR-
FLOKKI
HÖFUNDUR Hrafn-
kötlu er fyrstogsíðast
að segja tíðindi úr eig-
in hugskoti. Hann er
kristinn maður með
áhyggjur af grimmd
aldar sinnar sem hann
rekur til heiðins hugsunarháttar og
varar við í verkinu. Hefnd leiðir
einungis til hefndar. Vegsummerki
þessa sá hann allt í kringum sig
og hann hefur sjálfur af því mestar
áhyggjur. Það er ekkisízt athyglis-
vert að hann telur sig ekki þurfa
að fletta neina konu eða ástarævin-
týri inní sögu sína til að fínna ein-
hveijar sennilegar og spennandi
forsendur glæpaverkanna einsog
venjan var í blóðugustu sögunum,
heldur telur hann sér nægilegt að
halda sig við hroka og yfirgang
höfðingjanna einsog hann upplifði
þessa þætti mannlífsins allt í kring-
um sig.
Ástin er semsagt enginn aflgjafí
sögunnar einsog í Gísla sögu, Gunn-
laugs sögu og Laxdælu og illt getur
hlotizt af ýmsu öðra en henni. Þessi
afstaða lýsir auðvitað engu nema
höfundi sjálfum og áhyggjum hans.
Sturla Þórðarson hefði ekki getað
skrifað Hrafnkels sögu. Við sjáum
það á stílnum. Það vantar ljóðræn
tilþrif í hann, þau era að minnsta
kosti sjaldgæf og lýsa betur Brandi
byskupi en Sturlu. Og svo hefði
Sturla aldrei skrifað konulaust
verk. Það er mikið af konum í ís-
lendinga sögu. Og þær gegna býsna
miklu hlutverki einsog í Njálu. Sag-
an um Solveigu er stytzta og feg-
ursta ástarsaga íslenzkrar tungu.
Á því er enginn vafi að konur,
sem koma við sögu í Sturlungu,
hafa haft áhrif á per-
sónugerð kvenna í
Njálu, ekkisíður en
fyrirmynda að karl-
persónum má leita í
þessari miklu og sam-
settu sögu. Þangað
hafa einnig ýmsir atburðir verið
sóttir, s.s. brennan og víg Gunnars
á Hlíðarenda. Höfundur þekkti
svona kappa og atburði úr um-
hverfi sínu. Hann skrifaði það inní
sögu sfna með sama hætti og beina-
mál Friðriks og Agnesar era fléttuð
inní Heimsljós, en umtal um þennan
beinauppgröft í Vatnsdalshólum
grasseraði um svipað leyti og Lax-
ness var að hugsa um Ljósvíkinginn
og sögu hans. Beinamálið komst í
algleyming sumarið 1934 og var
því ferskur atburður í huga skálds-
ins. Þá loks á þessum harmleik að
vera lokið með því að sungið er
yfír beinum sakamanna og þau
grafín í vígðri mold fyrir tilstuðlan
miðils. Það er einsog skáldinu sé
nóg boðið og hann snýr harmleikn-
um uppí grátbroslegan gjöming,
sem enginn annar stjórnar en Pétur
þríhross Pálsson. Fornsögur hafa
ekki farið varhluta af svona uppá-
komum í samtíð höfundanna. í
Heimsljósi verður Tjöm á Vatns-
nesi að Sviðinsvík, Friðrik að Satan
(úr Sigurður Natansson, en Natan
Ketilsson hét sá myrti) og Agnes
að Móeiður eða Mósu.
Ef Sturla Þórðarson er höfundur
Brennu-Njáls sögu — en þá tilgáfu
hefur enginn hrakið með rökum —
er hægur vandi að kynnast honum
með því að lesa sig inní kjarna sög-
unnar. Þar blasir við okkur maður
sem einnig veit að hefnd leiðir af
hefnd og minnir rækilega á, að
skamma stund verður hönd höggi
fegin. Þessi kristna áminning kem-
ur heim og saman við annað sem
Sturla skrifaði og þá ekkisízt kafl-
ann í íslendinga sögu, þarsem treg-
að er hlutskipti móðurkirkjunnar
og aðför ribbalda höfðingjastéttar
að henni. Sturla, sem telja má höf-
und Kristni sögu, þráir málalok
Njálu eftir allt blóðbaðið þarsem
bræður hafa borizt á banaspjót og
orðið hver annars banamenn, einsog
lýst er í trúarkerfi víkinganna og
hátindi skáldskapar þeirra, Völu-
spá. Njála, sem fjallar einnig mjög
um kristnitöku, er sprottin úr kvíða
og áhyggjum manns sem þekkir
þessi átök af eigin raun og biður
öld sinni vægðar undir mildum
væng kirkju sinnar. En griðin láta
á sér standa.
Samt er hið illa afl persónugert
í kristnum manni, Merði Valgarðs-
-eyni, og það útaf fyrir sig leiðir
hugann að leikmanni, eða þeim
höfðingjum sturlungaaldar sem
stjórnuðu brennum og böðulsverk-
um. Njála er ekki skrifuð i klaustri,
það sjáum við af efni og stíl og þá
ekkisízt af því jarðneska andrúmi
stríðandi vígamanna sem leiðir hug-
ann svo sterklega að samtímaum-
hverfi höfundar. En þess er þá líka
að minnast að afstaða heiðins
manns, Valgarðs ins gráa, föður
Marðar, hafði tekið sér bólfestu í
kristnu hjarta hans og réð það úr-
slitum — rétt einsog arfleifð heiðni
og hefndar var samgróin rammka-
þólsku umhverfi þessarar blóðugu
aldar.
M
HELGI
spjall
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugardagur 3. febrúar
TÖLUVERÐAR um-
ræður hafa farið fram
síðustu árin um ævi og
verk Jóns Leifs. Hjálm-
ar H. Ragnarsson, tón-
skáld, hefur lagt grunn-
inn að þessum umræð-
um með rannsóknum og
kynningu á starfsferli þessa merka tón-
skálds, einn af helztu tónlistargagnrýnend-
um Svía hefur átt dijúgan þátt í að vekja
áhuga á verkum Jóns Leifs í Svíþjóð og
víðar og nú síðast hefur kvikmyndin Tár
úr steini, sem hópur íslenzkra kvikmynda-
gerðarmanna undir forystu Hilmars Odds-
sonar gerði, orðið til þess að beina at-
hygli að tónskáldinu.
Þessar umræður, sem fram fara áratug-
um eftir lát Jóns Leifs, vekja hins vegar
upp spurningar um það, hvemig við íslend-
ingar stöndum að því að hlúa að þeim
menningarverðmætum, sem verða til í
samtíma okkar. Hversu mikið af þessum
verðmætum fer í súginn, gleymist eða
týnist vegna þess, að listamennirnir hafa
ekki bolmagn til að koma þeim í þann
umbúnað, sem tryggir varðveizlu þeirra
og gerir þau jafnframt aðgengileg sam-
tímamönnum og kynslóðum framtíðarinn-
ar.
Fram á síðustu ár hafa tónverk Jóns
Leifs ekki verið aðgengileg íslenzkum al-
menningi eða fólki í öðram löndum, sem
hefði áhuga á að kynnast þeim. Nú hefur
sænskt útgáfufyrirtæki hins vegar sett sér
það metnaðarfulla markmið að gefa öll
tónverk Jóns Leifs út á hljómdiskum.
Nokkur þessara verka era komin út og
við blasir, að íslenzkt menningarlíf verður
margfallt auðugra að nokkram áram liðn-
um, þegar þessari miklu útgáfu er lokið.
Athygli manna hefur beinzt í vaxandi
mæli að öðram merkum íslendingi nú
seinni árin, sem er Vilhjálmur Stefánsson,
landkönnuður. Fyrir jólin kom út bók um
yilhjálm Stefánsson, sem Hans Kristján
Ámason á heiður af að hafa gefið út, en
umræður um afrek Vilhjálms hafa verið
töluverðar síðustu árin, m.a. á Alþingi að
framkvæði Hjörleifs Guttormssonar, al-
þingismanns. Vilhjálmur Stefánsson skrif-
aði fjölmargar bækur um könnunarferðir
sínar á norðurslóðum, en einungis örfáar
þeirra hafa verið gefnar út á íslenzku. Það
liggur í augum uppi, að það skiptir máli
fyrir menningararfleifð okkar að allar
bækur þessa merka íslendings séu til á
því tungumáli, sem var honum svo hjart-
fólgið, að hann grét á gamalsaldri, þegar
hann heyrði íslenzku talaða. En hver tekur
að sér það mikla verk að þýða og gefa
út ritsafn Vilhjálms Stefánssonar, sem
telur nokkra tugi bóka?
Á þessari öld höfum við eignast all-
marga merka listmálara og myndhöggv-
ara, sem hafa orðið þjóðinni hjartfólgnir.
Myndir þessara listmálara eru til á íslenzk-
um heimilum og söfnum og eitthvað í öðr-
um löndum. Á liðnum áram og áratugum
hafa komið út bækur, þar sem fjallað er
um myndlistarmennina og birtar myndir
af nokkram verkum þeirra. Nú hefur ný
tækni skapað stórkostlega möguleika á
að safna saman á einn stað myndum af
öllum málverkum og höggmyndum þessa
fólks ásamt texta um líf þess og störf og
með upplýsingum um einstök verk. Hægt
er að gefa þetta allt út á geisladiskum og
gera meistaraverk þessara Iistamanna að-
gengileg öllum þeim, sem vilja kynna sér
þau með einum eða öðram hætti. En hver
tekur að sér að fjármagna þetta mikla
verk, sem í raun felur í sér varðveizlu á
verulegum hluta þeirra menningarverð-
mæta, sem til hafa orðið á íslandi á öld-
inni sem senn er liðin?
Hér hafa verið nefnd nokkur dæmi um
einstaklinga, sem hafa varðað veginn í
menningarlífi okkar. Áð sumu leyti hefur
verið séð vel fyrir varðveizlu menningar-
arfs tuttugustu aldarinnar og þá fyrst og
fremst í útgáfu bókmenntaverka. Ritsöfn
flestra höfuðskálda þjóðarinnar eru til og
þótt þau séu ófáanleg í nokkur ár era þau
alltaf gefin út á ný. Vafalaust er ástæðan
fyrir því, að við eram bezt sett í þessum
efnum sú, að við byggjum á langri hefð í
bókaútgáfu. Sjálfsagt era einhver göt, sem
þarf að fylla upp í, en ekki verður annað
sagt, þegar horft er yfir öldina alla en að
íslenzk bókaforlög hafí staðið sig nokkuð
vel í að varðveita og tryggja aðgang að
þessum hluta menningararfsins.
Á undanfömum áratugum hafa stórvirki
verið unnin í tónlistarflutningi á íslandi,
sem full ástæða er til að halda til haga
en era ekki aðgengileg almenningi nema
að takmörkuðu leyti. Dæmi um þetta er
flutningur Pólyfónkórsins um þriggja ára-
tuga skeið á allmörgum meistaraverkum
tónbókmenntanna. í einhveijum tilvikum
hafa tónleikar Pólýfónkórsins verið gefnir
út á hljómplötum og síðar diskum, en að
mjög takmörkuðu leyti. Hins vegar era
upptökur af flestum þessara tónleika til
hjá Ríkisútvarpinu. í fóram þeirrar stofn-
unar er að fínna gífurleg menningarverð-
mæti. Hver tekur að sér að gefa þau út,
þannig að þau verði aðgengileg öllum al-
menningi?
Útgáfa sam-
tímaverka
ÞAÐ SKIPTIR
máli að rækta
tengslin við þessa
fortíð en ekki síður
að hlúa að því, sem
er að gerast í samtímanum og við vitum
kannski ekki um nema að takmörkuðu
leyti. Menn á borð við Jón Leifs og Pál
ísólfsson eiga sína eftirkomendur. Hér
hafa vaxið úr grasi merkileg tónskáld, sem
samtíminn skilur kannski ekkert betur en
samtími Jóns Leifs tónverk hans, sem
höfð vora að háði og spotti að sumu leyti.
Það er ekki nóg að semja tónverkin, það
þarf að koma þeim á framfæri. Þau þurfa
að vera aðgengileg fyrir þá, sem kunna
að hafa áhuga á að flytja þau. M.ö.o. það
þarf að gefa þau út í prentuðu formi. í
kvikmyndum, sem gerðar hafa verið um
tónskáld fyrri tíma, fylgjumst við með
baráttu þeirra fyrir því að fá verk sín
gefín út og flutt. í flestum tilvikum er
útgáfa verkanna forsenda flutnings. Og
við undramst skilningsleysi samtíma-
manna þeirra.
Aðstaða íslenzkra tónskálda samtímans
til þess að fá verk sín gefín út er litlu
betri. Handrit að tónverkum þeirra er að
fínna í hirzlum þeirra sjálfra, en fæst þeirra
eru gefín út prentuð og þar með aðgengi-
leg hugsanlegum flytjendum. Þar fyrir
utan er auðvitað baráttan fyrir því að fá
einstök verk flutt. Hvað halda menn, að
mörg verka Jóns Leifs hafí verið flutt á
íslandi?! En með því að verkin eru ekki
gefín út nema að litlu leyti er töluverð
hætta á því að þau fari í súginn, gleym-
ist, týnist. Hér er starfrækt íslenzk tón-
verkamiðstöð, sem á að gegna þessu hlut-
verki að einhveiju leyti. En augljóst er að
fjárhagslegt bolmagn hennar er svo tak-
markað, að hún getur ekki sinnt þessu
starfí nema í litlum mæli.
Höfundur bókmenntaverks hefur tölu-
verða möguleika á því að fá verk sitt gef-
ið út. í versta falli getur hann gert það
sjálfur á einfaldan hátt eins og tölvutækn-
in býður nú upp á. Höfundur tónverks er
verr á vegi staddur. Hugsanlegir kaupend-
ur bókmenntaverks eru margfalt fleiri en
kaupendur tónverks. Á hinn bóginn er það
mikið verkefni að tryggja í fyrsta lagi
útgáfu tónverka, sem íslenzk tónskáld
semja og í öðru lagi flutning þeirra þann-
ig að þau verði til á hljómdiskum. Við eig-
um mikið af vel menntuðum og hæfum
tónlistarmönnum. Mikil grózka og geijun
er í tónlistarlífí á íslandi um þessar mund-
ir. Þótt öllum líki ekki verk íslenzkra tón-
skálda samtímans gefur augaleið hvað
menningarlíf okkar væri auðugra og fyllra,
ef verk þessara tónskálda væru flutt og
gefm með reglulegum hætti út á hljóm-
diskum.
Hið sama á við um myndlistina. Það er
mikið verk að safna saman myndum og
upplýsingum um verk listmálara og mynd-
höggvara, sem nú era látnir. Það er auð-
í VETRARSTILLU VIÐ KLEIFARVATN
Ljósmynd/Gísli Egill Hrafnsson
veldara að fást við verk þeirra myndlistar-
manna samtímans, sem hafa unnið sér
sess og geta sjálfír átt veralegan þátt í
að vinna eigin verk og upplýsingar um þau
inn á geisladiska.
Varðveizla menningarverðmæta á þann
hátt, sem hér hefur verið gerður að umtals-
efni, er ekki fyrst og fremst í þágu lista-
mannanna sjálfra heldur þjóðarinnar allr-
ar. Hún er í sjálfu sér áþekkt verk og
þeir íslendingar unnu fyrr á öldum, sem
skrifuðu íslendingasögurnar, svo og þeir,
sem varðveittu handritin að þeim, þannig
að þau komust í hendur síðari tíma manna
til varðveizlu og úrvinnslu. Tæknin auð-
veldar þetta verk nú.
Aldamóta-
heit
ÞAÐ GETUR
varla verið um deilt,
að þetta verk þarf
að vinna. En hver á
að borga? Þótt á
ýmsu gangi í sögu bókaforlaganna er
reynslan sú, að þótt sum þeirra hverfí af
vettvangi koma önnur í staðinn. Bókahefð-
in er svo sterk á íslandi, að í megindrátt-
um er útgáfa bókmenntaverka í góðum
höndum. Þó er ólíklegt, að nokkurt bóka-
forlag telji sig hafa fjárhagslegt bolmagn
til að láta þýða og gefa út öll verk Vil-
hjálms Stefánssonar, svo dæmi sé nefnt.
Þar þarf almanna stuðningur að koma til.
Útgáfa á þýddum verkum ýmissa er-
lendra stórskálda hefur aukizt mjög á
seinni áram og orðið til þess að auðga
menningarlíf okkar. Ein helzta forsenda
þessarar útgáfu er sá stuðningur, sem
felst í starfsemi hins svonefnda þýðingar-
sjóðs. Hugsanlega er þar komin fyrirmynd
að því, hvemig hægt er að stuðla að út-
gáfu á verkum íslenzkra tónskálda, bæði
samtímans og fyrri tíma og útgáfu á verk-
um íslenzkra myndlistarmanna á geisla-
diskum. Kannski hefði átt að breyta Menn-
ingarsjóði í þessa átt í stað þess að leggja
hann niður.
Það er ekki fráleitt, að slíkur stuðningur
gæti auðveldað tónskáldunum sjálfum að
ná samningum við erlend forlög, sem sér-
hæfa sig í útgáfu tónverka, um að gefa
verk þeirra út og tryggja þá dreifíngu
erlendis, sem er forsenda flutnings víða
um lönd. Með sama hætti er hugsanlegt,
þótt það skuli ekki fullyrt, að sambærileg-
ur stuðningur gæti stuðlað að útgáfu
geisladiska með verkum íslenzkra mynd-
listarmanna.
Á merkum tímamótum hefur þjóðin
gefíð sjálfri sér gjafír. Þjóðarbókhlaðan
var slík gjöf. Við slík tímamót hafa verið
gefin fyrirheit um mikla fjármuni til land-
græðslu. Nú er skammt í aldamót. Er
ekki við hæfi, að íslenzka þjóðin strengi
það aldamótaheit og gefi sjálfri sér þá
gjöf við upphaf nýrrar aldar að leggja
verulega fjármuni í að varðveita og koma
á framfæri við sjálfa sig og aðra menning-
ararfleifð tuttugustu aldarinnar?
Tölvutæknin hefur skapað algerlega
nýjar víddir í þessum efnum. Það sem
áður var nánast óvinnandi verk er nú til-
tölulega auðvelt, ef fjármunir era fyrir
hendi. Við eigum vel menntað fólk á öllum
sviðum til þess að taka að sér slík verk-
efni. Þeir sem efast um, að það sé pening-
anna virði að leggja fjármuni í varðveizlu
menningarverðmæta, ættu að minnast
orða viðskiptajöfranna, sem hingað komu
fyrir nokkram árum til þess að kanna
möguleika á stóriðju: Ef allar tölur eru
sambærilegar á milli tveggja landa en
annað hefur sinfóníuhljómsveit en hitt
ekki, veljum við það land, sem hefur kom-
ið á fót slíkri hljómsveit.
Einhveijir kunna að segja sem svo, að
margt af því, sem skáld og listamenn hafa
látið frá sér fara sé ekki þess virði að það
sé varðveitt. Og það er alveg rétt. Hins
vegar sýnir reynslan með afgerandi hætti,
að samtíminn er ekki bezti dómarinn í
þeim efnum. Þetta hefur verið orðað svo,
að ef Bach væri uppi á okkar dögum og
boðaði til blaðamannafundar, mundu
sennilega fæstir fjölmiðlar hafa séð ástæðu
til að sinna því fundarboði, teldu hann
ekki þess virði sem tónskáld. Það er mik-
ill sannleikur í þessu.
Einhveijir kunna að segja, að þetta sé
einfaldlega of dýrt. Við veijum milljörðum
í sameiginlegar þarfir á borð við Vest-
fjarðagöng, svo dæmi sé nefnt. Hér skal
ekki gerð nein tilraun til að meta hve
mikla fjármuni þarf í umrætt verkefni.
En við mundum komast langt með hluta
þeirra fjármuna á fyrsta áratug nýrrar
aldar.
„Varðveizla menn-
ingarverðmæta á
þann hátt, sem hér
hefur verið gerður
að umtalsefni, er
ekki fyrst og
fremst í þágu lista-
mannanna sjálfra
heldur þjóðarinn-
ar allrar. Hún er í
sjálfu sér áþekkt
verk og þeir ís-
lendingar unnu
fyrr á öldum, sem
skrifuðu Islend-
ingasögurnar svo
og þeir, sem varð-
veittu handritin að
þeim, þannig að
þau komust í hend-
ur síðari tíma
manna til varð-
veizlu og úr-
vinnslu. Tæknin
auðveldar þetta
verk nú.“
i'.