Morgunblaðið - 11.04.1996, Qupperneq 6

6 FIMMTUDAGUR 11. APRÍL 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Þjónusta Reykjavíkur og Mosfellsbæjar
Ráðgjöf fyrir
barnafj ölsky ldur
BORGARYFIRVÖLD í Reykjavík
og bæjaryfirvöld í Mosfellsbæ hafa
komist að samkomulagi um að setja
á stofn og reka sameiginlega opna
fjölskylduráðgjöf fyrir barnafjöl-
skyldur í sveitarfélögunum, sem til-
raunaverkefni til tveggja ára.
Reykjavíkurborg greiðir á tveimur
árum 23,5 milljónir til verkefnisins
og Mosfellsbær greiðir 4,5 miiljónir.
Félagsmálaráðuneytið hefur nú þeg-
ar lagt fram tveggja ára framlag
sitt til verkefnisins, 13 milljónir.
Aðdraganda tilraunaverkefnisins
má rekja til ársins 1994, þegar ver-
ið var að endurskipuleggja starfsemi
Unglingaheimilis ríkisins og leggja
drög að samræmingu og einföldun
á verkaskiptingu ríkis og sveitarfé-
laga í þjónustu við börn og unglinga
og fjölskyldur þeirra. Niðurstaðan
varð sú að rekstur sérhæfðra með-
ferðarúrræða fyrir börn og unglinga
á stofnunum væri á verksviði ríkis-
ins, en aftur á móti ráðgjöf og opin
þjónusta hlutverk sveitarfélaganna.
I framhaldi af þessari niðurstöðu
ákvað stjóm Unglingaheimilis ríkis-
ins og félagsmálaráðuneytið að
leggja niður opna göngudeildarráðg-
jöf sem það hafði rekið fyrir ungl-
inga og fjölskyldur þeirra. Jafnframt
bauð félagsmálaráðuneytið öllum
sveitarfélögum á höfuðborgarsvæð-
inu til samstarfs um að yfírtaka
umrædda ráðgjafarþjónustu gegn
ákveðnu fjárframlagi á tveimur
árum. Einungis tvö sveitarfélög,
Mosfellsbær og Reykjavíkurborg,
ákváðu að ganga til þessa samstarfs.
í frétt frá aðstandendum kemur
fram að með fjölskylduráðgjöf er
átt við forvarnarstarf fyrir íjöiskyld-
ur með börn að 18 ára aldri. Um
er að ræða opna fjölskylduráðgjöf
án tilvísana, sem ekki á að ein-
skorða við fyrirfram skilgreind
vandamál. Þessari starfsemi er ætl-
að að sinna meðferð, ráðgjöf og
stuðningi við fjölskyldur með börn.
Hjá fjölskylduráðgjöfinni mun
starfa 5-6 manna sérhæft starfslið
ásamt forstöðumanni undir faglegri
yfírumsjón stjómar sem skipuð er
fulltrúum beggja sveitarfélaga. For-
maður hennar er skipaður af borg-
arstjóra og er það Jón Bjömsson,
framkvæmdastjóri menningar-,
uppeldis- og félagsmála. Aðrir í
stjóminni era Guðrún Ögmunds-
dóttir, formaður félagsmálaráðs
Reykjavíkur, Pétur Hauksson, for-
maður félagsmálaráðs Mosfellsbæj-
ar, Ellý A. Þorsteinsdóttir, yfírmað-
ur fjölskyldudeildar Félagsmála-
stofnunar Reykjavíkurborgar og
Helga I. Ágústsdóttir, yfirmaður
fjölskyldudeildar í Mosfellsbæ.
Tekið verður vægt gjald fyrir
þjónustuna, svipað gjaldi hjá heilsu-
gæsiulækni. Aðsetur fjölskyldráð-
gjafarinnar verður á Laugavegi 103,
2.hæð, en einnig verður starfsmaður
með aðstöðu í Mosfellsbæ. Forstöðu-
maður hefur verið ráðinn, Rannveig
Guðmundsdóttir félagsráðgjafi.
Síldarfund-
ur í Moskvu
Morgunblaðið/Valdimar Kristinsson
Stíft æft fyrir stórsýn-
ingu í Reiðhöllinni
Fáksmenn og aðrir hestamenn
á suðvesturhorninu leggja nú
dag við nótt í undirbúning fyr-
ir stórsýningu hestamanna
sem haldin verður í Reiðhöll-
inni í Víðidal um helgina. í gær
þegar ljósmyndari átti leið um
voru tíu vaskar konur úr
hestamannafélaginu Herði í
Kjósarsýslu að æfa sitt fram-
lag til sýningarinnar en Hafl-
iði Halldórsson sýningarstjóri
sagði að æfingar myndu
standa langt fram yfir mið-
nætti. Fyrsta sýningin verður
á föstudagskvöld, önnur á
laugardag og síðasta sýningin
síðdegis á sunnudag.
ÍSLAND, Rússland, Noregur og
Færeyjar halda í dag áfram viðræð-
um um stjórn veiða úr norsk-ísienzka
síldarstofninum á embættismanna-
fundi í Moskvu.
Margir fundir hafa verið haldnir
undanfarna mánuði. Norðmenn hafa
einhliða ákveðið heildarkvóta og út-
hlutað sjálfum sér og Rússum af
honum. Island og Færeyjar hafa tek-
ið sér kvóta einhliða og ESB hyggst
taka sér kvóta, náist ekki samningar.
Sérfræðinganefnd Evrópuráðsins telur íslenzka vinnumálalöggjöf bijóta gegn félagsmálasáttmála
Gagnrýni á skyldu-
aðild og einkarétt á
verkfallsboðun
Sérfræðinganefnd Evrópuráðsins telur ísland brjóta
sum ákvæði félagsmálasáttmála Evrópu. Nefndin gagn-
rýnir m.a. að á Islandi sé ekki tryggður réttur til að
standa utan stéttarfélaga og að stéttarfélög hafí einka-
rétt á að boða til verkfalls. Olafur Þ. Stephensen
gerir grein fyrir athugasemdum Evrópuráðsins og við-
brögðum íslenzkra stjómvalda.
SÉRFRÆÐINGANEFND á vegum Evrópu-
ráðsins telur að nokkur atriði í íslenzku vinnu-
málalöggjöfínni bijóti í bága við félagsmála-
sáttmála Evrópu, sem ísland hefur fullgilt.
Nefndin gerir athugasemd við að rétturinn
til að standa utan stéttarfélaga sé ekki
tryggður í íslenzkum lögum. Þá gagnrýnir
hún að verkfallsréttur opinberra starfsmanna
sé háður fleiri takmörkunum en sáttmálinn
leyfí og að á íslandi hafí verkalýðsfélög einka-
rétt á að boða til verkfalls.
Fimmtán af 20 aðildar-
ríkjum gagnrýnd
Félagsmálasáttmáli Evrópu var undirritað-
ur árið 1961 og tók gildi 1965. Sáttmálinn
á að tryggja ýmis réttindi, sem einkum tengj-
ast samskiptum á vinnumarkaði. Tuttugu af
39 aðildarríkjum Evrópuráðsins hafa fullgilt
hann, þar á meðal ísland. Sjö Evrópuríki til
viðbótar hafa undirritað sáttmálann en ekki
fullgilt hann.
Sérfræðinganefndin er skipuð níu óháðum
sérfræðingum. Þeir hafa það hlutverk að
fylgjast með hvort aðildarríki Evrópuráðsins
haldi sáttmálann. Sérfræðingunum til aðstoð-
ar er áheyrnarfulltrúi frá Alþjóðavinnumála-
stofnuninni, ILO.
Sérfræðinganefndin gefur skýrslu til emb-
ættismannanefndar félagsmálasáttmálans, en
þar eiga öll aðildarríki sáttmálans fulltrúa.
Samtök vinnumarkaðarins hafa áheymarfull-
trúa í nefndinni. Embættismannanefndin met-
ur athugasemdir sérfræðinganna og ákveður
hvort ástæða sé til að beina tilmælum til aðild-
arríkis, sem ekki hefur uppfyllt ákvæði sátt-
málans, um að breyta löggjöf eða framkvæmd
hennar.
Á gmndvelli tillagna embættismannanefnd-
arinnar getur ráðherranefnd Evrópuráðsins
loks beint slíkum tilmælum til aðildarríkja.
Sérfræðinganefndin birti í fyrradag niður-
stöður um framkvæmd félagsmálasáttmálans
í aðildarríkjum hans á árinu 1995. Fimmtán
af tuttugu ríkjum, sem fullgilt hafa sáttmál-
ann, eru gagnrýnd fyrir að uppfylla ekki
ákvæði hans að öllu leyti. Einu ríkin, sem
sleppa við athugasemdir, eru Finnland,
Þýzkaland, Belgía, Lúxemborg og Portúgal.
Ákveðið að sleppa ákvæðum um
neikvætt félagafrelsi
í þeim kafla niðurstaðna nefndarinnar, sem
fjallar um ísland, kemur fram að nefndin
hafí athugað framkvæmd á tólf ákvæðum
félagsmálasáttmálans og komizt að þeirri
niðurstöðu að ísland uppfyllti sjö þeirra.
Nefndin hefur beðið um frekari upplýsingar
um framkvæmd þriggja ákvæða til viðbótar.
Tvö ákvæði félagsmálasáttmálans telur hún
hins vegar að séu brotin.
Annars vegar er um að ræða ákvæði 5.
greinar um frelsi til að stofna hagsmunafélög
og „til að ganga í slík félög“. Sérfræðinga-
nefndin telur að í íslenzkum lögum sé ekki
tryggður rétturinn til að standa utan stéttar-
félaga.
Athugasemdir við skylduaðild að stéttarfé-
lögum hafa áður heyrzt úr sömu átt, þ.e. frá
Mannréttindadómstóli Evrópu, sem starf-
ræktur er á vegum Evrópuráðsins í Strass-
borg. Hann úrskurðaði í júní árið 1993 að
11. grein mannréttindasáttmála Evrópu, um
félagafrelsi, verndi einnig hið neikvæða fé-
lagafrelsi, þ.e. réttinn til að ganga úr félagi
eða vera utan félags. í framhaldi af þessu
urðu íslenzk yfirvöld að breyta lögum, sem
skyldað höfðu leigubílstjóra til að vera í stétt-
arfélagi. Ágreiningur hefur hins vegar verið
um fordæmisgildi dómsins og hafa stjómvöld
ekki viljað setja skýr ákvæði í íslenzk lög
um rétt til að standa utan stéttarfélaga.
Þetta atriði kom til umræðu við undirbúning
frumvarpsins um stéttarfélög og vinnudeilur,
sem nú er til meðferðar á Alþingi, og var
ákveðið af hálfu ríkisstjórnarinnar að hafa
ekki slíkt ákvæði í frumvarpinu.
Of þröngar skorður
við verkfallsrétti
opinberra starfsmanna
Hitt ákvæðið, sem sérfræðinganefndin tel-
ur að ísland uppfylli ekki að fullu, er 4.
málsgrein 6. greinar félagsmálasáttmálans,
en þar er fjallað um verkfallsrétt. Nefndin
telur að meiri hömlur séu á verkfallsrétti
opinberra starfsmanna en sáttmálinn leyfi.
Lagaákvæðin, sem hér eru gerðar athuga-
semdir við, em væntanlega einkum í III.
kafla laga um kjarasamninga opinberra
starfsmanna frá 1986, en þar eru ýmsir „þrö-
skuldar“, þ.e. strangari skilyrði en gilda á
almennum vinnumarkaði, t.d. um fyrirvara
verkfallsboðunar, hlutfall félagsmanna í
stéttarfélagi sem verða að samþykkja hana
og fleiri atriði. Samkvæmt upplýsingum
Morgunblaðsins var á sínum tíma samkomu-
lag um þessa þröskulda milli opinberra starfs-
manna og ríkisins þar sem ríkið féllst á að
falla frá rétti til verkbanns.
Þá telur sérfræðinganefndin að einkaréttur
stéttarfélaga á verkfallsboðun, sem kveðið
er á um í 14.-15. grein núverandi laga um
stéttarfélög og vinnudeilur, sé ekki í sam-
ræmi við sáttmálann.
Eins og áður er getið er niðurstaða sér-
fræðinganefndarinnar einungis fyrsta stig í
eftirliti Evrópuráðsins með félagsmálasátt-
málanum. Líklegt er að íslenzk stjórnvöld
taki til varna í embættismannanefndinni, en
Gylfi Kristinsson, deildarstjóri í félagsmála-
ráðuneytinu, er þar fulltrúi íslands.
Ekkert sem bannar að
standa utan stéttarfélags
Páll Pétursson félagsmálaráðherra segir
að athugasemdum sérfræðinganefndarinnar
verði svarað, og ekki er á honum að heyra
að tekið verði tillit til þeirra. „Hvað varðar
réttinn til að standa utan stéttarfélaga er
það mál sem lengi hefur verið á döfinni. Það
kom til greina að taka á því í frumvarpinu
um stéttarfélög og vinnudeilur, en frá því
var horfið vegna þess að það er ekkert í lög-
um sem bannar mönnum að standa utan
stéttarfélaga. Skylduaðild er einungis í lög-
mannafélaginu. Það er því óþarfi fyrir okkur
að blanda okkur inn í það. Forgangsréttar-
eða skylduákvæði em öll tilkomin í kjara-
samningum og menn geta bara samið sig frá
þeim ef þeim sýnist. Ekkert neyðir atvinnu-
rekendur til að samþykkja skylduaðild eða
forgangsrétt," segir Páll.
Myndi veilga stéttarfélög að svipta þau
einkaréttinum
Félagsmálaráðherra vill lítt tjá sig um kja-
rasamninga opinberra starfsmanna, þar sem
það heyri undir fjármálaráðuneytið. Um
einkarétt stéttarfélaga á verkfallsboðun segir
hann hins vegar að þær ábendingar hafi
heyrzt að stéttarfélög séu hér of sterk og
einstakir starfsmenn eða hópar þeirra geti
ekki farið í verkfall án fulltingis stéttarfélags
síns. „Mér finnst þetta nú í fyrsta lagi vera
nokkuð mikil íhlutun í innri málefni stéttarfé-
laga og það myndi veikja þau mjög sem slík
ef þau væru gerð núll og nix og einstakir
félagsmenn gætu tekið sér fyrir hendur a'ð
fara í verkfall ef þeim sýndist. Ég sé ýmsa
annmarka á að verða við þessum hugmynd-
um,“ segir Páll.