Morgunblaðið - 24.05.1996, Qupperneq 24

24 FÖSTUDAGUR 24. MAÍ 1996
MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
BROT
LÍFSINS
LAUREN Piperno: Þjórféð.
Skagfirska
söngsveitin í
söngferð
norður
SKAGFIRSKA söngsveitin í
Reykjavík er að fara í söngferða-
lag norður í land um hvítasunnu-
helgina og verða fyrstu tónleik-
amir haldnir á Blönduósi föstu-
dagskvöldið 24. maí kl. 21, laug-
ardaginn 25. maí verða svo tón-
leikar í Glerárkirkju kl. 15 og að
kvöldi sama dags að Ýdölum kl.
21. Einsöngvarar með kómum
verða þau; Svanhildur Svein-
bjömsdóttir, Guðmundur Sig-
urðsson og Óskar Pétursson. Vil-
helmína Olafsdóttir leikur undir
á píanó. Stjómandi er Björgvin
Þ. Valdimarsson.
Morgunblaðið/Þorkéll
Verðlauna-
sýning í Bæj-
arútgerðinni
LEIKHÓPURINN frá Kiruna í
Norður-Svíþjóð sýndi Bónorðið
eftir Hákan Rudehill í Hafnar-
fjarðarleikhúsinu (Bæjarútgerð-
inni) í gærkvöldi. Leikhópurinn
hefur hér viðkomu á leið sinni
af alþjóðlegri leiklistarhátíð í
Nova Scotia í Kanada, þar em
hann vann til tveggja verðlauna;
fyrir bestu sýningu hátíðarinanr
og bestu leikstjómina. Síðari
sýning hópsins hér á landi verð-
ur á sama stað í kvöld, fötudags-
kvöld.
Eitt verk
SIGRÍÐUR Júlía Bjamadóttir
sýnir Eitt verk í Lásthúsi 39,
Strandgötu 39, í Hafnarfíiði.
Sýningin opnar á laugardag
og stendur til 10. júní.
MYNPUST
Gallerí Úmbra/
M o kka/G a I le rí Greip
LJÓSMYNDIR/TEIKNING-
AR/HLJÓÐVERK
Lauren Pipemo/Guðný Rósa Ingi-
marsdóttir/Gunnar Andrésson. Gall-
erí Úmbra: Opið þriðjud. - laugard.
kl. 13-18 og sunnud. kl. 14-18 til 5.
júní. Mokka: Opið alla alla daga til
1. júní. Gallerí Greip: Opið kl. 14-18
alln daga nema mánud. til 26. maí.
Aðgangur ókeypis.
ÞAÐ er stundum áhugavert að sjá
hvernig mismunandi listmiðlar geta
verið að nálgast sama kjamann frá
ólíkum sjónarhomum. Þær þrjár
sýningar sem hér er litið tii eiga það
sameiginlegt að fjalla um ákveðin
brot úr lífínu í kringum okkur, ýmist
með því að sýna ytri glans og skraut,
innra flæði og strauma eða litlar
úrklippur úr umhverfinu. Hver
ímynd er í raun lítils virði ein og
sér, en sem hluti heildar og í sam-
hengi hinna sýninganna skapa þær
visst flæði lífsins.
Lauren Piperno
Þessi bandaríska listakona tengd-
ist íslandi sterklega á síðasta ári,
þegar hún hlaut styrk frá American-
Scandinavian stofnuninhi til að
koma hingað og ljósmynda íslenskar
konur. Af því tilefni birtist við hana
blaðaviðtal í þessu blaði, þar sem
m.a. kom fram að verkefni hennar
var hluti af stærra heildarverki, þar
sem hún hefur leitast við að ljós-
mynda konur sem víðast og á sem
íjölbreytilegasta sviði, þannig að það
litróf viðfangsefna sem konur starfa
að kæmi sem best fram.
Sýningin nú er hluti af þessari
heild. Hér er um að ræða syrpu af
myndum af stúlkum (og klæðskipt-
ingum?) sem hafa atvinnu af að selja
sígarettur og ýmsar smávörur á
dansklúbbum og álíka stöðum í New
York; þær ganga um í áberandi lit-
ríkum og oft ögrandi búningum með
vörur sínar í bakka framan á sér.
Listakonan segir m.a. um þessi
viðfangsefni sín; „Fólkið sem er
myndefni mitt storkar venjulegri sið-
vendni og helgum lífsreglum og
hróflar við kynferðislegri bannhelgi
með því að striplast óguðlega á al-
mannafæri."
Það fer þó lítið fyrir storkun eða
óguðlegu stripli í myndunum hér.
Helsta niðurstaðan áhorfandans er
þrátt fyrir litadýrðina sú að hér sé
um erfið, þreytandi og oft niðurlægj-
andi störf að ræða, þar sem konum-
ar eiga fullt í fangi með að halda í
sína mannlegu reisn. Það tekst þeim
oftar en ekki, og má benda á gleðina
yfir góðu þjórfé sem dæmi um mynd
því til sönnunar.
Lauren Pipemo á langan og feril
að baki í ljósmyndun og hefur kom-
ið víða við. Þeir sem hafa aðgang
að Veraldarvefnum og áhuga á að
kynnast henni nánar eða skoða þessa
sýningu þar geta fylgt slóðinni
(http://pages.nyu.edu/zin-
man/Files/Lauren.html).
Guðný Rósa Ingimarsdóttir
Á veggjum Mokka getur að líta
fyrstu einkasýningu ungrar lista-
konu, sem útskrifaðist frá MHÍ.
vorið 1994 og hefur síðan stundað
frekara listanám í Belgíu. Auk þess
að hafa átt verk á útskriftarsýning-
unni fyrir tveimur árum tók hún
þátt í „Gullkistunni“ á Laugarvatni
á síðasta sumri.
Guðný Rósa sýnir hér örsmáar
myndir á pappír, sem komið er fyr-
ir undir gleri í trékössum, líkt og
til að auka áhersluna á hið veiklu-
lega innihald mjmdanna. Fínlegar
teikningamar em unnar með bleki
og blýanti á pappír, og í þeim er
unnið út frá mannslíkamanum og
því innra flæði, sem þar ræður öllu
lífi.
Ónefndar myndimar virka í smæð
sinni líkt og þau óræðu gögn smá-
sjármynda og ómskoðana, sem
læknavísindin nota til grundvallar
sinni fræðilegu umfjöllun um starf-
semi líkamans. Það er jafnvel hægt
að vísa til þeirra óljósu mynda, sem
á stundum em notaðar við með-
höndlun geðsjúkra til að komast að
hvert hugurinn leiðir þá.
Þannig er það ekki aðeins hinn
líkamlegi innri leikvangur, sem hér
má greina, heldur ekki síður sá and-
legi. Kyngreining þessara strauma
(eins og gefin er í skyn í sýningar-
skrá) er hins vegar langsóttari og
verður ekki til að auka skilning á
myndefninu.
Guðný sýndi verk af svipuðum
toga fyrir tveimur árum, og hefur
greinilega styrkt sig enn á þessu
sviði. Hér er þó um nokkuð afmark-
að myndmál að ræða, og verður fróð-
legt að sjá á hvern hátt það þróast
eða breytist alfarið hjá henni í fram-
tíðinni.
Gunnar Andrésson
í Gallerí Greip hefur myndlistin
að þessu sinni vikið alfarið fyrir inn-
setningu hljóðverks; ellefu litlir hát-
alarar hafa verið settir upp á vegg-
ina í hæfilegri hæð til að gestir geti
lagt við hlustir og heyrt hvað lista-
maðurinn vill koma til skila.
Gunnar hefur tekið þátt í ýmsum
samsýningum og haldið nokkrar
einkasýningar frá því hann lauk
námi frá MHÍ 1992, og má m.a.
nefna sýningar hans í Nýlistasafninu
og Gallerí 11. Hann hefur þreifað
fyrir sér með ýmsa miðla, en val
hans hér helgast af viðfangsefninu:
yfirskriftin „Hleruð samtalsbrot"
segir það sem segja þarf um tilurð
þeirra ímynda sem hér um ræðir.
Það sem við heyrum daglega í
kringum okkur má skilgreina sem
brot eða úrklippur úr tilverunni. í
sumum tilvikum eru þessi brot
þrungin merkingu, í öðrum nánast
merkingarlaus, en ætíð vel til þess
fallin að vekja upp fjölbreyttar
ímyndir þar sem hugarflugið fær
nánast fijálsar hendur.
Innsetningin er byggð upp á stök-
um setningum fremur en heildstæð-
um lýsingum. Mismunandi raddir
með ólíkar áherslur bera fram þessi
samtalsbrot og gefa þeim þá vigt
sem ræður þeirri mynd sem verður
til í huga áheyrandans: „Það er nú
það...“, „Viltu bara gjöra svo vel...“,
„Já, ætli það endi ekki með því...“
Hér er á ferðinni einfalt en
skemmtilegt hljóðverk, sem verður
þó aðeins uppi í stuttan tíma.
Eiríkur Þorláksson
SJÓNÞING
MYNDLIST
Gerðuberg
VALIN VERK
Birgir Andrésson. Opið 12-21 mánudaga til
fimmtudaga. 10-19 föstudaga. Aðgangur
ókeypis.
FJÓRÐA Sjónþing Gerðubergs tekur til með-
ferðar núlistamanninn Birgi Andrésson, og fór
málþingið fram í mikilli veðurblíðu líkt og gerð-
ist varðandi Sjónþing undirritaðs. Þrátt fyrir
kvíða manna með tilliti til blíðunnar fylltist sal-
urinn og mun það hafa farið hið besta fram
og verið hið lengsta til þessa. Hinn þröngi hóp-
ur, sem aðhyllist hugmyndafræði sem núlistir
dagsins, virðist þannig halda vel saman, en að
sjálfsögðu hafa ýmsir forvitnir verið þar í bland,
þótt ég viti að einhveijir sem höfðu mætt á öll
þingin til þessa létu sig vanta.
Valin verk eftir listamanninn eru til sýnis í
Gerðubergi og verða þar uppi til 28 júní, þ.e.
alla Listahátíð, en rétt er að vekja athygli á
því strax, að sýning á nýlegum verkum á Sjónar-
hóli stendur aðeins til 30 maí og víkur þá fyrir
annarri sýningu, sem verður sérstakt framlag
Sjónarhóls og Mokka til Lásthátfðar.
Birgir hefur verið vel kynntur hér á síðum
blaðsins, en hann er einn þeirra sem telur sér
til tekna að hafa verið vandræðabam „enfant
terrible" innan skólaveggja MHÍ er forskóla-
náminu sleppti, þar sem hann var hins vegar
hinn prúðasti, þó sérvitur nokkuð á köflum.
Sérstök kynning á honum er því óþörf hér, en
þó má bæta við að ekki vaið ég var við að
nemendur væru beittir skoðanalegu ofbeldi í
framhaldsdeildum né að menn væru heilaþvegn-
ir í listinni á þessum árum, sem skeði einmitt
er innlendir og útlendir „Sjúbídú forsöngvarar
og bakraddir" komu til skjalanna.
Sýningin í Gerðubergi mun óneitanlega koma
mörgum undarlega fyrir sjónir, sem ég varð
strax var við er ég kom á staðinn, því á efri
hæðinni sér gesturinn ekkert annað en nokkra
límmiða á vegg hvar á stendur sama klausan
með svörtu letri á hvítum grunni; „íslenzkur
4050 G50Y. Beckers. Grænn gangur 1990-96.
Hefur aldrei verið sýnt á þennan hátt áður. Er
þó grundvallaratriði í sambandi við hugleiðingar
mínar um liti.“
Enginn sem ekki er innvígður áttar sig í fljótu
bragði hvað gerandinn er að fara, því hvergi sér
í grænt á hæðinni og fátt er um útskýringar
nema það sé í ósýnilegu andrúminu allt um
kring. Upphengingin er einnig gisin á neðri
hæðinni, en þar sér fljótlega í hinn íslenzka
tón, sem hefur verið gæfa Birgis að ganga út
frá og halda fram, þrátt fyrir að hafa verið tvö
ár í Jan van Eyck-listakademíunni í Maas-
tricht, djúpt hugsi með fætuma uppí loft eins
og gerðist 5 hollenzkum skólum á þeim ámm.
A ég hér við tvær myndir af Drauma Jóa ann-
ars vegar á Sandvíkurheiði, en hins vegar upp
af Vopnafirði frá 1989. Þar eru og myndir af
dókumentasjón er nefnist „Múrað upp í SUM“
og er frá 1976, er listamaðurinn var enn langt
frá hvfldinni í Hollandi, en félagsskapurinn að
leysast upp. Mestum tíðindum sæta þó að mínu
mati myndirnar „Eyktamörk séð frá Hæklingsd-
al í Kjós“ frá 1977, sem fyrst voru sýndar í
Suðurgötu 7 en seinna gefnar út í bók prentaðri
í fyrmefndu akademíi 1978. Myndimar sjö tals-
ins, sem em allar í svart/hvítu og ekki of vel
teknar, er var til siðs á þessum ámm, nefnast
„Uppgöngur" - „Miður morgunn" 6.00. „Dag-
málafjall" - Dagmál 9.00. „Sauðfell" - Hádegi
12.00. „Móskarðshnjúkar" - Nón 15.00. „Hnúk-
ur“ - Miðaftann 18.00. „Sandfell" - Náttmál
21.00. „Sog“ - Lágnætti 24.00.
Þá em þama nokkrar bækur til uppfletting-
ar, en í heild telst þetta full sérviskuleg og
ekki yfirgripsmikil kynning á listamanninum.
Geta má þess, að út er komið rit um Sjónþing
Ragnheiðar Jónsdóttur og er það fróðlegt af-
lestrar. Hið fyrsta sem ég rak augu í er ég
opnaði það, var að 1969 hafi Einar Hákonarson
og nemendur hans enduireist félagið íslenzk
grafík ásamt Þorvaldi Skúlasyni og Barböm
Amason! Minnist ég alls ekki að Barbara og
Þorvaldur hafi komið nálægt stofnuninni né
félaginu almennt, en á stofnfundinum vom
m.a. Jón Engilberts og Veturliði Gunnarsson,
og §arri er að þeir hafi verið nemendur Einars.
Þá var skrifari þar einnig og var fyrsti kennari
Einars í grafík.
Nálægð. ímyndir. Fólk. Litir.
Sjónarhóll
PORTRETT, SKÁPAR FRÍMERKI
Opið alla daga nema mánudaga frá kl: 14-18
Aðgangur 100 krónur.
Á Sjónarhóli, á Hverfisgötu 12, em nýlegar
myndir Birgis og sætir sú framkvæmd að mínu
mati mun meiri tíðindum en sú í Gerðubergi.
Fyrir hið fyrsta er mun betur að henni staðið
og að auki er hér kominn sá rammíslenzki
undirtónn, sem Birgir veldur flestum íslenzkum
núlistamönnum betur og lyftir þeim í annað
veldi.
Þetta er nú einmitt það sem ég hygg að út-
lendir hafi helst áhuga á að sjá hér á landi.
Myndir sem em „últra módeme" ef svo má að
orði komast og um leið rammíslenzkar, auk
þess sem í þeim er sérstakur tónn sem sóttur
er langt aftur í íslenzka sögu og þjóðmenningu
og hlýtur að vera mjög áhugaverður í augum
ókunnra með hina andlegu ratsjá í lagi.
Það sem Birgir er að fást við, er að hann
dregur saman mannlýsingar úr mörgum áttum
fyrir daga ljósmyndavélarinnar. Fram kemur
að íslendingar vom hér mjög myndrænir í með-
ferð ritaðs máls og lýstu náunganum af mikilli
orðkynngi, má jafnvel halda því fram að þeir
hafí í fáum vel völdum orðum, knöppum setning-
um og stuttum málsgreinum myndlýst náung-
ann um aldaraðir og það hafi verið þeirra sjónl-
ist áður en myndlistin kom til skjalanna, því
hér em varðveittar mikilvægar upplýsingar um
útlit og lyndiseinkunn manna. Þetta setur Birg-
ir upp í ramma á mjög einfaldan hátt og tek
ég hér eitt dæmi um öflugan sammna mynd-
máls, lita og orðkynngi, er hann leggur sterk-
rauðan lit að hágrænum gmnnfleti svo að sér-
tækt samræmið eykur til_ muna áhersluþættina
„Portrett nr. 9 1994-96. íslenzkur s4040 G80G
Beckers, íslenzkur 178 - Pantone."
„Hann er rúmlega meðalmaður á hæð, gild-
vaxinn, útlimamikill og þykkur um herðar, en
frekar axlasiginn. Höfuðstór er hann og kjálka-
mikill, opinmjmntur og kemur tungan oft út á
milli tannanna, einkum þegar hann er á gangi
og tekur að mæðast. Tennur hans em með af-
brigðum fallegar, hvítar og jafnar. Fríður er
hann ekki, en fallegt enni hefur hann og væri
honum veitt nákvæm athygli leynir það sér
ekki á yfirsvipnum að maðurinn er vel viti bor-
inn. Ljós er hann á hár og skegg."
Slíkar mannlýsingar vom mjög algengar á
öldum áður og vom sá arfur sem nútímabók-
menntir byggðu á lengi fram eftir öld og ungir
njóta enn þann dag í dag. Komu ekki einungis
fram í ræðu og riti, heldur í almennu máli og
sendibréfum og er óvíst að aðrir norrænir hafi
betur gert. Þetta var dægradvöl íslendinga á
löngum, köldum og dimmum vetram og til fort-
íðar og sögunnar geta núlistamenn sótt í ótæm-
andi sjóði. Máli skiptir framsetningin, sem þarf
í þessu tilviki að vera jafn skýr, einföld og
meitluð og hið myndríka mál. Þetta tekst Birgi
og þyrftu verk hans að rata sem víðast á veggi
þar sem ungir era í nágrenninu, þetta er líkast
sem að lesa söguna og fá hana beint í æð.
Skáparnir em svo eins konar geymsluhólf fyrir
ímyndir, íslenzkar ímyndir í aldanna rás. Þeir
eru fín smíði og afar vel hannaðir ásamt að
vera skemmtileg andstæða mannlýsinganna...
Bragi Ásgeirsson