Morgunblaðið - 31.07.1996, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 31. JÚLÍ 1996 21
Vigdís
Meðal annarra orða
* *
I dag er síðasti dagur Vigdísar Finnbogadóttur í embætti forseta Islands,
ogþar með lýkur 16 ára embættisferli sem er líkastur ævintýri. Njörð-
ur P. Njarðvík segir: - og endar vel eins og öll sönn ævintýri eiga að gera.
í DAG er síðasti dagur Vigdís-
ar Finnbogadóttur í embætti for-
seta íslands, og þar með lýkur
16 ára embættisferli sem er lík-
astur ævintýri.
Ég var mikill stuðningsmaður
Kristjáns Eldjárns og persónu-
lega kunnugur honum og mat
hann svo mikils sem forseta, að
ég átti afar bágt með að hugsa
mér nokkurn annan í þessu æðsta
embætti þjóðarinnar, og ég var
ekki einn um það. Þess vegna
setti hálfgerðan kvíða að mörg-
um, þegar Kristján tilkynnti að
hann gæfi ekki kost á sér til
endurkjörs.
Framboð Vigdísar bar að eins
og mér finnst að æskilegast sé:
hugmyndin var ekki frá henni
komin, heldur spratt fram hreyf-
ing, líkt og í dæmi Kristjáns, sem
skoraði á hana að gefa kost á
sér og linnti ekki látum fyrr en
hún lét til leiðast. Ég var í hópi
stuðningsmanna hennar, af því
að ég taldi hana tvímælalaust
hæfasta frambjóðenda. Ég þekkti
hana vel, var og er vinur hennar.
En ég get játað nú, að þótt ég
hafi treyst henni vel til að gegna
embætti þjóðhöfðingja sá ég ekki
fyrir, að hún yrði þvílíkur af-
bragðsforseti sem raun ber vitni.
Óþreytandi
Vigdís sigraði naumlega sem
kunnugt er, hlaut rétt um þriðj-
ung atkvæða. Henni var því sá
mikli vandi á höndum að ávinna
sér traust þess meirihluta
þjóðarinnar sem hafði kosið aðra
frambjóðendur. Og slíkt hlýtur
ævinlega að vera fyrsta og trú-
lega erfiðasta þraut þess sem
nær kjöri með minnihlutafylgi.
Kristján Eldjárn þurfti ekki að
hafa áhyggjur af því, hann hafði
svo skýran meirihluta að baki
sér.
Vigdís hafði eina merkilega
staðreynd sér til stuðnings í upp-
hafi. Hún var fyrsta kona verald-
ar, sem kjörin var þjóðhöfðingi í
lýðræðislegri kosningu. Það vakti
umsvifalaust heimsathygli og
forvitni. Víða að komu óskir um
að fá að sjá og heyra þessa ís-
lensku konu, sem þannig braut
blað í sögu jafnréttisbaráttu
kvenna. Þetta var henni því hjálp,
en jók um leið enn á vanda henn-
ar. Ef hún hefði ekki haft neitt
annað fram að færa en þessa
nýjung, þá hefði áhugi á henni
dvínað fljótt. En það var öðru
nær. Víða um heim lögðu menn
svo við hlustir, að aldrei hefur
orðið lát á Öskum um að fá meira
að heyra. íslenskri alþýðukonu
tókst nánast að leggja heiminn
að fótum sér.
Slíkt gerist ekki fyrirhafnar-
laust. Vigdís hefur jafnan þaul-
skipulagt hveija ferð og undir-
búið svo að segja hvert smáat-
riði. Hún hefur velt fyrir sér
hveijum stað í hverri heimsókn
og gætt þess vandlega hvað hún
skyldi segja þar og hvers spyija.
Og aldrei látið sjá á sér minnstu
þreytumerki á erfiðum ferðalög-
um. Þegar fylgdarlið hennar var
orðið dauðþreytt gat hún litið á
það líkt og ögn hissa, alltaf jafn
áhugasöm og óþreytandi. Þessi
eiginleiki hennar: vandlegur und-
irbúningur og einstakur dugnað-
ur er ef til vill ein af skýringum
þess, hve miklum árangri hún
hefur náð erlendis. En meir er
þó um vert, að hugsun hennar
og hæfileiki til að flytja mál sitt
þannig, að menn lögðu ósjálfrátt
við hlustir, gat jafnan komið til
skila þeim boðskap sepi hún vildi
flytja heiminum frá Islandi. Því
hef ég margoft heyrt fólk segja
með aðdáun: hún talar allt öðru
vísi en aðrir þjóðhöfðingjar, sem
flytja kurteisleg ávörp, hún hefur
ævinlega eitthvað að segja, sem
vekur til umhugsunar.
Samkennd og hlýja
En eitt er að vera sendiboði i
útlöndum og annað að sigra sína
eigin þjóð, eða réttara sagt að
eignast skilning hennar og hylli.
Hvað er það sem hefur gert Vig-
dísi svo vinsæla með þjóð sinni,
að hún er nánast elskuð af mikl-
um hluta hennar? Það er margt.
Dugnaður hennar og einörð
framganga blasir við öllum. Hún
hefur verið óþreytandi að vera
með þjóð sinni öllum stundum,
bæði á gleði- og sorgarstundum.
Um leið hefur hún hreyft brýnum
málum. Sumir hafa gantast með
að hún talaði um gróður og börn.
Ekki er það nú lítils vert! Þegar
við nokkrir vinir Vigdísar ákváð-
um að gleðja hana með afmælis-
riti breytti hún þeirri hugmynd í
stórkostlega framtíðarsýn. Með
Yrkju varð til sjóður sem nam
meira en 30 milljónum, sem hún
gaf æsku landsins til ræktunar,
í þeirri von að þar vaknaði aukin
umhyggja fyrir landinu okkar.
En þau málefni sem Vigdís
hefur lagt lið eru mýmörg. í heimi
þar sem umhugsunarlaus græðgi
í hverfula ánægju veldur óbætan-
legum skaða þarf sú rödd að
heyrast sem heldur fram varan-
legum gildum, hyggur sérstak-
lega að framtíð lands og þjóðar.
Sú hugsun er áleitin að við séum
smám saman að missa það sem
mest er um vert. Við göngum of
nærri landinu og auðæfum hafs-
ins og þekking okkar á sögu okk-
ar og tungu er að rýrna. Á tímum
þegar forysta stjórnmálamanna
er duglítil og hugsar ekki um
annað en skammtímalausnir, sem
reynast engar lausnir, er gæfa
að eiga þjóðhöfðinga sem talar
til þjóðar sinnar af festu um það
sem skiptir máli.
En kannski er mest um vert
að finna þá samkennd og þá
hlýju, sem jafnan hefur einkennt
alla framgöngu Vigdísar í emb-
ætti forseta íslands. Það hygg
ég að Vestfirðingar hafi glöggt
fundið í þeim skelfingum sem
dunið hafa yfir fámennar byggð-
ir. Og það hef ég sjálfur fundið
og fjölskylda mín, þegar við urð-
um fyrir miklu áfalli og sárri
sorg. Slíkt verður aldrei fullþakk-
að.
Og nú er þessu ævintýri að
ljúka - og endar vel eins og öll
sönn ævintýri eiga að gera. Á
þessum tímamótum vil ég sem
einn samlanda Vigdísar fá að
þakka henni ómetanleg störf í
þágu þjóðarinnar og óska henni
velfarnaðar og hamingju um alla
framtíð. Ekki er að efa að marg-
ir munu vilja vera við stjórnar-
ráðshúsið laust fyrir klukkan
hálf fimm í dag er Vigdís gengur
þaðan út í síðasta sinn sem for-
seti íslands.
Höfundur er prófessor í
íslenskum bókmenntum við
Háskóla íslands.
»
] Frá oráum
til athafna
Gíróse&lar
í bönkum
og sparisjóöum.
HJALPARSTOFHUN
Vnr/ KIRKJUNNAR
. með þinni hjálp
Námskeið og viðburðir í ágúst |
2. ágúst Verslunarmannahelgi, 4 dagar
5. ágúst Fjölskyldur- almennt námskeið, 4-5 dagar f
9. ágúst Helgarnámskeið, 3 dagar
10. ágúst Skíðamót öldunga
11. ágúst Snjóbretta- og skíðanámskeið unglinga, 4-6 dagar
17. ágúst Keppni í samhliða svigi
Verið velkomin til Kerlingarfjalla hvort sem er til að
njóta tilkomumikillar náttúru, fara á skíði eða
slaka vel á. Heitir pottar, veitingar, skálagisting, tjaldstæði.
Daglegar ferðir frá umferðarmiðstöðvunum í Reykjavík
og á Akureyri.
Upplýsingar hjá Ferðaskrifstofu BSÍ,
öðrum umboðsmönnum
og í farsímum 852 4223 og
852 3248 í Kerlingarfjöllum.
SIÁÐU HVEHNK
frá kr. 15.800,
Vikuferð til Færeyja. Verð pr. mann miðað við
fjóra í bíl í allt sumar.
frá kr.28.900,-
Verð pr. mann miðað við fjögurra manna fjölskyldu með eigin
bíl tll Danmerkur eftir 4. júlí og heim frá Noregi f ágúst.
2 fullorðnlr og tvö böm yngrl en 15 ára.
FRABÆR ^
VERÐ W?
BÓKAÐU STRAX, *
Ennþá laust í nokkrar ferðir
kVerð á mann. Bifrelð innifalin
V/SA
ÞÚ FERÐ ÞÍNAR EIGIN LI
5% AFSLATTUR UT
TIL DANMERKUR
3. SEPTEMBER
NORRÆNA
FERÐASKRIFSTOFAN
Laugavegur 3, Sími: 562 6362
AUSTFAR HF
Seyðisfirði, simi: 472 1111
Umboðsmenn um allt land
ISIVJHJ’S.LS'MAJÍ