Morgunblaðið - 11.09.1996, Qupperneq 8

8 MIÐVIKUDAGUR 11. SEPTEMBER 1996
FRETTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Morgunblaðið/Aðalheiður Högnadóttir
VÍSINDAMENN frá háskólanum í Leicester.
Ratsjárstöð í Þykkvabæ
Rannsakar norður-
ljósin yfir Smugunni
Hellu. Morgunblaðið.
Nýlega var 60 ára afmælis Djúpár-
hrepps í Rangárvallasýslu minnst,
en við það tækifæri gafst íbúum
hreppsins og gestum m.a. kostur á
að skoða ratsjárstöð sem tekin var
í notkun fyrir tæpu ári. Ratsjárstöð-
in er samvinnuverkefni háskólans í
Leicester í Englandi og Raunvísinda-
stofnunar Háskóla íslands, en meg-
intilgangur með mælingum stöðvar-
innar er að rannsaka áhrif sólvinds
á segulsvið jarðar.
Ratsjárstöðin í Þykkvabæ er einn
hlekkur í keðju átta stöðva sem stað-
settar verða nærri heimskautsbaug,
allt frá Alaska til Finnlands. Stöðin
„horfir“ til norðausturs og vinnur
með annarri sams konar stöð sem
staðsett er í Finnlandi. Mælisvæði
þeirra er háloftin yfír hafinu norðan
Noregs, þ.e. yfir Smugunni og Sval-
barðasvæðinu. Eins og áður segir
fara fram rannsóknir á áhrifum ;;ól-
vinds á segulsvið jarðar, en sólvindur
er straumur hlaðinna agna sem sólin
blæs stöðugt í allar áttir út í geim-
’ÉÍ . >; 1 ,■ 1 / ;
ir
:

rtíf %
é >
v-’ í|)k N., p\
■ f .“[il A > /
■§ m
SEXTÁN möstur horfa til
himins í ratsjárstöðinni í
Þykkvabæ.
inn og berst hluti þeirra til jarðar.
Segulsvið jarðar virkar eins og skjól-
veggur gegn sólvindinum, en við
viss skilyrði getur hluti agnanna í
sólvindinum borist niður undir yfir-
borð jarðar og valdið m.a. norðurljós-
um og svokölluðum segulstormum,
auk þess að hafa áhrif á fjarskipti.
Sextán möstur
Ratsjáin í Þykkvabæ vinnur á
hátíðnisviði með byigjulengd milli
15 og 30 metra. Sextán 15 metra
háum möstrum hefur verið raðað
upp með 15 metra millibili og sjá
þau um að senda út og taka á móti
merkjum. I húsi við möstrin er tölvu-
búnaður sem skráir mæligögnin á
geisladisk, sem starfsmaður skiptir
vikulega um og sendir með pósti til
háskólans í Leicester. Vísindamenn
háskólans geta einnig skoðað á tölv-
uskjá hreyfingar frá degi til dags
auk þess sem niðurstöður eru viku-
lega bornar saman við niðurstöður
finnsku stöðvarinnar.
Samskipti Islendinga og Nordmanna
Omældur
áhugí á Islandi
í Noregi
Eiður Guðnason
EIÐUR Guðnason,
sendiherra í Osló,
var staddur heima á
Islandi í vikunni og var tæki-
færið gripið til að spyija
hann frétta. I fréttum af
samskiptum íslands og Nor-
egs hefur að undanförnu
mest heyrst um deilur um
fiskimiðin og því liggur bein-
ast við að spyija:
Er ekki erfitt að vera sendi-
herra í Noregi þegar svona
deilur standa yfir?
„Bæði já og nei,“ svarar
Eiður um hæl. „Það hefur
alltaf verið ákaflega gott að
vera íslendingur í Noregi.
Flestir Norðmenn hugsa
mikið til Islands. Það er
mjög algengt þegar maður
hittir fólk og upp kemur að
maður er Islendingur, þá
segi það: ísland er stórkost-
legt land, þangað hefi ég komið
eða þangað verð ég að komast.
Kannski hefur það gert þetta starf
svolítið öðruvísi en það hefði ann-
ars orðið að rifist er um fiskinn
og fiskimiðin. En þótt okkur hafi
greint á hafa öll samskipti við
embættismenn um þetta og annað
að sjálfsögðu verið vinsamleg í
eðli sínu. Auðvitað er þetta öðru-
vísi norðar í Noregi, þar sem fisk-
urinn og sjórinn er ríkari þáttur í
lífi fólks. Þar er mönnum deilan
ofar í huga en austanfjalls í Osló
og þar í grennd. Þegar haldið hef-
ur verið fram einhverri firru og
vitleysu í fjölmiðlum kippist maður
við og reynir eftir því sem efni og
ástæður standa til að leiðrétta
það.“
Er mikið um það? Og hvernig
gengur að koma leiðréttingum á
framfæri?
„Það var töluvert fyrir einu til
hálfu öðru ári. Þá var m.a. sagt
að íslendingar væru að kaupa út-
sölutogara í Kanada og víðar til
að veiða á norskum miðum. Mjög
misjafnlega gekk að koma leiðrétt-
ingum á framfæri. Best ef maður
komst í beina útsendingu í útvarpi
því þá er hægt að segja það sem
maður vildi sagt hafa. En þó að
við værum að senda út fréttatil-
kynningar og leiðréttingar þá
sýndu norskir fjölmiðlar því lítinn
áhuga. Við höfum ekki orðið fyrir
neinum óþægindum, miklu algeng-
ara er að fólk segi: Við erum nú
frændur og vinir og eigum bara
að semja.
Heldurðu að það verði í bráð?
„Já, eftir síðustu samningalotu
bar tiltölulega lítið á milli og ég
vonast til að menn nái saman áður
en langt um líður. Ég held að það
yrði öllum fyrir bestu ef samning-
ar næðust.“
Þú segir að í Noregi séu á fjórða
þúsund íslendingar, þar
af um þúsund á Oslóar-
svæðinu. Hefur þeim
fjölgað?
„Islenskum læknum
hefur verið að fjölga í
Noregi, burt séð frá
læknadeilunni. Þar hefur verið
skortur á Iæknum og þeir komið
bæði tii náms og vinnu. Einnig
hafa iðnaðarmenn komið vegna
þess stórframkvæmdir eru í gangi,
bæði flugvallargerð á Gardemoen
í um 60 km ljarlægð frá Osló og
verið er að byggja nýjan landspít-
ala sem er gríðarlegt bákn. Því
hefur verið einhver skortur á iðn-
aðarmönnum en við höfum brýnt
það fyrir þeim sem til okkar leita
að koma ekki fyrr en þeir séu
búnir að tryggja sér vinnu og hús-
næði.“
► Eiður Guðnason hefur ver-
ið sendiherra Islands í Noregi
undanfarin 3 ár. Eiður hefur
BA próf í ensku frá Háskóla
Islands og er löggiltur dóm-
túlkur og skjalaþýðandi. Hann
var blaðamaður og ritstjórnar-
fulltrúi við Alþýðublaðið
1962-67, yfirþýðandi, frétta-
maður og síðar varafrétta-
stjóri við Ríkisútvarpið-Sjón-
varp 1962-1978. Frá 1978 var
hann alþingismaður og um-
hverfismálaráðherra 1991-93,
þar til hann var skipaður sendi-
herra í Noregi. Kona hans er
Eygló Helga Haraldsdóttir
píanókennari.
„Sendiráð íslands í Osló er fálið-
að, 4 starfsmenn, og því töluverð-
ur erill af ýmsu tagi. Má nefna
að 20 erlend sendiráð eru í Osló,
þar sem sendiherrarnir þjóna líka
Islandi. Samskiptin við þá eru tölu-
verð. Þá berst geysimikið af fyrir-
spurnum, einkum þegar skólarnir
eru í gangi, þar sem eldri nemend-
ur velja sér gjarnan efni tengt ís-
landi. Einnig varðandi ferðalög,
en tvær ferðaskrifstofur eru í Osló
sem sérhæfa sig í Islandsferðum.
Svo og varðandi viðskipti. Noregur
hefur verið næststærsta viðskipta-
land íslands að undanförnu. Þar
kemur til olían og skipin sem við
kaupum af þeim til að veiða í
Smugunni eins og ég segi stundum
við þá í gamni.
Menningarsamskipti eru góð og
mættu vera meiri, áhugi á ís-
lenskri menningu er svo ódrepandi
í Noregi. Stundum seilast þeir nú
heldur langt, láta að því liggja að
bæði Snorri og Leifur Eiríksson
hafi verið norskir menn. í Lista-
safni ríkisins var sýning undir
nafninu „Norska for-
fatter portrætter" og
númer eitt var Snorri
Sturluson. Ég skrifaði
forstjóra safnsins bréf
og benti á að Snorri
hefði verið maður ís-
lenskur." Eiður nefnir margs kon-
ar kynningu á íslenskri menningu,
þar sem íslenskir tónlistarmenn,
myndlistamenn og orðlistamenn
hafa komið til Noregs, á hátíðir
og einir sér, en ekki er rúm til að
tíunda það. Og að íslenskt sjón-
varpsefni sé öðru hveiju á skján-
um. Til dæmis var framhalds-
myndaflokkurinn „Sigla himin-
fley“ vinsæll. „Auðvitað vildi mað-
ur að þessi samskipti gætu verið
meiri og til þess væru fjárráð, en
það er endalaus áhugi á íslandi
og íslenskri menningu."
Við erum
frændur og
vinir og eigum
bara að semja