Morgunblaðið - 21.09.1996, Blaðsíða 30

LAUGARDAGUR 21. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
kjarni ntálsins!
KOLAPORTI 20.9.-27.10.
Spennandi sýning íyrir alla.
Undraheimur áítan úr forneskju
Opið virka daga kl. 16-22,
umhelgarkl. 10-22
m. Leit að horfnum heimi M
Kolaportinu. gengið inn frá líafnarbakka
Verð aögöngumíóa: Böm 6-12 ára kr. 500 - 13-16 ára kr. 600. l ullorönir kr 700
Sími sýningarinnar: 55J-H455 Nedang: h!ip://\vww.cemrum.is/oravídd/
AÐSENDAR GREINAR
Um „að hengja
list“ - V ettvangur
myndlistar
I tilefni orða Þorvaldar Þorsteins-
sonar myndlistarmanns
KÆRI Þorvaldur.
Ég vil í fyrstu biðj-
ast forláts á að hafa
ekki skrifað þessar
línur til birtingar
strax daginn eftir
þína orðsendingu, en
ég vildi velta málinu
örlítið fyrir mér og
gefa öðrum tækifæri
til hins sama; ég vona
að þú sért mér sam-
mála um að þessi
umræða er vel þess
virði að fá góðan tíma
meðal manna, enda
snertir hún mikilvæga
þætti í samtímalist-
inni, þ.e. hvar hún kemur fram í
nútímaþjóðfélagi.
Það er að sjálfsögðu engin neyð
að gera athugasemdir við það sem
þú telur ekki rétt, en eftir að hafa
Óvinurinn er það sinnu-
leysi, segir Eiríkur
Þorláksson, sem sumir
fjölmiðlar, einkum sjón-
varp, viðheldur.
lesið þær tel ég að hér sé í raun
ekki um að ræða ólíkar skoðanir,
heldur mismunandi lestur. Þær
setningar sem þú byggir orð þín
helst á voru eftirfarandi:
„ . . .reynslan [hefur] aimennt-
orðið til að styðja skoðanir m.a.
Einars Jónssonar myndhöggvara
um að til að njóta sín þyrfti mynd-
listin sinn eigin vettvang, þar sem
þeir sem þess óska gætu notið
hennar í næði frá öðrum áreitum.
Um leið og henni væri skipað nið-
ur í óbreytt rými sem væri helgað
öðru yrði listin að hjáróma skrauti
- að umgjörð og aukaatriði fremur
en inntaki og kjarna sem þess
gestir fá notið á viðkomandi
stað.“
Ég er enn sannfærður um gildi
þessarar skoðunar, en skil orðin
ef til í víðara samhengi en þú
gerir: eigin vettvangur listar þarf
ekki að vera sérhannaður sýning-
arsalur eða menningarmusteri,
heldur staður (eða staðir, allt
eftir þörfum viðkomandi listar)
sem listin nær að helga sér, þar
sem menn fá notið hennar án
truflana.
Við getum nefnt fjölda dæma
um listaverk sem hafa verið fram-
kvæmd tímabundið eða staðsett
varanlega utandyra, þar sem vel
hefur tekist til í samræmi við
þetta: „Sólfar" Jóns Gunnars
Árnasonar við norðurströnd
Reykjavíkur, „Bárður Snæfellsás“
Ragnars Kjartanssonar við Arnar-
stapa, verk Finnu B. Steinsson „Ut
um stéttar" framan við Kjarvals-
staði fyrir tveimur árum og sýn-
ingu Páls Guðmundssonar á Hell-
ismönnum í Surtshelli á síðasta
ári.
Við getum því miður einnig
nefnt ýmis innlend dæmi um hvar
illa hefur tekist til, vegna þess að
rýmið hefur reynst ætlað öðru, og
listin orðið sem aðskotahlutur:
Stytta Einars Jónssonar af Jónasi
Hallgrímssyni er nánast falin í
Hljómskálagarðinum, Landsbanki
Islands hefur framið illvirki á verki
Jóns Gunnars Árna-
sonar, „Sólarauga“,
með því að setja það
upp á bílastæði í út-
hverfi Reykjavíkur þar
sem það húkir í
skugga grárra bygg-
inga, og höggmynda-
sýning í Austurstræti
á Listahátíð fyrir rúm-
um tveimur áratugum
mistókst hrapallega,
þar sem verk voru
jafnvel eyðilögð; listin
reyndist vera truflun á
staðnum. Fleiri dæmi
mætti tína til, og gætu
listamenn eflaust bætt
endalaust við þennan lista.
Þannig tel ég einsýnt að listin
þarf vettvang, sem hún getur helg-
að sér á eigin forsendum. Hvar
þann vettvang er að finna er hins
vegar hluti af eilífu verkefni lista-
mannsins, og í grein þinni nefnir
þú fjölda erlendra tilvika, þar sem
listamönnum hefur tekist vel upp
með athyglisverðum hætti; ég hef
litlar áhyggjur af því að svo verði
ekki um ókomna tíð hér á landi
sem annars staðar. Raunar er
skemmtileg grein um óvenjulega
sýningarstaði myndlistar í New
York Times Magazine 1. sept. sl.,
sem fellur vel að þessari umræðu.
- Hins vegar eru fá dæmi um
góðan árangur þess að „ .. .streit-
ast ... við og hengja list sína upp
í verslunarmiðstöðvum og öðrum
skrauthýsum í misráðinni eftir-
sókn eftir fjöldanum."
Það orðalag sem ég valdi hér
(að „hengja list“) var notað í sam-
ræmi við þær sýningar sem voru
til umræðu, og að sjálfsögðu ekki
ætlað sem alhæfing, þótt málvenj-
an sé sterk á þessu sviði; mér
þykir miður ef þú hefur skilið það
þannig. Ég ber að sjálfsögðu fulla
virðingu fyrir nýrri leiðum sem þú
nefnir í myndlistinni, og minnist
margra áhrifamikilla verka frá
sýningum síðustu ára, sem ekki
falla inn í hinn gamla ramma
myndlistarinnar - að þau væri
hægt að hengja á vegg eða setja
á stöðul.
Hins vegar þykir mér óþarft hjá
þér að gera lítið úr svokölluðum
„grafhýsum listarinnar“; söfn eldri
listar, bæði einkasöfn og opinber,
eru liðirnir sem mynda hryggjars-
úlu listasögunnar, sem samtíma-
list hvers tíma nærist síðan á.
Aðsókn að slíkum söfnum erlendis
sem hér á landi tekur af allan
vafa um mikilvægi þessara stofn-
ana, og engin ástæða til að þau
valdi starfandi listamönnum hug-
arvíli.
Sem lokaorð að sinni vil ég taka
undir með þér að það sinnuleysi
sem samtímalist mætir oft á tíðum
(sbr. fjölskylduveisluklisjuna
góðu) er áhyggjuefni, sem lista-
menn og listfræðingar hljóta að
vilja vinna á í sameiningu. Hér tel
ég helsta óvininn hins vegar ekki
vera innan þessara hópa, heldur í
því skólakerfi sem hefur alið af
sér þetta sinnuleysi, og þeim fjöl-
miðlum, einkum sjónvarpi allra
landsmanna, sem gerir sitt besta
til að viðhalda því.
Kær kveðja.
Höfundur er
myndlistargagnrýwMdi á
Morgunbhiilinu.
Eiríkur
Þorláksson.