Morgunblaðið - 01.10.1996, Page 8

8 ÞRIÐJUDAGUR 1. OKTÓBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Forseti tekinn á teppið
SIÐAMEISTARI Sjálfstæðisflokksins ætlar að syngja yður lexíurnar hr. forseti . .
Menningar- og skólasam-
starf við Grænland og Færeyjar
BJÖRN Bjamason menntamálaráð-
herra undirritaði í Nuuk á Grænlandi
síðastliðinn fimmtudag samning til
þriggja ára um menningar- og skóla-
samstarf Grænlands, Færeyja og ís-
lands ásamt ráðherrunum Sámal
Pétri í Grund og Konrad Steenholt.
Framkvæmdin á íslandi er falin
bæjarstjóm Akureyrar og er þetta
í fyrsta sinn sem þjóðirnar gera með
sér samning af þessu tagi að Björns
sögn. „Við bindum miklar vonir við
að þetta samstarf muni styrkja
menningar- og skólastarf í löndun-
um og efla samskipti," segir mennta-
málaráðherra.
Bjöm segir ennfremur að á þess-
um þremur árum verði um verka-
skiptingu að ræða. Næsta ár verði
Færeyjar með frumkvæði að því er
varðar menningu og ferðaþjónustu.
Árið 1988 muni Grænlendingar hafa
forystu um tónlistarfræðslu í skólum
og árið 1999 komi í hlut Akureyrar
að efna til ráðstefnu um rannsóknar-
starf og stuðla að eflingu þess.
„Akureyrarbær átti að ýmsu leyti
frumkvæði að þessu. Þar em há-
skólastofnanir, listasöfn og mennta-
stofnanir sem vel eru færar um að
starfa með sambærilegum stofnun-
um í Nuuk og Þórshöfn í Færeyjum
og aðalatriðið að þær taki höndum
saman og styrki hver aðra með
auknu samstarfi," segir mennta-
málaráðherra að lokum.
Brimknapar
í ævintýraleit
Morgunblaðið/Guðmundur Wíum
Forræðismál Sophiu Hansen
Réttað 22. nóvember
BRIMKNAPAR í fremstu röð
hafa til þessa ekki leitað að við-
fangsefnum við íslandsstrendur.
Ef til vill verður nú breyting þar
á því hópur brimknapa frá Kali-
forníu er staddur hér til að reyna
sig við íslenskar öldur og mun
ferðasagan birtast í tímaritinu
Surfer Magazine. Hópurinn var
fyrir skömmu á Snæfellsnesi og
heimamenn ráku upp stór augu
þegar þeir sáu Bandaríkjamenn-
ina leika listir sínar á öldunum
við gömlu Brekknalendinguna
við Hellissand. Kapparnir voru
hinir ánægðustu þrátt fyrir að
sjórinn væri kaldari en þeir eiga
að venjast. „I dag fundum við
betri öldur en í Kaliforníu," sagði
Robert „Wingnut" Weaver við
Morgunblaðið en hann er at-
vinnumaður í íþróttinni og má
nefna að hann lék eitt aðalhlut-
verkið í kvikmyndinni „Endless
Summer 11“ sem gerð var fyrir
tveimur árum og fjallaði um líf
brimknapa.
Jeff Divine ljósmyndari Surfer
Magazine sagði að hópurinn væri
í ævintýraferð á íslandi vegna
þess að lesendur blaðsins vildu
lesa um brimreið á óvenjulegum
stöðum. „Við höfum farið til Al-
aska og nú erum við á íslandi.
Við munum halda ferð okkar
áfram og markmiðið er að ríða
á öldum í Norður-íshafinu; nema
það sé of kalt,“ sagði Divine.
FORRÆÐISMÁL Sophiu Hansen
verður tekið fyrir af hæstarétti í
Ankara í Tyrklandi þann 22. nóv-
ember nk. Sophia reyndi án árang-
urs á dæmdan umgengnisrétt henn-
ar og dætra hennar á föstudag.
Sophia og fylgdarmenn hennar
komu að tómum dyrum hjá Halim
AI, fyrrum eiginmanni Sophiu, á
föstudag. Hins vegar fylgdust íbúar
í nærliggjandi húsum með komu
Sophiu og hrópuðu til hennar að
dætur hennar væru í heimavistar-
skóla og kæmu á laugardögum.
Eins og áður segir verður forræð-
ismálið tekið fyrir af hæstarétti í
Ankara 22. nóvember nk. Sam-
kvæmt heimildum Morgunblaðsins á
ekki að vera hægt að skjóta forræð-
ismálinu aftur til umfjöllunar undir-
réttar. Hins vegar er talið hugsan-
legt að hæstiréttur eigi möguleika á
því að gera undirrétt að fram-
kvæmdaraðila.
Halim AI kemur fyrir undirrétt í
Istanbúl vegna 9 umgengnisrétt-
arbrota 14. október næstkomandi.
Ef hann verður dæmdur til fangelsis-
vistar gefst honum kostur á að áfrýja
dómnum. Alls hefur Halim A1 brotið
umgengnisrétt mæðgnanna um 70
sinnum.
Sóknarfæri íslensks sjávarútvegs
Þarf að uppræta
meinsemdina
Steingrímur J. Sigfússon
RÓIÐ Á ný mið er
titill á nýrri bók
eftir Steingrím J.
Sigfússon, alþingismann,
þar sem hann fjallar um
stöðu og framtíðarhorfur
í íslenskum sjávarútvegi.
Steingrímur segist með
bókinni fyrst og fremst
vera að reyna að koma á
meiri umræðu urh sjávar-
útvegsmál, því sér hafi
fundist hún föst í þrætum
með og á móti kvótakerf-
inu og aðrir þættir því
orðið útundan. „Auk þess
hefur mér ekki þótt um-
ræðan nógu efnisleg né
málefnaleg. Ég vildi því
koma mínum hugmynd-
um um þessi mál skil-
merkilega á framfæri,"
segir Steingrímur.
Nú hefur vandi landvinnslunnar
verið nokkuð í umræðunni. Bendir
þú á einhver úrræði í bókinni?
„Ég held því miður að ekki séu
til neinar töfralausnir í því sam-
bandi. Ég bendi hinsvegar á ýmsa
þætti sem tvímælalaust hafa áhrif
á afkomuna. Ég nefni til dæmis
að gera þyrfti vandaða saman-
burðarúttekt á starfsskilyrðum
landvinnslunnar og vinnslu á sjó.
Þannig mætti sjá hvort til staðar
sé mismunun í kerfinu, land-
vinnslunni í óhag. Þá nefni ég að
auka mætti aðgang vinnslunnar
að hráefni á markaði með því að
allur fiskur sem ekki fer beint til
vinnslu hér innanlands fari á
markað þannig að vinnslan eigi
kost á því að bjóða í hann. Þá
er ljóst að sóknarfærin eru í full-
vinnslu afurðanna. Ég held einnig
að við verðum að snúa vörn í
sókn og auka enn úrvinnslu vör-
unnar og komast þannig nær
neytandanum. Þá bendi ég á stór-
aukna möguleika í vinnslu upp-
sjávarfiska. Ef okkur tekst að
sækja fram á því sviði, þá skap-
ast heilmikil viðbótarverkefni fyr-
ir landvinnsluna sem að einhveiju
leyti getur falist í verkaskiptingu
í vinnslunni þannig að sum fyrir-
tæki einbeiti sér að uppsjávarfisk-
unum og þá verði eftir meira svig-
rúm fyrir bolfiskfyrirtækin.“
Telur þú að gera þurfi breyt-
ingar á úthafsveiðum íslendinga?
„Ég gagnrýni í bókinni það
stefnuleysi og hringlandahátt
sem hefur ríkt í þessum málum
alveg frá byrjun. Það er sífellt
að koma betur í ljós hversu baga-
legt það var að menn skyldu ekki
móta sér í upphafi ákveðna stefnu
í þessari sókn og reyna að fram-
fylgja henni. Að sjálfsögðu átti
það að vera framsækin stefna því
reynslan hefur sýnt að það er
gríðarlega mikilvægt að breikka
grundvöll sjávarút-
vegsins með sókn út
úr landhelginni. Hins-
vegar er ekki hægt að
horfa framhjá því að
íslensk stjómvöld,
bæði fyrrverandi og núverandi,
hafa tekið nánast tilviljanakennd-
ar ákvarðanir í einstökum tilvik-
um. Það standa fyrir dyrum við-
ræður um stjórnun á fjölmörgum
svæðum sem við ætlum okkur að
vera aðilar að og við eigum að
fylgja þeirri línu að standa fast á
rétti okkar og sækja þann rétt
sem við getum náð en gera það
innan ramma alþjóða hafréttar-
sáttmálans og úthafsveiðisamn-
ingsins eftir því sem hann gengur
í gildi. Það er engin mótsögn í
því að sækja okkar rétt og að
reyna að ná okkur í aflareynslu
á svæðum sem enn eru opin ann-
arsvegar en uppfylla ákvæði
► Steingrímur J. Sigfússon er
fæddur árið 1955 á Gunnars-
stöðum í Þistilfirði. Hann er
stúdent frá MA og hefur lokið
BS prófi í jarðfræði og prófi í
ugpeldis- og kennslufræði frá
HÍ. Hann vann við jarðfræði-
störf hjá Hafrannsóknastofnun
árið 1982, var íþróttafrétta-
maður hjá RÚV árin 1982-3 og
hefur verið þingmaður Alþýðu-
bandalagsins frá árinu 1983.
Hann hefur gegnt ýmsum
störfum innan Alþýðubanda-
lagsins og fyrir Alþingi og er
nú formaður sjávarútvegs-
nefndar Alþingis. Kona Stein-
gríms er Bergný Marvinsdóttir
læknir og eiga þau þrjá syni,
þá Sigfús, Brynjólf og Bjart.
samninga við önnur ríki og vera
tilbúin til samninga ef þeir eru á
ásættanlegum grunni.“
Þú hafnar auðlindaskatti í bók-
inni. Á hvaða forsendum?
„í minni yfirferð um auðlinda-
skatt kemur í fyrsta lagi í ljós
að þetta er afar ruglingslegt og
ekki alltaf ljóst hvað fyrir hveijum
og einum vakir. í öðru Iagi hefur
enginn lagt vinnu í að útfæra
heildstæðar tillögur um með
hvaða hætti þessum skatti yrði
komið á. í þriðja lagi reyni ég
að átta mig á hvernig þetta myndi
verða, þá annaðhvort í formi
gjalds á núverandi kvóta eða í
formi uppboðs á kvóta. Ég vara
mjög við þeim báðum og ekki síð-
ur þeirri seinni vegna þess að ég
held að uppboð á kvóta, þar sem
hæstbjóðandi keypti eða leigði
kvóta, myndi stórauka þá þróun
sem ýmsir hafa áhyggjur af og
er í gangi með samþjöppun veiði-
heimildanna á færri hendur. Fyrst
og fremst yrðu yfirburðir hinna
fjárhagslega sterku og stóru al-
gjörir og ég held að minni byggð-
arlög, minni útgerða-
fyrirtæki og einyrkjar
yrðu undir á örfáum
árum með skelfilegum
afleiðingum. Af
tvennu illu myndi ég
því frekar leggja skatt ofan á
kvótakerfið eins og það er, þótt
það sé reyndar einnig fráleit hug-
mynd og leysir engan vanda enda
bara skattur ofan á núverandi
ástand. Þannig að ég hef enga
hugmynd séð sem ég tel að fæli
ekki í sér að fara úr öskunni í
eldinn. Enda er það röng nálgun
að mínu mati að tala um að leggja
á auðlindaskatt til að ná fram
einhveiju réttlæti sem ekki er
fyrir hendi í kvótakerfinu og
reyna að beita hliðarráðstöfunum
vegna ágalla í kerfinu í stað þess
að ráðast á meinsemdina sjálfa
og uppræta hana,“ segir Stein-
grímur.
Sóknarfærin
er að finna í
fullvinnslu