Morgunblaðið - 11.01.1997, Qupperneq 38

38 LAUGARDAGUR 11. JANÚAR 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Björn Gunnar
Jónsson, bóndi
á Laxamýri í Suður-
Þingeyjarsýslu,
fæddist á Laxamýri
4. febrúar 1933.
Hann lést á Sjúkra-
húsi Húsavíkur 1.
janúar síðastliðinn.
Foreldrar Björns
'voru Jón Helgi Þor-
bergsson, f. 31.7.
1982, d. 5.1. 1979,
bóndi á Bessastöð-
um og síðar á Laxa-
mýri, og Elín Vig-
fúsdóttir kona
hans, f. 29.9.1891, d. 22.8.1986,
frá Gullberastöðum í Borgar-
firði. Systkini Björns eru: Sig-
ríður, f. 19.4. 1922, giftist Jó-
hannesi Gíslasyni. Þau skildu.
Þóra, f. 17.1. 1925, gift Páli
Flygenring. Hallgrimur, f. 21.6.
1927. Fyrri kona hans var
Svava Kristjánsdóttir. Þau
skildu. Siðari kona hans er
Þórunn Frans. Vigfús Bjarni,
f. 8.8. 1929, kvæntur Sigríði
Atladóttur. Þorbergur Helgi,
tviburabróðir Björns, lést 15.5.
1954. Sigríður, Þóra og Hali-
grimur eru búsett í Reykjavík
en Vigfús á Laxamýri.
Eftirlifandi eiginkona Björns
er Kristjóna Þórðardóttir frá
Reykjavík, f. 24. október 1938.
Þau giftu sig 16. júní 1962.
Börn þeirra eru: 1) Sveinbjörg,
f. 15.3. 1963, hótelrekstrar-
fræðingur. Hún er gift Helga
Hróðmarssyni, viðskiptafræð-
ingi, f. 23.8. 1960, og eiga þau
tvær dætur. 2) Jón Helgi, f.
Vinur minn og frændi, Bjöm
Gunnar Jónsson, bóndi á Laxa-
mýri, er látinn langt fyrir aldur
fram.
Þegar ég flutti til Húsavíkur
fyrir 30 árum var mér ekki kunn-
ugt um að ég ætti ættingja í Þin-
geyjarþingi. Eg komst þó fljótlega
að því að faðir minn og Elín á
Laxamýri voru fjórmenningar. Það
nægði okkur Birni til frændsemi.
Sú var þó ekki ástæðan fyrir því
að kynni hófust, heldur höfðu eigin-
konur okkar alist upp nánast í sömu
götunni í Reykjavík og nutu þess
því að hittast og rifja upp bemsku-
brekin úr Vesturbænum. Okkur
Bimi varð strax vel til vina, og ég.
vil jafnvel taka svo djúpt í árinni,
að fullyrða að vinátta hans hafi
snert mig dýpra en nokkurs annars
manns eftir að ég komst á fullorð-
insaldur.
Björn var fæddur og alinn upp
á Laxamýri og átti þar heima nán-
ast alla ævi. Margir vita að Laxa-
mýri er kostajörð, jafnvel verð-
mætasta jörð á íslandi. Miklu færri
vita þó hvað Laxamýri er í raun-
inni magnaður staður, hvað hún
hefur upp á ótrúlega margt að
bjóða. Það eru mikil forréttindi,
mikill skóli, að alast upp og eyða
ævidögunum á slíkum stað. Björn
hafði bæði hæfileika og vilja til
að nýta sér þessi forréttindi. Hann
þroskaði með sér einstakt næmi
til að ráða dulmál náttúrunnar,
þannig að allt lá fyrir honum sem
opin bók. Þessi náðargáfa varð
honum bæði uppspretta mikillar
gleði og mikils sársauka, en þó
fyrst og fremst mikillar lífsfylling-
ar. Hann hlustaði með opnum huga
á raddir náttúrunnar og treysti
skynjun sinni og reynslu til að
ráða í merkingu þeirra. Hann var
ekki mótaður af langskólanámi og
því óheftur af kennisetningum eða
takmarkaðri þekkingu samtímans.
Hann var einstaklega hreinskipt-
inn maður, sagði hug sinn allan,
hafði engan beyg af því að lærðir
menn stimpluðu hann hjátrúarfull-
an. Lýsti reynslu sinni af fölskva-
Iausri einlægni, dulrænni reynslu
sem annarri. Ekki svo að skilja
26.7. 1966, líffræð-
ingur og rekstrar-
hagfræðingnr. 3)
Halla Bergþóra, f.
16.6. 1969, lögfræð-
ingur. Auk þeirra
ólst upp á heimilinu
bróðurdóttir
Björns, Elín Mar-
grét Hallgrímsdótt-
ir, f. 17.10. 1953,
hjúkrunarfræðing-
ur, gift Kjartani
Helgasyni, f. 3.11.
1952.
Björn stundaði
nám í Búnaðarskó-
lanum á Hvanneyri á árunum
1953-1954 og í Jæren-lýðháskó-
lanum við Stafangur í Noregi
árin 1954-1955. Björn vann við
landbúnaðarstörf í foreldra-
húsum en stundaði síðan um
tíma vinnu í Reykjavík. Arið
1962 gerðist hann bóndi á Laxa-
mýri og bjó þar félagsbúi með
Vigfúsi bróður sínum til ævi-
loka. Síðustu árin var hann
framkvæmdastjóri laxeldis-
stöðvarinnar Norðurlax sem
staðsett er á Laxamýri.
Björn var formaður sóknar-
nefndar Húsavíkurkirkju um
árabil. Hann var hreppsnefnd-
armaður lengi vel og formaður
félags sjálfstæðismanna í Suð-
ur-Þingeyjarsýslu um tíma.
Hann skrifaði fjölda greina um
trúmál og fiskeldismál og vann
að ýmsum framfaramálum á
þeim sviðum.
Útför Björns fer fram frá
Húsavíkurkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 14.
að Björn hafi ekki verið nútíma-
maður, ef svo mætti orða það.
Hann ólst upp við vélvæðingu og
nýtti sér hana til fulls í búskapnum
á Laxamýri. Var satt að segja
verulegur dellukarl hvað vélar og
tækni varðar. Hann veitti lengi
forstöðu laxeldisstöðinni Norður-
laxi á Laxamýri og í því sambandi
las hann sér mikið til um allt sem
því viðkom og skrifaði um það
greinar. Hann átti stórt bókasafn,
var lestrarhestur og því víða
heima. Hann var biblíufróður með
afbrigðum, einlægur trúmaður.
Það var því hægt að ræða við Björn
um allt milli himins og jarðar og
maður kom hvergi að tómum kof-
unum, þar sem hann átti í hlut.
Björn var afar ljúfur maður í
viðkynningu. Sennilega lýsir það
ljúfmennsku hans best, hvað böm
og málleysingjar hændust að hon-
um. Hann átti jafnan hund og urðu
þeir mjög hændir að húsbónda sín-
um. Þó sérstaklega Sámur, sem var
af labradorkyni. Samband þeirra
var einstakt. Björn var í félagsbúi
með Vigfúsi bróður sínum allt frá
því þeir tóku við Laxamýrarbúinu.
Vigfús segir mér að aldrei hafí
farið æðruorð milli þeirra bræðra.
Það tel ég einstakt, miðað við
umfang rekstursins og hvað miklir
hagsmunir voru óneitanlega í húfí.
Fyrir tæpum átta ámm fékk
Bjöm alvarlegt hjartaáfall. Fyrir
hann var áfallið þeim mun erfíðara
þar sem hann var mjög röskur að
eðlisfari og hamhleypa til allra
verka. Hann var þó við þokkalega
heilsu þar til fyrir þrem árum að
annað áfall reið yfir. En þar sem
hann var atgervismaður að upplagi
lét hann þetta ekki beygja sig.
Hann neyddist hins vegar til að
draga sig út úr öllu daglegu amstri,
sem kostaði einhveija líkamlega
áreynslu. Ég tel það þó einstakt,
að þrátt fyrir þetta mikla heilsu-
leysi og þrátt fyrir að hann vissi
vel hvert óhjákvæmilega stefndi,
hélt hann alltaf gleði sinni og sinni
ljúfu framkomu. Hann fékk aukinn
tíma til að sinna hugðarefnum sín-
um, skrifaði t.d. nokkrar greinar
um trúmál og að lokum skrifaði
hann æviminningar sínar sem birt-
ust í bókinni „Rennt í hylinn“ nú
í haust. Mér fínnst bókin lýsa Birni
vel. Með opnum huga og af heitu
hjarta leyfir hann lesendanum að
fylgjast með sér í ríki náttúrunnar
á Laxamýri og deilir með honum
gleði sinni og sorgum. Frásögnin
er fölskvalaus, skýr og kjarnmikil.
Hún er því einstkalega holl lesning
og lýsir Bimi betur en þessi fátæk-
legu kveðjuorð.
Við Björn áttum margar gleði-
stundir saman á árum áður. Þá var
hann hrókur alls fagnaðar og
tæmdi gjarnan bikarinn í botn. Svo
fór að fylgdin með Bakkusi reynd-
ist honum ekki hamingjuauki og
sleit Bjöm því sambandinu við hann
fyrir fullt og allt. Það varð honum
sársaukafull reynsla, en mjög
þroskandi. Eftir það fórég að kynn-
ast heimspekingnum Bimi Jóns-
syni, þessum víðlesna og djúphug-
ula bónda, sem réð í rúnir náttúr-
unnar og deildi með mér dulrænni
reynslu sinni.
En samfylgd okkar Björns ein-
skorðaðist ekki við okkur eina.
Samband maka okkar og barna var
jafn náið og samgangur milli
heimilanna mikill og reglulegur.
Alveg sérstaklega minnumst við
heimsókna fjölskyldunnar til okkar
á Þorláksmessukvöld, sem fyrst
varð fyrir tilviljun, en varð síðan
ómissandi þáttur í undirbúningi
jólanna og reyndar hápunktur
hans, hrein hátíðarstund. Þeirri
stund lauk ætíð með því að við
hlustuðum á hina þróttmiklu og
djúpu rödd Leontyne Price syngja
jólalögin. Þeirrar stundar var sárt
saknað nú um jólin.
Ég sagði í byijun að vinátta
Björns hefði snert mig dýpra en
flestra annarra, eftir að ég komst
á fullorðinsaldur. Og þegar hugur
minn reikar yfir samfylgd okkar
liðna áratugi, fínn ég að ekki að-
eins er ég búinn að missa besta
vin minn, heldur hitt líka, að geng-
inn er einn af þeim fáu mönnum
sem breytt hafa lífssýn minni.
Fyrir mína hönd, konu minnar
Katrínar og bamanna okkar, Þórs,
Soffíu og Guðlaugar, sendi ég Jónu,
bömum þeirra Björns og barna-
börnum, svo og eftirlifandi systkin-
um Björns, okkar dýpstu samúðar-
kveðjur.
Minningin um góðan dreng mun
lengi lifa.
Guð blessi minningu Björns
Gunnars Jónssonar frá Laxamýri.
Gísli G. Auðunsson.
Elskulegur frændi minn er látinn
eftir mjög erfíða sjúkdómslegu.
Fyrir tæplega átta ámm veiktist
hann mjög alvarlega af hjartasjúk-
dómi og átti við verulegan heilsu-
brest að stríða síðan þá og mátti
oft dvelja langdvölum á sjúkrahús-
um. í þeim þrengingum komu vel
í ljós hans bestu eiginleikar eins
og gott lundarfar og gamansemi
sem gerði það að verkum að fólk
sóttist eftir félagsskap hans. Hann
kunni því betur að gefa en þiggja
og eru þeir margir sem ríkulega
hafa rotið bæði af hans veraldlega
og andlega auði, en hann sóttist
ekki eftir að safna auði heldur lagði
allt sitt af mörkum til uppbygging-
ar fyrir komandi kynslóðir.
Hann Bjössi var miklu meira en
bara frændi minn. Ég minnist þess
þegar ég fullorðnaðist og hann
sagði mér þegar hann einn haust-
dag stóð úti á hlaði á Laxamýri
og sá litla stúlku koma hjólandi á
rauðu þríhjóli niður hólinn, þeirri
sjón kvaðst hann aldrei gleyma.
Én þá var ég þriggja ára og alkom-
in í Laxamýri á heimili hans, afa
og ömmu.
Bjössi hafði sérstakt lag á börn-
um og ánægju af félagsskap við
þau og eru ófá bömin og ungling-
arnir sem hafa dvalist á heimili
hans og Jónu um lengri og skemmri
tíma. Hann var mjög þolinmóður
við okkur krakkana og góður leið-
beinandi sem aldrei gerði of miklar
kröfur til okkar. Ég minnist sér-
staklega bíltúranna á sunnudögum,
en hann frændi minn lagði mikið
BJORN GUNNAR
JÓNSSON
uppúr því að eiga góða bíla, helst
ameríska og hugsaði hann mjög
vel um þá eins og raunar allt sem
honum tilheyrði. Þegar ég var
stelpa þótti sjálfsagt að búa sig
uppá á sunnudögum og gera sér
dagamun og var þá gaman að
skreppa til dæmis upp í Mývatns-
sveit eða austur í Asbyrgi og fá
ef til vill sælgæti eða ís á leiðinni,
sem ekki var jafn sjálfsagt og al-
gengt og er í dag. Þá voru sögurn-
ar sem hann frændi minn sagði og
bjó oftast til á staðnum skemmti-
legustu sögur sem ég heyrði og
voru tröllasögur lengi í sérstöku
uppáhaldi hjá mér. Svo átti hann
Bjössi forláta plötuspilara og keypti
hann plötur sem ég mátti sjálf spila
og var plata með Soffíu og Önnu
Siggu spiluð eins lengi og hún ent-
ist.
Ekki minnkaði lán mitt þegar
hann Bjössi kom með konu frá
Reykjavík heim á Laxamýri.
Fannst mér hún sérstaklega áhuga-
verð og gat ég ekki slitið mig frá
henni, enda kom hún með ýmislegt
með sér í sveitina sem ekki fyrr
hafði fyrir augu átta ára sveita-
stelpu borið. Bjössi og Jóna hófu
sinn búskap uppi á lofti í gamla
húsinu og bjuggu þar i mörg ár
eða þar til þau byggðu sér hús
ofar á túninu. Þegar ég var á tí-
unda ári eignuðust þau Sveinbjörgu
sem var yndislegur sólargeisli og
uppáhald allra í húsinu og ekki síst
mín sem gerðist sjálfskipuð barn-
fóstra hennar. Seinna fæddust þau
Dondi og Halla og var Bjössi þeim
einstaklega góður faðir og félagi.
Hjá Bjössa og Jónu átti ég mitt
annað heimili og hefur það verið
svo eftir að afí og amma létust og
ég stofnaði mitt eigið heimili. Kjart-
ani tóku þau sem sínum tengdasyni
og börnunum okkar hafa þau verið
afar góð afí og amma. A heimili
Bjössa og Jónu hefur alltaf verið
mjög gestkvæmt og þar tekið vel
og glaðlega á móti fólki. Frændi
minn lagði mikið uppúr því að hafa
góðan íslenskan mat á borðum,
sérstaklega áður en hann veiktist,
og var hann lítið gefínn fyrir til-
raunir í matargerð og voru hans
sérgreinar í eldhúsinu sósur og
súpur.
Bjössi var bóndi mest alla ævi
sína á Laxamýri og bjó þar félags-
búi með bróður sínum. Mjög kært
var alla tíð með þeim bræðrum og
samheldni ríkjandi meðal fjöl-
skyldna þeirra. Bjössi var mjög
ósérhlífinn maður og kvartaði aldr-
ei, hann helgaði sitt líf sveitinni
sinni sem hann var í svo góðum
tengslum við og vann að uppbygg-
ingu og framförum þar meðan
kraftar hans dugðu til. Eftir að
Bjössi veiktist jókst áhugi hans á
trúmálum sem var honum mikill
styrkur í veikindunum. Þegar
kraftar Bjössa til líkamlegrar vinnu
voru þrotnir varð hann sér út um
tölvu og hóf að rita endurminning-
ar sínar sem út komu fyrir síðustu
jól. Mikill fengur er í þeim og kem-
ur þar margt fram sem hann hefur
ekki haft mörg orð um fyrr. Hefur
ævi hans verið erfíðari en mig grun-
aði, en eftir lestur bókarinnar kem-
ur í ljós að hann stóð uppi sem
sigurvegari, hann vann sig út úr
öllum sínum þrengingum með sín-
um óvenjulega dugnaði og sálar-
styrk.
Elsku frændi minn, erfitt hefur
verið að standa hjá og geta lítið
gert meðan þú áttir við mikil veik-
indi að stríða svo vikum skipti nú
í haust og vetur. Öllu starfsfólki
hjartadeildar Landspítala og
Sjúkrahúss Húsavíkur sem annað-
ist þig af mikilli alúð eru færðar
þakkir.
Að Bjössi skyldi vera svo hress
að hann gat dvalist heima á gaml-
árskvöld og setið til borðs með fjöl-
skyldunum á Laxamýri er ólýsan-
lega gleðilegt. Þá var kominn vor-
hugur í hann og áform um fram-
kvæmdir, en allir þeir sem hafa
upplifað vor á Laxamýri vita hve
stórkostlegt náttúruundur það er
og á síðustu blaðsíðu bókar sinnar
lætur Bjössi einmitt hugann reika
til vorsins þar. Hvar hans bíða vor-
verk nú er mér hulið en ég trúi því
að þar sé þörf fyrir krafta hans
og gæsku eins og hér.
Frændi minn, þú sem varst mér
svo kær, hafðu alúðarþakkir fyrir
samveruna og hvíl þú í Guðs friði.
Ástvinum Bjöms Gunnars sendi
ég og fjölskylda mín innilegustu
samúðarkveðjur.
Elín Margrét Hallgrímsdóttir.
Elsku afí minn.
Þegar mamma sagði mér að þú
værir dáinn varð ég mjög reiður
af því að mér fannst svo ósann-
gjarnt að þú værir dáinn. Af hveiju
_var ekki hægt að lækna þig? Síðan
hef ég mikið verið að hugsa um
þetta. Hvað gerist þegar fólk deyr?
Er vont að deyja? Hvar er Guð?
Hvað er dáið fólk að gera hjá Guði?
Hvernig á Bangsi að skilja að þú
sért dáinn?
Það var alltaf svo gaman að
koma í sveitina til ykkar ömmu.
Þú varst alltaf svo glaður þegar
ég kom og tókst fagnandi á móti
mér. Þá fórstu líka alltaf til Húsa-
víkur og keyptir í matinn það sem
mér fannst best eins og kjúklinga
sem Halla eldaði á laugardögum
þegar hún var heima og svo hafði
amma stórt kjöt á sunnudögum.
Við vorum oft að leika við Bangsa
og alltaf fórum við í bíltúr með
Bangsa sem var gaman. Ég fékk
líka oft að sitja hjá þér og teikna
þegar þú varst að vinna á skrifstof-
unni þinni. Svo lögðum við kapal
og spiluðum stundum inni í stofu.
Það var líka svo gaman þegar þú
komst til okkar og við fengum
stundum að passa Bangsa meðan
þú fórst í bæinn.
Ég vona að þér líði vel afí minn
þar sem þú ert núna.
Jón Helgi Kjartansson.
Nú eru u.þ.b. 13 ár frá því ég
kom fyrst á Laxamýri. Þannig að
ég hef verið svo heppinn að fá að
fylgjast með Birni, elju hans og
krafti, þar sem myndarskapur og
rausnarskapur hans og Jónu hefur
verið í öndvegi.
Björn var einstakur náttúruunn-
andi sem elskaði ána sína, jörðina
og allt lífríkið á Laxamýri. Þessir
eiginleikar þróuðust upp í hugsjón
og harðfylgi við að vernda það sem
honum þótti vænt um. Björn af-
kastaði ótrúlega miklu og var fylg-
inn sér í öllu sem hann tók sér
fyrir hendur. Þetta átti t.d. við um
trúmál, búskapinn, fískeldið, æðar-
varpið og uppbyggingu Laxár.
Hann sagði skoðanir sínar umbúða-
laust og af krafti, jafnvel þótt þær
kynnu að koma við kaunin á ein-
hverjum. Þetta kom sterkt fram í
skrifum Björns í blöð um trúmál,
siðfræði og sannfæringu hans um
mikilvægi heilbrigðs fjölskyldulífs.
Bókin „Rennt í hylinn" sem Björn
skrifaði og kom út nú fyrir jólin
er gott dæmi um verk Björns. Þar
var ekki, frekar en fyrri daginn,
kastað til höndum. Enda fékk bók-
in frábæra dóma, þrátt fyrir að
höfundur væri fyrst og fremst
bóndi en ekki þjálfaður rithöfund-
ur. Þrátt fyrir harðfylgi og ótrúleg-
an dugnað Björns bjó innra með
honum sársauki sem fylgt hefur
honum allt frá unga aldri. Sumt
af því kom ekki fram fyrr en við
skrif ofangreindrar bókar. I gegn
um lífið gerði hann lítið af því að
bera tilfínningar sínar á torg. í
bókinni talar Björn um marga hluti
sem höfðu haft djúpstæð og mót-
andi áhrif á þann Björn sem við
þekktum. í erfíðleikum sínum setti
Björn traust sitt á Jesú. Hann var
mjög trúaður maður og í því sem
öðru forðaðist hann alla hálfvelgju.
Þetta kom m.a. skýrt fram í starfí
Björns sem sóknarnefndarform-
anns í Húsavíkurkirkju í u.þ.b. 10
ár.
Mennirnir eru innréttaðir á
marga vegu. Á lífsleiðinni hittum
við margvíslegar manngerðir.
Margir gera lítið annað en tala
um hlutina og eru býsna leiknir
við það en þegar horft er á störf
þeirra og það sem þeir hafa áork-
«
«
I
í
c
<
(
i
(
(
(
(
I
(
I
I
I