Morgunblaðið - 13.02.1997, Side 37

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 13. FEBRÚAR 1997 37
AÐSENDAR GREIIMAR
Mikilvægnstu umhverf-
isþættir ekki rannsakaðir
ÉG ÞAKKA kærlega skipulags-
stjóra ríkisins fyrir að svara þann
27. desember sl. bréfi mínu til
umhverfisráðherra, Guðmundar
Bjarnasonar, þó að fastlega megi
gera ráð fyrir að sá síðarnefndi
sé bæði læs og skrifandi.
Þykir skipulagsstjóra ég vega
hart að sér og sínu embætti að
vonum, en ekki fæ ég séð á skrif-
um hans að hann hreki á nokkum
hátt gagnrýni mína varðandi mat
á umhverfisþáttum í Fíflholtum
og nágrenni, heldur endurtekur
sömu atriðin og hann hefur áður
tekið saman úr því gjörónýta
plaggi sem verkfræðistofa Sigurð-
ar Thoroddsen setti saman fyrir
hans embætti.
Mér fínnst full ástæða til að
þakka skipulagsstjóra og hans
embætti það sem vel er gert og
er mér þar minnisstæðastur hans
þáttur í að bjarga Þjórsárverum
frá kaffæringu. En það sem stofn-
un hans hefur vel gert áður firrir
hana ekki gagnrýni síðar.
Það stendur eftir sem bláköld
staðreynd að mikilvægustu um-
hverfísþættir voru ekki rannsak-
aðir í Fíflholtum, svo sem ástand
berggrunns undir væntanlegan
urðunarstað. Reyndar er því haldið
fram á einum stað að hann muni
þéttur, því að mýrin sé sönnun
þess að svo sé, en hver heilvita
maður sér að það sannar einungis
að lekinn niður í grunnvatn er ef
til vill minni en nemur úrkomu.
Einnig er veðurfar og dýralíf
órannsakað eins og ég benti á í
fyrri grein minni og því óþarfí að
rekja það aftur.
Én það er ef til vill annað sem
okkur nágrönnum urðunarstaðar-
ins ber að vera skipulagsstjóra
þakklátir fyrir. Hann úrskurðar
sem sé að þótt urðun sé leyfð
megi engin mengun fara út í Norð-
læk né Akraós. Nú eru engin þau
sigti til sem eru fullnægjandi
gagnvart þungmálmum, jafnvel
gagnslítil, og er mér þvi spurn:
Hvert skal veita sigvatninu? Á að
aka því burt á tankbílum eða veita
því tugi kílómetra í rörum yfír
landareignir fjandsamlegra
granna?
Nú hefði ég haldið að einhveij-
ir væru því sem næst komnir í
djúpan skít, eins og krakkarnir
segja, því að ég get ekki séð að
urðun sé framkvæmanleg með
þessum skilyrðum. Fæ ég ekki
betur séð en þessi úrskurður
skipulagsstjóra minni á frægan
dóm úr heimsbókmenntunum
þegar gyðingnum Shylock var
heimilað að sækja sitt pund af
holdi úr bijósti kaupmannsins í
Feneyjum sem endurgjald fyrir
sína vangoldnu dúkata, en jafn-
framt fyrirmunað að úthella svo
mikið sem einum dropa blóðs, því
að í samningnum var ekki minnst
einu orði á blóð.
Mengunarfræðingurinn Lúðvík
Gústafsson skrifaði grein í
Morgunblaðið á dögunum sér og
Hollustuvernd til varnar. Ekki
finnst mér honum sæmandi að
Gott væri að fá
vitneskju um hvaða
stofnun fylgir eftir iyr-
irheitum skipulags-
stjóra, segir Magnús
Tómasson, um að engin
mengun renni í Akraós.
ásaka þá vísindamenn, sem létu
mér í té álitsgerðir og skýrslur
varðandi mengunarhættu, um
óvönduð vinnubrögð. Mín óvönd-
uðu vinnubrögð felast hins vegar
í því að birta niðurstöður af mæl-
ingum hans sjálfs á
PCB mengun í krækl-
ingi nálægt urðunar-
stöð í Álfsnesi, sem
hann einhverra hluta
vegna vill halda leynd-
um, sbr. svar skipu-
lagsstjóra og Hollustu-
verndar varðandi PCB.
Mig undrar reyndar
ekki augljós reiði Lúð-
víks. Á fundi, sem
haldinn var hinn 3.
desember sl. að Lyng-
brekku á Mýrum til
kynningar urðunará-
formum þeirra aðila er
kalla sig Sorpsamlag
Vesturlands, komu þessar greinar-
gerðir vísindamannanna mengun-
arfræðingnum gjörsamlega í opna
skjöldu og hann gat ekki haft
uppi aðrar varnir en reiði sína yfir
því að undirritaður skyldi hafa
aflað sé þessara upplýsinga. Á
téðum fundi, sem boðað var til
með næsta hefðbundnum hætti,
sem sé í auglýsingu í blaðinu Vest-
urland, þegar kærufrestur til ráð-
herra var því sem næst að renna
út, kom annars ýmislegt athyglis-
vert fram og hefði þótt spreng-
hlægilegt ef málið væri ekki graf-
alvarlegt. Sorpsamlagsmenn og
þeir sem í forsvari voru ætla sér
að nota sigti úr vikri og möl og
hefur þetta aldrei verið reynt áður.
Mengunarfræðingurinn upplýsti
að sýni yrðu tekin úr sigvatni
ýmist á tveggja ára fresti eða fjög-
urra eftir því sem við ætti. Þegar
spurt var hvað gert yrði við meng-
að efni úr sigtunum þegar þau
væru mettuð orðin,
taldj einn sorpsam-
lagsmanna þjóðráð
að urða það bara aft-
ur, en mengunar-
fræðingurinn taldi að
það yrði bara flutt til
útlanda! Það upplýst-
ist jafnframt á fund-
inum að sorphaug-
arnir á Akranesi
hefðu verið reknir á
undanþágu undanf-
arin fjögur ár, þar
eð starfsleyfi þeirra
hefði verið útrunnið.
Þegar spurt var hvað
sýni frá þeim urðun-
arstað sýndu, svaraði mengunar-
fræðingurinn að engin sýni hefðu
verið tekin undanfarin fjögur ár
vegna þess að starfsleyfið hefði
verið runnið út. Traustvekjandi,
ekki satt? Þegar spurt var hvaða
fokvarnir væru fyrirhugaðar varð
næsta lítið um svör, enda engar
veðurathuganir til af svæðinu.
Einn samlagsmanna (verkfræð-
ingur) viðraði þó þá hugmynd að
reisa fjögurra metra háa girðingu
úr loðnuneti umhverfis urðunar-
staðinn. Hræddur er ég um að
slík girðing myndi einfaldlega láta
undan þeim veðrum sem þarna
eru tíð þegar verst gegnir. Gaman
væri að vita hvaða stofnun eða ý
embætti á að sjá um að efnt verði
fyrirheit skipulagsstjóra um að
Norðlækur sé ekki notaður til
þynningar sigvatns né heldur að
engin mengun renni í Akraós.
Höfundur er myndlistarmaður.
Magnús
Tómasson
Álver, já takk
ÉG VISSI að margir
væru sammála mér um
byggingu álvers á
Grundartanga, en
svörun við grein-
arkorni mínu sem birt-
ist í Morgunblaðinu 5.
febrúar sl. var ótrúleg.
Ekki var langt liðið á
dag er ég hafði fengið
þakkir frá fleira fólki
hér á svæðinu en sá
hópur taldi sem fór á
fund ráðherra til mót-
mæla. í hópi mótmæl-
enda hefur verið klifað
á því að verið sé að
flytja hingað gamla
verksmiðju frá Þýska-
landi. Meira að segja alþingismenn
hafa talað um ruslakistur. Ég fyr-
ir mitt leyti fer fram á ábyrgara
tal hjá vel menntuðu fólki í ábyrgð-
arstöðum. Staðreyndin er sú að
nota á um 10% af búnaði þessarar
þýsku verksmiðju. Að öðru leyti
er um nýjan búnað að ræða.
Okkur hafa verið sýndar myndir
frá þessari þýsku verksmiðju. Á
þeim sést að þorp liggur alveg að
verksmiðjveggnum öðru megin, en
kornakrar hinum megin. Það skyldi
þó aldrei vera að hænur búsettar
við Hvalfjörð séu þessa stundina
að tína í sig kom af þessum akri?
Aðeins einu sinni hafa verið mót-
mæli við þessa þýsku
verksmiðju. Það var
þegar henni var lokað,
fólk vildi að sjálfsögðu
ekki missa þá atvinnu
sem hún skapaði.
Þessari verksmiðju
var lokað vegna flutn-
ingskostnaðar á hrá-
efííum, en ekki vegna
mengunar.
Tíðrætt hefur sum-
um orðið um ferða-
menn og hvað þeir
vilja sjá, athygli vekur
að allir þeir sem
stunda þjónustu við
ferðamenn á hálend-
inu og rætt hefur ver-
ið við í fjölmiðlum eru sammála
um að erlent ferðafólk vill sjá virkj-
anir og önnur mannanna verk.
Ferðamenn, erlendir og innlendir,
skipta hundruðum ef ekki þúsund-
um sem skoða járnblendiverk-
smiðjuna árlega og eitthvað fara
þeir hópar meira um héraðið. Þeir
erlendu gestir sem ég hef hitt und-
anfarin ár (þar á meðal fólk sem
lætur sig náttúruvernd miklu
skipta) hafa ekkert athugavert séð
við járnblendiverksmiðjuna eða það
að við þurfum að vinna fyrir okk-
ur. Sjálfsagt munu margir koma
að skoða álverksmiðjuna þegar hún
verður komin upp og þeir aðilar
Jón
Sigurðsson
sem gera út á ferðamenn munu
njóta góðs af.
Þá er komið að því dapurleg-
asta. Á meira en helmingi jarða í
hreppunum hér að norðanverðu
er hætt hinum hefðbundna búskap
með fé og kýr. Búseta er á flest-
um, en um búskap er ekki að
ræða ef frá er talin heysala á
nokkrum. Mér er tjáð að í Kjósar-
hreppi hafi mjólkurframleiðsla
dregist saman um 48% á 3 til 4
Kjósverjar fá ný tæki-
færi með opnun Hval-
fjarðarganga, segir Jón
Sigurðsson. Þá verður
stutt fyrir þá að sækja
vinnu að Grundartanga.
árum. Ég held að orðið „blómlegt"
sé ekki það rétta, því miður. En
einhveija atvinnu verður fólk að
hafa og nú bætist við ný verk-
smiðja með fullkomnum meng-
unarvörnum og mörgum atvinnu-
tækifærum. Ný tækifæri fyrir
Kjósverja opnast þegar Hval-
fjarðargöngin komast í gagnið.
Þá verður stutt fyrir þá að sækja
vinnu að Grundartanga. Vonandi
þurrkast atvinnuleysisskráning út
og fólki hættir að fækka á svæð-
inu.
Eitt hefur lítið verið í umræð-
unni, en það er hagur sveitarfélag-
anna. Með fækkandi fólki og ekki
síður tilfærslu verkefna frá ríki
til sveitarfélaga verður sífellt erf-
iðara að reka þau. Með tilkomu
nýrra fyrirtækja (álverksmiðju)
aukast tekjur fljótlega með aukn-
um tekjum einstaklinga, fast-
eignagjöldum og fleiru. Eg hef trú
á að fólk kjósi þá leið frekar en
aukna skattbyrði. Ef ekki kemur
til aukin atvinna og fólki heldur
áfram að fækka er fyrirsjáanlegt
að erfitt verður að reka skóla og
aðra þjónustu í hreppunum. Vill
fólk hugsa það til enda ef Heiðar-
skóli yrði lagður niður? Þá færu
mörg störf og fólki fækkaði. Öll
mál hafa fleiri en eina hlið og að
mínum dómi er það fullkomið
ábyrgðarleysi að hafna fyrirtæki
vegna tilfinningalegra og órök-
studdra ástæðna. I fyrri grein
minni benti ég á að við mengum
öll eitthvað. Lítið dags daglega
hvert og eitt, en safnast þegar
saman kemur. Við skulum ímynda
okkur að við söfnuðumst öll sam-
an, allir íbúarnir í hreppunum fjór-
um með allt okkar mengandi góss.
Bíla, 3 til 4 traktora frá hveijum
bæ og þar fram eftir götunum.
Síðan leiddum við alla mengunina
í eitt rör. Fróðlegt væri að vita
hvor hefði vinninginn í mengun
við eða álverksmiðja upp á hundr-
að þúsund tonn. Við getum brennt
sinu á svo sem einni jörð og hrært
upp í nokkrum haughúsum líka.
Mengun er slæm hvort sem hún
kemur frá álveri eða einstaklingi,
bjástrandi heima hjá sér. Við eig-
um öll að sameinast um að halda
henni í lámarki, líta í okkar eigin
barm og standa vörð um að allar
mengunarreglur í stóriðju séu
virtar. Þegar náttúruvænni tæki-
færi bjóðast fögnum við því að
sjálfsögðu og grípum.
Við skulum standa vörð um að
verksmiðjan á Grundartanga skapi
sem mesta atvinnu, búi vel að sínu
fólki, greiði sem hæst laun og
hagnist sem mest. Ég vil ekki horfa
upp á 12 til 15% atvinnuleysi og
fólk á fertugsaldri sem aldrei hefur
fengið atvinnu. Það er ástand sem
er orðið algengt í Evrópu. Að öllum
flötum skoðuðum segi ég: Álver,
já takk.
Höfundur er verkamaður við
norðanverðan Hvalfjörð
(fyrrverandi bóndi).
BÓKHALDSHUGBÚNAÐUR
fyr/rWINDOWS
Sjáðu nýjan frábæran
hugbúnað:
g] KERFISÞRÓUN HF.
Fákafeni 11 - Sími 568 8055
www.treknet.is/throun
Handhöfum Eurocard og Visa
býðst nú að greiða fyrir öll
flugfargjöld og pakkaferðir
með raðgreiðslum til allt að
24mánaða.
Leiðin
út í heim
Flugleiða
FLUGLEIÐIR
Traustur islenskur ferðafélagi
A.