Morgunblaðið - 19.02.1997, Page 11

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR 1997 11
FRÉTTIR
Erindi sent til jaðarskattanefndar
Aldraðir vilja
úrbætur í
lífeyrismálum
AÐGERÐAHÓPUR aldraðra hefur
farið fram á að svokölluð jaðar-
skattanefnd fjalli um samspil skatt-
heimtu og almannatrygginga sem
leiði til jaðarskatta og bitni mjög á
öldruðum. Formaður nefndarinnar
segir að þar sé einkum verið að skoða
skatthlutfall í tekjuskatti og barna-
og vaxtabætur en hins vegar þurfi
í framhaldinu að huga að tekjuteng-
ingu í öðrum kerfum, svo sem al-
mannatryggingakerfinu.
„Við höfum lengi gagnrýnt það
sambandsleysi sem nú er á miili
launa og tryggingabóta sem aldraðir
fá. Við teljum að grunnlífeyririnn
hafi verið ranglega og ólöglega
skertur. Þá teljum við að þessi lífeyr-
ir eigi ekki að skerðast, frekar en
lífeyrissjóðsgreiðslur almennt, en nú
skerðist lífeyririnn af launatekjum,“
sagði Árni Brynjólfsson, sem er í
aðgerðahóp aldraðra.
„Okkur finnst að aldraðir njóti lít-
ils skilnings hjá stjórnvöldum. Því
er loksins komið að því að við erum
að hugsa okkur til hreyfings. Við
getum ekki farið í verkföll en menn
eru famir að tala um að nú sé kom-
inn tími til að fara að skoða hvaða
stjómmálaflokkar séu okkur vin-
veittir og við látum atkvæðin ráðast
af því en ekki gamalli flokksholl-
ustu,“ sagði Árni.
Grunnlífeyrir hækki
í bréfi sem aðgerðahópurinn hefur
sent jaðarskattanefnd er meðal ann-
ars lagt til að grunnlífeyrir, sem nú
er 13.640 krónur hjá einstaklingi en
12.276 hjá hvom hjóna, verði miðað-
ur við 21% af meðallaunum á al-
mennum vinnumarkaði. Samkvæmt
því hækki lífeyririnn í 27.247 krónur
og verði greiddur óskertur öllum sem
náð hafa 67 ára aldri án tillits til
hjúskaparstöðu. En nú byijar ellilíf-
eyrir að skerðast þegar náð er tæp-
lega 70 þúsund króna tekjum á mán-
uði og fellur niður við rúmlega 115
þúsund króna tekjur.
Þetta er rökstutt í bréfinu með
því að þeir sem eru 67 ára og eldri
hafi í áratugi greitt í eftirlaunasjóð
sem sérstaklega var auðkenndur á
skattseðli fram undir 1970 en þá
sameinaður öðmm gjaldaliðum. Þá
hafí verið reiknað með að grunnlíf-
eyrir væri kominn niður í 21% af
verkamannalaunum. Um þetta leyti
hafí flestir almennu lífeyrissjóðirnir
orðið til, og þá hafi fyrst opnast
möguleiki almennings til aðildar að
lífeyrissjóði. Enn hafi margir lítið
annað en grunnlífeyrinn og tekju-
trygginguna.
Þá leggur hópurinn til að tekju-
trygging verði 20,62% af meðallaun-
um á almennum vinnumarkaði eða
26.755 krónur og greiðist öllum sem
náð hafa 67 ára aldri. Segir í bréfinu
að tekjutryggingin eigi að tryggja
öldruðum lágmarks eftiriaun en nægi
ekki til að svo verði þótt grunnlífeyr-
ir hækki. Því sé lagt til að greiðslur
úr lífeyrissjóði skerði ekki tekju-
trygginguna. Hins vegar skerðist
tryggingin við launatekjur umfram
36.820 krónur, eða 70% af meðal-
launum, og tryggingin falli niður við
tæplega 130 þúsund króna tekur.
Nú er óskert tekjutrygging 25
þúsund krónur en hún byrjar að
skerðast við 18.418 króna launatekj-
ur á mánuði og fellur niður við
74.189 króna tekjur.
ÚTREIKNINGAR AÐGERÐAHÓPS ALDRAÐRA: I
Ellilífeyrisþegi með tekjur úr lífeyrissjóði
í október 1996 Ef lífeyrissjóðstekjur hækka um 10.000 kr
Líleyrissjoðstekjur 30.000 kr. Lífeyrissjóðstekjur 40.000 kr.
Ellilífeyrir 13.373 kr. Ellilífeyrir 13.373 kr.
Tekjutrygging 23.145 kr. Tekjutrygging 18.645 kr.
Heimilisuppbót 7.868 kr. Heimilisuppbót 6.338 kr.
Lyf jauppbót 614 kr. Lyf jauppbót Okr.
SAMTALS 75.000 kr. SAMTALS 78.356 kr.
Skattur, 41,94% - 6.911 kr. Skattur, 41,94% - 8.318 kr.
Frítt sjónvarpsgjald +2.000 kr. Frítt sjónvarpsgjald Okr.
ALLS 70.089 kr. ALLS 70.038 kr.
Dæmi um greiðslur til þriggja ellilífeyrisþega
Lífeyrisgreiðslur (Feb. 1996) 0 kr. 40.000 kr. 81.000 kr.
Ellilífeyrir 13.373 kr. 13.373 kr. 13.373 kr.
Tekjutrygging 24.605 kr. 18.444 kr. Okr.
Heimilisuppbót 8.364 kr. 6.270 kr. Okr.
Sérstök heimilisuppb. 5.754 kr. Okr. Okr.
Lífeyrisuppbót 35% 4.681 kr. Okr. Okr.
Lifeyrisuppbót 25% Okr. 3.343 kr. Okr.
SAMTALS 56.777 kr. 81.430 kr. 94.373 kr.
Sjónvarpsgjald 2.000 kr. 2.000 kr. Okr.
Fastagjald af síma 461 kr. Okr. Okr.
Skattur, 41,94% - 0 kr. - 9.608 kr. - 15.036 kr.
NETTÓ TEKJUR 59.238 kr. 73.822 kr. 79.337 kr.
| Greiðslur Trygg.stotn. v. tannviðg. 75% 50% 0
| Skattl.mörk 58.522 kr. Persónufrádr. 24.544 kr. 80.986 kr = engin tekjutrygg.
Einnig leggur hópurinn til að
heimilisuppbót og sérstök heimilis-
uppbót til einstaklinga verði greidd
þeim sem hafa ekki aðrar tekjur en
grunnlífeyri og tekjutryggingu. Þeir
fái einnig ókeypis áskrift að einnig
útvarps- og sjónvarpsstöð og frían
síma. Þetta gildi einnig um hjón, sem
nú fá ekki heimilisuppbót.
Loks er lagt tii að skattleysismörk
hækki í 79.384 krónur og er þar vitn-
að til útreikninga ASI um hver skatt-
leysismörk væru hefðu þau fylgt
verðlagsþróun frá 1988.
Hugað að tekjutengingu
Ólafur Davíðsson, formaður jað-
arskattanefndar, sagði að nefndin
væri fyrst og fremst verið að skoða
skattkerfið, þ.e. skatthlutfallið sjálft
og barnabóta- og vaxtabótakerfið
sem tengdist skattkerfinu beint. Hins
vegar hefði borið á góma að tekju-
tenging væri víða annars staðar og
því væri nauðsynlegt að huga að
henni, í framhaldi af því sem kynni
að vera gert í hinu eiginlega skatt-
kerfi. Hann nefndi í því sambandi
námslánakerfið, húsaleigubætur og
almannatryggingar.
„Hvort að þar yrði um beina til-
lögugerð að ræða er annað mál en
það þarf augljóslega að beina at-
hygli að þessu. Og til að skoða önn-
ur kerfi en skattkerfið þurfa fleiri
að koma að málum en þeir sem bein-
línis taka þátt í starfi jaðarskatta-
nefndar nú,“ sagði Ólafur.
Útsala á
flugferðum
Neskaupstaður. Morgunblaðið.
NORÐFIRÐINGAR og aðrir Aust-
firðingar hafa verið töluvert mik-
ið á faraldsfæti undanfarið, eftir
að íslandsflug bauð allar ferðir á
hálfvirði í febrúar.
Fjöldi fólks hefur notfært sér
þessi kostakjör og brugðið undir
sig betri fætinum og skroppið til
Reykjavíkur.
Segja má að nánast fullbókað
hafi verið og hefur félagið orðið
að nota 46 sæta vél sína oftar en
ella, en yfirleitt eru 19 sæta vélar
notaðar á þessari flugleið.
ísijtmsfím
Héraðsdómur vegna
uppboðs sýslumanns á
gallabuxum
Bætur vegna
eftirlíkinga
Levi’s-buxna
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur hef-
ur dæmt íslenska ríkið til að greiða
manni tæpar 600 þúsund krónur í
bætur, auk vaxta frá 1993. Bæturn-
ar fékk maðurinn af því að hann
keypti 370 gallabuxur á uppboði hjá
sýslumanninum í Reykjavík, taldi
þær vera af Levi’s-gerð, en reyndist
sitja uppi með eftirlíkingar. Buxurn-
ar voru á uppboði eftir tilraun manna
til að smygla þeim til landsins frá
Tælandi, en þegar upp komst voru
buxumar gerðar upptækar.
Maðurinn hugðist selja buxurnar
í verslun sinni, en af hálfu Levi
Strauss & co. í Bandaríkjunum var
lagt lögbann við sölunni, því buxum-
ar væru eftirlíkingar og sala á þeim
brot á vömmerkjarétti bandaríska
fyrirtækisins. Umboðsmaður Levi
Strauss & co. hér á landi tók 258
óseldar buxur úr vörslu mannsins.
Bandaríska fyrirtækið höfðaði mál á
hendur manninum og krafðist skaða-
bóta, en síðar var honum boðið að
ljúka málinu með greiðslu 112 þús-
und króna í skaðabætur og 150 þús-
und króna vegna málskostnaðar.
Hann vildi sættast á það, en taldi
ríkissjóð eiga að greiða. Kröfu hans
um það var hafnað og dómur féli í
málinu í Héraðsdómi. Þar var lög-
bannið staðfest og manninum gert
að greiða 40 þúsund krónur í sekt,
en skaðabótakröfu vísað frá dómi.
Þá taldi dómurinn rétt að maðurinn
fengi buxurnar aftur, en yrði að fjar-
lægja Levi’s-merki af þeim fyrir sölu.
Bandaríski fataframleiðandinn
kærði frávísun skaðabótakröfu til
Hæstaréttar og málið fór aftur heim
í hérað, þar sem maðurinn var sýkn-
aður af skaðabótakröfunni, en Levi
Strauss & co. gert að greiða honum
málskostnað.
Ekki hægt að fjarlægja
Þegar hér var komið sögu var orð-
ið ljóst að ekki var hægt að fjarlægja
Levi’s-merkin af buxunum án þess
að skemma þær. Buxumar urðu því
eign Levi Strauss & co. og var þeim
öllum fargað, nema tveimur sem hald-
ið var eftir sem sönnunargögnum.
Nú hafði maðurinn endanlega tap-
að möguleikum á að selja buxurnar
sem hann keypti á uppboðinu og
höfðaði hann mál gegn íslenska rík-
inu til að fá tjón sitt bætt.
Valtýr Sigurðsson héraðsdómari
segir í niðurstöðum sínum að sam-
kvæmt lögum geti kaupandi hlutar
á uppboði ekki borið fyrir sig neinn
galla á hlutnum, nema hluturinn
svari ekki til þess heitis, er hann var
auðkenndur með við söluna, eða selj-
andi hafi haft svik í frammi. Ljóst
sé að buxurnar voru seldar sem Le-
vi’s, en reyndust ekki vera þeirrar
gerðar. Maðurinn fékk því bæturnar.
Forsætisráðherra Tékklands talar á ráðstefnu um markaðs- og einkavæðingu
Einkavæðing tékknesks
efnahagslífs lærdómsrík
VACLAV Klaus, forsætisráðherra
Tékklands, kemur ásamt eiginkonu
sinni og fylgdarliði í opinbera heim-
sókn hingað til lands í dag, í boði
Davíðs Oddssonar forsætisráðherra.
Klaus mun ávarpa ráðstefnu um
markaðs- og einkavæðingu sem
haldin verður á vegum ríkisstjórnar-
innar síðdegis.
Ásamt tékkn-
eska forsætisráð-
herranum munu
Jírí Weigl, að-
alráðgjafi ríkis-
stjórnar Tékk-
lands, Birgitta
Kantola, einn af
varaforsetum Al-
þjóðabankans,
Jónas Haralz, fv.
bankastjóri, Hall-
dór Ásgrímsson utanríkisráðherra
og Davíð Oddsson forsætisráðherra
ávarpa ráðstefnuna, sem hefst kl.
16 í Perlunni. Ráðstefnustjóri verður
Hreinn Loftsson, formaður fram-
kvæmdanefndar um einkavæðingu.
Morgunblaðið náði tali af Jírí
Weigl fyrir brottför frá Prag. Hann
var fyrst beðinn að segja stuttlega
frá stöðu efnahagsmála í Tékklandi
og hvernig ríkisstjórninni gengi að
framfylgja efnahagsstefnu sinni.
„Frá því land okkar losnaði undan
40 ára oki kommúnismans árið 1989
höfum við verið að byggja upp eðli-
legt markaðshagkerfi sem verkar
vel í ykkar landi og öðrum vestræn-
um ríkjum," segir Weigl. „Stjórn-
málaástandið í landinu er stöðugt
og góður árangur hefur náðst á sviði
efnahagsumbóta. Einkavæðingar-
áætlunin hefur verið sérstaklega
árangursrík; nú skilar einkageiri
efnahagskerfisins um 70% fram-
leiðslunnar, sem hlutfall af vergri
landsframleiðslu.
Á síðasta ári var verðbólga í Tékk-
landi um 8,6%, en það er eina skil-
yrðið fyrir aðild að Efnahags- og
myntbandalagi Evrópu (EMU) sem
við uppfyllum ekki. Atvinnuleysi er
lítið, um 4%, og ríkissjóður hefur
verið rekinn án halla síðastliðin sjö
ár. Skuldabyrði hins opinbera eru
því mjög lág. Þar að auki hefur
gengi tékknesku krónunnar verið
stöðugt frá 1990. Þessar tölur sýna
að efnahagur okkar er stöðugur."
í þingkosningum, sem fram fóru
í Tékklandi í fyrra, náði ríkisstjórn
Vaclavs Klaus að haldast í sessi,
þrátt fyrir að hún missti naumlega
meirihluta sinn á þingi. Stjórnarand-
staðan skiptist upp í marga misjafna
hópa, svo að ríkisstjórnin hefur
vandkvæðalaust komið öllum mikil-
vægustu frumvörpunum í gegn. „Ég
tel stjórnina því vera í allsterkri
stöðu,“ segir Weigl, og segir engan
vafa leika á því að stjórnin geti hald-
ið einkavæðingaráætlun sinni áfram.
En hvað telur Weigl að Tékkar
geti kennt íslendingum, og öfugt?
„Það er erfitt að segja. Ég hef
heyrt að ríkisstjórn íslands hafi hrint
af stað metnaðarfullri einkavæðing-
aráætlun. Ég held að öll reynsla af
þessu sviði geti verið lærdómsrík.
Mér skilst að efnahagskerfið á ís-
landi sé á háu þróunarstigi og
ástandið þar almennt verulega frá-
brugðið því sem er hjá okkur. Þann-
ig kemur sjálfsagt sumt af okkar
reynslu að gagni og annað ekki.
Hjá okkur var einkavæðingin
umbylting á öllu kerfinu, hjá ykkur
mun hún vera umfangsminni, af
sama toga og einkavæðingaraðgerð-
ir í löndum eins og Bretlandi, þar
sem nokkur óarðbær ríkisfyrirtæki
eru seld.
Nú er okkar áætlun komin svo
langt að við erum farnir að fást við
sams konar spurningar: hvernig eigi
að einkavæða almenningssamgöng-
ur, sjúkraþjónustu o.s.frv. Kerfisum-
byltingunni er lokið,“ segir Jírí Weigl.
Vaclav
Klaus