Morgunblaðið - 19.02.1997, Qupperneq 25

Morgunblaðið - 19.02.1997, Qupperneq 25
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR 1997 25 AÐSENDAR GREINAR ÞEGAR fiskveiði- stjómun íslendinga var breytt 1984 og fiskveiðiheimildum (kvóta) var úthlutað til skipa var stigið fyrsta skrefið af LÍU og meirihluta löggjafar- valdsins til þeirrar óheillaþróunar sem við búum við í dag. Þjóðin var upplýst um, að hér væri um að ræða skil- virkustu og bestu leið- ina til að vemda fiski- stofna innan fiskveiði- lögsögunnar, en annað og enn meiri hagsmun- ir lágu að baki, eins og síðar kom í ljós. Árið 1990 var svo gerð sú breyting að heimilt væri að framselja og leigja kvótann og hefðu þá a.m.k. allir meðal- greindir menn átt að sjá að hveiju stefndi, þ.e. að fésterkir útgerðar- aðilar með greiðan aðgang að fjár- málastofnunum myndu kaupa stærstan hluta af fiskveiðiheimild- um við íslandsstrendur. Hömlulaust kvótabrask hefur síðan vaxið stöð- ugt undir verndarvæng og fmm- kvæði stjórnar LÍÚ með tilstyrk viðkomandi ríkisstjóma. Þessir aðil- ar hafa skipulagt langtímaaðgerðir til að ná fram markmiðum sínum, áróðursvélin er vel smurð og engu til sparað til að ná fram áformum sínum. Hagræðing í rekstri og að eigendum hlutabréfa í útgerðarfyr- irtækjum fjölgi er sí- fellt haldið að þjóðinni, en hér er í reynd um afar einfaldar og gegnsæjar blekkingar að ræða, útgerðarfyrir- tækjum hefur stórfækkað og fólk verið blekkt til að kaupa hlutabréf, sem að mestum hluta standa fyrir óveiddum fiski í sjónum á marg- földu raunverði. Óhugnanlegasti þáttur blekkingarvefsins er að eignarkvóti þorsks er metinn í þessu hluta- bréfaverði á 600-700 kr. á kg. Það tæki a.m.k. 8-10 ár að greiða verðmæti hans, sé miðað við hæsta meðalverð á fiskmörkuð- um. Í þessu sambandi er rétt að taka fram í eignarkvóta smærri báta, sem veiða samkvæmt sóknar- dögum eða aflahámarki, er eignar- kvóti þorsks metinn á 180 kr. á kg sem mun verða nálægt raunverði, sem er rúmlega þrisvar sinnum lægri en sá kvóti sem verðbréfa- markaðurinn virðist byggja sína verðmiðun á. Afleiðingar Einhver kann að spyija, hvað myndi gerast varðandi verðgildi þessa bréfa ef fiskveiðistjórnuninni yrði breytt, t.d. framsal og leiga á fiskveiðiheimildum yrði takmörkuð Það er löngu tímabært, segir Kristján Péturs- son, að opinber nefnd rannsaki þessa mestu fjármagnsflutninga Is- landssögunnar. eða bönnuð, fiskverð stórlækkaði á erlendum mörkuðum, samdráttur í veiðum eða jafnvel að kvótinn yrði aflagður. Þessum hlutabréfamark- aði má helst líkja við matadorspil eða spilaborg, þetta er ein allsheijar blekking, sem þjóðin verður að sjá í gegnum og spyrna strax við fót- um. Frumheijum og síðari skipu- leggjendum kvótakerfisins tókst líka að nýta sér málpípur sínar á Alþingi og jafnframt þekkingar- skort alþingismanna til að sam- þykkja ný lög um fjármagnstekju- skatt, sem hentaði einkar vel kvóta- eigendum. Með því að innleysa þessi „kvótahlutabréf" geta eigendur þeirra losað milljarða og þurfa þá aðeins að greiða 10% skatt af hagn- aðinum á meðan hinn almenni launagreiðandi verður að borga 42% skatt af sínum launum. Já, sameign þjóðarinnar er svo sannarlega nýtt til hins ýtrasta. Þá vekur það sér- staka athygli, að hlutabréfamark- aðirnir skuli taka fullan þátt í þessu „blekkingarspili kvótakónganna", markaðimir höfðu áunnið sér traust fyrirtækja og sparifjáreigenda og þannig stuðlað að aukinni uppbygg- ingu atvinnufyrirtækja í landinu. Vonandi bera þeir gæfu til að end- urmeta og rannsaka hið raunveru- lega markaðsverð kvótans, sama gildir reyndar líka um útreikninga og spár Þjóðhagsstofnunar. Fram- boð og eftirspum er ekki algildur mælikvarði á verðmyndun, a.m.k. þegar um er að ræða óveiddan fisk úr sjó eins og dæmin sanna varð- andi loðnu, síld og þorsk. Hinn almenni launþegi í landinu hefur ekki orðið var við „góðærið" hans Davíðs. Er ekki hér komin ein af mörgum augljósum skýringum hvers vegna? Ekki er allt sem sýnist Nýlega var frá því skýrt í frétt- um, að öll útgerðarfyrirtæki lands- ins greiddu samtals 207 millj. kr. í tekjuskatt. Satt best að segja trúði ég ekki þessu í fyrstu, að sú at- vinnu- og útflutningsgrein þjóðar- innar sem stendur fyrir 70-75% af útflutningstekjum þjóðarinnar ættu ekki til hnífs og skeiðar og væru á framfærslu hins almenna launþega í landinu. Þá mundi ég náttúrlega eftir uppsöfnuðum skuldum, fym- ingum og frádráttarreglum útgerð- arinnar frá fyrri tíð og reyndi að vera sáttur við þessa niðurstöðu. En þá þurfti ég endilega að rekast á skuldum vafínn útgerðarmann á nýjum jeppa af dýmstu gerð vera leggja honum við innkeyrsluna heima hjá sér, en þar vom fýrir tveir nýlegir fólksbílar við stórt og veglegt einbýlishús. Reyndar vissi ég að flestir útgerðarmenn byggju ríkmannlega og ættu góðan bíla- kost þó þeir greiddu lítinn sem eng- an tekjuskatt. En eru þetta ekki „forréttindi, ein tegund góðæris- ins“, sagði gamall öryrki og eftir- launamaður við mig þegar umsvif þessa manns bar á góma. Hvað skyldi fiskverkunarfólk einkanlega í minni sjávarplássum allt í kringum landið vera að hugsa um þessa lífsbjörg sína og skipt- ingu arðsins skv. laganna bókstaf (1. gr. fiskveiðistjórnunar) um að fiskurinn umhverfis landið sé óskorin sameign þjóðarinnar? Eru ekki kjörnir fulltrúar fólksins á Alþingi íslendinga, fara þeir ekki með framkvæmda- og löggjafar- valdið? Hafa þeir afsalað sér þess- ari sameign þjóðarinnar til nokk- urra fyrirtækja? Jú, reyndar hefur meirihluti alþingismanna sam- þykkt þá fiskveiðistjórnun sem við búum nú við og þá útfærslu sem stjórn LÍÚ hefur á framsali og leigu kvóta. Sumir telja, að meiri- hluti þingheims hafi ómeðvitað samþykkt lög og breytingar á fisk- veiðistjórnuninni, þeir hafi greini- lega ekki gert sér grein fyrir öllum viðaukum, fyrirvörum og glufum, sem leyndust í lögunum. Hvernig getur þá þjóðin, eigandi auðlindarinnar, fengið sinn hlut? Um það verður barist í komandi kjarasamningum. Verði ekki sátt með þjóðinni um skiptingu og nýt- ingu fiskveiðiauðlindarinnar er voð- inn vís fýrir land og þjóð. Það er löngu tímabært að opinber rann- sóknarnefnd fjalli um þessa mestu fjármagnsflutninga íslandssögunn- ar og hvort verðmyndun kvótans sé ákvörðuð með eðlilegum og lög- mætum hætti eða af yfírlögðu ráði kvótaeigenda og annarra tengdra hagsmunaaðila. Alþingi ætti að eiga frumkvæði að slíkri rannsókn og að henni verði flýtt sem auðið er. Höfundur erfyrrv. deildarstjóri. Rangt raungengi hluta- bréfa og blekkingar Krislján Pétursson Fleiri mislæg gatna- mót á Miklubraut EINS OG kunnugt er hefur meirihluti R- listans í borgarstjóm Reykjavíkur horfið frá áætlunum um gerð mislægra gatnamóta á mótum Kringlumýrar- brautar og Miklubraut- ar. Sjálfstæðismenn í borgarstjórn hafa and- mælt þessum fyrirætl- unum. Þeir telja full- víst, að mislæg gatna- mót á þessum stað stuðli að mestu um- ferðaröryggi og greið- ari umferð. Þannig er dregið úr akstri um nærliggjandi íbúðar- hverfi og þá aðallega Hlíðahverfi sunnan Miklubrautar. Þeir benda einnig á þá staðreynd, að um helm- ingur Reykvíkinga sækir atvinnu vestan Kringlumýrarbrautar. Mislæg gatnamót voru gerð á mótum Vesturlandsvegar og Höfða- bakka árið 1995 og hafa þegar sannað gildi sitt, því umferðarslys- um á þessum gatnamótum hefur fækkað verulega. Það er margsann- að að slíkar umferðarbætur eru þjóðhagslega hagkvæmar og koma í veg fyrir þjáningar og heilsufars- vanda fjölda einstaklinga og fjöl- skyldna þeirra. Sem betur fer eru bæði meirihluti og minnihluti borgar- stjórnar sammála um nauðsyn mislægra gatnamóta á mótum Miklubrautar og Skeið- arvogs. Þessi gatnamót eru í raun þegar orðin til vandræða, einkum vegna umferðar að norðan frá Skeiðar- vogi, sem leitar til austurs eftir Miklu- brautinni. En hvað veldur því, að vinstri meirihlutinn í borgar- stjórn Reykjavikur dregur aðrar ályktanir en sjálfstæðismenn varðandi nauð- syn mislægra gatnamóta á mótum Kinglumýrarbrautar og Miklu- brautar? Ein ástæða fyrir því er sú yfir- lýsta stefna R-listans að „spornað verði gegn óheftri aukningu einka- bíla“. Þetta er í sjálfu sér ágætt og nauðsynlegt markmið, en sjálf- stæðismenn eru ósammála þeirri aðferð R-listans, að velja ekki vönd- uðustu og öruggustu kostina í um- ferðarmálum til þess að ná þessu markmiði. Önnur ástæða R-listans fyrir því að hverfa frá mislægum gatnamót- U mferð aröryggissj ón- armið og almannahags- munir, segir Olafur F. Magnússon, kalla á gerð mislægra gatna- móta á mótum Kringlu- mýrarbrautar og Miklubrautar um á mótum Kringlumýrarbrautar og Miklubrautar eru umhverfisleg rök, en mislæg gatnamót þurfa stærra svæði og valda meiri hávaða en ljósastýrð gatnamót. Einnig er erfiðara að koma þar fyrir umferð gangandi vegfarenda. Þessi rök R-listans eru að sjálfsögðu ekki næg til að vega upp þá auknu slysa- hættu á gatnamótunum og í nær- liggjandi íbúðarhverfum, sem frá- hvarf frá mislægum gatnamótum hefur í för með sér. Það er líka nauðsynlegt að beina umferð gang- andi og hjólandi vegfarenda frá slíkum gatnamótum með fjölgun göngubrúa yfir umferðaræðar, en aukin aðgreining bílaumferðar og annarrar umferðar er brýnt um- Ólafur F. Magnússon ferðaröryggismál. í því sambandi má nefna, að það göngu- og hjól- reiðastígaskipulag, sem unnið hefúr verið að undanförnu, er um margt til fyrirmyndar. Raunar stangast áætlanir R-list- ans um ljósastýrð gatnamót á mót- um Kringlumýrarbrautar og Miklu- brautar á við önnur markmið þeirra. R-listinn vill hverfa frá lagningu akbrautar frá Kringlumýrarbraut meðfram Nauthólsvíkinni, svokall- aðs Hlíðarfótar. Þetta er ekki raun- hæft, nema að gerð verði mislæg gatnamót á mótum Kringlumýrar- brautar og Miklubrautar. Annars er líklegt að umferðarteppa myndist á þessum gatnamótum og umferð leiti inn í aðliggjandi íbúðarhverfi. Greið umferð um stofnbrautir borgarinnar er nefnilega ein besta aðferðin til að auka umferðaröryggi í borginni, ásamt áðumefndri aðgreiningu bfla- umferðar og annarrar umferðar. Þriðja ástæða R-listans fyrir því að vilja aðeins ljósastýrð gatnamót á mótum Kringlumýrarbrautar og Miklubrautar er sögð vera óskir „Kringlumanna" um auðvelda að- komu að þessum mikilvæga versl- unar- og þjónustukjarna. Að mínu mati má vel finna lausn á þessu atriði án þess að fórna því umferð- aröryggi, sem mislæg gatnamót fela í sér. Aðkoma að austan eftir Miklubrautinni breytist ekki með mislægum gatnamótum og ekki heldur aðkoma sunnan frá eftir Kringlumýrarbrautinni. í dag er aðkoman í Kringluna eftir Kringlu- mýrarbraut úr norðurátt hættuleg, vegna vinstri beygju inn á Miklu- brautina. Margir kjósa því að aka yfir gatnamótin og taka vinstri beygju inn á Listabraut og komast þannig að Kringlunni. Þessi hættu- lega vinstri beygja frá Kringlumýr- arbrautinni inn á Miklubraut til austurs hverfur með mislægum gatnamótum, sem auk áðurnefndr- ar vinstri beygju inn á Listabrautina gefa kost á umferðarslaufu inn á Miklubrautina vestan Kringlumýr- arbrautar. Aðkomu i Kringluna frá Miklubraut úr vesturátt má síðan leysa með brú eða stuttum neðan- jarðarstokk. Gatnamót Kringlumýrarbrautar og Miklubrautar eru einhver hættu- legustu og umferðarþyngstu gatna- mót landsins. Umferðaröryggis- sjónarmið og almannahagsmunir kalla á gerð mislægra gatnamóta á þessum stað. Fyrir því munu sjálf- stæðismenn í borgarstjórn Reykja- víkur beita sér. Höfundur er læknir og varaborg- arfulltrúi í Kcykjavík. BÓKHALDSHUGBÚNAÐUR fyrir WIND0WS Einföld lausn á flóknum málum 6H KERFISÞRÓUN HF. Fákafeni 11 - Sími 568 8055 www.treknet.is/throun

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.