Morgunblaðið - 19.02.1997, Qupperneq 26

Morgunblaðið - 19.02.1997, Qupperneq 26
26 MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR 1997 AÐSEIMDAR GREINAR MORGUNBLAÐIÐ Gefið Gálgahrauni gálgafrest! GREININ sem hér fer á eftir var, í meg- inatriðum, rituð fyrir nálægt tveimur árum, en hefur hvílst í tölv- unni, vegna þess að svo virtist sem Gálga- hraunið fengi að vera í friði um sinn. Nú er ljóst að í tengslum við aðalskipulag Garða- bæjar, er áformað að færa Álftanesveginn, sem á þá að liggja þvert yfir Gálga- hraunið og þar með eyðileggja þessa mjög sérstæðu náttúruperlu í miðju þéttbýli. Á sínum tíma tókst fámennum en skeleggum hópi Álftnesinga að koma í veg fyrir að nesið yrði lagt undir flugvöll. Það framtak ætti að vera þeim til eftirbreytni, sem nú berjast gegn því að hlutar af landinu verði lagðir undir meng- andi stóriðju og öræfunum sökkt í þágu slíkra framkvæmda, án tillits til annars en stundlegra tölulegra gróðahagsmuna. Fordæmi Álftnesinganna ætti líka að minna á að stöðugt þarf að vera á verði, því yfirvöld og hagsmunaaðilar liggja á því lúa- lagi, að skipuleggja og hanna fram- kvæmdir og síðan kynna þær þann- ig fyrir almenningi, að um sé að ræða nánast orðinn hlut og ekki verði aftur snúið. Sá sem ekur útá Álftanes af Hafnarfjarðarvegi fer fyrst um Engidal, sem er stór, grasi vaxinn hraunbolli, þar sem mætast Hafnarfjarðar- og Garðahraun. Síðan er ekið gegnum Garðahraun- ið, nokkum spöl, en þar hafa verið byggð nokkur einbýlishús í skjól- góðum hraunbollum. Kringum þau hafa verið gróðursett sígræn tré, sem hafa náð góðum þroska og setja svip á umhverfið. Þegar lengra er haldið, hverfur hraunið á vinstri hönd. Þar hefur landið verið straujað, stillt upp nokkrum björgum og plantað Ál- askavíði. Bera þær framkvæmdir vott um að landslagsarkitektar hafi verið að verki. Hægra megin held- ur hraunið áfram en milli hraunjaðarsins og og vegarins eru móar og urð. Meðfram jaðr- inum eru götuslóðar og einhver á þar túnskækil og garðholu. Þarna eru líka gamlar bæjar- eða kofarústir. Götuslóðarnir eru kjörleiðir fyrir göngu- menn, með eða án hunda, en þama hefur enn ekki verið bannað að ganga með lausa hunda og það kunna hundarnir að meta. í urðinni er nokkurt kríuvarp, sem heldur hefur Gálgahraun er fögur og sérstæð náttúrusmíð, --------»------------------- segir Arni Björnsson, sem yrði eyðilögð með vegalagningu. farið vaxandi á síðari árum. Svo verpa þarna margar tegundir mó- fugla ásamt ýmsum mávategund- um um allt svæðið. Niður við Lamb- húsatjörn hafa nokkur gæsapör tekið sér bólfestu og gæsarungarn- ir ásamt æðar- og andarungum synda þar með mæðram sínum á kyrram vorkvöldum. Hrauntungan milli götuslóð- anna og Arnarnesvogarins heitir Gálgahraun. Það ber nafn af tveimur allháum klettum, skammt frá sjónum andspænis Bessastöð- um, sem heita Gálgaklettar. Klett- arnir standa svo nærri hvor öðrum að leggja má planka milli þeirra. íslendingar munu aldrei hafa náð svo langt í aftökutækni, að nota fallhlera við hengingar og hér á gálgaklettunum var tæknin einfald- lega að festa annan enda snörannar um plankann og hinn um háls hins Árni Björnsson Hveija á að í ÞEIM umræðum um nýja kjarasamn- inga sem nú standa yfir hafa fulltrúar vinnuveitenda haldið því fram að hugsan- lega megi hækka laun um heilitvö til þrú pró- sent. Fúlltrúar Vinnu- veitendasambandsins annars vegar og ríkis og Reykjavíkurborgar hins vegar virðast tala einum rómi í þessu efni - en setja þó einn fyrirvara. Um launa- hækkanir til allra má ekki semja við verka- lýðsfélögin eða félög opinberra starfsmanna. Á almenna markaðinum heitir þetta að gera fyrirtækjasamninga, en hjá hinu opinbera að taka upp nýtt launa- kerfi. Vel getur verið að í mörgum einkafyrirtækjum sé svigrúm, og kannski líka vilji, til að gera vinnu- staðasamninga sem leiði til launa- hækkana. Hvernig það á að verða almenn regla hjá ríki og sveitarfé- lögum er á hinn bóginn í hæsta máta vandséð. Formannafundur BSRB hefur þess vegna hafnað því að semja um nýtt launakerfi á þeim nót- um sem ríki og Reykja- víkurborg bjóða. Nýjar lindir auðs og velferðar? Fjölmennustu starfs- stéttir opinberra starfs- manna vinna í margvís- legum þjónustustörfum velferðarkerfisins, í heilbrigðisþjónustunni og umönnunarstörfum á vegum ríkis og sveit- arfélaga. Til þessara þátta fara líka hæstu upphæðirnar á fjárlög- um og fjárhagsáætlun- um sveitarfélaga. Reynsla undangenginna ára sýn- ir að einmitt á þessu sviði er fyrst reynt að skera niður þegar ætlunin er að spara í opinbera geiranum. Og þarna hefur líka verið tekin upp ný skattlagning í stórum stíl, með allskonar þjónustugjöldum. En nú koma samningamenn ríkis og borg- ar, eins og guðir sendir af himnum ofan og segja: - góðir hálsar, við höfum fundið leið til að hækka kaupið! Við bjóðum lágmarkslaun, sem við semjum um við stéttarfé- Ólafur A. Jónsson Tilræði við þióðina dæmda og hrinda honum síðan framaf öðram hvoram klettinum. Hvort það er vegna nafnsins eða einhvers annars, hefur þessi hraun- fláki fengið frið fyrir skóg- og lúpínu- ræktendum, svo og flug- og golfval- lagerðarmönnum. Þar era ekki einu sinni merktir göngustígar. Þetta er fallegt hraun með mjúk- um mosa, grænum hraunbollum og kostulegum klettamyndum og það prýða flestar jurtir, sem vaxa í hraunum. Þær hafa fengið að gróa þama í friði fyrir afskiptum manna og ágangi búfjár. Sá sem vill vera einn með sjálfum sér, eða öðrum, fær þama meiri frið en notið verður víðast í nánd við þéttbýli. Þama er líka beijaland, enda era bömin í nágrenninu beija- blá á haustin. Væri ég náttúrafræðikennari í grann- eða framhaldsskóla, mundi ég fara með nemendur mína í göngu- ferð um hraunið á góðviðrisdegi til að opna augu þeirra fyrir listasmíð- um náttúrannar, smáum sem stóram og þeirri staðreynd, að við búum í eldfjallalandi, þar sem „hin rámu regindjúp“ geta, hvenær sem er, tek- ið uppá því að ræskja sig uppum einhveija hinna mörgu eldstöðva í nágrenninu. En það er eitthvað að gerast þama og ýmislegt bendir til að þúsund ára ró hraunsins verði raskað. Fyrir ná- lægt einu ári, tók ég eftir hælum með gulum veifum í hrauninu og nágrenni þess og hélt fyrst að þar færa skátar í leitarleik. En veifumar standa enn og nú er komið í ljós, að þetta eru fyrstu merki um fýrir- hugaða vegalagningu gegnum hraunið. Sú vegalagning á að stytta leiðina til Reykjavíkur og koma í stað núverandi Álftanesvegar, sem sagður er þurfa endurbóta við. Við sem búum í Bessastaðahreppi vitum að bæta þarf Álftanes-veginn, en er nauðsynlegt að fremja náttúra- spjöll til þess? Ég veit ekki til að kvartað hafí verið undan staðsetn- ingu vegarins, heldur því að hann er mjór og illa hannaður. Þessu virð- ist mega breyta án þess að flytja hann. Hvað sem vegagerð líður, þá er Gálgahraun fögur og sérstæð nátt- úrasmíð, sem yrði eyðilögð með vegalagningu. Þótt eyðileggingin kunni að vera „vel granduð" gerir það hana bara enn verri. Því beini ég þessari ósk tilVega- gerðar ríkisins, bæjarstjómar Garða- bæjar og hreppsnefndar Bessastaða- hrepps. Höfundur er læknir og býr í Bessastaðahreppi. Hættan á, segir Ólafur A. Jónsson, að launa- munur verði enn aukinn blasir við. lögin og „viðbótarlaun", sem stétt- arfélögin mega alls ekki koma ná- lægt að semja um. Svona hagfræði er í meira lagi undarleg. í stofnunum sem eru stöðugt undir niðurskurðarhníf, er nú alltíeinu svigrúm til að hækka kaup, ef stéttarfélögin koma þar hvergi nærri! Hvaðan sprettur það fé í heilbrigðisþjónustunni til dæm- is? Hefur Tryggingastofnun fundið nýjar lindir auðs og velferðar? Eða kannski heilbrigðisráðherrann? Það væri öragglega saga til næsta bæj- ar. Hveija á að skilja eftir? Ríkisstjórn og atvinnurekendur era sammála um að bjóða láglauna- fólki 10 krónu launahækkun á tím- ann, meira sé ekki til skiptanna. Launakerfishugmyndin gengur útá að skipta þessu rausnarlega boði þannig að stéttarfélögin skrifi und- FRÁ íslensku sendinefndinni í Genf spurðust þær fréttir hér í blaði 26. apríl 1958, að öllum sendinefnd- um á ráðstefnunni hefði borist dokt- orsritgerðin og að krafan í henni um 50 sjómílur hefði vakið athygli um leið og hún „spillti fyrir málstað íslands“. Mér vora beinlínis borin á brýn landráð. Frétt þessi varð til þess, að ég höfðaði í fjórða sinn meiðyrðamál og var fjölmiðillinn dæmdur í sekt fyrir meiðyrði og mér smánarbætur; ekki síst, þar sem um ítrekun var að ræða. Meðan málið var í flutningi, var bréflega óskað eftir umsögn allra sendinefndanna um bók mína. Rúmlega 50 þeirra svöraðu, af þeim gáfu 15 góða umsögn, og voru þau lögð fram í dómnum. Hinar 35 afsökuðu sig með tímaleysi. Þegar stundin nálg- aðist að kosið yrði um 12 sjómílna lendhelgina í Genf og yfír vofði, að utanríkisráðherra ís- lands og landhelgisráðgjafanum yrði að ósk sinni, þótti mér skylt í nafni forns kunningsskapar okkar Hermanns Jónassonar, þáverandi forsætisráðherra, að vara hann sér- staklega við aðsteðjandi háska. Hermann tók mér afskaplega vel og sagðist hafa fylgst með skrifum mínum og að ég hefði án efa lög að mæla. Hann gerði lítið úr baráttu tví- menninganna fyrir 12 sjómílunum og sagði að réttast væri að leyfa þeim að sprikla svolítið, 12 sjómíl- urnar yrðu aldrei samþykktar sem alþjóðalög. Það olli miklu ijaðrafoki hjá ís- lensku sendinefndinni, þegar Her- mann Jónasson lagði fyrir nefndina að sitja hjá við atkvæðagreiðsluna um 12 sjómílurnar. Það sýndi sig að Hermann Jónas- son var forvitri, samt munaði aðeins 2A úr atkvæði, að 12 sjómílurnar yrðu alþjóðalög. Það getur enginn ímyndað sér hvernig málum okkar ir samninga um 5 krónu hækkun, en hinum 5 krónunum ráðstafi for- stöðumenn stofnana, án afskipta stéttarfélaganna. Ef heildarupp- hæðin væri hundrað milljónir, ættu stéttarfélögin að semja um fimmtíu. Annað kæmi þeim ekki við. Svo einföld er aðferðin. Það er með öðram orðum ekki verið að tala um að bæta neinu við launasummuna, heldur að víkja stéttarfélögunum frá því að semja um hvernig henni verður skipt. Samtök opinberra starfsmanna hljóta að segja nei við slíkum vinnubrögðum, því í þeim felst stórhætta á að þeir lakast settu verði settir hjá - vel á minnst: hvaða „viðbótarlaun" eiga bótaþeg- ar tryggingakerfisins að fá? Hættan á að launamunur verði enn aukinn blasir við. Starfshóparnir á hinum ýmsu vinnustöðum hafa ekki allir sömu aðstöðu til að ná hlut út úr „viðbótinni". Ofan á allt er svo for- stöðumönnum stofnana gefíð stór- aukið færi á að ráðstafa launa- hækkunum að eigin geðþótta. Þess vegna liggur í augum uppi að spyija: hveija á að skilja eftir þegar „viðbótinni" er ráðstafað? Höfundur er toilvörður og stjórnarmaður í BSRB. væri komið í dag, ef svo hefði far- ið. Við hefðum án efa aðeins 12 sjómílna lendhelgi. Tilræði skamm- sýninnar tókst ekki. í framhaldi af Genfarfundinum færði Lúðvík Jósepsson landhelg- ina aðeins út í 12 sjómílur, en ekki t.d. 24 sjómílur, hvað þá 50 sjómíl- ur. Greinilegt var, að látlaus barátta mín fyrir 50 sjómílunum, fór í taug- arnar á landhelgis- ráðunautnum. Afleið- ingin ar líka sú, að í hátíðarræðu, sem út- varpað var frá stúd- entafagnaði 30. nóv. 1970, komst landhelg- isráðunauturinn m.a. svo að orði: „Má óhikað fullyrða, að núgildandi reglur (12 sjóm.) ganga eins langt og möguleiki var fyrir þegar þær voru settar og stendur við það enn.“ Það var nánast aftur tilræði við þjóðina að reyna að fá hana til þess að sætta sig við 12 sjóm. landhelgi um ókomna framtíð. Þessi uppgjafartónn varð til þess, að í fyrsta sinn, þann 6. janúar 1971, birtist hér í blaði grein eftir Það var nánast aftur tilræði við þjóðina, segir dr. Gunnlaugur Þórð- arson í síðari grein sinni, að reyna að fá hana til þess að sætta sig við 12 sjómílna land- helgi um ókomna tíð. mig út af úrtöluræðu landhelgisráð- gjafans með yfirskriftinni. „Upp- gjöf í landhelgismálinu". Þetta var tímamótagrein og olli því, að 50 sjómílurnar komust fyrir alvöra inn í sali Alþingis og varð að aðalkosn- ingamáli 1971 og þáverandi ríkis- stjórn féll og ný rlkisstjórn, undir forsæti Olafs Jóhannessonar, færði landhelgina út í 50 sjómílur 15. júlí 1971. - Stundum veltir lítil þúfa þungu hlassi. Tæpast er eyðandi orðum, að athugasemdum Ara Edwald. Seta hans í stjórn svokallaðs „Grínara- félags" (sjá bls. 105 í Lögfræðinga- tali) hefur greinilega haft áhrif á ritun athugasemda hans sem for- manns í sendinefnd íslands á síð- asta fundi NAFO, eins og hann leyfir sér að veifa því, að heildar- samtök sjómanna hafi stutt hinn mikla niðurskurð á Flæmska hatt- inum. Mér vitanlega hafa hvergi birst neinar yfirlýsingar í þá átt frá þeim samtökum. Eins hitt að bera fyrir sig ummæli forsvars- manna LÍÚ, þegar þess er gætt, að orð þeirra verða að skoðast í ljósi þess undirlægjuháttar, sem leiðir af því, að þeir bíða eftir að fá úthlutun á kvóta úr þeim litlu 10%, sem sjávarútvegsráðherrann hefur að moða úr á Flæmska hatt- inum. Loks hefur það sýnt sig, að niður- stöður „vísindanefndar" NAFO og Hafró um rækjustofninn vora á veikum granni byggðar, en að Jón Kristjánsson fiskifræðingur hafði rétt fyrir sér. Lýkur hér með svari mínu. Skrif- um mínum um kvótann er samt ekki lokið. Höfundur er hæstaréttarlögmaður. skilja eftir? Dr. Gunnlaugur Þórðarson

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.