Morgunblaðið - 19.02.1997, Síða 34

34 MIÐVIKUDAGUR 19. FEBRÚAR 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Ágústa Sig-
björnsdóttir
fæddist í Vík í Fá-
skrúðsfirði 7. ágúst
1898. Hún lést á
Hjúkrunarheimilinu
Eir 9. febrúar síðast-
liðinn. Foreldrar
hennar voru Sig-
björn Þorsteinsson
bóndi í Vík í Fá-
skrúðsfirði, f. 22.6.
1958, d. 14.6. 1915,
og kona hans Stein-
unn Jakobína
Bjarnadóttir, f.
11.10. 1862, d. 24.12.
1943. Systkini Ágústu voru: Þor-
steinn, f. 7. okt. 1883, d. 3. júní
1906, Solveig María, f. 19. jan.
1885, d. 20. júní 1954, Margrét
Jóhanna, f. 21. apríl 1886, d. 26.
júlí 1897, Niels Jakob, f. 1. okt.
1887, d. 13. apr. 1913, Jón Aust-
mann, f. 14. júní 1889, d. 9. febr.
1958, Bjarni Guðmundur, f. 3.
ágúst 1890, d. 30. okt. 1890, Ólaf-
ur, f. 2. febrúar 1892, d. 9. nóv.
1957, Bjarni Guðmundur, f. 10.
okt. 1893, d. 4. ág. 1920, Egg-
ert, f. 15. apríl 1895, d. 27. sept.
Það er ekki auðvelt að minnast
frænku minnar Ágústu í fáum orð-
um, hún var föðursystir mín og
gekk mér í móðurstað á sínum tíma
þegar ég þurfti mest á því að halda.
Um hana væri hægt að skrifa heila
bók. Til föðurömmu minnar Jakob-
ínu var ég sendur frá Vestmanna-
eyjum, ungur að árum. Hún átti
þá þriggja hæða hús við Hverfis-
götu 104C í Reykjavík. Þar bjó hún
ásamt Ágústu dóttur sinni og dótt-
-r urdóttur, Guðmundu, og eiginmanni
Ágústu, Stefáni Björnssyni, kaup-
manni.
Af tilviljun lenti ég í íbuð frænku
minnar og Stefáns og þar með var
mér borgið.
Ágústa frænka mín tók mig strax
að sér, fór með mig til Katrínar
Thoroddsen læknis, en þær voru
góðar vinkonur. Þá kom í ljós að
ég gekk ekki heill til skógar og
sagði Katrín að ég myndi ná mér
fyrir fermingu ef ég yrði duglegur
að fara í ljós, taka lýsi og drekka
joðmjólk. Frænka mín sá um að ég
skrópaði ekki í þessum málum. Oft
sagði Ágústa við mig: Hún Katrín
bjargaði í þér líftórunni. Mér þótti
} alltaf vænt um Katrínu og hafði
samband við hana. Einhveiju sinni
sagði ég við hana, þá orðinn fullorð-
inn maður: „Það er kominn tími til
að minnast á þakklæti fyrir lífgjöf-
ina sem hún frænka mín minntist
oft á.“ „Þetta er nú ekki alveg rétt
hjá þér,“ sagði Katrín, „því það var
hún Ágústa sem hélt í þér Iífinu.“
Enginn veit betur en ég að þetta
er rétt.
Dýrmæt vinátta og væntumþykja
var milli Ágústu og Ingunnar eigin-
konu minnar og dóttur okkar Sig-
rúnar og hennar fjölskyldu. Á yngri
árum var Sigrún daglegur gestur
hjá Ágústu og mjög oft hjá Guð-
mundu dóttur hennar.
Bræðumir Stefán og Haraldur
Bjömssynir, fyrrv. póstfulltrúi, voru
giftir systrum. Jóhanna hét kona
Haraldar, hún var í miklu uppá-
haldi hjá mér eins og þeir bræður,
velgjörðarmenn mínir.
1896, Sigurborg, f.
25. júlí 1896, d. 27.
nóv. 1903, Sigurður,
f. 20. maí 1900, d.
17. nóv. 1995, Jó-
hanna Hálfdánía, f.
10. maí 1901, d. 2.
ág. 1986, Sigurborg,
f. 14. jan. 1904, d.
19. maí 1911.
Eiginmaður Ág-
ústu var Stefán
Björnsson, f. 12.
nóvember 1884, d.
1978, lengst af
starfsmaður gjald-
eyrisnefndar og
þeirra stofnana. Einkadóttir
þeirra er Guðmunda Ólafía, gift
Gunnari Petersen. Einkasonur
þeirra er Steinar kvæntur Gretu
Björgvinsdóttur. Þeirra börn
eru: Birna, Gunnar Már og Eva
Hrönn.
Ágústa stundaði nám í
Kvennaskólanum og var mikil
hannyrðakona. Mörg ár var hún
kirkjuvörður Fríkirkjunnar í
Reykjavík.
Utför Ágústu fór fram i kyrr-
þey að ósk hinnar látnu.
Ágústa var mikill dugnaðar-
vinnuforkur og viljasterk kona, man
ég ekki eftir henni öðruvísi en að
hún væri að leiðbeina og hjálpa
þeim sem illa vom staddir í tilver-
unni. Þeir vom ófáir sem fengu
skjói undir hennar þaki.
Ekki má gleyma að minnast þess
að Ágústa var þekkt fýrir sínar
hannyrðir og listvefnað og eru
margir fallegir hlutir til á heimilum
ættingjanna og víðar. Guðmunda
dóttir hennar á ekki langt að sækja
sína listrænu hæfileika.
Frænka mín var síðustu æviárin
á hjúkrunarheimilinu Eir. Þar naut
hún ríkulegrar hjúkmnar. Hún
sagði oft við mig: Eg get ekki lýst
því hvað stúlkurnar hér eru góðar
og þolinmóðar við mig.
Þegar orðið umhyggja kemur í
hugann minnist ég hve Guðmunda
hugsaði vel um móður sína alla tíð.
Sama vil ég segja um Gunnar eigin-
mann Guðmundu og son þeirra,
Steinar og Grétu eiginkonu hans
og þeirra börn, sem gáfu lífi Ág-
ústu giidi til hinsta dags.
Með þessum fátæklegu orðum
kveð ég mína kæm frænku og óska
henni þeirrar hvíldar er hún hafði
lengi þráð.
Þorsteinn Berent Sigurðsson.
Ágústa Sigbjörnsdóttir, móður-
systir mín, sem við, frændfólk henn-
ar, kölluðum ævinlega Gústu, er
látin í hárri elli. Hún hefur um langt
skeið mátt þola mikið heilsuleysi
og þjáningar og því lengi beðið eft-
ir því að dvölinni á Hótel Jörð lyki
og ný og betri tilvera hæfist.
Stundum hafði Gústa á orði að
sér virtist sem guð vildi sig ekki;
svo oft og lengi hefði hún beðið
hann að taka sig í náðarfaðminn.
Við, sem þekktum Gústu vel, vitum
hins vegar að eilífðinni hefur bæst
góður liðsmaður enda var Gústa
þekkt að miklum mannkostum, fals-
leysi og trygglyndi og sannarlega
vildi hún öllum gott gera.
Það var ekki ónýtt fyrir mig,
sveitastúlkuna, að eiga Gústu að
er ég kom fyrsta sinni til Reykjavík-
ur til að vinna fyrir mér. Heimili
hennar og Stefáns, manns hennar,
stóð mér strax opið sem það væri
mitt eigið heimili. Og ég var síður
en svo ein um að þiggja góðvild og
gestrisni frænku minnar. Hið sama
gilti um systkini mín og marga
fleiri. Á heimili hennar man ég eft-
ir tengdafólki hennar norðan úr
Húnavatnssýslu, skyldfólki mörgu
austan af fjörðum, sjúklingum og
sængurkonum. Allt þetta fólk átti
öruggt athvarf hjá Gústu. Þegar
dvöl þess lauk þótti sjálfsagt á
kveðjustund að leysa það út með
gjöfum og góðum óskum.
Sjálfri hefur mér jafnan fundist
Gústa eitt akkeranna í tilverunni,
sterkur hlekkur í keðjunni sem
bindur okkur hvert öðru. Hún hugg-
aði þegar á bjátaði og veitti góð ráð
þegar sundin lokuðust. Mér er líka
minnisstæð gleði hennar þegar nýir
fjölskyldumeðlimir komu í heiminn.
Jafnan kom hún þá fyrst allra í
heimsókn hlaðin fallegum og nyt-
sömum gjöfum.
Á afkomendum Gústu sannast
að sjaldan fellur eplið langt frá eik-
inni.
Ég kveð Gústu frænku mína að
lokum með lokalínum kvæðisins
sem Jónas Hallgrímsson orti eftir
vin sinn Tómas Sæmundsson:
Flýt þér, vinur, í fegra heim;
kijúptu að fótum friðarboðans
og fljúgðu á vængjum morgunroðans
meira að starfa guðs um geim.
Borghildur Þórðardóttir.
Amma Ágústa hefur verið hiuti
af minni tilveru síðan ég man eftir
og nú þegar hún er kölluð frá í
hárri elli og södd lífdaga kemur
yfir mig tómleiki og söknuður.
Amma mín hafði lengi deilt við
æðri máttarvöld um hvenær hennar
tími væri kominn og oft hafði hún
í sínum löngu og ströngu veikindum
beðið um hvíldina.
Þann 9. febrúar sl. náðist loks
samkomulag milli hans sem öllu
ræður og hennar ömmu minnar um
að hennar tími væri kominn. Þann
dag andaðist hún á Hjúkrunar-
heimilinu Eir að viðstöddum nánum
ættingjum.
Amma fluttist árið 1921 frá Vík
í Fáskrúðsfirði til Reykjavíkur
ásamt móður sinni Steinunni
Jakobínu. Hún giftist afa mínum
Stefáni Björnssyni sem lengst af
starfaði á Skrifstofu gjaldeyris-
nefndar og mun ég ætíð minnast
hans sem góðs vinar og velgjörðar-
manns.
Mínar fyrstu minningar um
ömmu Ágústu voru þegar ég bjó
með foreldrum mínum ásamt
ömmu og Stefáni afa í Hraunborg
við Karfavog. Eftir nokkur ár flutt-
um við öll í Skipholt 10 og voru
það síðustu árin sem ég bjó undir
sama þaki og hún.
Þó að við byggjum ekki undir
sama þaki var samskiptum okkar
ekki lokið. Óteljandi heimsóknir
mínar til afa og ömmu, fyrst í
Meðalholt 14 síðan í Ljósheima 12,
eru mér ógleymanlegar. Afi Stefán,
þessi rólyndi og yfirvegaði maður,
og svo hún amma, þessi fáheyrði
dugnaðarforkur. Aldrei féll henni
verk úr hendi. Hún vann mikið við
hannyrðir. Bæði heklaði hún lista-
vel og svo var hún í mörg ár með
vefstól á heimilinu og óf mottur
og teppi. Enda má finna mörg verk-
in eftir hana á heimilum vina og
ættingja vítt og breitt um landið.
Umhyggja hennar fyrír sínum
nánustu var einstök. Hún vakti
yfir velferð ættingja og vina meðan
heilsa hennar leyfði og oft á tíðum
náði þessi umhyggja langt út fyrir
þann hóp, enda átti hún stóran hóp
vina sem sýndu henni einstaka
ræktarsemi til síðasta dags.
Ég tel það gæfu að hafa átt
Ágústu sem ömmu. Við vorum ekki
alltaf sammála og stundum gustaði
á milli okkar. Sérstaklega á árum
áður þegar hún var að leggja mér
ungum manninum lífsreglurnar og
upplýsa mig um lífsins freistingar
og kristilega hegðun.
Það rann upp fyrir mér síðar að
hún bar velferð mína fyrir bijósti
þegar hún lagði það á sig hvað
eftir annað að benda mér á þær
hættur sem fram undan voru á lífs-
leiðinni.
Ég og mín fjölskylda þökkum
ömmu Ágústu fyrir samfylgdina,
kveðjum hana með söknuði og virð-
ingu. Vitandi að hún var ferðbúin
og að vel verður tekið á móti henni
á nýjum slóðum.
Ámma var á Dvalarheimilinu á
Dalbraut frá 1982 til 1994 og síðan
á Hjúkrunarheimilinu Eir til dauða-
dags. Starfsfólki á þessum stofnun-
um þakka ég af alhug einstaka
umhyggju og alúð við hana alla tíð.
Steinar Petersen.
Látin er mín kæra móðursystir
á 99. aldursári. Með henni er geng-
in síðust fjórtán barna þeirra Stein-
unnar Jakobínu Bjarnadóttur og
Sigbjörns Þorsteinssonar frá Vík í
Fáskrúðsfirði. Tæpum helmingi
þess hóps varð fjölskyldan að sjá
á bak strax í barnæsku og má
nærri_ geta að það skildi eftir sín
sár. Ávallt minntist hún bernsku-
heimilisins og æskustöðvanna við
fjörðinn fagra af hlýhug og virð-
ingu.
„Mun þann að góðu er þér gott
gjörir,“ eru orð í mínum huga til-
einkuð Gústu og manni hennar
Stefáni Björnssyni, föðurbróur
mínum, er lézt árið 1978. Á þeirra
heimili var ég alltaf aufúsugestur.
Ein fyrsta minning því tengd, er
þegar frænka svæfði mig við sinn
barm, söng Snatavísur og gæddi
mér á túttu er hún lumaði á í skúffu
sinni. Síðar varð það heitt súkkul-
aði í rúmið, er ég gisti þar um
helgar sem var nokkuð oft. Sóttist
ég þá líka eftir félagsskap einka-
dótturinnar Mundu, sem var litlu
frænku býsna góð. Að fá að með-
höndla stóru „baby“-dúkkuna
hennar og skoða leikaramyndimar
var toppurinn á tilverunni. Hjá
þeim dvaldi amma Jakobína sitt
ævikvöld og minnist ég gömlu kon-
unnar í ruggustólnum sínum, kveð-
andi fyrir munni sér meðan pijón-
arnir gengu ótt og títt. Fram á
fullorðinsár naut ég velvildar og
hjálpsemi þeirra hjóna og því mun
ég aldrei gleyma.
Gústa var mjög góð og afkasta-
mikil hannyrðakona. Um það vitna
fagrir munir er hún gaf mér og
öðru venzlafólki. Þar á meðal dýr-
indis vöggukjólar til handa frum-
burði mínum og nöfnu hennar.
Vefnaður var eitt af því sem hún
fékkst við, og gladdi hún margan
með fallegri mottu. Einnig var hún
í eðli sínu baráttukona og lét ekki
standa við orðin tóm, verkin töluðu.
Hún gaf mikið af sjálfri sér, var
fram úr skarandi greiðvikin og
hjálpsöm, mátti í raun ekkert aumt
sjá. Auðna hagaði því þannig til,
að hún átti aðeins eitt barn og eitt
barnabarn, sem voru hennar auga-
steinar. En hlýjan og umhyggjan
náðu lengra, til skyldra og vanda-
Iausra.
Lengst af stundaði hún ýmis
störf utan heimilis. Hygg ég að
henni hafi þótt einna vænst um
það, er hún innti af hendi í Fríkirkj-
unni af mikilli kostgæfni, í lok
starfsævinnar. Það varð þessari
dugmiklu og félagssinnuðu konu
því óþægur Ijár í þúfu, að komast
ekki lengur ferða sinna sökum
heilsubrests. Við tók margra ára
dvöl á sjúkrahúsum og á vistheimil-
inu á Dalbraut. Lengst af var hönd-
in styrk og sjón nokkuð góð. Var
hún því tíður gestur á handavinnu-
stofu heimilisins og stytti það henni
stundir. Einnig fylgdist hún vel
með heimsmálunum. Síðustu árin,
er heilsunni var mjög tekið að
hraka, dvaldi hún á hjúkrunarheim-
ilinu Eir, þar sem hún lézt. Ailan
þann tíma hefur Munda dóttir
hennar sýnt móður sinni fádæma
umönnun. Samband þeirra
mæðgna var einstakt. Sendi ég
henni og fjölskyldunni mínar sam-
úðarkveðjur.
Að leiðarlokum kveð ég mína
kæru frænku með þökk fyrir alla
hennar ástúð til handa mér og
mínum. Blessuð sé minning hennar.
Sjöfn.
Það sem þér viljið að aðrir gjöri
yður, skulið þér og þeim gjöra.
Þetta kemur mér oft í hug þegar
ég hugsa til vinkonu minnar, Ág-
ústu Sigbjörnsdóttur. Nú er hún
farin í sitt síðasta ferðalag. Stutt
eða langt? Það er nokkur tími síðan
ég kvaddi þig síðast. Ég fór frá
þér án þess að vekja þig. Þú svafst
svo rótt og svo fín í nýja fallega
jogginggallanum þínum og með
stóru íslensku hyrnuna yfir þér.
Þessa mynd vildi ég eiga af þér,
lagði rósina á höfðalagið og fór.
Síðan hafði ég samband við þig
með hjálp þinnar elskulegu dóttur.
70 ár eru síðan við sáumst fyrst.
Ég, ung stúlka úr sveit, ráðin í físk-
vinnu hjá Thor Jensen, sem var til
húsa í Melshúsum á Seltjarnarnesi.
Verkstjóri var Árni Jónsson, kennd-
ur við Bráðræði, góður vinur föður
míns. Það var fyrsta daginn að ég
leit út um gluggann á herbergi
mínu og sá konu klædda íslenska
búningnum og í brúnum frakka.
Dökku fallegu flétturnar nutu sín
vel á baki hennar og göngulagið
rösklegt og ákveðið. Mér var sagt
að þetta væri hún Ágústa, ráðskon-
an. Nú væri hún að fara ofan í bæ
að hugsa um litlu dóttur sína, hana
Mundu, 5 ára hnátu og móður sína
aldraða. Það voru hennar sælu-
stundir hvern dag. En þarna hófust
kynni okkar Ágústu fyrst, sem urðu
að hlýrri vináttu öll þessi ár. Ég á
henni svo óendanlega margt að
þakka. Hún var svo hugulsöm,
hjálpfús og hollráð í minn garð og
eftir að ég missti manninn minn
fór ég að vinna með henni í Frí-
kirkjunni og áfram í annarri vinnu.
Ágústa var hörkudugleg og svo
verklagin að unun var að sjá. Það
var sama hvort það voru gróf verk
eða fín, og hún var framúrskarandi
smekkleg. Maður hennar, Stefán
Björnsson,'var um tíma matvöru-
kaupmaður. Féll þá til mikið af
hveiti- og sykurpokuim Ég man
eftir einni heimsókn til Ágústu um
það leyti. Hvað hún gat gert margt
fallegt úr þessum pokum var alveg
undravert. Hún heklaði óskaplega
falleg milliverk, dúka og telpukjóla,
- allt lék í höndunum á þessari
góðu konu. Oft var þröngt í búi
hjá fólki á þessum árum og fátt
um vinnu, en Ágústa var órög að
ganga í hvað sem var. Vann í
þvottahúsi, fiskvinnu og ef ekki
það, saumaði hún herrabindi og
bakaði fínar kökur og seldi. Henni
varð mikið úr litlu, því alltaf gat
hún leyft sér að gleðja aðra með
miklum og fallegum gjöfum og á
ég þær margar fallegar frá henni.
Lengi bjuggu þau hjónin í leigu-
húsnæði eins og margir aðrir á
þessum tíma. Síðustu árin áttu þau
sína eigin íbúð, þá síðustu í Ljós-
heimum 12. Þaðan á ég margar
ánægjulegar minningar í sambandi
við afmæli og boð. Meðal gesta var
stundum Ólafur Magnússon frá
Mosfelli, en hann var kvæntur syst-
urdóttur Ágústu. Þá heyrði ég oft
í fyrsta sinni falleg dægurlög sung-
in, sem voru þá ný af nálinni. Frá
Ljósheimum flutti Ágústa þegar
maður hennar lést að Dalbraut 27.
Þar bjó hún sér lítið og fallegt
heimili eins og alls staðar þar sem
hún var. Keypti sér litlar og falleg-
ar mublur sem pössuðu í þessa litlu
vistarveru. Þegar frú Bush, þáver-
andi varaforsetafrú Bandaríkjanna,
kom hingað með manni sínum þótti
við hæfi að sýna henni fallega íbúð
hjá öldruðum og varð íbúð Ágústu
fyrir valinu._
Ekki fór Ágúst varhluta af sorg
og andstreymi. 14 voru systkinin
og hún mátti sjá eftir 8 þeirra á
besta aldri. Þau sár voru lengi að
gróa, enda samúð hennar með
móður sinni mjög djúp. Móður
hennar kynntist ég nokkuð vel. Hún
var stórglæsileg og sérstaklega
áhugaverð kona. Mér hefði þótt
forvitnilegt að eiga fleiri stundir
með þeirri konu, því hún átti að
baki langan starfsferil og lífs-
reynslu.
Þegar ég sit hér og pára þessar
minningar um þig, elsku Ágústa
mín, langar mig til að rifja upp
einn dag fyrir löngu síðan. Ég var
í Reykjavík með ársgamlan son
minn til lækninga. Það var síðla
hausts 1936 og frekar umhleyp-
ingasamt veðurlag, að við hittumst
úti á götu, ég með barnið í vagni
á leið til læknis. Við tókum tal
saman og þegar þú heyrðir að vina-
fólk mitt væri að flytja sagðir þú
samstundis - þú kemur bara til
mín - það verður þá styttra fyrir
þig. Ég þáði þetta góða boð. Þá
ÁGÚSTA
, SIGBJÖRNSDÓTTIR