Morgunblaðið - 19.03.1997, Blaðsíða 20

20 MIÐVIKUDAGUR 19. MARZ 1997
MORGUNBLAÐIÐ

Deilt um embætti yfirmanns CIA
Clinton dregur
tilnefning-
una til baka
ERLEIMT
, ívcutci
IBÚAR Kisangane lyfta ungum skæruliða á axlir sér í fagnaðarlátum
yfir sigri uppreisnarmanna í borginni.
Uppreisnarmenn sækja fram í borgarastyrjöldinni í Zaire
Kabila fagnað eftir
fall Kisangane
Jóhannesarborg, París, Goma. Reuter.
LAURENT Kabila, leiðtogi upp-
reisnarmanna tútsa í Zaire, var
hylltur af að minnsta kosti tíu
þúsund stuðningsmönnum í borg-
inni Goma í gær, en uppreisnar-
menn ráða nú yfir um fimmtungi
landssvæðis Zaires, sem er þriðja
stærsta ríki í Afríku. Á laugardag
náðu þeir Kisangane á sitt vald,
þriðju stærstu borg Zaires í norð-
austurhluta landsins.
Sveitir uppreisnarmanna sækja
nú fram í Shaba-héraði í miðju
landsins, þar sem námuvinnslu
demanta og dýrmætra málma er
að finna, en sala þeirra stendur
undir megninu af utanríkisvið-
skiptum Zaires.
Stjómarhermennirnir, sem
flýðu Kisangane um helgina, fluttu
sig um set til borgarinnar Mbuji-
Mayi, sem er miðstöð námuvinnsl-
unnar. Uppreisnarmenn munu nú
vera í um 400 km fjarlægð frá
borginni.
Einnig í höfuðborginni Kins-
hasa, þar sem fímm milljónir
manna búa, fagnaði almenningur
einnig velgengni uppreisnar-
manna. Stuðningsmenn þeirra
vilja binda enda á 32 ára valdatíð
Mobutus Sese-Sekos, forseta, en
hann er nú í krabbameinsmeðferð
í Frakklandi. í hans stað vilja
uppreisnarmenn sjá Kabila upp-
reisnarleiðtoga í forsetastóli og
Etienne Tshisekedi, ieiðtoga
stjómarandstöðunnar, í embætti
forsætisráðherra.
Þverrandi áhrif Frakka
Frakkar hafa stutt Mobutu í
gegn um þykkt og þunnt í gegn
um tíðina, og hafa ítrekað reynt
að fá alþjóðasamfélagið til að
grípa inn í borgarastyijöldina í
Zaire og hindra framgang upp-
reisnarmanna. Það þykir greini-
legt merki um hnignandi áhrifa-
mátt Frakka í Mið-Afríku, að þeir
hafa engu fengið áorkað með
áköllum sínum.
Síðast í gær endurnýjuðu þeir
áskoranir sínar um að uppreisnar-
menn fallist á vopnahlé. Háttsettir
embættismenn bandarísku utan-
ríkisráðuneytisins komu í gær til
viðræðna við franska ráðamenn
um ástandið í Zaire. Talsmaður
franska utanríkisráðuneytisins
sagði í gær, að fyrir öllu væri, að
„allir málsaðilar, skæruliðaforingj-
arnir og þau ríki sem styðja þá,
fallist nú þegar á vopnahlé." Öll
heimsbyggðin ætti að hans sögn
að róa öllum ámm að þessu marki;
ekki sízt yrðu Frakkland og
Bandaríkin að eiga með sér náið
samstarf á þessu sviði.
Washington. Reuter.
BILL Clinton, forseti Bandaríkj-
anna, hefur samþykkt að draga til
baka tilnefningu Anthonys Lake í
embætti yfirmanns bandarísku
leyniþjónustunnar CIA. Lake var
öryggisráðgjafí forsetans á fyrra
kjörtímabilinu og hvatti Clinton til
að falla frá tilnefningunni vegna
óánægju með framgöngu repúblik-
ana, sem hann segir hafa ætlað
að tefja staðfestingu hennar á
Bandaríkjaþingi. Búist er við að
Clinton tilnefni annan mann í emb-
ættið mjög bráðlega.
Leyniþjónustunefnd öldunga-
deildar þingsins hafði þjarmað að
Lake í þriggja daga yfírheyrslum
í vikunni sem leið og fulltrúar repú-
blikana létu þá í ljós efasemdir um
heiðarleika hans, stjórnunarhæfi-
leika og hæfni til að gegna embætt-
inu. Ákvörðun hans kom þó mörg-
um á óvart þar sem flestir töldu
að tilnefningin yrði staðfest að lok-
um þar sem hann hefði staðið sig
veH yfirheyrslunum.
Ákvörðunin er einnig talsvert
áfall fyrir Clinton, sem hafði lof-
samað Lake fyrir þátt hans í að
móta stefnu Bandaríkjastjórnar í
málefnum Bosníu og Haítí og að
bæta samskiptin við Rússland.
„Pólitísk fjölleikasýning"
Lake ræddi ákvörðun sína við
Clinton á fundi í Hvíta húsinu á
mánudag og sendi honum síðan
bréf þar sem færði rök fyrir henni.
Hann kvaðst þar telja að meirihluti
væri fyrir því í nefndinni og öld-
ungadeildinni að staðfesta tilnefn-
inguna en nokkrir repbúblikanar
hygðust tefja afgreiðsluna eins
lengi og þeir mögulega gætu. Hann
kvaðst ekki heldur hafa áhyggjur
af frekari persónulegum árásum
þar sem engum spurningum væri
ósvarað.
Lake var ómyrkur í máli í bréf-
inu og lýsti andstöðu repúblikana
sem „pólitískum knattspyrnuleik“
þar sem stöðugt væri verið að færa
mark andstæðinganna til. Hann
kvaðst hafa heimildir fyrir því að
repúblikanar hygðust tefja yfir-
heyrslur þingnefndarinnar fram
yfir páskahlé og seinka umræðunni
um málið í öldungadeildinni eins
og nokkur kostur væri.
Lake kvað
framgöngu repú-
blikana „ill-
kvittnislega og
ruddalega“ og
sagði þessa „pól-
itísku fjölleika-
sýningu“ skaða
hagsmuni
Bandaríkjanna.
„Eftir rúmlega
þriggja mánaða
bið hef ég misst
þolinmæðina og þessar endalausu
tafír hafa skaðað CIA og starfs-
menn þjóðaröryggisráðsins þannig
að ég get ekki látið þetta viðgang-
ast lengur.“
„Óréttlát“ málsmeðferð
„Þessi tilnefning hefur verið
mjög umdeild frá upphafi," sagði
formaður þingnefndarinnar, repú-
blikaninn Richard Shelby. „Þótt ég
telji Lake bæði gáfaðan og við-
kunnanlegan hef ég enn miklar
efasemdir um hæfni hans til að
stjórna leyniþjónustunni."
Áhrifamesti demókratinn í
nefndinni, Bob Kerrey, kvaðst
harma framgöngu repúblikana í
málinu og sagði málsmeðferðina
„óréttláta".
Lake hefði orðið þriðji yfirmaður
CIA frá því Clinton tók við forseta-
embættinu og sá fimmti á sex
árum. Leyniþjónustan hefur átt
undir högg að sækja vegna þessara
tíðu mannaskipta og ýmissa
hneykslismála, sem hafa tröllriðið
stofnuninni á síðustu árum.
Repúblikanar saumuðu að Lake
með spurningum um hvers vegna
starfsmenn hans hefðu ekki skýrt
honum frá skýrslu bandarísku al-
ríkislögreglunnar um að Kínveijar
kynnu að reyna að hafa áhrif á
kosningarnar í Bandaríkjunum og
hvers vegna hann skýrði ekki þing-
inu frá þeirri ákvörðun Bandaríkja-
stjórnar að leggjast ekki gegn
vopnaflutningum Irana til múslima
í Bosníu árið 1994.
Nasistar prentuðu peseta fyrir Franco
Greiddu skuldir
einræðisherrans
Bítla-gripir undir hamarinn
Malaga. Morgunblaðið.
ÞÝSKIR nasistar prentuðu spænska
peningaseðla að andvirði milljarða
peseta til að jafna upp skuldir þær
sem einræðisherrann Francisco
Franco hafði stofnað til á árum
Spænsku borgarastyijaldarinnar.
Svo virðist sem ráðamönnum Spán-
arbanka hafí verið ókunnugt um
seðlaprentunina.
Að sögn spænska dagblaðsins E1
Pais ákvaðu þýskir nasistar að hefja
seðlaprentun þessa í kringum 1940.
Var tilgangurinn sá að greiða upp
með þessum hætti skuldir þær sem
Franco hafði stofnað til í Þýskalandi
á árunum 1936-1939 þegar Spænska
borgarstyijöldin geisaði. Að því er
fram kemur í bandarískum gögnum
var andvirði seðlanna þá alls um fjór-
ir milljarðar peseta.
Bandarísku gögnin eru frá OSS-
stofnuninni, sem var forveri leyni-
þjónustu Bandaríkjanna CIA. í þeim
kemur einnig fram að í maímánuði
1945 voru þessir fjármunir settir í
umferð á Spáni með aðstoð sendiráðs
Þýskalands í Madrid og þýskra ræð-
ismanna. Voru þeir m.a. notaðir til
að greiða þýskum njósnurum laun
auk þess sem eignir voru keyptar.
Var þetta auðvelt þar sem spænskir
peningaseðlar voru prentaðir á þess-
um tíma í Þýskalandi. Því þurfti ein-
ungis að prenta meira magn en
stjómvöld í Madrid höfðu pantað.
Strangt til tekið voru seðlamir því
ekki falsaðir heldur ólöglegir. „Spán-
arbanka var ekki tilkynnt um þetta,
að minnsta kosti er þessara fjármuna
ekki getið í gögnum bankans," segir
i bandarísku gögnunum.
Bandarísku gögnin sýna að fjár-
munina, spænsku seðlana, notuðu
nasistar til að greiða uppljóstrurum
sínum og njósnurum á Spáni sem
mynduðu þétt net um landið á stríðs-
árunum. Fyrirtæki voru einnig keypt
fyrir þessa peninga.
HIROKO Sekiguchi, starfsmað-
ur uppboðshúss í Tókýó, sýnir
málmpressu, sem notuð var til
að framleiða hlómplötur Bítl-
anna, og skartar undirskriftum
allra fjögurra meðlima hljóm-
sveitarinnar. Pressan er einn
300 Bítla-minjagripa, sem boðn-
ir verða upp samtímis í Tókýó
og Lundúnum á laugardaginn
næstkomandi. Safnið er hið
stærsta sinnar tegundar, sem
komið hefur undir hamarinn.
Búizt er við að safnarar popp-
mipjagripa muni þykja sumir
gripanna svo eftirsóknarverðir,
að ný heimsmet verði slegin með
söluverði þeirra.
Segist
hafa drep-
ið að skip-
an Oðins
Essen. Reuter.
THOMAS Lemke, 28 ára gam-
all þýzkum nýnazisti, var í gær
dæmdur í lífstíðarfangelsi fyr-
ir að hafa skotið fyrrverandi
vin sinn til bana og að hafa
myrt tvær ungar konur.
Lemke hélt því fram við réttar-
höldin að Oðinn hafi skipað
sér að drepa.
Lemke sagðist hafa framið
fyrsta morðið til að binda unn-
ustu sína sterkari böndum við
sig með því að gera hana að
vitorðsmanni. Hin morðin
sagðist hann hafa gert að skip-
an Óðins.
„Ég hlýt að hafa verið brjál-
aður,“ sagði Lemke fyrir rétt-
inum. „Ef ég gæti gefíð líf
mitt svo að hún [fyrsta fómar-
lambið] gæti verið á lifí myndi
ég gera það á stundinni," sagði
hann.