Morgunblaðið - 30.05.1997, Page 29

Morgunblaðið - 30.05.1997, Page 29
MORGUNBLAÐIÐ LISTIR FÖSTUDAGUR 30. MAÍ 1997 29 „ Að upplifa augnablikið“ Hlynur Helgason hlaut önnur aðalverðlaun Listafélagsins í Hannover á síðasta árí; starfslaun í tvö ár, frá og með 1. júní. Hann fær einnig afnot af einkavinnustofu á fögr- um stað í Hannover ásamt því að efniskostnaður er greidd- ur. Styrknum lýkur síðan með einkasýningu. Af þessu til- efni tók Þórarinn Stefánsson Hlyn tali. Morgunblaðið/Þórarinn Stefánsson HLYNUR Helgason, Hugi og Kristín Kjartansdóttir. HANN lætur lítið yfir sér þegar hann tekur á móti mér í dyrunum með góðlátlegu brosi sem nær þvert yfir andlitið og alla leið til augn- anna. Hæglátt yfirbragð og finlegar hreyfing- ar bera vott um næmi listamannsins. Hann býður upp á te úr íslenskum jurtum og viðtal- ið þar með mótað af hefðbundum blæ. Var mikið málað á þínu heimili? Hlynur Helgason glottir út í annað og renn- ir huganum fyir hafíð heim til Akureyrar. „Nei, ekki nema veggir og annað slíkt, enda mála ég heldur ekki og hef aldrei málað mynd. Mamma og pabbi voru samt dugleg að fara með mig á sýningar þegar ég var lítill og þau fylgdust vel með í myndlistinni, tónlistinni og leikhúsinu. Á Akureyri sótti maður allar mynd- listarsýningar sem í boði voru hvort sem þær voru í anddyri Iðnskólans eða í Rauða húsinu svokallaða," segir Hlynur en það hús var bylt- ing á þeim tíma og hugtak yfir neðanjarðar- hreyfmguna í listaflórunni á Ákureyri á níunda áratugnum. „Þar gat ég sogið í mig áhrif sem ég hafði aldrei upplifað áður, t.d. þegar Magn- ús Pálsson sýndi. Eins var gaman þegar Krist- ján Steingrímur Jónsson kom heim frá Þýska- landi, hann var þá að mála á plast og að fást við geggjaða hluti. Ég hreifst mjög af því sem yngra fólkið var að gera. Ég hafði aldrei áhuga á þessu gamajdags málverki sem ákveðinn hópur átti við. í Rauða húsið fór ég samt aldr- ei með pabba og mömmu!“ Þá var Hlynur tólf ára og hugurinn opinn fyrir veröldinni í kringum hann. Hann sóttist eftir að sjá hlut- ina frá öðru sjónarhorni og vildi skapa eitt- hvað nýtt. Að loknu stúdentsprófi frá Mennta- skólanum á Akureyri var Hlynur atkvæðamik- ill og prófaði ýmislegt til að fá útrás fyrir sköpunarhæfileikana. Hann var_í Leikhópnum Sögu, stofnaði útvarpsstöðina Olund og eftir miklar pælingar, þar sem m.a. nám í arkitekt- úr kom til greina, tók Hlynur þá ákvörðun að gerast myndlistarmaður. „Það var stór ákvörðun að ætla sér ekki að verða hinn svo- kallaði hagnýti þegn í þjóðfélaginu heldur að hella sér út í eitthvað jafn gagnslaust og myndlist virðist vera en núna er ég dauðfeg- inn, ég hefði farið í arkitektúrinn með hálfum huga, ég hef alltaf haft mestan áhuga á mynd- listinni." A79. haustsýningu Listafélagsins (Kunstverein) í Hannover á síðasta ári hlaut Hlynur önnur af tvennum aðalverðlaunum sýningarinnar sem veitt eru á tveggja ára fresti. Rúmlega 600 manns sóttu um að taka þátt í sýningunni en aðeins um 100 voru valdir úr og sóttu jafn- framt um verðlaunin en þau eru veitt lista- mönnum sem hafa lokið námi og eru yngri en 35 ára. Hlynur var annar „Þjóðveijinn" sem veitt eru verðlaunin en auk þess eru útlend- ingi (starfandi utan Þýskalands) veitt auka- verðlaun og hlaut þau Englendingurinn Dou- glas Gordon sem áður hafði hlotið Tumer-verð- launin bresku. Verðlaun Hlyns eru starfslaun í tvö ár, frá og með 1. júní, en auk þess fær hann afnot af einkavinnustofu á fögrum stað í Hannover ásamt því að efniskostnaður er greiddur. Styrknum lýkur síðan með einkasýn- ingu í Kunstverein (Listafélaginu) í Hannover. „Það var stórkostlegt að hljóta þennan styrk. Mér var alveg nóg viðurkenning að fá að taka þátt í sýningunni. Ég sótti um að fá að sýna þarna fyrir tveimur árum en komst þá aðeins í aðra umferð úrtökunnar." Hlynur sýndi þijú verk en þar sem hann sótti um verðlaunin þurfti hann líka að leggja fram möppu fyrir verkum sínum. „Það góða við styrkinn er að hann er ekki háður neinum skilyrðum. Mér er fijálst að gera það sem ég vil við peningana og ég þarf ekki að dveljast í Hannover þessi tvö ár frekar en ég vil.“ Verkið sem var verðlaunað, var Götu- myndir frá Akureyri. „Það er nátt- úrlega bara tilviljun að ég er fæddur á Akureyri en ég vinn mjög mikið með endurminningar og uppruna," útskýrir Hlynur með fjarrænu augnaráði. Samt er eng- inn söknuður í verkum Hlyns og hann gæti allt eins verið að segja frá einhveijum smábæ í Þýskalandi. Hlynur skrifar gjarnan texta inn í myndverkin til að miðla hugsun sinni á enn fjölbreyttari hátt. „Ég er að bæta við nýrri vidd í verkin og t.d. í Götumyndum frá Akur- eyri, þar sem sýndar eru mjög abstrakt götu- myndir, eins konar þverskurður af landslagi; langsnið, þar eru það textarnir sem færa áhorf- andann nær því sem ég er að hugsa. Án þeirra gætu þessar myndir svo sem verið hvað sem er annað. Þessar ópersónulegu myndir öðlast líf í gegnum textann sem er mjög persónuleg- ur, eins konar stuttar sögur um lífið í götunni og endurminningar mínar þaðan. Þannig verða textinn og myndin óaðskiljanleg." Eftir að hafa eytt fyrstu árum ævi sinnar á Akureyri, eða 21 ári, saknaði Hlynur tilbreyt- ingar. Hann „slysaðist“ í nám í byggingarlist við Myndlistarskólann á Akureyri meðfram menntaskólanum en í stað þess að halda út í heim og nema arkitektúr innritaðist hann í Myndlista- og handíðaskóla íslands. Þar var hann í þijú ár í fjöltæknideild. „Það kom aldr- ei neitt annað til greina, ég hafði aðeins hugs- að um skúlptúr en ákvað síðan að fást við fjöl- tækni. Þetta var mjög góður tími, ég hafði fína kennara og komst í náin tengsl við alþjóð- lega strauma því heimsóknir erlendra gesta- kennara voru tíðar. Ég sá líka nánast allar sýningar sem í boði voru í Reykjavík, og það var ekki lítið. Mér er sagt að það sé einkenni á fólki sem kemur frá smærri stöðum að það drekkur í sig bókstaflega allt sem boðið er upp á þegar í borgina er komið. Þetta átti við um mig og á enn, því það sama gerðist þegar ég kom til Hannover. Ég bókstaflega varð að sjá allar sýningarnar. Ég hef nú róast svolítið og nú er langt síðan ég kom í suma sýningar- salina hér í Hannover. Breiddin er líka meiri en ég átti að venjast að heiman, bæði upp úr og niður úr. Hannover er líka mjög miðsvæðis og auðvelt að skreppa t.d. tii Hamborgar, Berlínar eða Kölnar og Dússeldorf." Hlynur hélt utan árið 1993 með skipti- nemastyrk til að fleyta sér áfram og var um tveggja ára skeið í námi í þremur háskólum samtímis, í Hannover, Hamborg og gestanemi í Dússeld- orf. „Ég var alltaf búsettur hér í Hannover og fór u.þ.b. einu sinni í mánuði í hina skól- ana. Kerfið hér er allt öðruvísi en í Reykjavík þar sem maður sækir skólann daglega. Prófess- orarnir mínir hér koma ekki í skólana nema einu sinni í mánuði og búa, sumir hveijir, ekki einu sinni í sömu borg og skólinn er í. Þetta kerfi hentar mér mjög vel því ég hef þróað sjálfstæðari vinnubrögð fyrir vikið. Prófessor- inn sem ég hafði í Hamborg bjó t.d. í Amsterd- am og hringdi í mig þegar hann fór til Ham- borgar. Þannig hafa prófessorarnir líka gífur- lega yfirsýn fyrir listaheiminn og geta komið á samböndum við gallerí um alla Evrópu." Hlynur lauk diplomprófi frá Hannover síðast- liðið sumar og er nú að ljúka eins árs fram- haldi sem „meisterschúler" (meistaranám). Hlynur fylgist vel með í listaheiminum og er vel inni í straumum og stefnum í nútíma- list. Hvernig metur hann stöðu Þýskalands í heimi listarinnar? „Ég held að Þýskaland standi mjög vel, því hefur oft verið haldið fram að New York sé háborg myndlistar í heiminum en ég held að Þýskaland standi alveg jafn framarlega. En þá verður maður að líta á Þýskaland sem heild í mótvægi við New York, þó ekki megi gleyma að Los Angeles er mjög lifandi og full af fínni myndlist. I Þýskalandi hefur mikil uppbygging átt sér stað undanfarið. Ný söfn spretta upp, t.d. í Wolfsburg og nú síðast Gallerie der Geg- enwart í Hamborg og Hamburger Bahnhof í Berlín sem er risastórt einkasafn í gamalli brautarstöð og var opnað í desember sl. Þann- ig að á litlu svæði hefur geysilegum peningum verið varið í ný glæsileg söfn fyrir nútímalist. Þó verður að segja að í Bretlandi hefur mikið verið að gerast síðustu ár og stjörnur eins og Damian Hurst og Dogulas Gordon komið upp ásamt fleirum úr Goldsmith-skólanum svokall- aða. Eins hefur mikið verið að gerast í skúlpt- úr í Bretlandi. Frakkland virðist vera út úr myndinni, þaðan heyrist ekki neitt og sama má segja um Holland, eins og það var nú líf- legt fyrir tuttugu árum. Þýskaland hefur hins vegar haldið uppi staðlinum, bæði fyrir gömlu klassíkerena og eins fyrir ungu nýlistamennina eins og t.d. Karsten Höller. Til þýska markað- arins teljast líka Sviss og Austurríki og þar er margt merkilegt að gerast. Það má alveg fullyrða að í Evrópu er mesta listaflóran í Þýskalandi og það sér ekkert fyrir endann á því. Opinberir aðilar og einkaaðilar sjá sér hag í því, þrátt fyrir niðurskurð á ýmsum sviðum, að styðja þessa tegund listar. Auðvitað má segja að menn séu að reisa sér minnisvarða með þessum glæsibyggingum en við, almenn- ingur og listamenn, njótum góðs af því.“ Annar hugsunarháttur virðist vera ráðandi á íslandi. „Það er náttúr- lega ekki allt unnið með miklum peningum og stórum höllum. Á ís- landi er grasrótarhreyfingin sterk og menn hafa byijað smátt en á sama tíma verið að gera stóra hluti að mörgu leyti. Hins vegar er framþróunin í hægara lagi, svo ekki sé meira sagt. íslendingar hafa t.d. enn ekki gert sér grein fyrir því að peningar sem lagð- ir eru í listir skila sér margfaldlega til baka á hinum ýmsu sviðum þjóðfélagsins. Því hefur gjarnan verið haldið fram að stór- ir íþróttaviðburðir skili svo miklum peningum og landkynningu en nýlega las ég könnun þar sem bornir voru saman stórir íþróttaviðburðir annars vegar og menningarviðburðir hins veg- ar og þó að mér leiðist þessi samanburður á íþróttum og menningu, kom það í ljós að bæir eins og t.d. Lillehammer falla ótrúlega fljótt í gleymsku eftir að hátíðinni er lokið. Til Lillehammer koma nú t.d. færri ferðamenn í dag en fyrir vetrarólympíuleikana. Það er helst að munað sé eftir íþróttaviðburðum ef einhver stórslys hafa hent. Hins vegar er ferðamannastraumur til staða sem hafa lagt metnað sinn í öflugt menningarstarf jafn og stöðugur og fólk sækir stöðugt nýjar uppá- komur í sömu tónleikahöllunum eða listasöfn- unum, þær verða miðpunktur mannlífsins og virka eins og segull á heimamenn og ferða- menn. Það er ekki tilviljun að frægustu bygg- ingar margra stórborga tengjast listum." lynur fer að iða í stólnum þegar hann nefnir dæmi sem stendur hon- um nærri. „Sjáðu t.d. Akureyrarbæ, sem gekkst í ábyrgð vegna HM í handbolta upp á litlar sextán milljónir, sem eiginlega var fyrir- sjáanlegt að myndu tapast, svo eru menn að barma sér þegar setja á sex milljónir í Listagil- ið sem er uppbygging til frambúðar. Það er ótrúlegt að fylgjast með þessu, peningunum er mokað í einn vasann og skammtað í hinn. Líttu á Listasumar á Akureyri, ég held að heildarfjárhæðin í það sé rúm milljón, þú getur ímyndað þér hvað hægt er að gera fyrir slíka upphæð á heilu sumri. Þetta er oft viðhorfíð heima, menning á ekki að kosta neitt og lista- mennirnir eiga að gera allt ókeypis. í Þýska- landi er viðhorfið allt öðruvísi, jafnvel eru greidd laun fyrir nemendasýningar. Fyrir vikið er allt annar mórall í gangi, ekki stöðugt þessi tilætlunarsemi. Kröfurnar eru líka meiri um að maður skili þá almennilegum hlutum. Ég kom hingað 1993 og hélt að ég vissi nokkuð að hveiju ég væri að ganga, fannst ég hafa ferðast víða og séð margt, en þegar ég fór að vinna sjálfur og komst í hringiðuna sá ég að þetta eru tveir ólíkir heimar. Ég get ekki hugsað mér að snúa aftur heim til að stunda mína list, það myndi aldrei ganga upp eftir að hafa kynnst þessu.“ Hlynur er nú í þeirri draumaaðstöðu sérhvers listamanns að geta lifað af listinni einni saman. Hann hlaut áður- nefnd verðlaun og þó að hann fremji list sem ekki er efst á sölulistum eru greiðslur fyrir þátttöku í sýningum þannig að hægt er að lifa af og framfleyta fjölskyldu. Eiginkona Hlyns er Kristín Kjartans- dóttir sagn- og félagsfræðinemi og eiga þau tvö börn, Huga fimm ára og Lóu Aðalheiði tveggja mánaða. Undanfarið hefur Hlynur tekið þátt í nokkrum sýningum, bæði í Þýskalandi og í Bergen í Noregi, þar sem hann, aðeins 28 ára gamall, hélt yfirlitssýningu á verkum sínum. „Þetta var alveg ekta „retrospektive" elstu verkin fímm ára!“ segir Hlynur en hann segist gjarn- an vinna með rýmið í sýningarsölunum, búa til verkin á staðnum fyrir augnablikið. Hann blandar saman gjörningum, myndlist og ritlist og skapar úr því verk sem oft eru ekki ætlað- ir langir lífdagar. „Ég vil að fólk upplifi, myndi sér skoðun, ég vil snerta tilfinningar þess án þess að verkin þurfi að vera áþreifanleg. Mér er það meira virði að umræðan um verkin mín haldi áfram löngu eftir að sýningu lýkur held- ur en að fólk geti tekið verkin með sér heim.“ 1992 Einkasýningar Kunstforeningens Bispebolig, Þrándh. Myndbandainnsetning 1994 Cafe Karólína, Akureyri Innsetning fyrir kaffihús 1995 Gerðuberg, Reykjavík Án heitis Kunstraum Wohnraum, Hannover Án heitis Deiglan, Akureyri Án heitis 1996 Gallerí +, Akureyri Án heitis Mokka, Reykjavík Innsetning fyrir kaffihús II Nýlistasafnið, Reykjavík Án heitis 1997 Gallerí Huldu Ágústsdóttur, Rvík Án heitis Gallerí Otto Plonk, Bergen „Retrospective" 1993 Helstu samsýningar Nýlistasafnið, Reykjavík 16 dagar 1994 Kunstraum, Dússeldorf „Gebárde" 1995 Kunstnerens Hus, Oslo „One Night Stand“ Quartair, Den Haag „Visual Resonances 11“ Opinbert rými, Hannover „Stunde Null“ 1996 Kunstverein, Hannover „Wiedersehen, 79. Herbstausstellung“ Kúnstlerhaus, Dortmund „Nomadsland" TCH, Hannover „Pool 11“ Gallerí Gulp, Rvík & Akureyri Sýnir og veruleiki 1997 Kúnstlerhaus, Hamborg „Neue Kunst“

x

Morgunblaðið

Direct Links

If you want to link to this newspaper/magazine, please use these links:

Link to this newspaper/magazine: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link to this issue:

Link to this page:

Link to this article:

Please do not link directly to images or PDFs on Timarit.is as such URLs may change without warning. Please use the URLs provided above for linking to the website.