Morgunblaðið - 14.08.1997, Blaðsíða 46

46 FIMMTUDAGUR 14. ÁGÚST 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
ÞÓRHALLA
ODDSDÓTTIR
+ Þórhalla Odds-
dóttir fæddist á
Kleifarstöðum í
Gufudalssveit 12.
júlí 1899. Hún lést
á Hrafnistu í
Reykjavík 3. ágúst
síðastliðinn. For-
eldrar hennar voru
Oddur Magnússon,
bóndi, f. 27.8. 1868,
og kona hans Þuríð-
ur Guðmundsdótt-
ir, f. 22.7. 1875.
Oddur og Þuríður
eignuðust 7 börn,
Sigríði, Þórhöllu,
Magnús, Lilju, Vilhelmínu og
tvíburana Tryggva og Harald,
en Haraldur er sá eini sem er
nú á lífi.
Þórhalla giftist 18. desember
1915 Guðmundi Kr. Guðmunds-
syni, bónda, f. 6.5. 1890, d. 6.2.
1969. Þeim varð 17 barna auðið.
1) Óskar, f. 24.6. 1917, kvæntur
Margréti Hallgrímsdóttur. 2)
Svava, f. 1.7. 1918, gift Þor-
steini Oddssyni. 3) Hörður, f.
12.9.1919, d. 31.10.1988, kvænt-
'•ur Guðrúnu Klemensdóttur. 4)
Haukur, f. 10.10. 1920, kvæntur
Halldóru Ólafsdóttur, sem er
látin. 5) Svanborg, f. 25.12.1921,
gift Þórði Jónssyni, sem er lát-
inn. 6) Reynir, f. 23.4. 1923, d.
6.4. 1997, kvæntur Svöfu Kjart-
ansdóttur. 7) Unnur, f. 7.7.1924,
gift Sveini Jónssyni. 8) Karl, f.
2.9. 1925, kvæntur Sigríði Þ.
Sigurðardóttur. 9) Þuríður, f.
21.2. 1929, gift Stefáni Guð-
mundssyni, sem er látinn. 10)
Magnús, f. 23.5. 1931, kvæntur
Halldóru Bjarna-
dóttur. 11) Guð-
mundur J., f. 8.10.
1933, var kvæntur
Borghildi Garðars-
dóttur. 12) Oddur
V., f. 6.11. 1935,
kvæntur Eyvöru
Friðriksdóttur. 13)
Guðbjartur, f. 1.12.
1937, kvæntur Mar-
gréti Ásmundsdótt-
ur. 14) Víðir, f.
29.10. 1938, var
kvæntur Guðnýju
Guðmundsdóttur.
15) Fjóla, f. 29.10.
1938, gift Birni G. Daníelssyni.
16) Helgi, f. 21.2.1941, kvæntur
Stefaníu S. Víglundsdóttur. 17)
Rafn, f. 16.7. 1943, kvæntur
Kristborgu G. Aðalsteinsdótt-
ur.
Þórhalla ólst upp i foreldra-
húsum í Gufudalssveit á Kleif-
arstöðum og Brekku, en fluttist
ung til Tálknafjarðar og bjó
lengst af á Kvígindisfelli ásamt
manni sínum. Þar ól hún upp
börn þeirra og var móðurhlut-
verkið stórt ásamt ömmustörf-
um og ekki síst húsmóðurstörf-
um, þar sem gestkvæmt var af
ættingjum og sveitungum, en
Guðmundur bóndi hennar
starfaði lengi að sveitarstjórn-
armálum, sem oddviti og hrepp-
stjóri. Afkomendur Þórhöllu og
Guðmundar eru nú 174 talsins.
Á efri árum fluttu þau til
Reykjavíkur
Þórhalla verður jarðsungin
frá Fossvogskirkju í dag og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
Látin er í hárri elli heiðurs- og
heimskonan Þórhalla Oddsdóttir.
Við segjum heimskonan þó ekki
hafi hún gert víðreist á langri ævi,
aldrei komið út fyrir landsteinana
og lítið ferðast um landið, en ekki
höfum við marga hitt sem hafa
verið betur að sér um siði og menn-
ingu annarra þjóða eða sem fylgd-
ust betur með stjórnmálum utan
lands og innan og það alveg fram
á síðustu ár. Eða hver var glæsi-
legri í útliti og framgöngu en hún
og alveg fram á síðasta dag var
henni ákaflega annt um útlit sitt
og klæðaburð. Þórhalla amma var
mjög stolt kona og það átti ekki
vel við hana þegar líkaminn fór að
þreytast og þörf fór að verða fyrir
hjálpartæki, var það henni mjög á
móti skapi að láta sjá sig í hjóla-
stól og ekki gerði hún mikið af því
að nota gleraugu þó að handavinn-
an væri oft smá.
Hún amma okkar var mikil
handavinnu- og saumakona, smekk-
+
Ástkær sambýliskona min, móðir okkar,
tengdamóðir, systir og amma,
ODDNÝ JÓNASDÓTTIR,
Laufrima 14a,
Reykjavík
er lést á Landspítalanum föstudaginn 8. ágúst,
verður jarðsunginn frá Háteigskirkju í dag,
fimmtudaginn 14. ágúst, kl. 15.00.
Þeim, sem vildu minnast hennar, er bent á Krabbameinsfélagið.
Ólafur Örn Ingimundarson,
Unnur Lóa Þorsteinsdóttir, Elias Vairaktaridis,
Jónas Þór Gunnhallsson, Camilla Gunnhallsson,
Júlíana Guðrún Gunnhallsdóttir, Jimmy Person
Þorgils Jónasson, Vilborg Bjarnadóttir
og barnabörn.
+
Innilegar þakkir til allra þeirra, sem sýndu
okkur hlýhug og samúð við andlát og útför
eiginmanns míns, fósturföður, tengdaföður og
, afa,
HALLGRÍMS BJÖRNSSONAR
efnaverkfræðings,
fyrrv. forstjóra Nóa og Siríus.
Ingrid Björnsson,
Bjami Jónsson, Marianne Olsen,
Inga Birna, Anna Maria, Linda Bjðrk
og Bjami Hallgrímur.
leg og kröfuhörð við sjálfa sig með
útlit og frágang alls er hún lét frá
sér fara, en þeir voru margir munim-
ir sem hún útbjó bæði fyrir fjöl-
skyldu sína og aðra. Fyrst var það
fatnaður á bömin, allt saumað heima
og mikið á sig lagt til að fötin væm
falleg og færa vel. Eftir að Þórhalla
amma hætti að halda heimili gat
hún farið að sinna þeirri handavinnu
sem henni var hugleiknari; sauma
út myndir, púða og fleira. Ekki vildi
amma sauma hvað sem var, hún
vildi hafa handavinnuna fínlega, fal-
lega litasamsetningu og allt sem hún
saumaði taldi hún út, henni fannst
ekki passa að sauma eitthvað sem
var ámálað og ef henni líkaði ekki
munstrið þá lagaði hún það til eða
bjó til nýtt. Fræg era bamateppin
sem hún heklaði fyrir bamaböm,
bamabamaböm og bamabama-
bamaböm, á þeim hefur enginn tölu.
Hún amma fylgdist alla tíð mikið
með stjórnmálum bæði utanlands
og innan og hafði alltaf ákveðnar
skoðanir á málunum og var mjög
mishrifín af stjórnmálamönnunum
og ekki síður ákvörðunum þeirra.
Af því væri hægt að segja margar
sögur eins og t.d. þegar dóttir henn-
ar á áttræðisaldri lýsti áhyggjum
sinum yfir því að móðirin yrði sí-
fellt róttækari með áranum og
hræddust væri hún um að sú gamla
væri að verða kommi. En þær
áhyggjur vora nú víst óþarfar því
hún var trú sínum Framsóknar-
flokki alla tíð og fáir stjómmála-
menn í meira uppáhaldi en Stein-
grímur. Þá hafði hún ekki sérstakar
mætur á gömlu herraþjóðinni og
fátt var henni meira á móti skapi
en dönskuslettur í málinu, en fáir
vora betur máli farnir en hún, en
ekki kom það til af langri skóla-
göngu heldur einstöku næmi og
mikilli máltilfínningu. Hafði hún
reyndar kynnst og lært að meta
bókmenntir á æskuáram í foreldra-
húsum. En þó hún væri ekki hrifín
af Dönum, þá lærði hún að lesa
dönsku án allrar tilsagnar og las
danskar ástarsögur sér til ánægju
fram á síðustu ár. Eins og gefur
að skilja hafði amma ekki mikinn
tíma til lestrar meðan hún hélt
heimili, en hún þurfti nokkrum sinn-
um að dvelja á sjúkrahúsi og þá
var tíminn nýttur vel, þá hafði hún
tíma til að lesa, las ljóð og sálma
sér til ánægju.
Síðustu árin þegar hún bjó á
Hrafnistu fékk hún margar heim-
sóknir og var það alveg ótrúlegt
að alltaf þekkti hún afkomendurna
um leið og hún sá þá, þó að langt
væri liðið frá síðustu heimsókn og
fylgdist með öllu sínu fólki alveg
fram á síðasta ár. Það var alltaf
gaman að heimsækja ömmu, ekki
var hún að kvarta eða gera nei-
kvæðan samanburð á gamalli og
nýrri tíð og öllum þægindum nútím-
ans tók hún með opnum huga. Segja
má að þrátt fyrir hennar mörgu
æviár hafí hún aldrei orðið gömul.
Hennar gáfur og bráðfijói hugur
gerðu það að verkum að það var
upplifun að eiga við hana orðræðu.
Best naut hún sín í samræðum við
fólk í blóma lífsins sem gat fylgt
henni þokkalega eftir í vangaveltum
um lífíð og tilverana. Enda sóttist
unga fólkið eftir að hitta hana,
hvort sem hún var amma þess, lang-
amma eða alls óskyld. Það eru
reyndar forréttindi hvetjum sem
tækifæri fær til að kynnast mann-
eskju sem henni; sem fyrst man
eftir sér rétt upp úr aldamótunum
og getur með öðra rakið gang þjóð-
arinnar í gegnum þykkt og þunnt
frá þeim tíma, þar með taldar tvær
heimsstyijaldir og kreppu. Nú var
svo sem ekki að hún sæti auðum
höndum meðan þessu fór fram held-
ur ól önn fyrir sínum 17 börnum
með bónda sínum með fullri þátt-
töku í atvinnulífí þess tíma. Það var
fyrir utan að fæða og klæða bömin
m.a. fólgið í að verka físk sem bónd-
inn og síðar synirnir færðu að landi
og að sinna búsmalanum. En ekki
var hægt að lesa þessa reynslu á
minni á efri árunum, allt eins hefði
hún getað verið margsigld og for-
frömuð í erlendum stórborgum. Slík
var reisnin og glæsileikinn. Megi
skólakerfið ná að skila æskunni í
dag þótt ekki væri nema hluta af
þeirri menntun sem hún aflaði sér
um ævina.
Amma giftist 16 ára gömul afa
okkar Guðmundi, þau eignuðust og
ólu saman upp 17 börn sem öll
urðu góðir þegnar þjóðfélagsins,
auk þess vora hjá þeim um lengri
og skemmri tíma mörg börn, bæði
skyld og óskyld. Amma og afi vora
samhent um að sjá vel fyrir heimili
sínu. Afí var bóndi en einnig sjó-
maður, bæði á eigin bátum og eins
nokkrar vertíðir á togara. Það kom
því í hlut ömmu að hugsa um heimil-
ið og búið þegar hann var á sjónum
en þegar börnin stækkuðu fóra þau
fljótt að hjálpa til, drengimir fóra
á sjóinn en stúlkumar hjálpuðu til
með bömin og bústörfín. Hún
amma okkar skilur ekki eftir sig
mikið af veraldlegum auði þrátt
fyrir langa ævi og mikið starf en
fáir geta státað af stærri og glæsi-
legri hópi afkomenda en hún. Það
verður að teljast einstakt barnalán
hjá þeim hjónum að eignast sautján
böm og koma þeim öllum til manns,
öll hafa þau erft í ríkum mæli það
besta frá foreldrunum en þau systk-
inin eru öll myndarlegt fólk, vel
gefín, vilja vera vel til höfð og gjarn-
an pínulítið stjórnsöm. Afí lést árið
1967, eftir það var amma til heimil-
is hjá syni og tengdadóttur sem
tóku við búi að Felli, þar til hún fór
á Hrafnistu í Reykjavík árið 1978.
Þar var hún til æviloka, undi sér
vel við handavinnu, lestur og heim-
sóknir ættingja og vina en afkom-
endur hennar eru 174 talsins.
Ættingjar og vinir Þórhöllu
kveðja hana í dag með virðingu og
þakklæti. Blessuð sé minning þeirra
hjóna Guðmundar Kristjáns Guð-
mundssonar og Þórhöllu Oddsdótt-
ur frá Kvígindisfelli.
Helga og Bima Þorsteinsdætur.
Elsku amma, með þessum orðum
langar okkur að þakka þér sam-
fylgdina í gegnum árin.
Þó ég sé látinn, harmið mig ekki
með tárum. Hugsið ekki um dauð-
ann með harmi og ótta; ég er svo
nærri að hvert eitt ykkar tár snert-
ir mig og kvelur, þótt látna mig
haldið. En þegar þið hlæið og syng-
ið með glöðum hug, lyftist sál mín
upp í mót til ljóssins. Verið glöð
og þakklát fyrir allt sem lífíð gef-
ur, og ég, þótt látin sé, tek þátt í
gleði ykkar yfír lífinu. (Neistar frá
sömu sól, óþ. höf.)
Blessun fylgi minningu mætrar
konu á ferð hennar heim í ríki ljóss-
ins.
Örn, Elsa, Brynja,
Harpa og Sigrún.
Kær vinkona er kvödd. Hjá henni
mátti heyra óm aldarinnar sem er
að líða. Hún mundi hana næstum
alla. Hvernig var að vera húsmóðir
á stóru sveitaheimili, hvernig þjóð-
málin voru, sjálfstæðisbaráttan og
kaupfélögin. Ekkert var henni
óviðkomandi.
Svipmyndir úr lífi Þórhöllu
Oddsdóttur líða mér fyrir hug-
skotssjónir. Hún flytur lítil telpa
með foreldrum sínum úr Gufudals-
sveitinni að Stóra-Laugardal í
Tálknafírði. Þar var tvíbýli. Á hin-
um bænum bjó ungur maður Guð-
mundur Kristján Guðmundsson.
Réði það örlögum beggja. Þau sett-
ust að á Kvígindisfelli í sömu sveit,
eignuðust 17 börn og komu þeim
öllum til manns.
Þórhalla flutti ung brúður inn á
mannmargt heimili stórfjölskyld-
unnar. Bóndinn og bræður hans
réru á vertíðum frá Hvannadal og
víkunum ásamt hásetum, sem
gjarnan höfðu fjölskyldurnar með
sér. Var þá oft mannmargt á Felli.
Stundum sat ég inni á Hrafnistu
og hlustaði á Þórhöllu segja frá.
Hvernig þurfti að hugsa fyrir öllu
og gera svo margt. Það þurfti að
þvo ull og þurrka og koma henni
í fat, gera nóg af skóm fyrir alla,
stundum úr sauðskinni en oftast
úr steinbítsroði. Það þurfti að taka
upp mó, hreinsa tún og mala tað,
hjúkra þeim sem veiktust, taka á
móti börnum, sjá fyrir öllu og ann-
ast allt. Og eignast svo öll þessi
börn sjálf.
Kvígindisfell var útgerðarheim-
ili. Sjómennirnir flöttu fiskinn og
tvísöltuðu hann i verinu, komu svo
heim á vorin með dekkhlaðinn bát-
inn, hlóðu fiskinum upp í stæði og
förguðu. Þarna tók konan við. Sú
vinna sem eftir var var algjörlega
á ábyrgð hennar. Á vorin vann
Þórhalla við að rífa fiskinn upp úr
stæðunum, vaska hann og þurrka,
„þá mátti ekki rigna, þá gulnaði
fiskurinn og féll í verði.“ Af-
raksturinn var svo fluttur til Spán-
ar og Ítalíu.
Vorróðrar féllu niður frá
Hvannadal þegar búskaparhættir
breyttust, en haustróðrar voru
stundaðir áfram frá Felli. Var þá
fiskinum umsaltað á jólaföstu og
hann þurrkaður vorið eftir. Nærri
má geta hve mikla nákvæmni
þurfti til að afurðirnar skemmdust
ekki á þessum langa þurrkunar-
tíma.
Fatagerð var stór þáttur í störf-
um Þórhöllu, „Guðmundur gaf mér
saumavél í brúðargjöf. Hana notaði
ég mikið þótt ég kynni lítið fyrst.“
Færum okkur aðeins nær í tíman-
um. Börnin era öll fædd um það
leyti sem byggt er upp á Kvígindis-
felli. Minna hús, en „það var nýtt
og hlýtt“, lindarvatn í eldhúskran-
anum og vaskur þar undir. Nú
þurfti ekki lengur að bera. Áin
Stegla var virkjuð, búskaparhættir
óðum að breytast úr sjálfsþurft í
framfarir. Þegar Þórhalla og Guð-
mundur eru að koma upp síðasta
hluta barnahópsins er útgerð aflögð
frá Felli. Enn var saumað á sauma-
vélina góðu, aðallega á nóttunni.
Þórhalla var nærfærin kona, sem
kom sér oft vel í læknisleysi sveitar-
innar. Enga tölu hafði hún á þeim
börnum sem hún hafði tekið á móti.
Hún var með á nótunum þegar tal-
að var um heilsu og hollustu. Alltaf
átti hún nóg af góðum ráðum um
það sem annað, sem gefin voru af
visku og hógværð. Þórhalla bjó síð-
asta aldarfjórðung ævi sinnar á
Hrafnistu í Reykjavík. Þótt líkams-
heilsunni hafi hrakað var færni
handanna óskert, um það vitna
hannyrðirnar sem eftir hana liggja.
Hún var alltaf jafn sterk og lifandi
í andanum og góð heim að sækja.
Ég kveð eina af mínum bestu
vinkonum Þórhöllu Oddsdóttur frá
Kvígindisfelli og þakka henni allan
stuðninginn, ylinn og kærleikann.
Hvíli hún í friði.
Guðný Guðmundsdóttir.
n
í stórum og rúmgóðum sýningarsal okkar
eigum við ávallt fyrirliggjandi margar
gerðir legsteina og minnisvarða.
Hvergi meira úrval. Yfir 45 ára reynsla
Verið velkomin til okkar,
eða fáið myndalista.
SKEMMUVEGI 48, 200 KÓP., SIMI: 557-6677/FAX: 557-8410