Morgunblaðið - 12.10.1997, Blaðsíða 10

10 SUNNUDAGUR 12. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ

Morgunblaðið/Kristinn/Ómar
iitliy CAí.it?'] 1 ] ' I

k'; S§§ 1 1 í ';Jf|

% ■ imini

wmi |y^|;S Wwtt
i'Wm !| ■ . 1
'yc
i n i
BANKARA
BIÐILSBUXUM
Miklar bollaleggingar eru víða í bankakerfinu um
hvað taki við eftir að ríkisbönkunum hefur verið
breytt í hlutafélag og Fjárfestingarbankinn hefur
starfsemi. Sú skoðun á sér mikinn hljómgrunn að
ekki megi þar láta staðar numið heldur hljóti
næsta skref að felast í samruna banka. Kristinn
Briem veltir hér fyrir sér þeim möguleikum sem
eru til uppstokkunar í bankakerfinu.
LÍKJA má stöðu mála í
bankakerfinu um þessar
mundir við ástand jarð-
skorpunnar. Jarðvísinda-
menn ræða gjarnan um að í henni
byggist upp spenna sem geti
skyndilega losnað úr læðingi með
jarðhræringum. Spennan er ekki
orðin mjög mikil ennþá í banka-
kerfinu og vart hægt að spá því að
miklar hræringar séu i þann mund
að bresta á. Hins vegar eru miklar
bollaleggingar víða í fjármálakerf-
inu um það hver framvindan verði
eftir stofnun hlutafélaga um ríkis-
bankana og samruna fjárfestingar-
lánasjóðanna í einn banka um ára-
mótin. Margir bankamenn hafa
lagst undir feld undanfarið og
reynt að átta sig á því hvemig
þeirra stofnun muni reiða af eftir
fyrirsjáanlegar breytingar.
Það má fullyrða að sú skoðun eigi
sér mikinn hljómgrunn bæði innan
bankakerfisins og utan þess að nú-
verandi skipan mála geti ekki orðið
varanleg. Fjöldi bankastofnana sé
einfaldlega of mikill og kostnaður-
inn af þeim alltof hár í þessu 270
þúsund manna þjóðfélagi. Alltof
margt fólk vinni við að velta á milli
sín alltof litlum fjárhæðum.
Bent er á að samkeppnin hljóti
að aukast til muna eftir að búið
verði að setja á fót Fjárfestingar-
banka atvinnulífsins. Þar að auki
verði nú vart aukins áhuga er-
lendra banka á viðskiptum við inn-
lend fyrirtæki. Öll góð fyrirtæki
taki lán erlendis, bæði skammtíma-
lán og langtímalán. Á sama tíma
séu innlán að færast frá bönkunum
yfir í verðbréfasjóði og jafnvel til
útlanda.
Það blasir við að með samein-
ingu bankastofnana mætti ná fram
verulegri lækkun kostnaðar og
mörg ný sóknarfæri myndu skap-
ast. Bendir margt til þess að
stjómvöld verði fyrr en síðar knúin
til að breyta þeirri stefnumörkun
sinni að takmarka sölu nýs hluta-
fjár í ríkisbönkunum við 35% af
heildarhlutafé og að 65% verði í
eigu ríkisins næstu fjögur ár.
Þeirri skoðun muni vaxa ásmegin
að einkavæðingin þurfi að ganga
hraðar fyrir sig því núverandi
stefna gangi einfaldlega ekki upp.
Tæplega 1.500 manns
á hvem afgreiðslustað
Ljóst er að mikið svigrúm er til
hagræðingar í bankakerfinu og
nægir þar að benda á að viðskipta-
bankamir starfræktu samtals 131
afgreiðslustað um land allt um sl.
áramót og sparisjóðimir 51 af-
greiðslustað þannig að þeir voru
samtals 182 talsins. Að meðaltali
vom þvi 1.474 íbúar á hvem af-
greiðslustað. Engum blöðum er um
það að fletta að fækka mætti þess-
um stöðum bæði beint eða með
sameiningu banka. Aukin tækni og
sjálfvirkni hefur verið að ryðja sér
til rúms í þjónustu banka. Þjónusta
er hafin á Netinu sem hlýtur að
draga úr þörfinni fyrir hefðbundna
afgreiðslustaði. Sumir viðskiptavin-
ir stunda nú þegar öll sín bankavið-
skipti gegnum Netið eða síma. Það
þykir raunhæft markmið að innan
fárra ára muni þorri viðskiptavina
bankanna ekkert hafa að sækja í af-
greiðslur þeirra nema ef til vill til
að drekka kaffi með þjónustufull-
trúa sínum einu sinni á ári. Venju-
legt fjölskyldufólk fái ekki einn ein-
asta reikning sendan heim til sín
heldur sjái bankarnir alfarið um
fjármál fjölskyldunnar.
Hið viðamikla útibúanet banka
og sparisjóða endurspeglast í gríð-
arháum kostnaðartölum. Þannig
nam heildarkostnaður við rekstur
banka og sparisjóða um 12,8 millj-
örðum króna á árinu 1996 og hafði
hækkað að raungildi um 400 millj-
ónir frá árinu á undan. Til viðbótar
þurfa tekjur banka að standa undir
framlögum í afskriftareikninga sem
námu á síðasta ári 2,9 milljörðum.
Hins vegar má segja að þróunin
stefni í rétta átt þegar litið er til
hlutfallslegs kostnaðar, en hlutfall
rekstrargjalda af niðurstöðutölu
efnahagsreiknings lækkaði úr
4,79% í 4,65% milli áranna 1995 og
1996.
Frekari uppstokkun í fjármála-
kerfinu yrði í samræmi við þá þró-
un sem á sér stað í bankaheiminum
erlendis. David Clark, kunnur
bankamaður frá London, lýsti á
haustfundi íslandsbanka nýlega
hvemig hið alþjóðlega bankaum-
hverfi hefur verið að breytast.
Bankar eru nú mun arðsamari en
hér áður sem fyrst og fremst má
rekja til þess að verulega hefur
dregið úr töpuðum útlánum undan-
farin 4-5 ár. Hvarvetna hefur verið
ráðist í að skera niður kostnað. „Af-
koman hefur ekki batnað vegna
hærri verðlagningar heldur hefur
vaxtamunur þvert á móti lækkað og
mun halda áfram að lækka. Þá hafa
bankar verið að sameinast eða yfir-
taka aðra.“
Það kom fram hjá Clark að bank-
ar vildu afla sér aukinnar þekking-
ar og geta boðið nýja þjónustu. Ef
þeir sæju sér ekki fært að þróa
nýja þjónustu sjálfir færu þeir þá
leið að kaupa upp aðra banka.
Loka mætti 18 útibúum með
sameiningu ríkisbanka
Á síðustu misserum hefur um-
ræðan hérlendis um uppstokkun í
bankakerfinu sérstaklega beinst að
mögulegri sameiningu annarra
stofnana við Búnaðarbankann. Það
kom flestum gjörsamlega í opna
skjöldu þegar Björgvin Vilmundar-
son, bankastjóri Landsbankans,
lýsti þeirri skoðun sinni á ársfundi
bankans 8. mars 1996 að sameina
ætti Búnaðarbankann og Lands-
bankann. Þessi yfirlýsing þótti
ekki síst merkileg fyrir þá sök að
Björgvin hefur ekki haft sig mikið í
frammi opinberlega með yfirlýs-
ingum um bankamál öll þau ár sem
hann hefur gegnt staifi banka-
stjóra Landsbankans.
„Með því næst fram sú hagræð-
ing í bankakerfinu sem ítrekað
hefur verið rætt um og nauðsyn-
legt er að verði að raunveruleika
samhliða því að til verður stór og
öflugur banki sem getur sinnt
þörfum einstaklinga og íslensks
atvinnulífs hvar sem er á landinu,"
sagði Björgvin á umræddum
fundi. „Það er einfaldlega stað-
reynd sem blasir við að skipulag
útibúa og aðalstöðva Landsbank-
ans og Búnaðarbankans er með
þeim hætti að ná má fram veru-
legri hagræðingu með sameiningu
og þar með fækkun útibúa þessara
banka án þess að það skerði þá
þjónustu sem veitt er. Ég tel ekki
fjarri lagi að sameining ríkisvið-
skiptabankanna myndi skila allt
að 1 milljarði króna á ári í lægri
rekstrarkostnaði miðað við núver-
andi rekstrarkostnað beggja
bankanna. Þar vegur þungt fækk-
un útibúa og afgreiðslustaða en
ætla má að loka mætti einum 18
útibúum og afgreiðslustöðum án
þess að þjónusta yrði skert. Þá
myndi einnig nást verulegur
sparnaður með sameiningu höfuð-
stöðva bankanna.“
íslandsbanki kaupi
Búnaðarbankann
Kristján Ragnarsson, formaður
bankaráðs íslandsbanka, fjallaði