Morgunblaðið - 12.10.1997, Blaðsíða 18

18 SUNNUDAGUR 12. OKTÓBER 1997
MORGUNBLAÐIÐ
Sprenging hefur orðið í fjarkennslu hér á landi
ÍSLENSKIR skólar fóru nokkuð
snemma að fóta sig áfram við fjar-
nám á flestum skólastigum. Grunn-
skólastigið er ekki undanskilið því að
með styrk frá menntamálaráðuneyt-
inu var gerð tilraun með fjarnám
nemenda á Bakkafirði við 10. bekk
Gagnfræðaskólans á Akureyri vetur-
inn 1995 til 1996. Sigríður Kristín
Bjarnadóttir, kennari, segir að
reynslan hafi verið svo góð að kenn-
ararnir hafi ákveðið að halda áfram
að sinna þörfinni fyrir fjarnám innan
skólans. Kennaramir hafi ekki látið
það stöðva sig að aðeins ein tölva í
skólanum væri tengd við netið og
margir hafi drifið í að koma upp
tölvukosti heima.
„Núna erum við með um tug nem-
enda frá barnaskólastigi upp í ung-
lingastigið í fjamámi og stunda flest-
ir nám í stærðfræði og íslensku.
Börnin hafa farið til lengri eða
skemmri dvalar með foreldmm sín-
um erlendis, t.d. í Þýskalandi og
Bretlandi. Fjamámið er sérstakiega
eftirsóknarvert ef bömin dveljast
lengi erlendis því að þó töluð sé ís-
lenska inn á heimilinu er hætt við að
orðaforði týnist niður. Bömunum
getur því reynst erfitt að koma aftur
á viðkvæmum aldri inn í íslenskan
skóla,“ segir Sigríður Rristín og fram
kemur að til standi að íslenskur nem-
endi taki samræmt próf á skólaárinu
í Danmörku.
Forskot VMA á framhalds-
skólastiginu
Fjamámið er einna lengst komið á
framhaldsskólastiginu. Sú þróun er
fyrst og fremst að þakka starfsliði
Verkmenntaskólans á Akureyri.
Haukur Ágústsson, kennslustjóri
fjarkennslu og fullorðinsfræðslu, seg-
ist ekki hafa verið ýkja hrifinn af
tölvunum til að byrja með. Smám
saman hafi hins vegar þróast með
honum löngun til að reyna að nota
tölvur til fjarkennslu.
„Eiginlega bárum við Adam
Óskarssson tæknimaður hugmyndina
um að nota tölvur við kennslu undir
skólameistara í hálfgerðu bríaríi.
Eftir að hann hafði gefið grænt ljós
fóru hjólin hins vegar að snúast mjög
hratt áfram. Tölvubúnaðurinn var
fremur fábrotinn til að byrja með.
Verkefnin voru unnin á eina tölvu og
diskettan borin í aðra til að senda út.
í AFSKEKKTRI sveit á eyju lengst norð-
ur í hafí hefur húsfreyjan á bænum lokið
við verkin og skipt um ham. Með aðstoð
einkatölvu er hún orðin nemandi í bekk
með samnemendum út um víða veröld. Að-
eins sameifflnlegt markmið 1 endalausri
jjekkingarleit sameinar hópinn - og þó -
tölva og mótald til að útmá fiarlægðina.
Anna G. Ólafsdóttir kemst að því að sífellt
fleiri bætast í hópinn og eðli samskiptanna
ræður því að erfítt er ao slá á fiölda fiar-
*
námsnemenda í heiminum öllum. Oháðir
tíma og rúmi nálgast nemendur fræðara,
stunda nám og ljúka námi við tölvuna.
Fjárveitingar voru löngu frágengnar
og því unnum við kauplaust fyrstu
önnina. Nemendur voru 15 og aðeins
voru tveir enskuáfangar í boði,“ segir
hann.
Á fáum árum hefur orðið spreng-
ing í vexti fjarnámsins. Kennurum
þurfti að fjölga um 16 í 40 í haust.
Nemendur eru orðnir 260 og 75-80
áfangar í yfir 30 greinum eru í boði í
fjarnáminu. Aðeins vantar lokaáfang-
ann í stærðfræði til að boðið sé upp á
alla skylduáfanga á öllum brautum
dagskólans. „Hér er að verða stórstíg
þróun. Við höfum verið að fikra okk-
ur áfram í starfstengda náminu.
Næstu skref verða stigin á því sviði
og er áhersla lögð á að þróa náms-
göng sem falla að fjarkennslunni.
Hugmyndin er að komið verði upp
námskeiðum þegar við á í verklegu
greinum," segir hann.
Fjarkennslan byggist upp á því að
valda nemendum eins lítilli röskun í
persónulegu umhverfi og hægt er og
er námið ekki aðeins stundað af
landi, hérlendis og erlendis, því hluti
skipsáhafnar kom sér upp búnaði til
að stunda námið um borð á síðustu
önn. „Oftast er áföngum skipt niður í
12 pakka. Hver pakki á að vera viku
vinna og eru pakkarnir alltaf sendir
til nemenda sama vikudag. Nemand-
inn leysir verkefnin, sendir kennar-
anum úrlausnina og fær hana leið-
rétta til baka innan sólarhrings.
Hann hefur því leiðrétta úrlausnina
til hliðsjónar við næsta verkefni.
Tölvupósturinn gegnir mikilvægu
hlutverki en stundum höfum við sent
svokallaðar fylgjur með. Fylgjumar
hafa hins vegar á stundum valdið
vanda og eru því notaðar eins lítið og
hægt er. Vefurinn er notaður meir og
meir og ekki síst til að leggja fyrir
gagnvirkar æfingar. Nemendurnir
gera æfingarnar og tölvan fer yfir úr-
lausnirnar, greinir frá því hvað þurfi
að gera betur og tilkynnir kennaran-
um að lokum að æfingin hafi verið
unnin að fullu. Gagnvirku æfingamar
þykja hafa komið mjög vel út
kennslufræðilega. Ef nemandinn
lendir í vanda hefur hann samband
við kennarann með tölvupósti. Próf
era send í pósti eða föxuð til ábyrgð-
araðila, oftast skóla, á hverjum stað.
Við stöndum því í þakkarskuld við
marga, hér heima og erlendis, vegna
námsins."
Forskot Verkmenntaskólans vekur
upp spurninguna um hvort eðlilegt sé
að fleiri framhaldsskólar bjóði upp á
fjarnám eða fjarkennslu á framhalds-
skólastigi sé stýrt frá einum skóla.
Stefna menntamálai-áðuneytisins er
að í fámennu landi verði skólarnir að
hafa með sér ákveðna verkaskiptingu
til að ná eftirsóknarverðri sérhæf-
ingu og sérþekkingu.
Bjöm Bjarnason menntamálaráð-
herra segir að einn skóli eigi að geta
sinnt öllum nemendum í fjarnámi í
dag. „Ef til vill er betra að fáir skólar
þrói fjarkennsluna en fleiri komi til
skjalanna þegar meiri reynsla er
komin á. Með því að fá sérstakan
stuðning ráðuneytisins er einnig
tryggt að VMA geti sinnt þessu verk-
efiii betur en ella. Sjálfsagt er að aðr-
ir skólar reyni fyrir sér með fjar-
kennslu til að þeir geti boðið nem-
endum upp á þau sérhæfðu námskeið
sem þeir hafa verið að þróa í tengsl-
um við verkaskiptingu skólanna,"
segir Bjöm.
Hann segir að ekki megi gleyma
því að hvorki kennarar né nemendur
séu bundnir við ákveðinn stað í fjar-
kennslu. Skóli, sem bjóði upp á
kennslu, sæki því fanga víða að og
dreifi efninu víða um heim allan.
„Menntamálaráðuneytið lítur þannig
á, að enn sé um tilraunastarf innan
VMA að ræða og verður dreginn lær-
dómur af þessari tilraun áður en
frekari ákvarðanir um fjárveitingar í
þessu skyni eru teknar.“
Vaxandi áhugi á kennara- og
leikskólakennaranámi
Tveir sérskólar, Fósturskólinn og
Kennaraháskólinn, bjóða upp á heil-
steypt fjamám. Fósturskólinn tók af
skarið með því að bjóða upp á al-
mennt leikskólakennaranám í fjar-
námi í gegnum síma og með bréfa-
sendingum árið 1991. Námið naut
vaxandi vinsælda og tímamót urðu
við tengingu við íslenska menntanet-
ið í ágústmánuði árið 1994. „Nú fer
kennslan að miklu leyti fram með
tölvusamskiptum. Við gefum út
kennsluáætlanir og nemendur skila
verkefnunum oft í tölvupósti. Vef-
verkefni hafa verið notuð og opnar
ráðstefnur hafa færst í aukana. Hér
við sjálfan skólann stunda nemend-
urnir fjögurra vikna stíft nám í janú-
SJÁ BLS 20>