Morgunblaðið - 24.12.1997, Qupperneq 26

26 MIÐVIKUDAGUR 24. DESEMBER 1997
MORGUNB LAÐIÐ
LISTIR
12 mínútna
galdurinn
I viðjum alzheimers
BÆKUR
II e i 1 s u b ó k
BETRI LÍNUR
Bók fyrir alla sem vilja komast í gott
form og kveðja aukakílóin fyrir fullt
og allt. Eftir Covert Bailey. Þýðandi
Soffía Ófeigsdóttir. títgefandi Rit-
smiðjan, Reykjavík 1997.
SVO virðist sem Bandaríkin séu
óþrjótandi uppspretta fyrir bækur
um alls konar vandamál og hvernig
megi takast á við þau sjálfur. Forð-
ast elli og hrukkur, lækna krabba-
mein, bjarga hjónabandinu, læra að
lifa lífínu, rísa upp frá dauðum...
nei, kannski ekki þetta síðasta.
Margar eru bækumar heldur
þunnar í roðinu og komast þó á
metsölulista. Eg nefni engin nöfn.
Þessi litla bók hefur hins vegar
ýmislegt til síns ágætis. Hún er
skrifuð af manni sem sagður er
íþrótta- og næringarfræðingur og
helzti baráttumaður fyrir bættri
heilsu almennings í Bandaríkjun-
um. A ensku heitir hún The New
Fit or Fat og munu 3 milljónir ein-
taka hafa selst þar í landi. Bailey
tekur íremur látlaust á málum en
segir þó skemmtilega frá, er ekki
með stóryrði eða fullyrðir um of.
Hann segist sjálfur hafa fallið í þá
gryfju að hafa fítnað mikið og tapað
vöðvamassa á nokkrum árum. Þá
hafi hann tekið við nýju starfí,
breytt mataræði til hins verra og
hreyft sig minna. Samt sýndi vigtin
hið sama, hann var áfram 78 kíló
þrjátíu og sjö ára eins og hann
hafði verið tvítugur og hélt því að
allt væri í stakasta lagi.
Bókin er sú fyrsta í heilsubóka-
flokki sem Stúdíó Ágústu og
Hrafns gefur út. Sumt af því sem
Bailey fjallar um tengist líkams-
ræktarstöðvum en mest byggir
hann þó á því að fólk endurskoði
sinn lífsstíl, fari að hreyfa sig reglu-
lega og á fjölbreyttan hátt, og gæti
að mataræðinu. Auðvitað er þetta
ekki nýr sannleikur, en þó tekst
Bailey að segja þetta þannig að það
verður trúverðugt. Og hver er svo
galdurinn? Jú, þar er á ferðinni 12
mínútna galdurinn svokallaði, sem
felst í því að þjálfa sig daglega
a.m.k. í 12 mínútur samfleytt,
þannig að hjartsláttur aukist mátu-
lega (þumalfíngursreglan segir 220
mínus aldur þinn=hámarkspúls) og
líkaminn taki við sér. Bailey lýsir
því skilmerkilega hvemig gera má
þetta réttilega. Tólf mínútur dag-
lega 6 daga vikunnar hljómar nú
ekki sem ofverkið okkar, eða hvað?
Ein skemmtileg ábending er að
verja jafnlöngum tíma í að hreyfa
sig eins og fer í að snæða. Hvað
með það, þið sælkerar?
Sjálfur segist Covert Bailey
hafa fundið réttu aðferðirnar fyrir
sjálfan sig. Á sumrin skokkar hann
á mánudögum, miðvikudögum og
föstudögum, syndir á þriðjudögum
og fimmtudögum og fer út að hjóla
um helgar. Á veturna sippar hann
og skokkar virka daga, og fer á
skíði um helgar. Einhverjum gæti
nú ofboðið en galdurinn er fólginn
í fjölbreytni og því að vera ekki of
lengi að í senn. Ábending til þeirra
sem eiga eftir að kaupa jólagjöf:
Sippuband eða þrekhjól, allt eftir
efnum og ástæðum.
Katrín Fjeldsted
BÆKUR
llcviisl usajía
KAREN í VIÐJUM ALZHEIMERS
Eftir Helge Solberg. Þýðendur Berg-
þóra Skarphéðinsdóttir og Guðmund-
ur Þorsteinsson. FAAS 1997.
FÉLAG áhugafólks og aðstand-
enda Alzheimersjúklinga, FAAS,
hefur staðið fyrir þýðingu á
norskri bók sem lýsir því hvernig
Alzheimersjúkdómur herjaði á
lækninn Karen Sofíe Mörstad.
Bókin er skrifuð með samþykki
Karenar, að tillögu Knut Engedal,
sem er prófessor í öldrunargeð-
sjúkdómum og starfar við sjúkra-
húsið í Ullevaal í Noregi. Honum
datt í hug að skrásetja mætti
reynzlu Karenar af sjúkdómnum
og féllst hún á það. Blaðamanni,
sem ekkert kannaðist við Karen,
og í raun vissi ekki neitt um sjúk-
dóminn, var falið verkið og hófst
það í ársbyrjun 1994.
Jón Snædal öldrunarlæknir
skrifar inngangsorð og í bókarlok
er viðtal við áðurnefndan Knut
Engedal.
Karen fór fyrst að óttast sjúk-
dóminn upp úr 1990, þá um sjö-
tugt, þótt hann hafí reyndar ekki
verið greindur fyrr en rúmu ári
síðar. Hún lézt árið 1995, reyndar
upp úr öndunarfærasýkingu en
ekki af völdum Alzheimer. Bókin
er byggð upp sem frásögn í tíma-
röð. Móðir Karenar og móðursyst-
ir höfðu báðar misst minnið, og
segir nokkuð frá því hvernig móð-
urinni reiddi af. Síðan er rakin
saga Karenar, en hún var elzt sex
systkina og alin upp í Lil-
lehammer. Karen giftist í námi en
missti mann sinn, sem einnig var
læknir, sviplega eftir aðeins sjö
ára hjónaband. Þau voru barnlaus.
Karen sérmenntaði sig í mein-
mergskrabbameini. Fjölskylda
hennar á efri árum voru fyrst og
fremst þrjár systur hennar, Anne-
Marie, Gerd og Astrid.
Alzheimersjúkdómur hefur heit-
ið ýmsum nöfnum en þótt stundum
sé talað um minnissýki, þá hefur
Alzheimerheitið fest í sessi. Aiois
Alzheimer var þýzkur læknir, sem
fyrstur varð til að skilgreina sjúk-
dóminn árið 1906. Engin lækning
hefur enn fundizt. Sjúkdóminn má
telja fremur algengan., Hlutfallið
eykst með hækkandi aldri, og er
gefíð upp í bókinni að í Evrópu séu
um 1% af 50-65 ára aldurshópnum
minnissjúkir, 6% af þeim sem eru
75-79 ára og hjá þeim sem hafí náð
90 ára aldri sé hlutfallið orðið 30%.
í bókinni eru upplýsingar sem
þessar neðanmáls en eru allar þess
eðlis að þær þyldu sem bezt að
vera í megintexta. Ekki má líta
fram hjá því að fleiri sjúkdómar
geta valdið því að fólk verði
gleymið, og því er mikilvægt að
farið sé ofan í kjöl á vandanum og
leitað sé læknis þegar minnið virð-
ist bresta hjá fólki.
Þessi bók er fremur snotur og
alls ekki leiðinlega skrifuð, en mér
varð þó hugsað til annarrar miklu
betri, sem ég las fyrir nokkrum ár-
um og var tilnefnd til Booker verð-
launanna brezku. Sú bók var gefin
út 1993 af Chatto & Windus Ltd.
og heitir Scar Tissue, Örvefur, og
er eftir eftir Michael Ignatieff. Þar
skrifar sonur skáldsögu um móður
sína, hvemig hún tapar minninu
og síðan sjálfsvitund sinni. Hann
sökkvir sér í þær breytingar sem
móðir hans verður fyrir og van-
rækir eigin fjölskyldu. Örvefur er
afar sterk bók um ást sonar til
móður og þann sársauka og síðar
söknuð sem hann verður fyrir. Ég
veit ekki til þess að hún hafi verið
þýdd á íslenzku, og skora ég hér
með á Félag áhugafólks og að-
standenda Alzheimersjúklinga að
láta það verða sitt næsta verkefni.
Katrín Fjeldsted
Dómkórinn syngur
í Dómkirkjunni
DÓMKÓRINN syngur jólasöngva fyrir kirkjugesti á aðfagadag jóla, kl.
17.30. Flutt verður „Fantasia on Christmas Carols" eða Hugleikur um
jólakvæði eftir R. Vaughan Williams í þýðingu Heimis Pálssonar. Ein-
söngvari er Bergþór Pálsson og orgelleikari og stjómandi Dómkórsins,
Marteinn H. Friðriksson. Einnig verða sungin þekkt íslensk og erlend
jólalög.
□AIHAT5U
TERIOS
ARGERÐ 1998
Þetta er akkurat
bíll fyrir mig. Sjálfskiptur,
sparneytinn, léttur og lipur.
Svo er hann lika
v fjórhjóladrifinn! >
Dæmi um ríkulegan staöalbúnaö Daihatsu Terios:
• Vökvastýri
• Tveir líknarbelgir
• Rafknúnar rúður og speglar
• Útvarp og segulband
• Samlæsing
• Tregðulcesing
Beinskiptur 5 gíra kostar hann aðeins: 1.648.000 kr.
Sjálfskiptur: 1.768.000 kr.
BRIMB0RG
FAXAFENI 8 • 515 7010
Umboð:
Brlmborg-Þórshamar Bílasala Keflavíkur
Tryggvabraut 5
Akureyrl
sími 462 2700
Hafnargötu 90
Reykjanesbæ
sími 421 4444