Morgunblaðið - 26.03.1998, Blaðsíða 6

6 FIMMTUDAGUR 26. MARZ 1998
______________________________________MORGUNB LAÐIÐ
FRÉTTIR
Greiðslur úr ábyrgðasjóði
launa við g;jaldþrot
Beðið eftir
áliti EFTA
HÉRAÐSDÓMUR Reykjavíkur bíð-
ur nú álits EFTA-dómstólsins í Lúx-
emborg vegna prófmáls sem höfðað
var vegna greiðslna úr ábyrgðasjóði
launa við gjaldþrot. Eftirlitsstofnun
EFTA hefur sent dómstólnum sitt
álit sem er í þá veru að verið geti að
íslensk lög stangist á við ákvæði
EES-samningsins.
Konan sem höfðaði málið var
gjaldkeri í fyrirtæki sem varð gjald-
þrota en þar sem hún er systir aðal-
eiganda fyrirtækisins átti hún ekki
rétt á launagreiðslum samkvæmt 6.
grein núgildandi laga um greiðslur
við gjaldþrot úr ábyrgðasjóði launa.
Konan vildi ekki una úrskurði
ábyrgðasjóðs launa í þessa veru og
höfðaði mál fyrir Héraðsdómi
Reykjavíkur. Bar hún fyrir sig
ákvæði í EES-samningnum sem
fjalla um ábyrgðh' á launum við
gjaldþrot fyrirtækis.
Hér er um prófmál að ræða því
spurt er hvort í íslenskum lögum sé
að flnna svo þröng skilyrði fyrir
greiðslum úr ábyrgðasjóði launa að
þau uppfylli ekki ákvæði EES-samn-
ingsins.
Málið snýst um
réttindi systkina
í 6. grein núgildandi laga um
ábyrgðasjóð launa er fjallað um þá
sem ekki eiga rétt á launa- og orlofs-
greiðsluréttindum við gjaldþrot fyr-
irtækis. Þar kemur fram að þeir sem
setið hafa í stjórn tiltekins fyrh’tækis
eiga ekki rétt á greiðslum úr sjóðn-
um. Jafnframt eiga þeir sem átt hafa
5% hlutafé í fyrirtækinu ekki rétt á
slíkum greiðslum og hið sama gildir
um framkvæmdastjóra fyrirtækisins
eða aðra þá sem starfa sinna vegna
hefðu klárlega átt að vita að gjald-
þrot var yfirvofandi.
Síðasti liður 6. greinar er sá er
þetta mál snýr að en þar er tekið
fram að makar ofangreindra aðila
sem og ættmenni í beinan legg og
makar þeirra eigi ekki rétt á greiðsl-
um úr ábyrgðasjóði. Málshöfðandi
átti því ekki rétt á greiðslum sökum
skyldleika síns við eiganda fyrirtæk-
isins sem um ræðir.
Halldór Grönvold, starfsmaður
ASÍ, sagði í samtali við Morgunblað-
ið að menn hefðu greinilega gefíð sér
að hagsmunatengslin væru þarna
með svo augljósum hætti, og vit-
neskja viðkomandi aðila slík, að ekki
væri rétt að þeir nytu þessara rétt-
inda. Þetta mat væri hins vegar ve-
fengt með umræddri málsókn og
þennan lið hefði Eftirlitsstofnun
EFTA nú verið að leggja sitt mat á.
Spurningin væri sem sé sú hvers
vegna þessir aðilar (systkini og mak-
ai' þeirra) skyldu ekki njóta þeirra
réttinda sem launafólk almennt nyti.
Halldór sagði að ábyrgðasjóðurinn
gæti auðvitað ekki starfað á öðru en
grundvelli íslenskrs réttai' þannig að
þetta snerist um það hvort tilskipun
Evrópusambandsins hefði verið gild-
istekin með réttum hætti. „Það má
auðvitað segja að ef dómstóllinn
kemst að sömu niðurstöðu og eftir-
litsstofnunin myndi það formlega séð
klárlega kalla á endurskoðun þessar-
ar löggjafar hér á landi.“ Almennt
talað vekti þetta mál spurningar um
hvernig tekist hefði til við gildistöku
réttarreglna hérna heima við gildis-
töku samningsins um evrópska efna-
hagssvæðið og þeim samþykktum
sem gerðar hafa verið í framhaldinu.
Héraðsdómur ekki bundinn áliti
EFTA-dómstóls
Hannes Hafstein hjá Eftirlitsstoíh-
un EFTA lagði áherslu á að Héraðs-
dómur í Reykjavík hefði leitað eftir
túlkun EFTA-dómstólsins á um-
ræddri tilskipun EES-samningsins
en að hann væri ekki bundinn þeirri
túlkun, enda yrði hér einungis um
álitsgefandi úrskurð að ræða. Hannes
sagði að EFTA-dómstóllin byði jafn-
an ýmsum aðilum að leggja fram til-
lögur að því hvernig leyst skyldi úr
svona málum og að Eftirlitsstofnun
EFTA kæmi alltaf með slíkar tillög-
ur. Það væri hins vegar dómstólsins
að meta þessar tillögur áður en hann
legði fram ráðgefandi álit.
Myndlistarkona, flugumferðarstjóri, barþjónn og kennari
Morgunblaðið/J úlíus
ANNA María Geirsdóttir, María Dögg Hjörleifsdóttir og Dagný Indriðadóttir tilbúnar að leggja á Vatnajök-
ul. Þórey Gylfadóttir, sem einnig tekur þátt í ferðinni, var fjarstödd er myndin var tekin.
Vatnajökull æfing fyrir
Grænlandsgöngu
ANNA María Geirsdóttir,
Dagný Indriðadóttir, María
Dögg Hjörleifsdóttir og Þórey
Gylfadóttir, sem hyggjast fara
yfír Grænlandsjökul á göngu-
skíðum í lok aprfl, leggja á
næstunni upp í níu daga æfíng-
arferð um Vatnajökul.
Fjórmenningarnir segja það
undir leiðangurssljóranum Ein-
ari Torfa Finnssyni komið
hvaða dag verði haldið af stað
og einnig hvert farið verði.
Þær telji þó Iíklegt að það verði
byijað á Breiðamerkuijökli og
komið við í Grímsvötnum. Ann-
ars segja þær tilgang ferðar-
innar ekki vera þann að fara á
ákveðna staði heldur fyrst og
fremst að ferðast um jökulinn,
kynnast búnaðinum og komast
að því hvort þau þoli hvert ann-
að í svona langan tíma.
Konurnar koma úr ólíkum
áttum. Anna María er myndlist-
arkona, Dagný flugumferðar-
stjóri, María Dögg starfar sem
barþjónn og Þórey er kennari.
Þær eiga það hins vegar allar
sameiginlegt að hafa starfað
með björgunarsveitunum und-
anfarin ár og segja útivist vera
líf sitt og yndi. „Það er hún sem
heldur í mér lífinu,“ segir
Dagný. Ef ég kæmist ekki upp
á fjöll veit ég ekki hvar ég
væri.“
Þær segja ástæðu þess að
þær leggi upp í slíka ferð fyrst
og fremt vera ævintýraþrá.
„Þetta er í raun það sama og að
fara upp á Esjuna í fyrsta
skipti,“ segir Anna María.
„Maður setur sér takmörk og
smám saman verða þau hærri
og stærri.“ Annan megintil-
gang ferðarinnar segja þær
vera þann að hvetja konur til
að taka frumkvæðið í stað þess
að fylgja alltaf með strákunum.
„Við vonumst til þess að ferð
okkar virki hveljandi á annað
kvenfólk í björgunarsveitunum
og í ferðamennsku því hlutur
þeirra þar er mjög rýr,“ segir
María Dögg.
Fjórmenningarnir hafa leitað
eftir fjárstuðningi en ekki haft
erindi sem erfiði. Ferðin kostar
hveija þeirra um 700.000 krón-
ur og segjast þær ekki hafa
fengið stuðning nema fyrir litl-
um hluta kostnaðarinns.
Deilt á skipulag launþegahreyfíngarinnar 1 leiðara fréttablaðs Dagsbrúnar og Framsóknar
Forystumenn Dags-
brúnar/Framsóknar
telja að með samein-
ingu og stækkun
stéttarfélaga séu
valdalítil landssam-
bönd ASI þarflaus og
að gerbreyta þurfi
skipulagi verkalýðs-
hreyfingarinnar, Ómar
Friðriksson fjallar um
þetta mál.
í LEIÐARA nýjasta tölublaðs
Fréttablaðs Dagsbrúnar og Fram-
sóknar, undir fyrirsögninni: „Lands-
sambönd ASÍ-óþarfa milliliður“, er
skipulag Alþýðusambandsins gagn-
rýnt. Þar segir að með frumkvæði í
sameiningarmálum stéttarfélaganna
í Reykjavík hafí farið af stað þróun
sem muni líklega leiða til byltingar í
skipulagsmálum hreyfíngarinnar.
Ef fyrirhuguð sameining Starfs-
mannafélagsins Sóknar og Félags
stai-fsfólks í veitingahúsum með
Dagsbrún og Framsókn verður að
veruleika yrðu í því félagi 11-12 þús-
und félagsmenn og yi'ði það næst-
stærsta stéttarfélag landsins á eftir
Landssambönd ASI
talin óþarfur milliliður
Verzlunarmannafélagi Reykjavíkur.
Starfandi félagsmenn innan VR eru
12-14 þúsund talsins og stækkar fé-
lagið ört frá ári til árs. Þessi tvö félög
hefðu þá innan sinna vébanda nálægt
þriðjung allra félagsmanna í ASÍ.
Innan forystu VR hafa einnig ver-
ið uppi þau sjónarmið að aðild þess
að Landssambandi verslunarmanna
sé félaginu engin nauðsyn. Harðar
deilur hafa verið á milli VR og
landsbyggðarfélaga verslunar-
manna og hótaði VR á seinasta ári
að segja sig úr landssambandinu,
sem hefði þær afleiðingar að VR
færi jafnframt úr ASÍ. Rifja má upp
að við síðustu samningagerð ákváðu
VR, Dagsbrún og Framsókn að
semja sjálfstætt en landssamböndin
fóru með samningsumboð fyrir önn-
ur aðildarfélög ASÍ.
Öll aðildarfélög Framsýnar
í eitt stéttarfélag?
Leiðarahöfundur fréttablaðs
Dagsbrúnar/Framsóknar telur ekki
minnsta vafa leika á að öll þau stétt-
arfélög sem stóðu að myndun Líf-
eyrissjóðsins Framsýnar fyrir
tveimur árum muni í framtíðinni
koma að stofnun eins stéttarfélags.
Félögin sem stóðu að Framsýn voru
Dagsbrún, Framsókn, Hlíf í Hafnar-
fírði, Verkakvennafélagið Framtíð-
in, Starfsmannafélagið Sókn, Iðja,
Félag starfsfólks í veitingahúsum,
Bakarasveinafélag íslands, Bifreiða-
stjórafélagið Sleipnir og Félag hár-
greiðslu- og hárskerasveina.
í leiðaranum segir: „Er ekki eðli-
legra að Alþýðusambandið sé sam-
band stórra, öflugra eininga en sam-
band landssambanda sem í reynd
hafa lítil völd og hafa engin bein
tengsl við hinn almenna félags-
mann? Eða gefur það ekki augaleið
að miðstjórn Alþýðusambands ís-
lands á að endurspegla styrk félag-
anna sem í reynd eru grunnundir-
staða ASÍ fremur en að landssam-
böndin gegni því hlutverki sem
milliliður? Vandamál hreyfingarinn-
ar í skipulagsmálum endurspegluð-
ust vel í samskiptum stærstu félag-
anna og landssambandanna þegar
stærstu einingarnar innan Lands-
sambands verslunarmanna og
Verkamannasambands íslands
ákváðu að fara með sín samninga-
mál sjálf.
Vandi Alþýðusambandsins er sá að
sambandið hefur reynt að mynda
áhrifaafl með landssamböndunum
sem í reynd hafa lítil völd og þurfa
að sækja umboð sitt til grunneining-
anna. Með stækkun og eflingu stétt-
arfélaganna verður þessi vandi enn
sýnilegri vegna þess að hinar stóru
félagslegu einingar sem eru að
myndast verða sjálfstæðari í öllu
sínu starfí og þurfa minna að leita til
sambandanna. Framhjá þessari þró-
un í skipulagsmálum getur Alþýðu-
samband Islands ekki litið,“ segir í
leiðara fréttablaðsins.
Beinir fulltrúar félaga
eigi sæti í miðstjórn
Aðspurður segir Halldór Björns-
son, annar tveggja formanna bráða-
birgðastjórnar Dagsbrúnar/Fram-
sóknar, að félagið sé ekki á leið út úr
Verkamannasambandinu. „Við verð-
um að hafa einhvern sameiginlegan
flöt til að starfa á,“ segir hann.
„Ég lít svo á að eftir því sem ein-
ingarnar stækka, bæði hér í Reykja-
vík og úti á landi, séu landssam-
böndin ekki jafn nauðsynleg og þau
voru. Ég er ekki að kasta rýrð á
Verkamannasambandið en við þurf-
um afskaplega lítið til þein-a að
leita,“ segir Halldór.
Hann bendir á að ef miðstjórn
ASI eigi að vera öflugur vettvangur
þui'fi að taka tillit til þessara stað-
reynda. Það sé t.d. mikill ókostur að
Magnús L. Sveinsson, formaður VR,
eigi ekki sæti í miðstjórn ASÍ. „Ef
beinir fullti-úar úr þessum stéttarfé-
lögum eiga sæti í miðstjórninni er
öll ákvörðunartaka miklu virkari og
ákveðnari," segir Halldór.
Halldór segir að sú umræða sem á
sér stað um þessar mundir innan
ASI um skipulagsmál hreyfíngar-
innar sé ekki í þá veru sem hann
vilji sjá og segir hann einnig ljóst að
formaður VMSÍ sé honum mjög
ósammála í þessu máli.
„Með stækkun félaganna verða
þau til muna sjálfbærari, þurfa
minna á þeirri þjónustu að halda
sem landssamböndin veita og mér
finnst þær fjárhæðir sem við greið-
um til landssambandsins talsvert
miklar, þó hlutfallslega séu þær ekki
meiri en litlu félögin greiða. Ég veit
að verslunarmenn eru sama sinnis.
Við gætum ráðið okkur meiri sér-
fræðinga til starfa beint fyrir félag-
ið. Þetta tekur sinn tíma en ef þessi
þróun heldur áfram, að félögin sam-
einast og stækka, þá munu menn
standa frammi fyrir þessari stað-
reynd,“ segir hann.
I
i