Morgunblaðið - 08.09.1998, Blaðsíða 43

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
ÞRIÐJUDAGUR 8. SEPTEMBER 1998 43^
STEFAN JON
BJÖRNSSON
+ Stefán Jón
Björnsson, fyrr-
verandi skrifstofu-
stjóri á Skattstofu
Reykjavíkur, fædd-
ist að Þverá í
Hallárdal hinn 22.
september 1905.
Hann Iést á Hjúkr-
unarheimilinu Eir í
Grafarvogi þann 29.
ágúst síðastliðinn.
Stefán var sonur
hjónanna Björns
Arnasonar hrepp-
stjóra og Þóreyjar
Jónsdóttur, á
Þverá, síðar á Syðri-Ey í Vind-
hælishreppi. Þórey var dóttir
séra Jóns Austfjörð Jónssonar
prests á Klyppstað í Loðmund-
arfirði. Björn var sonur Arna
Jónssonar frá Helgavatni í
Vatnsdal og Svanlaugar Björns-
dóttur, Þorlákssonar hrepp-
stjóra á Þverá. Systkini Stefáns
voru: 1) Sigurlaug, f. 3.6. 1896,
d. 16.1. 1929, hennar maður var
Þorsteinn Johnsen stórkaupmð-
ur í Vestmannaeyjum. Þau áttu
eina dóttur. 2) Arni Stefán, f.
14.4. 1898, d . 31.3. 1978, trygg-
ingafræðingur, eftirlifandi
kona hans er Sigríður Björns-
dóttir, þau áttu tvo
syni. 3) Þórarinn, f.
27.6. 1903, d.
24.12.1967, skipherra
hjá Landhelgisgæsl-
unni, hann var fyrst
kvæntur Láru Haf-
stein og áttu þau
tvær dætur, seinni
kona hans var Rut
Björnsson. 4) Olafur
Austfjörð, f.29.4.
1912, d. 22.2. 1958,
ski'ifstofustjóri hjá
Skeljungi, eftirlifandi
kona lians er Ingi-
björg Þorsteinsdóttir,
þau áttu einn son.
Stefán kvæntist 7.10. 1932 Láru
Pálsdóttur frá Gerðarkoti í Mið-
neshreppi, f. 6.12. 1908, d. 10.5.
1953, dóttir Páls Tómassonar
stýrimanns frá Vælugerði í Flóa
og Önnu Jóhannsdóttur, frá Efri-
Hömrum í Holtum. Börn Stefáns
og Láru eru: 1) Hrafnhildur Elín,
f 21.5. 1941, gift Kenneth Cumm-
ings, þau búa í Flórida og eiga
þijú börn og sjö barnabörn. 2)
Björn., f. 28.10. 1943, yfirflugum-
sjónarmaður, kvæntur Hrefnu
Jónsdóttur kennara, þau eiga
Qögur börn og fjögur barnabörn.
3) Páll Magnús, f. 16.3. 1949,
Þeir stóðu í fjörunni við Sauðár-
krók, Björn Árnason bóndi í Syðri-
Ey, Vindhælishreppi og næstyngsti
sonur hans. Úti fyrir beið skipið
sem flytja átti drenginn í fóstur til
frændfólks í annan landsfjórðung.
„Stattu þig strákur" voru kveðjuorð
Björns bónda, sem trúlega var jafn-
dapur í sinni og glókollurinn hans
litli.
Drengurinn var Stefán tengda-
faðir okkar sem við kveðjum í dag.
Samkvæmt því sem Stefán sagði
seinna á ævinni bærðust blendnar
tilfinningar í brjósti hans á þessari
kveðjustund. Annars vegar kvíði
fyrir því ókomna og hins vegar til-
hlökkun yfir væntanlegri siglingu.
Hingað til hafði hann aðeins séð
skip í fjarska, en nú átti hann að fá
að sigla sjálfur, aðeins átta ára.
Þórey Jónsdóttir í Syðri-Ey hafði
látist um vorið frá fimm börnum
þeirra Björns. Vilborg, systir Þór-
eyjar, sem bjó á Þorvaldsstöðum í
Skriðdal, hafði þá misst einkason
sinn, sem einnig hét Stefán. Við lát
systur sinnar vildi Vilborg létta á
heimili mágs síns og taka að sér eitt
barnanna. Hún bað um barnið sem
bar nafnið Stefán. Fyrir áttu þau
hjónin á Þorvaldsstöðum fjórar
dætur, sem allar voru eldri en
Stefán.
Oft er það svo í lífinu að við missi
kemur eitthvað annað í staðinn. Sú
varð reyndin með Stefán því við
móðurmissinn eignaðist hann nýja
fjölskyldu og sú var ekki af verri
endanum. Á Þorvaldsstöðum í
Skriðdal bjuggu þá rausnarbúi Vil-
borg Jónsdóttir, sem áður er nefnd,
og Benedikt Eyjólfsson ásamt
dætrum sínum. Það er skemmst frá
því að segja að uppvaxtarárin í
Skriðdal vorum Stefáni heilladrjúg.
Hann naut nafns síns og var umvaf-
inn elsku frænknanna góðu alla tíð.
Það lá ekki fyrir Stefáni að gerast
bóndi og lá leiðin í Samvinnuskól-
ann, hvar hann kynntist Eysteini,
Jónasi og Samvinnuhreyfingunni.
Um þetta leyti varð samgangur
bræðranna frá Syðri-Ey meiri þeg-
ar þeir voru allir komnir til Reykja-
víkur. Hjá Þórarni kynntist Stefán
ungri fallegri stúlku, Láru Pálsdótt-
ur frá Gerðakoti í Miðneshreppi.
Lára og Stefán gengu í hjónaband
hinn 7. október 1932.
Eftir nokkurra ára starf á Skatt-
stofu Reykjavíkur var Stefán send-
ur til Danmerkur til að kynna sér
skattamál. Þar bjuggu þau Lára í
eitt ár og var það í minningunni
skemmtilegur og uppbyggilegur
tími. Þarna var lagður grunnur að
framtíðarstarfi hans á Skattstofu
Reykjavíkur. Að námsdvölinni lok-
inni fluttu þau heim aftur og bjuggu
lengst af í Mávahlíð 23.
Árið 1953 urðu straumhvörf í lífi
fjölskyldunnar þegar Lára féll frá
aðeins 44 ára. Eins og geta má
næi-ri gjörbreytti fráfall Láru lífinu
í Mávahlíðinni, kjölfestan var horfin
og kúrsinn ekki alltaf rétt tekinn.
Við tóku erfið ár fyrir ekkjumann-
inn Stefán og ekki síður fyi-ir börnin
þrjú. Stefán var mjög náinn fóstur-
systrum sínum, sérstaklega Þor-
björgu og Þórunni. Eftir konumiss-
inn reyndust þær honum og börn-
unum afar vel. Þá tryggð endurgalt
hann þegar aldurinn færðist yfir
þær.
Þegar við kynntumst sonum
Stefáns vor komið nokkurt logn á líf
hans. Hann undi glaður við sitt í
Mávahlíðinni en dvaldi löngum uppi
í Úthlíð hjá vinkonu sinni Svövu
Valfells. Þegar yngri sonurinn, Páll,
flutti að heiman þótti Stefáni einnig
kominn tími til að staðfesta ráð sitt
að nýju og giftu þau Svava sig á
Þorláksmessu 1973. I hönd fóru
góðir tímar. Komið var að starfslok-
um á Skattstofunni og þau Svava
ferðuðust víða. Svava átti soninn
Bjarnþór af fyi-ra hjónabandi.
Bjarnþór lést árið 1986 en Svava
árið 1992. Það var aðdáunarvert hve
vel Stefán sinnti mæðginunum í
veikindum þeirra.
Á þessum árum nutum við hjálp-
semi og umhyggju Stefáns. Börnin
hans öll hafa dvalið erlendis með
fjölskyldum sínum um lengri eða
skemmri tíma. Gætti Stefán þá allra
þeirra mála af ráðdeild og víst er að
bókhaldið var í góðum höndum.
Sem betur fer kemur lífið oft
skemmtilega á óvart. Okkur þótti
einkar athyglisvert þegar Stefán
tók allt í einu upp á því á áttræðis-
aldri að leggja stund á heilbrigt lí-
ferni. Ekki var laust við að sumum
þætti það dálítið fyndið. Hann tók
að stunda sundlaugarnar, keypti
sér gönguskíði og gekk á Miklatún-
inu hvenær sem færi gafst. Stefán
lifði breytingar heillar aldar og
stóð sig vel í að tileinka sér nýjung-
ar en ýmislegt í nýjustu tækni gat
hann alls ekki skilið eins og t.d.
símsvara: „Það er bara einhver vit-
leysa sögð og manni ekki svarað,“
sagði hann ergilegur eitthvert sinn
þegar hann hafði reynt árangurs-
laust að ná sambandi við dóttur
sína í Flórída.
Stefán hélt heimili allt fram að 91.
aldursári. Það sem fyrst og fremst
gerði honum það kleift var árleg
heimkoma Hrafnhildar, en hún birt-
ist alltaf eins og vorboðinn í byrjun
maí og dvaldi hjá pabba sínum fram
eftir sumri. Síðustu tvö árin naut
læknir, kvæntur Hildi Sigurðar-
dóttur kennara, þau eiga fjóra
syni. Önnur kona Stefáns var
Anna Lovísa Pétursdóttur, f.
30.3. 1917, hún er látin, þau
skildu. Þriðja kona Stefáns var
Svava Fanndal, f. 5.9. 1913, hún
lést 1992, dóttir Sigurðar kaup-
manns og Soffíu Gísladóttur frá
Siglufirði. Svava átti einn son,
Bjarnþór Valfells. Stefán ólst
upp á Þverá og Syðri-Ey til átta
ára aldurs, er hann missti móð-
ur sína, eftir það fór hann í fóst-
ur til móðursystur sinnar Vil-
borgar Jónsdóttur og manns
hennar Benedikts Eyjólfssonar
á Þorvaldsstöðum í Skriðdal í
Suður-Múlasýslu. Þeirra dætur
voru Jónína kennari, Sigríður
ljósmóðir, Þórunn klæðskeri og
Þorbjörg kennari við barna-
skóla Austurbæjar, þær eru all-
ar látnar.
Stefán stundaði nám við
Alþýðuskólann á Eiðum og
Samvinnuskólann í Reykjavík.
Stefán var starfsmaður Skatt-
stofu Reykjavíkur frá 1930 og
skrifstofustjóri frá 1941 til
1975 að hann lét af störfum fyr-
ir aldurssakir. Stefán bjó
lengstum í Mávahlíð 23, síðan
að Úthlíð 3 í Reykjavík, en síð-
ustu tvö árinn dvaldi hann á
Hjúkrunarheimilinu Eir í Graf-
arvogi.
Stefán verður jarðsunginn frá
Fossvogskapellu í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
hann góðrar umönnunar á Hjúkrun-
arheimilinu Eir og viljum við fyrir
hönd fjölskyldu hans þakka starfs-
fólkinu þar hlýlega aðhlynningu.
Eins og mörgu eldra fólki er títt
sagði Stefán oft sögur úr fortíð
sinni. Sagan hér í upphafi er sagan
sem hann sagði oftast og ljóst er að
kveðjustundin í fjörunni bjó með
honum alla tíð. „Stattu þig strákur"
segjum við gjarnan við piltana okk-
ar þegar mikið liggur við, minnnug-
ar orða Björns bónda, langafa
þeirra.
Stefán tengdafaðir okkar hefur
nú verið ferðbúinn um hríð, tilbúinn
að sigla á ókunna strönd. Líkt og
forðum er áfangastaðurinn óræð
gáta. Spurningu okkar um eilífðina
er enn ósvarað en gaman væri ef
Stefáni hefur orðið að ósk sinni um
líf fyrir handan. Þá er ekki nokkur
vafi að heimkoman hefur orðið hon-
um góð.
Að leiðarlokum þökkum við
Stefáni tengdaföður okkar sam-
fylgdina.
Hildur Sigurðardóttir
og Hrefna Jónsdóttir.
Þegar ég sá þig síðast elsku afi
minn þá grunaði mig að ég ætti ekki
eftir að sjá þig aftur á lífi. Eg
strauk þér um ennið og þú leist á
mig eins og þú vildir segja mér eitt-
hvað. Eg gleðst yfir því að þú sért
nú loksins frjáls ferða þinna, laus úr
prísundinni. Ég veit að þú hefðir
sjálfur kosið að fá að fara sem fyrst
á vit nýrra ævintýra eða gamalla og
ég veit að nú ertu aftur orðinn eins
og þú áttir að þér.
Stefán afi minn eins og ég kallaði
hann alltaf var glæsilegur maður,
hár og grannur. Hann var að nálg-
ast 93. aldursárið þegar hann lést
en ennþá var hann með þykkt og
fallegt hár, óaðfinnanlega greitt. Afi
var einstaklega mikið snyrtimenni
og klæddist ávallt jakkafötum og
frakka ásamt hatti og leðurhönsk-
um þegar hann fór út úr húsi. Hann
gleymdi aldrei að setja vasaklútinn í
jakkavasann. Hann keyrði bíl til 86
ára aldurs og sá um sig sjálfur til
níræðs og aldrei kvaitaði hann.
Hann vildi öllum alltaf vel og reynd-
ist foreldrum mínum og bömum
sínum ákaflega vel.
Ég minnist þess þegar afi
heimsótti okkur fjölskylduna þeg-
ar við bjuggum á Flórída. Ég var
þá tólf eða þrettán ára gömul og
afi upp á sitt besta. Ég man að
hann hafði mikinn hug á því að láta
SIGRÍÐUR
RA GNARSDÓTTIR
+ Sigríður Ragn-
arsdóttir fædd-
ist á Hrafnabjörg-
um í Lokinhamra-
dal í Arnarfírði 13.
september 1924.
Hún lést á Sjúkra-
húsi Reykjavíkur
30. ágúst síðast-
liðinn og fór útför
hennar fram frá
Fossvogskirkju 7.
september.
Móðursystur mín,
Sigi'íður Ragnarsdótt-
ir, er án nokkurs vafa magnaðasti
persónuleiki sem ég hef kynnst.
Svipmikil, skaprík og sjálfstæð, en
þó fyrst og næm og tilfinningarík
kona sem lét engan ósnortinn;
hjartahlý og skemmtileg. Sigga
var hreinskilnasta manneskja sem
ég hef kynnst og alltaf var hún trú
sjálfri sér. Eins og allir, mótaðist
Sigga af umhverfi sínu en hún bjó
allt sitt líf í Lokinhamradal, ef
undan eru skildir tveir vetur.
Sigga leitaði oft skýringa á atburð-
um í lífinu út frá einhverjum huld-
um öflum enda ekki fráleitt búandi
á stað þar sem náttúruöflin ráða
svo miklu. En ef til vill var það
vegna þess að hún var manneskja
sem hafði misst mikið í lífinu.
Sigga hafði mikinn áhuga á fólki
og þykir það ef til vill nokkuð sér-
stakt af einbúa á einum af-
skekkasta sveitabæ í landinu. Hún
bjó ein a.m.k. í sjö mánuði á ári
seinustu sautján ár lífs síns, en
hún sagði að sér liði vel í einver-
unni. Sigga var mikil mannvinur
og fylgdist vel með öllu sem mann-
legt var og eitt sinn sagði hún við
mig, þegar ég sagði að hún þyrfti
nú ekki að vera að hafa óþarfa
áhyggjur: „Já, en mig varðar um
alla menn.“
Sigga var bóndi af
lífi og sál, og í raun
erfitt að ímynda sér
meiri fjárbónda enda
átti hún mjög góðan
fjárstofn. Eins og
sjálfsagt öllum bænd-
um í landinu með ein-
hvern metnað fannst
henni Island vera
besta land í heimi og
sárnaði henni hve lítill-
ar virðingar íslenskir
bændur nutu í
þjóðfélaginu. Þrátt
fyrir að vera mikil
bóndi þá keyrði Sigga
aldrei dráttarvél, enda góð bú-
mennska ekki í vélum falin, hjá
henni voru það eingöngu skepnurn-
ar sem skiptu máli. Aðeins einu
sinni sá ég Siggu keyra dráttarvél
og þá með mann sér við hlið og ekki
var það langur akstur, örfáir metr-
ar. Búskapurinn byggðist því að
miklu leyti á vinnufólki en hún sá
ein um féð yfir veturinn. Sjálfsagt
er kjarninn í uppeldi mai'gra kom-
inn frá því að hafa dvalið í sveit á
Hrafnabjörgum. Nær allt það fólk
sem dvalið hefur þar í sveit hélt
einstakri tryggð við Siggu svo ára-
tugum skiptir.
Þau skipti sem ég hef dvalið er-
TöuumAi) opuíflMJí um
atiMM
TIÖTÍL flöflc
iíiTÍHIMm • (fllí
Upplýsingar í s: 551 1247
mig skrifa ævisögu sína. Hann
hafði trú á því að ég gæti skrifað
þar sem mér gekk vel í skóla og
fannst mér það mikil upphefð. Það
verður víst ekk.ert úr því úr þessu
en á síðastliðnum tveimur árum*'
hrakaði afa mjög skyndilega og
þekkti jafnvel ekki lengur sín eigin
barnabörn. Það var sárt að horfa
upp á.
Mér fannst alltaf svo spennandi
þegar við heimsóttum afa í Út-
hlíðina þegar ég var lítil að fá að
glamra á píanóið hans og var það
aldrei nema sjálfsagt. Heimili hans
var einstaklega glæsilegt miðað við
þennan tíma og skartaði fallegum
húsgögnum frá Ameríku. Það var
með forvitnum huga sem maður
tiplaði um íbúðina hans og þorði
varla að snerta á neinu.
Ég kynntist aldrei Láru ömmu
minni sem lést langt fyrir aldur
fram. Afi mátti þola mikið eftir lát
hennar, þá einn með þrjú börn.
Lífshlaup hans var oft á tíðum erfitt
en einhver hlýtur tilgangurinn að
hafa verið.
Vonandi tekur Lára amma á
móti þér elsku afi minn. Þegar ég
kom til þín í vetur þá endurtókst
þú nafn hennar hvað eftir annað.
Þú varst ávallt glaður og einstak-
lega ljúfur. Mér er minnisstætt
hvernig þú brostir ætíð við öllu og
hlóst við. Ég þakka þér fyrir hve
hjálpsamur þú varst þegar ég var í
menntaskóla. Þá voru tölvur ekki. .
orðnar almenningseign en þú vildir
endilega flýta fyrir mér með því að
fá manneskju til að vélrita fyrir
mig stóra ritgerð sem ég þurfti að
skila og svo vildirðu endilega halda
einu eintaki sjálfur. Einu sinni
fórstu líka með mér í atvinnuviðtal
til manns sem þú þekktir vel og
hældir mér í hástert svo að ég
roðnaði. Ég þakka þér elsku afi
minn fyrir að sýna mér gildi prúð-
mennsku og hógværðar en það var
einmitt það sem einkenndi þig^
Hvíl þú í friði.
Þín sonardóttir
Berglind.
lendis til lengri tíma og hugurinn
leitar heim til íslands, þá hefur
maður nánast undatekningalaust
hugsað vestur til Siggu á Hrafna-
björgum, enda er einungis hægt að
sakna þess sem skiptir máli í lífínu.
Oft var gaman að tala við hana
um lífið og tilveruna, sérstaklega
þó lífið í sveitinni og þá hvernig lífið
var í gamla daga. Þrátt fyrir að
Lokinhamradalur sé afskekktur
staður og fámennt orðið í sveitinni
var maður við hverja dvöl á
Hrafnabjörgum kominn inn í heilan -
heim fullan af lífi og sögu. Ég hef
oft hugsað til þess þegar ég ferðast
um eyðilegar sveitir landsins, að
kannski eigi þessi sveit sér ein-
hverja merkilega sögu sem ef til vill
sé horfin í gleymsku. Það er ekki
ofsögum sagt að í upphafi hvetrar
dvalar hjá Siggu hafi maður fengið
það á tilfinninguna að vera kominn
nokkra áratugi aftur í tímann. Það
eru mikil forréttindi að hafa fengið
að kynnast manneskju eins og
Sigríði frá Hrafnabjörgum og því
lífi sem hún lifði og vera þátttak-
andi í þvi.
Einu sinni þegar ég og Sigga
töluðum um líf eftir dauðann ^
sagðist hún ekki trúa heldur vita að
til væri annað líf og annar heimur
eftir þetta líf.
Það er mikill söknuður við fráfall
Sigríðar Ragnarsdóttur frá
Hrafnabjörgum.
Blessuð sé minning hennar.
Eyjólfur Ármannsson.
H
H
H