Morgunblaðið - 24.09.1998, Síða 44

'44 FIMMTUDAGUR 24. SEPTEMBER 1998
AÐSENDAR GREINAR
MORGUNBLAÐIÐ
ÞJÓÐIN þekkir lík-
lega vel til þeirrar
gamansemi sem jafnan
umleikur Davíð Odds-
son. Ekki bregst
fyndnin þegar ígrund-
uð málefnagagnrýnin
brestur. Það sem for-
sætisráðherra les t.d.
úr jafnréttiskafla fé-
lagshyggjuflokkanna
"'Kirðar hann svo
skemmtilega svona í
viðtali við Morgun-
blaðið; „Það eina sem
Kvennalistinn fær út
úr þessu er að stofnað
verði jafnréttisráðu-
neyti. Ef tillaga kemur
fram um að við hefjum hvalveiðar
þá á að fara fram jafnréttismat á
því, væntanlega til að athuga hvað
marga hvali af hvoru kyni á að
veiða.“ Fyrir nú utan skrítluna
rennur orðalagið „fær út úr,“ sem
smjör úr tungutaki ráðherrans enda
líklegt að orðavalið komi úr orðabók
sérhagsmunavörslunnar. Og hann
/rn/" Attalus
Plasthúðun
- Allur véla- og tækjabúnaður
- Vönduð vara - góð verð
fer áfram á kostum;
„En þeir taka eina
setningu úr minni
stefnuræðu um að
halda stöðugleika, föstu
gengi og lágum vöxtum.
Síðan boða þeir efna-
hagsstefnu sem gengur
þvert á þetta. Þarna
eru endalausir óskalist-
ar um aukin útgjöld,
sem slá má á að kosti
40-60 milljarða á ári.
Það þýðir að í staðinn
fyrir að vera að borga
niður skuldir ríkissjóðs
um 20 milljarða á
tveimur árum á að stór-
auka útgjöldin sem
myndi stefna efnahagslífinu í öng-
þveiti.“
Ráðherra veit að þjóðarsáttar-
samningarnir sem verkalýðshreyf-
ingin stóð að áttu stærstan þátt í að
Samfylking til framtíð-
ar er nýtt afl í íslenskri
pólitík, segir Skúli
Thoroddsen, afl sem
getur tekist á við þann
vanda að auka
hagkvæmni velferðar-
kerfisins.
skapa stöðugleika í efnahagsmálum
svo og góðærið. Ríkisstjórnin sjálf
hefur átt í basli við að ná tökum á
ríkisútgjöldum og hana hefur auð-
vitað skort vilja til að auka tekjur
ríkissjóðs á kostnað þeirra sérhags-
muna sem „fá má út úr“ ríkisstjóm
Davíðs. A öðrum sviðum er ríkis-
stjórnin dáðlaus. Heilbrigðismál eru
t.d. kostnaðarsamasti málaflokkur
ríkissjóðs. Þar er lítið að gerast.
Ríkissjóður hefur hriplekið um heil-
brigðiskerfið á undanförnum árum,
ekki vegna þess að heilbrigðisþjón-
ustan sé svo fullkomin heldur vegna
skorts á pólitískum vilja til að
stoppa í götin. Skemmst er að minn-
ast vanda spítalanna eða þá lyfjaof-
notkunar Hagkaupsmanna og ann-
arra lyfsala þegar þeir buðu ókeypis
lyf á kostnað ríkissjóðs þegar lyfja-
verslunin var gefin frjáls eins og
það var kallað. Sérfræðingakei’fi
læknanna er einnig of dýrt og
margt bendir til þess að sköpuð hafi
verið ofþörf fyrir ýmsa læknisþjón-
ustu. A Reykjavíkursvæðinu eru
t.d. starfandi tíu húðsjúkdómalækn-
ar, meðan Hollendingar láta sér
nægja einn á hverja sjötíu þúsund
íbúa. Með uppstokkun í heilbrigðis-
kerfinu og pólitískri skynsemi má
bæta heilbrigðisþjónustuna, auka
hana og spara almannafé. Eg nefni
dæmi; Tannlæknar eru sérfræðing-
ar sem starfa núna að mestu utan
almannatryggingakerfisins en í
Lúxemborg, Þýskalandi, Svíþjóð og
víðar eru tannlækningar endur-
greiddar að hluta af tryggingunum
og eru undir eftirliti þeirra. Þetta er
talið þjóðhagslega hagkvæmt. Á ís-
landi er þetta einnig hægt án þess
að stefni í öngþveiti í efnahagsmál-
um eins og Davíð Oddsson virðist
halda.
Pólitík snýst um það hvort ríkis-
valdinu er beitt í þágu fólksins eða
sérhagsmunanna, hvort heilbrigðis-
kerfið er i þágu fólksins eða lyfsal-
anna og sérfræðinganna. Það er
kjarni málsins. Samfylking til fram-
tíðar er nýtt afl í íslenskri pólitík,
afl sem getur tekist á við þann
vanda að auka hagkvæmni velferð-
arkerfisins í víðastri merkingu og
tryggja varanleika þess. Samfylk-
ingin getur einnig skapað það
traust sem er nauðsynleg forsenda
þess að árangur náist, jafnvel þótt
Davíð Oddsson geri að gamni sínu
núna og skemmti sér.
Höfundur er lögfræðingur og se'r-
fræðingur h já framkvæmdnstjóm
Evrópusambandsins á sviði heil-
brigðismála.
Forsætisráðherra
skemmtir sér
Skúli
Thoroddsen
»■
■
vegna
af hitastýrðum
og baðtækjum
oðsmenn ui
NORMANN
Sameining gegn
sérhyggju
NÝLEGA hlýddi ég
á viðtal á rás 2 við
Hörpu Njálsdóttur fé-
lagsfræðing í tilefni
þess að hún hafði birt
niðurstöðu rannsókn-
ar sinnar á fátækt á
Islandi. Mér fannst
ótrúlegt að frétta að
nú í lok 20. aldar er
hlutfall þeirra sem
þurfa að heita á hurðir
opinberra aðila sér til
framfærslu svo til hið
sama og í byrjun ald-
arinnar eða 6-8 af
hundraði. Ekki er síð-
ur merkilegt hve sam-
setning þeirra hópa er
nú þurfa aðstoðar við er lík því sem
gerðist fyrr á öldinni en það eru
tekjulágar barnafjölskyldur, at-
vinnulaust fólk og sjúklingar.
Líklega hefur aldrei
verið eins mikill munur
og nú, segir Sigríður
Jóhannesddttir, á lífs-
kjörum þeirra sem bet-
ur mega sín og hinna
sem minnst bera úr
býtum.
Harpa, sem þekkir kjör þessara
hópa betur en margir aðrir, segir
að um sé að ræða fólk sem eigi ekki
fyrir mat út mánuðinn og hafi það
litla peninga til framfærslu að jafn-
vel það að þiggja tilboð verkalýðs-
félaganna um vikudvöl í sumarhúsi,
sem er nú einhver ódýrasti sumar-
leyfismunaður sem kostur er á, sé
fjölskyldunni með öllu ofviða. Aug-
ljóst er hvílíkt reiðarslag slíkri fjöl-
skyldu er að þurfa að greiða lyfja-
kostnað vegna veikinda að ég nú
ekki tali um tannlækningar.
Skyldi ekki fleirum hafa farið líkt
og mér að þeim hafi hnykkt illa við
er þeir hlýddu á þetta viðtal. Er
það virkilega svo að nú þegar við
veltum okkur upp úr vellystingum í
góðærinu miðju og þegar umræðan
snýst aðallega um hvernig draga
megi úr þensluáhrifum góðærisins
sé næstum 10. hver íslendingur
sem ekki sér fram úr því hvernig
hann eigi að kaupa mat út mánuð-
inn? Það er dapurleg staðreynd að
líklega hefur aldrei verið eins mikill
munur og nú á lífskjörum þeirra
sem betur mega sín og hinna sem
minnst bera úr býtum.
Sem þingmaður stjórnarandstöð-
unnar hef ég fylgst með því á AI-
þingi með vaxandi hi-yllingi hvernig
stjórnarflokkarnir hafa farið fram
gegn hagsmunum almennings í
skjóli mikils þingmeirihluta. Það
hefur verið þrengt að starfi verka-
lýðsfélaga og með þeim hætti
skertir möguleikar þeirra til þess
að rétta hlut félagsmanna sinna.
Áður voru atvinnuleysisbætur, elli-
lífeyrir óg örorkubætur tengd við
SÍlkÍbolír - Margir litir
" '
Glugginn Laugavegi 60, sími 551 2854

ákveðinn launaflokk
umsaminna dagvinnu-
launa og hækkuðu því
sjálfkrafa með launa-
hækkunum. Tengsl
slíkra bóta við laun
hafa nú verið afnumin
og bótaþegar gerðir að
bónbjargarmönnum
sem eiga alla afkomu
sína undir duttlungum
stjórnvalda á hverjum
tíma. Það getur hver
séð sjálfan sig við þær
aðstæður að lifa af 53
þúsundum króna á
mánuði. Séu öryrkjar í
þeirri stöðu að eiga
maka sem nýtur at-
vinnutekna verða þeir að þola þá
svívirðu að vera að stórum hluta
sviptir bótum. Nú síðast voru svo
eyðilagðir möguleikai' þein-a tekju-
lægstu til að eignast félagslega
eignaríbúð og þeim vísað á leigu-
markað sem ekki er til.
Á sama tíma og þannig hefur
verið þrengt að þeim sem minna
mega sín er rennt í gegnum þingið
hverju frumvarpinu á fætur öðru til
að tryggja hag gróðaaflanna í land-
inu. Með framferði sínu í fiskveiði-
stjórnunarmálum stefnir ríkis-
stjórnin að því að koma einkarétti
til fiskveiða á Islandsmiðum á fárra
hendur. Afleiðingin af þessum
stjórnunarháttum er svo sú að sí-
fellt fámennari en fjárhagslega
sterkari klíka fer með æ meiri völd
í efnahags- og atvinnumálum okkar
en hinn almenni launamaður ræður
stöðugt minna um örlög sín.
Margir voru þeirrar skoðunar að
til að berjast gegn þessari þróun
þyrfti að sameina vinstrihreyfing-
una þannig að hún hefði meiri slag-
kraft til að gera hugmyndir sínar
að veruleika því sundraðir litlir
flokkar hafa löngum átt við ofurefli
að etja á Alþingi.
Nú þessa dagana hefur dregið til
þeirra stórtíðinda í íslenski-i pólitík
að A-flokkarnir og Kvennalistinn
hafa lagt fram sameiginlega drög
að málefnagrunni þar sem sam-
komulag hefur náðst um þær leiðir
sem hægt er að fara til að koma hér
á þjóðfélagi jafnréttis og félags-
hyggju og ég hygg að fleirum hafi
farið eins og mér að þeir hafi verið
ánægðir með hversu vel hefur tek-
ist að samræma sjónarmið þessara
þriggja flokka.
En þeir eru til sem mætt hafa
þessum tíðindum á fremur drunga-
legan hátt. Þótt bent sé á að í
plaggi því sem kynnt var á dögun-
um sé sett fram framtíðarsýn okkar
sem að því stöndum en ekki lof-
orðalisti varðandi næsta kjörtíma-
bil þá spyr forsætisráðherra rétt
eins og fúll endurskoðandi. Hvað
kostar þetta? Þegar sagt er: Við
viljum sjá til þess að öryrkjar eigi
fyi’ir mat þá er dreginn upp vasa-
reiknir og sagt: Milljónir. Þegar
sagt er að við viljum að veikt fólk
geti keypt lyf er tekinn fram reikni-
stokkur og sagt: Milljarðar. Þegar
sagt er við viljum ekki að auðlindir
þjóðarinnar séu gefnar útvöldum
þá horfa ráðamenn á okkur ofan úr
hásölum peningavitsins og segja:
Óraunsætt.
Það kann vel að vera að stjómar-
liðar séu sáttir við þá staðreynd að
það sé aðeins helmingur þjóðarinn-
ar sem hefur orðið var við góðærið
margnefnt. Við erum ekki svo lítil-
þæg en menn geta treyst því að
þegar kemur að kosningastefnu-
skrá munum við reikna út hverju er
unnt að breyta á næstu fjórum ár-
um og hvað verður að bíða betri
tíma og ekki síst kostnaðinn. Okkur
vinstrimönnum hefur alltaf verið
ljóst að það er dýrt að hafa hug-
sjónir, hitt vitum við líka að skortur
á þeim er samfélaginu mun dýrari.
Höfundur er þingmaður Alþýðu-
bandalagsins í Reykjaneskjördæmi.
Sigríður
Jóhannesdóttir