Morgunblaðið - 13.10.1998, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
LISTIR
ÞRIÐJUDAGUR 13. OKTÓBER 1998 41
Eðli spunans vegna
Morgunblaðið/Golli
„ÞAÐ ER reginmunur á túlkun [Halldóru] og
Bergs,“ segir Sveinn Haraldsson m.a. í gagnrýni
sinni. Halldóra Geirharðsdóttir og Bergur Þór
Ingólfsson sem Barbara og Úlfar.
LEIKI.IST
Kaffileikhúsið ng
Leikhús — heiinsend-
íngarþjónusta
BARBARA OG ÚLFAR
Höfundar: Bergur Þór Ingólfsson,
Evripídes, Halldóra Geirharðs-
dóttir, Jökull Jakobsson, Lúkas
o.fl. Áhrifavaidur: Mario Gonz-
ales. Ljós- og hljóðmeistari: Egill
Ingibergsson. Leikarar: Bergur
Þór Ingólfsson og Halldóra Geir-
harðsdóttir. Sunnudagur
11. október.
ÞAÐ ER ríkjandi misskilningur
hér á landi að trúðleikur sé einung-
is fyrir yngstu leikhúsgestina. Á
frumsýningu var hluti áhorfenda
einmitt börn á forskólaaldri og er
að vona að þau hafi notið þess sem
upp á var boðið, sem borgaralegar
sálir myndu eflaust kalla guðlast og
hvatningu til fíkniefnaneyslu.
Lágur meðalaldur áhorfenda-
hópsins setti mikinn og oft og tíðum
skemmtilegan svip á frumsýning-
una en heldur kárnaði gamanið í
hléi þegar nokkiir áhorfenda sett-
ust að snæðingi innan um stóran
hóp fjöi-mikilla barna sem slepptu
fram af sér beislinu í leik og hlaup-
um gersamlega óátalið af forráða-
mönnum sem virtust þurfa hvfld
eftir að hafa þurft að hafa ofan af
fyi'ir þeim meðan á sýningunni stóð
enda eflaust mikið af því sem fram
fór gersamlega fyrir ofan skilning
barnanna.
Sýningin byggist á spuna. Áður
en hún hefst ákveða leikararnir
hvaða texta þeir fara með og síðan
er unnið út frá honum og ofið í
kringum hann eftir því sem þeim er
blásið í brjóst af máttarvöldunum
(ef þau fyriríinnast einhver). Á
sunnudagskvöldið fór Bergur í
gervi Úlfars með jólaguðspjallið og
var ótrúlegt hve þessi texti er mikil
náma fyrir kímni og útúrsnúning.
Bergur lék líka á als oddi við dans,
söng og leik og sýndi töluverða
hugkvæmni við að spinna upp af-
brigði við efnið. Halldóra aðstoðaði
Berg að sjálfsögðu við flutning
guðsorðsins og var stórkostleg sem
skrímslisengillinn sem ristir upp
fjárhirðinn og finnur þar guð.
Halldóra er mjög sérstakur leik-
ari. Annars vegar er henni gefin
þessi sérstaka blanda af sjálfsör-
yggi og auðsæranleika sem hefur
reynst efni í margai' stærstu
stjörnur leiklistarsögunnar. Hún
virðist búa að ótæmandi ímyndun-
arafli og endalausri hugkvæmni
sem kemur henni vel þegar spinna
þarf upp úr texta
og aðstæðum. Hins
vegar er andinn
ekki alltaf yfir
henni og hún þarf
að sæta lagi til að
setja sig inn í hlut-
verkin og það þarf
ekki mikið til að slá
hana út af laginu.
Á sunnudagskvöld
voru aðstæður erf-
iðar; ókyrrð meðal
áhorfenda og
frammíköll bættust
við hefðbundinn
frumsýningar-
skjálfta. Þar af
leiðandi missti
margt marks, end-
urtaka varð sumt
og annað varð
endasleppt.
Þrátt fyrir þessa
annmarka er anda-
gift og sviðsnálægð
Halldóru slík að
það er alltaf sér-
stök upplifun að
fylgjast með henni
við þessar aðstæð-
ur. Hún lagði út af
einræðu Sifjar úr
Dómínó eftir Jökul
Jakobsson, en hún
lék hlutverkið í
B orgarleikhúsinu
undir stjórn Krist-
ínar Jóhannesdótt-
ur á næstsíðasta
leikári. Það var sér-
staklega áhugavert
að fylgjast með
Halldóru setja sig í
stellingar og reyna að einbeita sér
áður en lagt var í textann. Tilfinn-
ingaflóðið sem skall svo á að því er
virtist nær stjórnlaust gerði henni
kleift að sýna ótrúlega dýpt í túlk-
uninni.
Eins og hún sjálf ýjaði að á hún
það til að slá hlutunum upp í grín við
aðstæður þar sem hún finnur fyrir
óöryggi. Þetta bragð notaði hún líka
stundum sem flóttaleið á sunnu-
dagskvöldið einmitt þegar hún hafði
leyft áhorfendum að skyggnast inn í
sálardjúpið. Það hlýtur á stundum
að vera erfitt fyrir leikara búinn jafn
sérstökum hæfileikum og Halldóra
er að ná þvílíkri stjóm á tilfinning-
um sínum að hún geti framkallað
þær á sama hátt kvöld eftir kvöld,
sýningu eftir sýningu.
Það er reginmunur á túlkun
hennar og Bergs Þórs Ingólfsson-
ar. Hann valdi texta sem er í eðli
sínu frásögn, alþekkt en ópersónu-
leg, og tókst vel upp. Hann er fynd-
inn án þess að ná dýpri áhrifum.
Halldóra valdi afar persónulegan
texta, hún varð Sif í Dómínó eða Ifí-
genía í Ális, sem kallaði fram sterk-
ar tilfinningar jafnt hjá henni sem
áhorfendum. Jafnvel Faðirvorið
(eftir að bömin höfðu fengið að fara
með það í kór) varð í hennar munni
bæn um áheyrn en ekki utanaðbók-
arþulinn texti.
Egill Ingibergsson spilar út frá
sjálfum sér á ljós og hljóð og á
þannig ríkan þátt í sýningunni.
Áhrifamikil hljómlistin gefur tóninn
fyrir ýmis atriði og setur sterkan
svip á sýninguna.
Eðli spunans vegna verður þessi
sýning alltaf ný og fersk í mjög sér-
stökum flutningi Bergs og Hall-
dóru. Það er því hægt að mæta á
allar sýningarnar og á undan þeim
njóta góðs matar við kertaljós og
vonandi meira næði en gafst á
sunnudagskvöldið.
Sveinn Haraldsson
I mömmuleit
vélum, kertaljósum útum allt,
gömlu húsi í Grjótaþorpinu; ekk-
ert vantaði nema efnismeiri texta
og persónusköpun af hálfu höf-
undar.
Linda Ásgeirsdóttir og Edda
Björg Eyjólfsdóttir fluttu þetta
tveggja manna tal af mikilli elju, en
svona hversdagslegt samtal og
keimlíkar persónur gefa ekki til-
efni til að samleikur geti risið undir
nafni. Báðar léku þær nánast á ein-
um tóni frá upphafi til enda, Linda
virtist þó heldur verr sett með
grátstafinn í kverkunum allan tím-
ann. Hvort leikstjórn hefði þar
bætt eitthvað úr er óvíst.
Þetta verk ber það með sér að
þama hefði átt að styðja betur við
bakið á höfundinum, vinna hug-
myndina lengur og betur áður en
henni var hleypt áfram. Höfundum
er enginn greiði gerður með þessu
lagi, útkoman verður of tilviljana-
kennd til að geta talist viðunandi.
Sjónvarpið verður að setja sér skýr
viðmið og fylgja þeim eftir af
hörku; samkeppnin um áhorfendur
er of mikil til að tilviljun megi ráða
hvemig til tekst.
Hávar Sigurjónsson
LEIKLIST
Sögnsvuntan
HVAR ER MAMMA MÍN?
eftir Hallveigu Thorlacius.
Leikstjóri: Bernd Ogrodnik. Leik-
ari: Hallveig Thorlacius. Hörpu-
leikari: Marion Herrera. Leikmynd
og brúður: Petr Matásek. Gerðu-
berg, sunnudagur 11. október.
HÉRNA er komin stutt leiksýn-
ing ætluð allra yngsta áhorfenda-
hópnum. Hér er um að ræða sögu
ættaða úr Sögusvuntu Hallveigar
Thorlacius, sem hún segir sjálf með
aðstoð hörpuleikarans Marion Her-
rera, auk brúða og annarra leik-
muna.
Sagan fjallar um lítinn unga sem
skríður úr eggi og leitar mömmu
sinnar. Hann sér móður sína í öllu
umhverfis sig, jafnt lifandi verum
sem og hlutum. Hallveig höfðar
óspart til hinna ungu áhorfenda og
fær þá í lið með sér við að leita að
móður ungans. Þetta er einföld saga
og auðskiljanleg litlum sálum.
Það er annars umhugsunaivert
hversu þessi saga um aðskilnað ung-
viðis og móður er fyrirferðarmikil í
því efni sem ætlað er börnum til af-
þreyingar. Það vita allir þeir sem
lesið hafa barnabækur og horft á
barnaefni sjónvarpsins, t.a.m. síð-
astliðin ár. Hérna er í raun höfðað
til grundvallarótta í sálarlífi hvers
barns; að vera eitt og yfirgefið, að
týna mömmu sinni. Því meiri verður
gleði barnanna þegar unginn nær á
áfangastað, undir væng móður sinn-
ar, í hlýjuna og öryggið.
Leikmynd, brúður og leikmunir
eru hönnuð af Tékkanum Petr Ma-
tásek og er hér bæði um einfalda og
sniðuga hönnun að ræða, sem hæfir
söguefni Hallveigar vel. Hörpuleik-
ur Marion Herrera var einnig
skemmtilega samofinn sögunni.
Sýning á borð við þessa er ágæt
innvígsla yngstu kynslóðarinnar í
heim leiklistarinnar. Börnin sem
vonj á sýningunni á sunnudaginn
skemmtu sér öll prýðilega og héldu
athyglinni allan tímann, enda tekur
hún ekki nema hálftíma í flutningi.
Soffía Auður Birgisdóttir
Váspá
feigðarinnar
TOÍMIJST
Bústaðakirkja
KAMMERTÓNLEIKAR
Camerartica hópurinn flutti
verk eftir Sjostakovítsj, Þorkel
Sigurbjörnsson og Johannes
Brahrns. 11. október, 1998.
Kammennúsíkklúbburinn hélt
sína aðra tónleika á þessum vetri
sl. sunnudag í Bústaðakirkju og
það var Camerartica, ásamt
Guðrúnu Þórarinsdóttur, er
flutti verk eftir Sjostakovítsj,
Brahms og Þorkel Sigurbjöms-
son. I Camerartica eru
Hildigunnur Halldórsdóttir, Sig-
urlaug Eðvaldsdóttir, Guðmund-
ur Kristmundsson, Sigurður
Halldórsson, Hallfríður Ólafs-
dóttir og Ármann Helgason en
þessi hópur hefur í nokkur ár
ræktað sig til flutnings kammer-
tónlistar. Allir félagarnir era
gott tónlistarfólk og kammer-
samleikur verður þá fyrst góður,
að flytjendur hafi lengi leitað
samlags í tónmyndun og túlkun,
sem er það er tekur við, þá sam-
virkni í leik er náð.
Tónleikarnir hófust á 5.
strengjakvartettinum eftir
Sjostakovítsj, er hann semur
1952, 46 ára, og hafði þá m.a.
samið 9 sinfóníur. Kvartettarnir
urðu honum kærara túlkunar-
form er á leið og í þeim var tón-
mál hans oft sérlega persónu-
legt, tíðum ofið með tilfmninga-
þrungnum tilvísunum í stefbrot
úr verkum eldri snillinga! Það
sem gerir tónmálið hjá Sjosta-
kovítsj sérlega áhugavert, um-
fram það er snýr að tækni, er
skáldleg túlkun og næi'vera höf-
undar, sem spyr og leitar svara
við þeim óræðu spurningum, er
öllum liggur á hjarta en enginn á
svar við og er andvaka hugans.
Þessa stemmningu náðu ungu
fiytjendurnir að túlka sérlega
vel, einkum í hæga þættinum,
þar sem heyra má þriggja tóna
stefbrot, þrjá fyrstu tónana í
adagio þætti C-dúr kvintettsins
eftir Schubert, bera við himin
eins og undursamlegt stundar-
blik. í heild var flutningur Cam-
erartica sönnun þess að félag-
arnir eru á réttri leið, því flutn-
ingurinn var með því besta sem
undirritaður man héðra í flutn-
ingi kammertónlistar, bæði er
varðar agað samspil og þá ekki
síst innilega og fallega túlkun.
Annað verkið á efnisskránni,
Örlagafugl, eftir Þorkel Sigur-
bjömsson, var hér frumflutt í
nýrri gerð en í þessu verki er
Þorkell að leika sér með frásögn-
ina, er Egill Skallagrímsson er
fanginn og yrkir höfuðlausn.
Verkið er samið fyrir strengja-
kvartett, flautu og klarinett og á
flautan trúlega að tákna svöluna,
er hélt vöku fyrir Agli. Þetta
skemmtilega verk var mjög vel
flutt en í því má heyra nokkur
stefbrot þjóðlaga, eins t.d upp-
hafsstefið, sem minnfl' á Aldur-
inn þótt ei sé hár og móthug-
myndina, sem er eins og tónferl-
ið i Misjöfn lýða mjög er tíð og
var skemmtilega unnið úr þess-
um stefbrotum. í miðþættinum
verður „klak svölunnar“ nokkuð
hávært og er hljóðnar um morg-
uninn heyrist aftur stefbrotið
Aldurinn þótt ei sé hár. Eins og
fyrr segir var þetta fallega verk
mjög vel flutt, allar tónhug-
myndir vel útfærðar með góðu
jafnvægi í styrk.
Líklega leikur tíminn nokkurt
hlutverk varðandi skilning
manna á tónlist, því bæði nú-
tímaverkin voru sérlega vel flutt
en lágfiðlukvintettinn eftir Bra-
hms vantaði að ýmsu leyti nauð-
synlega yfirvegun, sem trúlega
er vegna þess að nokkurrar
firrðar gæti í skilningi flytjenda
á rómantískri hugsun. Þar er
fyrst til að taka, að ofgert var á
köflum í styrk og einnig vantaði
á, að staldrað væri við einstaka
tónhugmyndir, þó oft mætti
heyra mjög fallega mótaðar tón-
línur, sérstaklega í hæga þættin-
um. Þrunginn leikur þarf ekki
ávallt að vera sterkur og styrk-
leikinn tengist oft þéttum vefn-
aði hjá Brahms, þannig að út-
koman verður mikill hljómur, án
þess að reynt sé um of á hljóm-
þol hljóðfæranna. Túlkun Cam-
erartica á þessu þungbúna verki
meistarans var gædd óþoli æsk-
unnar en vantaði íhugun þá er
reynslan færir fólki en oft er gott
það er gamlir kveða, var einu
sinni haft á orði og enn þarf því
að bíða þess, að tíminn og þrosk-
inn taki höndum saman í starfi
Camerartica. Vel má skilja það,
því Lágfiðlukvintettinn eftir
Brahms og C-dúr sellókvintett-
inn eftir Schubert eru að því
leyti skyldir, að í báðum er að
heyra, þá feigðin les þeim fyrir
váspá sína.
Jón Ásgeirsson
a
Hjartavernd
Vinningar í Happdrætti Hjartaverndar
Útdráttur 10. október 1998.
Vinningar féllu þannig:
1. Toyota Land Cruiser 90 VX sjálfsk.
..................kr. 3.725.000 nr. 74442
2. Toyota Avensis Sedan Sol sjálfsk.
..................kr. 2.089.000 nr. 102001
3. -5. Ævintýraferð eða skemmtisigling
með Úrval/Útsýn....kr. 500.000 (hver)
nr. 42964, nr. 53686, nr. 98720
6.-25. Ferð með Úrval/Útsýn eða tölvupakki
frá Tæknivali....kr. 275.000 (hver)
nr. 574, 3445, 7395, 9922,15786,18352, 31774,
52958, 54117, 55336, 56712, 58472, 59959, 69624,
78243, 85133, 95758, 97180, 98020,102329.
Vinninga má vitja á skrifstofu Hjartaverndar,
Lágmúla 9, 3. h., Reykjavík.