Morgunblaðið - 13.10.1998, Blaðsíða 43

Morgunblaðið - 13.10.1998, Blaðsíða 43
MORGUNBLAÐIÐ LISTIR ÞRIÐJUDAGUR 13. OKTÓBER 1998 43^ Fjöldi íslenskra kvikmynda og meðaláhorf 1981-1997 Kvikmyndir 6- 1981 1985 1990 þús. -45 áhorfenda -40 1995 1997 Hlutfall styrkja af heildarkostnaði fjárhæðir í millj. kr. Heildar- fjárhæð til ráðstöfunar Fjöldi styrktra mynda Meðalstyrkur á hverja mynd Hlutfall styrks af heildarfram- leiðslukostnaði myndar (%) Danmörk 769,1 13 59,1 74,4 Finnland 412,5 13 31,7 81,9 Frakkland 3.944,6 115 34,3 14,9 írland 130,5 10 13,1 2,4 ÍSLAND 284,0 15 18,9 22,2 Ítalía 2.443,7 50 48,9 20,1 Svíþjóð 1.204,6 39 30,9 44,2 Þýskaland 4.623,2 79 58,5 32,6 ESB-lönd (samtals) 18.361,7 475 38,7 23,9 Tekjur og gjöld ríkissjóðs af kvik- myndagerð 1997 millj. kr. Beinar skatttekjur 87 Tekjur af erl. ferðam. 446 Tekjur af erl. tökuliðum 50 Samtals tekjur 583 Styrkir Kvikmyndasjóðs (85) Hreinar tekjur ríkissjóðs 498 um mæli færst til Iandsins og fyrir vildð hefur atvinnutækifærum fyrir íslenska tæknimenn fjölgað. Hægt er að vinna myndir að mestu leyti hér- lendis, nema framköllun. Vöntun er á hinn bóginn talin á fullkomnu varan- legu myndveri en mikil fjárfesting liggur í slíku húsnæði og þai-f það góða nýtingu til að verða arðbært. Víða um heim eru sjónvarpsstöðv- ar traustur bakhjarl fyrir innlenda kvikmyndagerð. Þessu er ekki til að dreifa hér á landi. A þriggja ára tímabili, 1994-96, sýndi Ríkissjón- varpið íslenskar kvikmyndir í tæpar 14 klukkustundir, eða 4,7 klst. á ári að meðaltali. A árinu 1997 sýndi Stöð 2 islenskar kvikmyndir í 6 klst. Rrafa Kvikmyndasjóðs um ís- lenskt tal dregur augljóslega úr mögulegri alþjóðlegri dreifingu ís- lenskra kvikmynda. Æskilegt er, að áliti Viðskiptafræðistofnunar, að fella þetta skilyrði niður. Bent er á að íslenskar bókmenntir séu áfram íslenskar þótt þær hafi verið þýddar á erlendar tungur og að Björk Guð- mundsdóttir sé íslensk þótt hún flytji lög sin á ensku. Menningarstyrkir Framlög til kvikmyndagerðar hafa verið um 10% af menningarframlög- um íslenska ríkisins en stuðningur Reykjavíkurborgar óverulegur, eða um 0,3% af heildarframlögum borg- aiánnar til menningar. Opinberir styrkir vega misþungt í rekstri ein- stakra menningai'stofnana. Þannig nema opinberir styrkir til Þjóðleik- hússins 73% af kostnaði við rekstur- inn, 75% af rekstrarkostnaði Sinfón- íuhljómsveitar Islands, 65% af rekstrarkostnaði Borgarleikhússins en opinberir styrkir eru að meðaltali 22% af framleiðslukostnaði íslenskra kvikmynda. Samanburðurinn verður kvik- myndum enn óhagstæðari ef styrk- urinn er settur í hlutfall við fjölda áhorfenda. Opinberii’ styrkir néma um 3.500 kr. á hvern leikhúsgest í Þjóðleikhúsinu, 4.100 kr. á hvern tónleikagest Sinfóníunnar og 2.900 á hvern gest Borgarleikhússins. Opin- berir styrkir nema um 1.100 kr. á hvern áhorfanda íslenskrar kvik- myndar sem hlýtur meðalaðsókn. Þorfinnur segir þennan saman- burð til þessa hafa verið tabú á Is- landi. „Auðvitað er að einhverju leyti verið að bera saman epli og appelsín- ur en epli og appelsínur eru hvort tveggja ávextir. Þegar menn skoða opinber framlög til kvikmyndagerð- ar á Islandi gætu þeir dregið þá ályktun að framlög hins opinbera séu almennt lág til menningarmála. Svo virðist ekki vera. Eg vona þó að menn gæti varkárni í þessum saman- burði, hann má ekki verða til þess að menningarstofnanimar sem eru nefndar í skýi-slunni gjaldi fyrir hann. Það yrði stórslys." Björn Bjarnason menntamálaráð- herra sagði í Morgunblaðinu á dög- unum álitamál að bera framlag ríkis- ins til Kvikmyndasjóðs saman við rekstur Sinfóníuhljómsveitar íslands og Þjóðleikhússins, þar hafi hið opin- bera tekið að sér að reka menningar- fyrirtæki „en enginn er að tala um að það taki að sér að reka kvikmynda- hús eða að starfrækt verði hér á landi opinbert kvikmyndafyrirtæki". Að mati Þoi-finns á þessi saman- burður fyllilega rétt á sér. „Auðvitað hefur ríkið ekki tekið að sér að reka kvikmyndaframleiðslufyrirtæki. Það ákvað á hinn bóginn á sínum tíma, árið 1979, að hérlendis skyldi starf- rækt kvikmyndagerð og setti Kvik- myndasjóð á laggirnar. I mínum huga er þetta fyllilega sambærilegt við stofnun Þjóðleikhússins og stofn- un Sinfóníuhljómsveitarinnar, þótt þetta hafi verið gert með öðrum hætti. Markmiðið var í öllum tilvik- um hið sama - að efla list í landinu." Þorfinnur segir í raun jákvætt að hið opinbera reki ekki framleiðslufyr- irtæki á sviði kvikmynda. „Við erum ekki að tala um að þenja út þessa stofnun, Kvikmyndasjóð, hún myndi ekkert stækka þótt við fengjum meira fé í okkar hlut, einkafyrirtækin í greininni myndu aftur á móti eflast." Þorfinnur vekur einnig athygli á framlagi Reykjavíkurborgar til kvik- myndagerðar í landinu en það er eins og fram kemur að ofan óveru- legt. „Að minu viti snýr þetta ekki bara að ríkinu, borgin gæti komið að málinu með ýmsum hætti. Reykjavík vill vera menningarborg, og gerir margt gott, en mætti sinna þessari gi'ein betur. Langflest íslensk kvik- myndafyrirtæki hafa aðsetur í Reykjavík og borga þar af leiðandi gjöld til borgarinnar. Flestir útlend- ingar sem koma hingað til lands í tengslum við kvikmyndagerð dvelj- ast líka í Reykjavík, þannig að borg- in tekur umtalsverðar upphæðir inn vegna gi’einarinnar. Um það er ekki að villast. Ég lýsi því hér með eftir hugmyndum Reykjavíkurborgar á sviði kvikmyndagerðar!" Alþjóðlegur sainanburður í flestum vestrænum löndum nýt- ur kvikmyndaiðnaðurinn opinbers stuðnings. Nokkur munur er þó á því hve miklir fjármunir eru til ráðstöf- unar, hvaða leiðir eni valdar, hve hátt hlutfall styi’kir eru af fram- leiðslukostnaði og hvaða sjónarmið liggja til grundvallar. Mjög algengt er að menningar- og listasjónai-mið ráði ferðinni við úthlutun styi’kja fremur en viðskiptaleg sjónarmið. Algengt er að styrkveitingin sé að öllu leyti í höndum úthlutunai-nefnd- ar eins og tíðkast hér á landi. I þeim flokki eru ísland, Finnland og írland en úthlutunarnefndir ráða einnig miklu í Danmörku og Svíþjóð. Auk úthlutunamefnda þekkist sjálfvirkur stuðningur sem oft er tengdur áhorfi á einhvern hátt, einkum í Frakklandi (54%) og á Ítalíu (42%). Hvatinn til að gera vinsælai- myndir er mestur í þessu kerfi. í Þýskalandi er svæðis- bundinn styrkur stór hluti af opin- berum stuðningi, eða um 40%. Þau lönd sem hafa yfir mestu fé að ráða til kvikmyndagerðar styrkja ekki endilega einstakar myndir mest. Frakkar og Danir verja mikl- um fjármunum í styrki til kvik- myndagerðar en munurinn er sá að í Frakklandi dreifast styrkirnir á margar myndir en á fáar myndir í Danmörku. A Islandi er fjöldi mynda sem styrktur er 15, miðað við árið 1994, í Danmörku 13 og í Frakklandi 115. Frakkar eru með 15% stuðning af heildarkostnaði, Danir með 74% en ísland 22%. Styrkjahlutfall í ESB- rílyunum er 24% að meðaltali. Islendingar standa nágrönnum sínum á Norðm-löndunum ekki langt að baki hvað fjölda kvikmynda snert- ir. A árunum 1992-96 voru 19 kvik- myndir í fullri lengd gerðar hér á landi. I Danmörku voru framleiddar 38 myndir, Norðmenn gerðu 58, Sví- ar 122 og Finnar 53. í heiminum öll- um voru framleiddar 13.455 kvik- myndir á þessum tíma. Framleiðslukostnaður á hverja kvikmynd á Islandi er lægi’i en í ná- grannalöndum okkar, að Finnlandi undanskildu. Framleiðslukostnaður á íslandi er um helmingi minni en að meðaltali í ESB-ríkjunum. Meðal- fjárfesting í kvikmyndum hér á landi árið 1996 var um 117 m.kr. en 260 m.kr. í ESB-ríkjunum. Hlutfall samframleiðslu í kvik- myndagerð á árunum 1992-96 er hæst á íslandi, eða um 95%, miðað við helstu nágrannalönd okkar. Lík- ast til stafar það af því að möguleik- ar til að fjármagna myndir að fullu hér á landi eru takmarkaðir. í næsta sæti kemur Danmörk með 60% og Svíþjóð 44%. I heiminum öllum voru 12% kvikmynda á þessum árum gerð í samvinnu tveggja eða fleiri landa. Hvað er til ráða? Viðskiptafræðistofnun fullyi’ðir að íslensk kvikmyndagerð geti ekki dafnað og vaxið ef kvikmyndir eru eingöngu framleiddar fyrir innan- landsmarkað. Viðgangur greinarinn- ar byggist á alþjóðlegri samkeppnis- hæfni. Setur stofnunin fram nokkrar tillögur um bætt starfsskilyrði, sem taka mið af því sem vel hefur gefist í samkeppnislöndum okkar. I fyrsta lagi leggur stofnunin til að Kvikmyndasjóður verði efldur. Auk- ið fjármagn myndi gera honum kleift að styrkja allt að fjórar til fimm myndir á ári með um 30—40% fram- lagi. Aukið innlent fé kæmi til með að gera framleiðendur óháðari er- lendum meðframleiðendum. Jafn- framt er lagt til að fjármagn til kynningarstarfs sjóðsins verði aukið. Þorfinnur segir þetta algjört lykil- atriði, eigi kvikmyndagerð að þrífast á landinu bláa. Þetta myndi kosta á bilinu 150-200 m.kr., miðað við með- alkostnað á leikna mynd, en á tjár- lögum 1999 er áætlað að af útgjöld- um Kvikmyndasjóðs fari um 100 m.kr. í styrkveitingar. „Eigi stofnun- in að geta sinnt lagalegum skyldum sínum þarf þessum skilyrðum að vera fullnægt. Síðan þarf auðvitað að vera starfrækt hér á landi annars konar kvikmyndagerð, heimilda- myndir, sjónvarpsmyndir og fleira. A vissan hátt er hún starfrækt nú þegar í gegnum sjónvarpsstöðvarnar en til þess að sjálfstæðir framleið- endur geti lifað í þeii’ri grein þarf annaðhvort að stofna nýjan sjóð um þá starfsemi eða efla Kvikmynda- sjóð. Þarna erum við að tala um 100 m.kr. til viðbótar, í það minnsta." Þorfinnur leggur ennfremur áherslu á, að efling Kvikmyndasjóðs sé aðeins ein leið af mörgum til að bæta hag kvikmyndagerðar í land- inu. Skoða verði málið vítt og finna heildarlausn með aðgerðum á nokki’um sviðum í einu. I annan stað stingur Viðskipta- fræðistofnun upp á skattafrádrætti sem víða um heim hefur orðið til þess að efla innlenda kvikmynda- gerð. „Þetta er einmitt ein af lausnunum sem kemur til álita,“ segir Þoi’finnur, sem sæti á í nefnd, skipaðri af fjár- málaráðherra, sem skila mun áliti um þetta mál innan tíðar. „Þá ákvað ríkisstjórnin um daginn, í kjölfar komu forsvarsmanna bandaríska kvikmyndaframleiðandans Miramax til landsins, að taka þessi mál til rót- tækrar skoðunar." í þriðja lagi bendir stofnunin á aukið hlutafé. Ekkert íslenskt kvik- myndafyrirtæki hefur náð nægjan- legri stærð til að dreifa áhættu með góðum árangri. Aukin hlutdeild áhættufjármagns eða hlutafjár er forsenda fyrir uppbyggingu þeirra. í Englandi hafa opinberii- aðilar veitt fé til kvikmyndagerðar í formi hluta- fjár og gert með þeim hætti aukna kröfu um arðsemi rekstrar. Áformi íslensk stjórnvöld aukin fjárframlög til greinarinnar telur Viðskiptafræði- stofnun vert að skoða þessa leið, til að mynda með hlutafjárþátttöku fjárfestingasjóða í eigu ríkisins eða atvinnuþróunarfélaga í eigu sveitar- félaga. Þorfinnur segir þennan lið sam- hangandi við tvo þá fyrstu. „Ef Kvik- myndasjóður verður efldur og hag- stæð skattaleg skilyrði koma til sög- unnar hef ég trú á því að fjárfestar muni taka við sér - snjóboltinn fari að rúlla.“ I fjórða lagi þarf, að mati Við- skiptafræðistofnunar, að kanna hag- kvæmni rekstrar hlutafélags um myndver. Gott myndver myndi ekki aðeins styrkja íslenska kvikmynda- gerðarmenn, heldur einnig efla ís- land sem töku- og vinnustað fyrir er- lenda framleiðendur. Undir þetta tekur Þoifinnur. „Til þess að hér séu almennileg skilyrði til að gera kvikmyndir og til þess að freista þess að fá útlendinga til að taka myndir sínar upp hérna verðurp við að eignast myndver. A sama hátt og ríkið tók að sér að byggja þjóð- leikhús og mun vonandi taka að sér að byggja tónlistarhús gæti það látið reisa myndver. Það þyrfti ekki endi- lega að reka það en án þátttöku rík- isins verður myndveri ekki komið upp á Islandi.“ Loks er lagt til í skýrslu Viðskipta- fræðistofnunar að komið verði á fót Þjónustumiðstöð kvikmynda, en slík- ar miðstöðvar munu vera starfi-æktar í öllum helstu borgum Evrópu og Ameríku. Mai’kmið þeh-ra er að bjóða erlendum tökuliðum heildstæðgr lausn. Þjónustumiðstöð af þessu tagi yrði til að auka erlend verkefni í kvik- myndagerð hér á landi og skapa fyr- irtækjum í greininni og stai’fsmönn- um þeirra aukin umsvif. Þorfinnur segir að þessi hugmynd hafi ekki verið skoðuð hér á landi, þótt til þess sé full ástæða. „Þessar miðstöðvar eru venjulega litlar ein- ingar sem kosta ekki mikið en eru fyrirtaks landkynning. Ég er sann- færður um að auðveldlega mætti fjölga erlendum verkefnum á íslandi í gegnum svona miðxxxxstöð.“ Framtíðin En hvernig sér Þorfinnur framtíð- ina fyrir sér? „Eg vonast til þess að hér á landi verði mótuð heildarstefna í kvik- myndamálum - ríkið vegi stöðuna og meti og leiti leiða til að efla greinina. Það þarf að setja sér markmið sem hrinda mætti jafnt og þétt í fram- kvæmd á næstu árum. Það er nefni- lega ekki endilega hollt fyi’ir mark- aðinn að fá of stóra gusu í einu.“ Þoifinnur segir Islendinga geta tekið Dani sér til fyrirmyndar í þess- um efnum. „Þar hefur verið gert átak í kvikmyndamálum sem vakið hefur gífurlega athygli. Danir hafa fyrir bragðið verið að koma af miklum ki’afti inn í kvikmyndagerð á heims- vísu. Nægir þar að nefna að þeir áttu tvær myndir af 22 í keppninni í Cann- es fyrr á þessu ári en 1.000 myndir vora tilneftidar í keppnina. Það sem Danir gerðu var að tvöfalda framlag til dönsku kvikmyndastofnunarinnar á fjóram áram og fyrir vikið er heild- arlausn á þörfum mai’kaðarins fundin. Þetta hefur bæði skilað sér í spenn- andi verkefnum og bættri vinnuað- stöðu fyiir fólk í danskri kvikmynda- gerð. Af þessu getum við lært!“ RAUÐA RÖÐIN Sinfóníuhljómsveit Islands Tónleikar í Háskólabíói fimmtudaginn 15. október kl. 20:00 Hljómsveitarstjóri: Petri Sakari Einleikari: Cristina Ortiz Efnisskrá: Þorsteinn Hauksson: Sergei Rachmaninoff: Claude Debussy: Richard Strauss: Bells of Earth Píanókonsert nr. 2 Fétes og Nuages úr Noctumes Rosenkavalier svíta Miðasala á skrifstofu hljóm- sveitarinnar og við innganginn Sinfóníuhijómsveit íslands Háskólabíói við Hagatorg Sfmi: 562 2255 Fax: 562 4475 Nánari upplýsingar á sinfóníu- vefnum: www.sinfonia.is
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.