Morgunblaðið - 20.12.1998, Blaðsíða 24

Morgunblaðið - 20.12.1998, Blaðsíða 24
24 SUNNUDAGUR 20. DESEMBER 1998 MORGUNBLAÐIÐ Nyrsta fódur- verksmidja í heimi Ný fóðurverksmiðja, sem framleiðir fóður til fiskeldis, er risin á hafnarbakkanum í 0ksfjord. Við hliöina er annnað nýreist hús sem geymir kassaverksmiðju og þar veróur einnig laxasláturhús. m ME RKSMIÐJUSTJÓ RI U í'ó ð u i'ver ks m i ðj u n n ar ■F Polarfeed a/s heitir Gerard J. Kerr. Hann er írsk- ur að ætt og giftur íslenskri konu, Ólöfu Maríu Jónanns- dóttur Kerr. Gerard leiddi okkur um sali verksmiðjunnar og sýndi þessa nyrstu og eina fullkomnustu fóðurverk- smiðju í heimi. Það er ekki nema eitt og hálft ár síðan byi'jað var á byggingu verksmiðjunnar og framleiðsla hófst í maí sl. Nú þegar hefur verið slátrað laxi sem alinn var á fóðri frá verk- smiðjunni og er árangurinn mjög góður. Fóðrið frá verk- smiðjunni skilaði mestri vaxt- araukningu á fóðureiningu sem um getur, að sögn Kerr. Laxinn er seldur innanlands og einnig fluttur ferskur með bílum til Danmerkur. 4ð verksmiðjunni stendur hlutafélag, stærsti eigandinn er Dáfjord-Laks a/s, laxeldis- fyrirtæki sem tilheyrir Dáfjord fyrirtækjasamsteyp- unni, og á rúmlega 60% hluta- fjár. Nafnvirði hlutafjár Pol- arfeed a/s er 10,6 milljónir norskra króna eða um 100 milljónir íslenskra króna. Verksmiðjan fi’amleiðir fóður fyrir seiði frá 1,5 mm stærð og upp í sláturstærð. Fram- leiðslugetan er um 6 tonn af fóðri á klukkustund. I sumar sem leið var verksmiðjan í gangi allan sól- arhringinn, en nú er unnið á tveimur vöktum. Fastir starfs- menn eru níu talsins. Strangar gæðakröfur Gerard J. Kerr sagði höfuð- áhersluna lagða á gæði. „Við keyrum hér á stjórnun og framleiðslunni, en höfum ekki neina markaðsdeild," sagði Kerr. Mjög er vandað til framleiðslunnar, hráefnin val- in með tilliti tO gæða en ekki verðs. Þannig er gæðavottað sojamjöl keypt frá Suður-Am- eríku, þótt hægt sé að fá helmingi ódýrara sojamjöl í Bandaríkjunum - en það er genabreytt. Hveitið er fengið frá Englandi, Danmörku eða Grikklandi. Meira en helm- ingurinn í fóðrinu er norskt fiskimjöl og sagði Kerr að nið- urstöður úr efnagreiningu hvers farms lægju fyrir áður en flutningaskipin leggja að bryggjunni við verksmiðjuna. Ef mjölið stenst ekki kröfur, þá er skipinu snúið við. Mikil áhersla er lögð á hreinlæti og öll verksmiðjan þvegin hátt og VERKSMIÐJUSTJORINN ER TENGDASONUR ÍSLANDS Saknar fjöl- skyldunnar Ólöf María Jóhannsdóttir Kerr er ábyggi- lega ein fárra, ef ekki eini íslendingur- inn, sem á verslun í Noregi. Hún er kaupmaðurinn á horninu í 0ksfjord, sjöhundruð manna þorpi nyrst í Noregi. OLÖF var sölustjóri hjá Loðskinni hf. á Sauðár- króki og fór með vinnu- félögum sínum til Parísar á al- þjóðlega leðurvörusýningu ár- ið 1992. Þar kom einnig Ger- ard J. Kerr, sem var að kynna sér íslenskt fiskleður. „Þar kynntumst við,“ segir Ólöf. „Hann var ástfanginn af Finnmörku og varð líka ást- fanginn af mér.“ Þau gengu í hjónaband á Akureyri árið 1995 og hafa búið síðan í 0ks- fjord þar sem Gerard rak ný- lenduvöruverslun. Nú er hann orðinn verksmiðjustjóri Pol- arfeed a/s og Ólöf tekin við búðinni. Einnig reka þau heildverslunina Sami Leather Company sem selur fiskleður víða um heim og er stór á því sviði. Fyrirtækið selur m.a. fyrir Sjávarleður hf. á Sauðár- króki, sútunarverksmiðjur í Noregi og víðar. „Það var ekkert hér um að vera fyrir fjórum árum, þá höfðu allir tíma til að hangsa hér í búðinni,“ segir Ólöf. „Nú má enginn vera að því lengur. Hér er risin splunkuný verk- smiðja og tvær aðrar á leið- inni. Fjölskyldur sem voru fluttar burt eru að snúa aft- ur.“ Ólöf segir að framtak SÍF, að kaupa Loppa-Fisk og byggja upp starfsemina þar, hafi hleypt miklu fjöri í at- vinnulífið. Þar verður enda stærsti vinnustaðurinn í bæn- um. Hún segir, með fullri virðingu fýrir heimamönnum, að það hafi skort fram- kvæmdakraft í plássið. „Fólkið hér hefur ekki sama hugarfar og heima. Heima eru menn í tveimur störfum en hér er frítíminn efstur á blaði, fólk vill helst ekki axla ábyrgð.“ Ólöf telur að þessi hugsunarháttur verði að breytast ef verksmiðjurnar eiga að vera starfræktar eftir 15 ár eða svo. Henni finnst líka félagslega kerfið í Noregi vera alltof gott. Fólk fái um 80 þúsund íslenskar krónur í atvinnuleysisbætur á mánuði. Ólöf segir að launin í N- Noregi séu betri en á íslandi. Fólk sem vinnur í matvöru- ÍSLENSKUR KAUP- MAÐUR Á HORNINU Allt á uppleið Við hafnarbakkann í 0ksfjord eru miklar byggingarframkvæmdir í gangi. Þar er Loppa Fisk a/s að reisa nýtt fiskverkun- arhús. Fyrirtækið er dótturfyrirtæki SÍF og rekstrarstjóri er Björgvin Gestsson. LOPPA FISK A/S í EIGU ÍSLENDINGA LANDAÐ úr rússneskum togara sem er á samningi við Loppa Fisk. GERARD J. Kerr útskýrir frarnleiðsluferli laxafóðurs. lágt daglega. Hráefnunum er dælt úr skipunum upp í lokaða geymslutanka. Þaðan fara þau í kvamir sem mala fiski- mjölið, hveitið, sojamjölið og annað í finkoma duft. Ur þessu er blönduð uppskrift, eftir því tU hvers á að nota fóðrið, og er hver uppskrift tvö tonn að þyngd. Ef aðeins skeikar um fáein kíló stöðvast framleiðslan þar til það hefur verið leiðrétt. Því næst er bætiefnum og litarefni bland- að í fóðrið, ekki er notuð rækjuskel til litunar heldur hreint litarefni. Ur duftinu em síðan press- aðar fóðurtöflur. Eftir að allt laust duft hefur verið hreins- að úr fara töflumar í undir- þrýstan kæli þar sem lýsi er blandað í. Töflurnar fara aftur í gegnum rykhreinsun áður en þeim er pakkað í umbúðir. Kerr segir mikUvægt að hreinsa burt rykið því það geti skemmt fóðrunarbúnað. Nákvæm gæðastýring er viðhöfð allt framleiðsluferlið. Ef framleiðslan stenst ekki gæðakröfur á einhverju stigi er hún tekin til hliðar og end- umýtt eða kastað. Allur úr- gangur frá verksmiðjunni er fitusíaður og það sem gengur af er afburða góður áburður. Það sem af er hefur verk- smiðjan eingöngu framleitt fóður fyrir Noregsmarkað en í athugun er útflutningur til írlands. Þar er ekki unnt að framleiða jafn gott fóður vegna mikils flutningskostn- aðar á fiskimjöli, að sögn Kerr. Hann hefur trú á að fiskeldi muni færast í vöxt á Murmansk-svæðinu í Rúss- landi, en þangað er nú mikið selt af eldislaxi frá Noregi. Það verða því hæg heimatökin að selja þangað fóður til fisk- eldis í framtíðinni frá verk- smiðjunni í óksfjord. Kassaverksmiðja og sláturhús Við hlið fóðurverksmiðj- unnar er risið annað nýtt hús sem geymir kassaverksmiðju. Þar em framleiddir einangr- unarkassar úr frauðplasti, bæði hefðbundnir og einnig sérstaklega styrktir til flutn- inga á laxi í flugi. I sama húsi er verið að setja upp laxasláturhús sem á að taka í gagnið snemma á næsta ári. Búnaður í slátur- húsinu er frá Marel. Reiknað er með að um 20 manns fái vinnu í sláturhúsinu einu. Að sögn Arne Dag Isaksen bæjarstjóra eru nú framleidd um 4.000 tonn af eldislaxi á ári í Loppa-héraði. Þar hafa verið gefin út sjö framleiðslu- leyfi og bjóst hann við að gef- in yrðu út sex til viðbótar. ÓLÖF María J. Kerr við kassann í versiun sinni. BJÖRGVIN Gestsson er Hólmvíkingur að upp- runa. Hann segir að þess vegna séu það ekki mjög mikil viðbrigði að flytja í lítið sjávarþorp í Norður-Noregi. Björgvin er 26 ára gamall og BJÖRGVIN Gestsson lauk í vor B.Sc.-prófi í sjávar- útvegsfræðum frá Háskólan- um á Akureyri. Lokaverkefni hans var unnið fyrir SÍF og fjallaði um vélvædd saltfisk- pökkunarkerfi. Að því loknu var Björgvin boðið að fara til starfa við Loppa Fisk a/s og flutti hann til Óksfjord um mánaðamót júlí-ágúst sl.. Björgvin hefur bæði verið til sjós og unnið í fiski svo hann þekkir atvinnuveginn vel. Mikil bjartsýni Loppa Fisk a/s í eigu SÍF er nýtt fyrirtæki, að sögn Björgvins, en reist á gömlum grunni. Hann er bjartsýnn á framtíðina, þótt fortíðarsaga Loppa Fisk sé ekki glæsileg. „Þetta fór að ég held fimm sinnum á hausinn á tólf ára tímabili, en nú er hér gríðar- leg uppbygging. Ég held að það sé áætlað að fjárfesta hér í ár og á næsta ári fyrir 1.200 milljónir (ÍKR), þar af er Loppa Fisk a/s með yfir 200 milljónir. Það er mikil bjart- sýni hér í bænum,“ sagði Björgvin. Loppa Fisk a/s er með samning um kaup á fiski af fjórum rússneskum togurum og var einn þeirra að landa í 0ksfjord. Þessir togarar út- vega um helming hráefnis Loppa Fisk a/s. Meðan á upp- byggingu fiskvinnsluhúss stendur er fiskurinn settur í gáma og seldur annað. Á því verður breyting í janúar n.k. þegar nýtt fiskverkunarhús verður tekið í notkun. Annar fiskur kemur af norskum ver- tíðarbátum. Húsið sem Loppa Fisk a/s er að reisa verður um 3.500 fermetrar að gólfflat- armáli, giunnflötur er um 2.500 fermetrar og húsið á tveimur hæðum að hluta. Hugmyndin er að í helmingi hússins verði saltfiskverkun og í hinum helmingnum fryst- ing síðar meir. Reiknað er með að starfsmenn verði 50- 60 talsins. Að sögn Björgvins verður Loppa Fisk a/s einnig alltaf háð því að selja töluvert af ferskum fiski. 2.000 tonn af saltfiski Áætlanir gera ráð fyrir að Loppa Fisk a/s framleiði um 2.000 tonn af saltfiski á næsta ári. „Það verður að taka þess- um áætlunum með fyrirvara, þetta er háð þvi að Rússamir verði kyrrir, kvótum og verði á hráefni og afurðum. En maður verður sáttur við allt sem fer yfir 1.500 tonn. Þá er áætluð hliðarvinnsla, en hvort þar verður um að ræða fryst- ingu eða eitthvað annað er ekki ákveðið." En á að keppa við íslenskan fisk? „Þessi fiskur verður sjálf- sagt að einhverju leyti seldur á sömu mörkuðum. Norskur saltfiskur hefur ekki haft sömu gæðaímynd og sá ís- lenski. Þeir hafa til dæmis ekki lagt jafn mikið upp úr gæðaflokkun og umbúðum og við. Norski fiskurinn hefur farið mikið á Portúgal og keppir þar sjálfsagt við ís- lenskan „port-fisk“. Meginhugmynd SÍF í upp- hafi var að styrkja saltfisk- sölukerfi sitt með því að opna söluskrifstofu hér í Noregi, kaupa fisk hér og selja á mörkuðum ásamt íslenska fiskinum. Svo sáu menn fleiri möguleika, að komast beint í hráefnið og framleiðsluna, geta stýrt sjálfir magni og gæðum. Þá var ákvörðun tek- in um að kaupa hér fyrirtæki og fara út í uppbyggingu.“ Ömmurnar hringja oft Kona Björgvins er íris Björg Jónsdóttir hjúkrun- arfræðingur og eiga þau soninn Bjarka. Björgvin segir að Iris sé einnig frá Hólmavík og því vön lífinu í litlum bæ. Irisi var strax boðin staða í 0ksfjord og segir Björgvin að launa- lega sé eftir töluverðu að slægjast fyrir hjúkrunar- fræðinga að vinna í Nor- egi. Það er helst fjarlægð- in við heimahagana sem setur skugga á tilveruna. „Þótt þetta liggi ekki langt frá Islandi þá er þetta mikið ferðalag. Mað- ur skreppur ekkert heim,“ segir Björgvin. ,Að fara svona frá vinum og ætt- ingjum er ef til vill erfið- ast. Við erum með lítið barn og ömmumar hringja reglulega og kvarta!" búð eða í fiski er með um 950 íslenskar krónur á tímann og sérstakar skattaívilnanir fylgja því að búa í Finnmörku. I 0ksfjord sé nóga vinnu að fá og enginn þurfi að vera blank- ur. Ólöf segir að matvara sé á svipuðu verði og á íslandi, en húsnæðislánakerfið sé mun fjölskylduvænna í Noregi. „Mér sýnist að lífstíllinn hjá ungu fólki sé svipaður hér og heima, allt keypt nýtt og flott, en ég held að fólk eigi auð- veldara með að standa undir því hér.“ Minnir á æskuárin Ólöf segir að 0ksfjord minni sig á æskuárin í Eyja- firðinum. Það er ekki óal- gengt að tvær kynslóðir búi í sama húsi, unga fólkið leitar í faðm fjölskyldunnar. Þama þekkja allir alla og smábæj- arslúðrið er líkt og annars staðar. 0ksfjord er um 300 km norðan við heimskautsbaug og í svartasta skammdeginu verður hálfrokkið í tvo til þrjá tíma um miðjan daginn, en ekki sést til sólar mánuðum saman. „Þegar ég vakna kl. 6.30 á morgnana er svarta þreifandi myrkur og þegar ég fer heim kl. 18.00 er enn sama myrkrið,“ segir Ólöf. „Ég vildi helst sofa allan veturinn. En eins og myrkrið getur verið þungt þá eru sumrin ólýsan- leg.“ Það verður 40 stiga hiti á svölunum hjá Ólöfu þegar best lætur og bjart allan sólarhringinn. „Ef ég á að bera saman Sauðárkrók og 0ksfjord, þá hefur 0ksfjord vinning- inn - yfir sumarið!" Það er helst um jólin að Ólöf fær heimþrá. Það er ekki land- ið eða jólamaturinn sem hún saknar mest heldui- fjölskyldan og vinirnir. Þótt 0ksfjord sé ekki mjög langt frá íslandi í beina loftlínu, þá er þang- að langt ferðalag. „Systir mín kom í heim- sókn og sagði: Þetta er bara eins og að fara til Ameríku - nema aðeins lengra! Hún fór aftur heim, náði í lopapeysuna sína og kom aftur. Nú er hún komin í sambúð með Norðmanni og stolt móðir að sínu fyrsta bami!“
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.