Morgunblaðið - 29.01.1999, Qupperneq 56

56 FÖSTUDAGUR 29. JANÚAR 1999
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
HALLDOR AGUST
ÞORLÁKSSON
+ Halldór Ágúst
Þorláksson
fæddist á ísafirði
20. desember 1917.
Hann andaðist á
Sjúkrahúsi Reykja-
víkur 21. janúar síð-
astliðinn. Foreldrar
hans voru Þorlákur
Bjarni Einarsson
frá Kroppsstöðum í
Skálavík, f. 1878, d.
1968, og Þórunn
Fransdóttir frá Æð-
ey í Ogurhreppi, f.
1884, d. 1970. Þor-
lákur og Þórunn
eignuðust fjóra syni. Þeir eru:
Frans Páll, f. 1904, d. 1978, Kri-
stján Karl, f. 1912, d. 1913, Hall-
dór sem við minnumst hér, og
Þórhallur, f. 1920.
Halldór kvæntist Else A.V.
Andreasen frá Kaupmannahöfn
árið 1947. Þau slitu samvistum.
Böm þeirra em: 1) Björn, f. 30.3.
1948, kvæntur
Brynju Axelsdóttur,
börn þeirra em:
Halldór Ágúst, f.
29.9. 1972, Elísabet
Björk, f. 19.1. 1975,
dóttir hennar er
Brynja Lísa Þóris-
dóttir, f. 15.1. 1996,
og Björn Þorlákur,
f. 12.8. 1981. 2) Þor-
lákur Bjami, f. 8.8.
1956, d. 4.11. 1978.
3) Anna Dagný, f.
22.12. 1959, dætur
hennar em Elúi og
Elsa Magnúsdætur,
f. 18.5. 1979, og María Ellen
Steingrímsdóttir, f. 16.10. 1995.
4) Eva Þórann, f. 14.4.1965, dæt-
ur hennar era Edda Ingibjörg
Þórsdóttir, f. 16.10. 1993, og
Sóley Þórsdóttir, f. 26.7. 1995.
títfor Halldórs fer fram frá
Fossvogskirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 15.
Nú er kallið komið, elsku pabbi
mi in sem áttir hug minn allan.
Kveð ég þig í hinsta sinn.
Þakka þér fyrir allar góðu stund-
irnar. Þær eru geymdar vel í mínu
hjarta.
Elsku Þorlákur, bróðir minn,
komdu og sæktu pabba. Taktu
hann með þér í faðminn þinn, elsku
besti bróðir minn.
Eva.
Nú þegar hann elsku afi okkar
er farinn á vit himneskra ævintýra
fyllast hugir okkar, elstu bama-
bavnanna, af hlýjum og fallegum
mioningum. Hann afi átti efalaust
fáa sína líka. Hann var eins skap-
mikill og hann var blíður, eins
sparsamur og hann var gjafmildur
og eins þrjóskur og hann var eftir-
látsamur. Hann var sannkallaður
maður andstæðna og við söknum
hans sárt.
Hann á eftir að lifa innra með
okkur alla ævi og við munum
rækta og varðveita lífsspeki hans
eins og við best getum. En honum
var ofarlega í huga hve slæm áhrif
velmegun nútímans getur haft á
okkur bamabörnin og komandi
kynslóðir. Hann sagði að maður
ætti að vera þakklátur fyrir það
sern maður fær og vinna hart að
því takmarki sem maður stefnir að.
Nægjusemi var ein af hans mestu
dyggðum.
I augum okkar var afi persónu-
gervingur sjálfstæðis og dugnaðar,
og við kveðjum hann af ástúð og
virðingu.
Halldór Ágúst, Elísabet Björk,
Björn Þorlákur, Elsa Annette og
Elín Viola.
JL
ÚTFARARSTOFA
HAFNARFJARÐAR
Stapahrauni 5, Hafnarfirði, sími 565 5892
Persónuleg,
alhliða útfararþjónusta.
Útfararstofa íslands
Suðurhlíð 35 ♦ Sími 581 3300
Allan sólarhringinn. www.utfararstofa.ehf.is/
Hinn 10. janúar sl., aðeins
nokkrum dögum fyrir snöggt and-
lát sitt, kom Dalli bróðir minn til
mín færandi mér rósablómvönd í
tilefni 79 ára afmælis míns.
Með blómunum var smekklega
valið afmæliskort með skrautrituð-
um texta á forhlið, „Besti bróðir í
heimi“. Inni í kortinu voru heilla-
óskir skrifaðar með óvenju fallegri
rithönd. Nú þegar ég handleik
þetta litla kort minnist ég atburðar
sem átti sér stað þegar ég var sex
eða sjö ára gamall. Dalli bróðir
minn kom þá heim úr skólanum
með bók, sem hann hafði fengið í
verðlaun fyrir að vera bestur í
skrift í sínum bekk. Eg man ennþá
hve stoltur ég var af þessu afreki
bróður míns. Áðurnefnt af-
mæliskort fannst mér staðfesting á
skriftarverðlaununum, því hvergi
mátti merkja á fallegri skriftinni að
sá sem skrifaði væri á áttugasta og
öðru aldursári.
Við bræður vorum báðir fæddir
á ísafirði, en fjölskyldan fluttist til
Akureyrar árið 1923 þar sem við
bjuggum næstu fimm árin. Þessi ár
voru ævintýralega skemmtileg fyr-
ir okkur báða. Þegar við síðan
fluttum öll til Reykjavíkur árið
1928 var Dalli bróðir orðinn tíu ára
og ég átta ára.
Hér í Reykjavík var á þessum
árum hart í heimi, mikið atvinnu-
leysi og bág kjör hjá okkur sem
fleirum. Við vorum aldrei sendir í
sveit á sumrin, heldur unnum við
yfir sumartímann til þess að létta
undir við heimilisreksturinn. Við
unnum báðir hjá mjólkurbúinu á
Korpúlfsstöðum og síðar við fisk-
breiðslu hjá Kveldúlfi. Seinna
skildu fyrst leiðir þegar Dalli fór til
sjós, eftir stutt nám í gagnfræða-
skóla og ég að loknum barnaskóla í
Verslunarskólann.
Á unglingsárum okkar var lítið
um skemmtanir, enda ekki auraráð
til slíks. Dalli var alltaf sílesandi.
Hann fór vikulega á Bæjarbóka-
safnið, og fljótt kom að því að litli
bróðir kæmi með. Þó ekki væri
nema tveggja ára aldursmunur á
milli okkar kom skjótt í ljós að það
var ljósára bil á milli míns smekks
og hans á lestrarefni. Dalli valdi
bækur um ferðalög, ævisögur mik-
ilmenna sögunnar og skáldverk
heimsþekktra höfunda. Mitt val
var af allt öðrum toga. Ég las Gull-
eyjuna, Róbinson Crasó, Tarzan
apabróður og annað í slíkum dúr.
Seinna, þegar ég dag nokkurn
hafði ekkert til að lesa, tók ég til
við lestur einnar af bókum bróður
míns. Fyrir valinu urðu Vesaling-
arnir eftir Victor Hugo. Fyrir mig
varð þetta eins og að detta ofan af
tungli til jarðar! Bókin flutti mig
snögglega inn í nýjan heim, inn í
veröld raunveraleika sem var mér
áður algjörlega ókunnur. Þarna
hafði bókmenntasmekkur bróður
míns gjörbreytt vali mínu á lestr-
arefni. Bók þessi fræddi mig meira
um lífið og tilverana en öll mín
skólaganga hafði gert fram að
þessum tíma.
Auk góðs bókmenntasmekks
hafði bróðir minn gott auga fyrir
allri list. Á stríðsáranum, þann
tíma sem hann var í siglingum til
Englands á íslenskum fiskiskipum,
kom hann iðulega heim með mál-
verk, fallega postulínsmuni,
franskar klukkur og aðra kjörgripi,
sem þá fengust langt undir verð-
gildi vegna loftárásanna á Bret-
land.
Fyrstu stríðsárin var bróðir
minn í siglingum á erlendum kaup-
skipum. I fyrstu án herskipafylgd-
ar og seinna í skipalestum í her-
skipafylgd. Það var einskær heppni
að sleppa lifandi úr þeim hildarleik.
Hann skipti oft um skip vegna
kyrrsetninga skipa og óhappa.
TVeimur af þessum skipum var
sökkt af kafbátum eftir að hann af-
skráðist af þeim.
Ég man eftir bréfi sem hann
sendi okkur heim frá Sao Paulo í
Brasilíu þar sem hann var afskráð-
ur vegna kyrrsetningar á skipinu.
Þá greip hann til þess ráðs að skrá
sig á skip sem var á leið til San
Francisco. I San Francisco bjó föð-
urbróðir okkar með konu og tveim-
ur bömum. Eftir nokkra dvöl hjá
frændfólki sínu vildi hann komast
sem allra fyrst heim til Islands.
Hann réðst þá enn einu sinni á
skip, sem var í vöraflutningum til
vesturstrandarinnar. Erfiðasti
hjallinn var að finna skip sem færi
beint til Islands. Að endingu frétti
hann af norsku skipi sem færi
beint til íslands. Þetta skip tókst
honum að ráða sig á, en það flutti
sprengjufarm til norsku flugsveit-
arinnar á Islandi.
Það var mikill léttir íyrir for-
eldra okkar og mig að fá hann heil-
an heim, því öll lifðum við við
stöðugan kvíða vegna frétta af
árásum þýskra kafbáta á skipalest-
ir á leið yfir Atlantshafið. Ég man
endurfund okkar bræðra þegar
mér varð á að spyrja: „Þurftir þú
endilega að velja þér skip heim
hlaðið sprengjum?" Svarið var ein-
falt: „Þetta var eina skipið sem fór
beint heim.“
Manni verður hugsað til allra
þeirra hugrökku sjómanna sem
dag og nótt, mánuðum og jafnvel
áram saman lögðu líf sitt í hættu
og fómuðu lífi sínu í þessari ógn-
vekjandi baráttu fyrir betra lífi
fyrir okkur sem heima sátum og
eftir lifðum. Þessir menn vora okk-
ar hetjur. Ég mun alltaf minnst
míns góða bróður sem eins úr
þeirra hópi.
Þórhallur Þorláksson.
Halldór Ágúst Þorláksson föð-
urbróðir minn er fallinn frá á 82.
aldursári. Ég man fyi-st eftir
Dalla, eins og hann var kallaður, á
Kvisthaganum þegar ég var fjög-
urra til fimm ára gamall er hann
var að koma úr einni af sínum ófáu
siglingum um heimsins höf. Heim-
komunum fylgdi ávallt mikil
spenna því hann kom ætíð hlaðinn
varningi sem á þeim tíma var
sjaldséður hér á landi. Þá kynntist
ég Coca Cola í fyrsta skipti og
ýmsum varningi sem síðar meir
varð sjálfsagður hlutur í lífi fólks.
Úr mörgum ferðunum kom hann
með stórglæsileg listaverk sem í
dag prýða heimili fjölskyldunnar
og sem lýsa listrænu innsæi hans
og smekk. Þau munu um ókomna
tíð halda uppi minningu hans sem
víðfóruls, harðduglegs og ósérhlíf-
ins sjómanns.
Jól og áramót sem fjölskyldan
átti saman uppi í Laugarási era
ljóslifandi í minningunni. Þá komu
Dalli og Elsa og börnin til þess að
fagna með okkur og áttum við ein-
staklega skemmtilegar stundir yfir
hátíðirnar. Sérstaklega eru mér
minnisstæðar stundirnar með Þor-
láki heitnum og Onnu þegar við
lékum okkur saman og þótti okkur
oft súrt í broti þegar heim þurfti að
halda.
Dalli var barngóður og okkur
systkinunum sem annar faðir,
ávallt boðinn og búinn að rétta
hjálparhönd. Það var ósjaldan
sem hann fór með mig í sund eða
niður á höfn til að skoða skipin
svo ekki sé minnst á þegar hann
kom heim til okkar með fisk í soð-
ið.
Dalli fór sínar eigin leiðir, var í
eðli sínu einfari, laus við yfir-
borðskennd og skrum. Hann kom
til dyranna eins og hann var
klæddur, líkaði illa bruðl, óregla
og óráðsía.
Ég og Andrea áttum afar
ánægjulegar stundir með Dalla
sem við metum mikils.
Elsa, Bjössi, Brynja, Anna, Eva,
börn og barnabarn, ég votta ykkur
öllum mína dýpstu samúð.
Kæri frændi, ég kveð þig með
söknuði, þú munt ætíð lifa í minn-
ingunni.
Einar Þór Þórhallsson.
Látinn er föðurbróðir minn
Halldór Ágúst Þorláksson. Dalli,
eins og hann var ætíð kallaður,
lærði ungur til vélstjóra og var
starfsvettvangur hans alla tíð
tengdur sjónum. Liðlega tvítugur
að aldri, líkast til á áranum kring-
um 1937, sigldi Dalli út í heim og
var um árabil í föram á skipum
fjarlægra heimsálfa. Geta má
nærri að ömmu minni, móður
hans, hafi oft verið órótt innan-
brjósts á þessum áram, enda
heimurinn annar í þá daga og fjar-
skiptasamband ekki á hvers mann
færi. Ekki bætti úr, að upp úr
þessu braust síðari heimsstyrjöld-
in út, og siglingar um höfin við-
sjárverðar. Kannski má með
nokkram sanni segja að hetjur
hafsins hafi á þessum árum ekki
eingöngu verið þær, sem einkenn-
isbúningana báru og heiðraðir
vora að loknum hildarleik. Heldur
líka hinir, þeir óbreyttu, menn eins
og Dalli, sem höfðu þann starfa að
sigla farskipum hlöðnum vistum
og fólki heilum í höfn innan um
tundurdufl og óvinafley. Raunar
þurfti hvorki heimsstyrjöld né við-
sjárverð höfin til að Dalla væri
hætta búin. Ekki ýkja löngu eftir
heimkomuna á ný, þegar síga tók á
seinni hluta stríðsins, nánar tiltek-
ið í mars árið 1943, féll ljósa-
sprengja frá breskum togara í
Reykjavíkurhöfn niður í mitt Aust-
urstræti með þeim afleiðingum að
einn vegfarandi hlaut bana af
steinsnar frá Dalla. Þessa er getið
í annál í bók Gunnars M. Magnúss,
Virkinu í Norðri.
I minni barnæsku og raunar
alla tíð var samgangur mikill inn-
an fjölskyldu þeirra bræðra, föður
míns og Dalla. Milli þeirra var frá
fyrstu tíð vinátta sem aldrei bar
skugga á. Eins var umhyggja hans
í garð fjölskyldna bræðra sinna
beggja engu minni en í garð sinn-
ar eigin. Væri hann í landi kom
hann dag hvern bæði niður til
fundar við afa og ömmu og upp til
okkar. Ósjaldan með nýjan fisk
handa mömmu í soðið, en henni
var hann sem besti bróðir. Frá
þessum árum rifjast einkum upp
fyrir mér að hafa alltaf átt vísan
skilyrðislausan stuðning Dalla við
minn málstað. En fyrir kom að
„dramatísk" atvik ættu sér stað í
samskiptum við þá félagana eldri
bróður minn Örn og Bjössa son
Dalla, sem þá vildu meina að ég
væri hinn rétti og slétti bófi leiks-
ins. Jafnvel þegar augljóst sak-
leysi mitt vafðist fyrir öðrum kom
Dalli mér ætíð til varnar, væri
hann tiltækur. Slík var hollusta
hans allar götur síðar í minn garð,
skilyrðislaus, sjálfsögð og einlæg.
Dalli var vinmargur maður enda
hjartahlýr og bóngóður. Honum
var einkar eðlislægt að hrósa sam-
ferðamönnum sínum og lá þá ekki
á lofsorðunum sem fluttu voru af
leiftrandi sannfæringu. Minnist ég
þessa seinast á gamlárskvöld þeg-
ar hann sagðist hreint ekki eiga
orð til að lýsa gjörvulleika
frændsystkina sinna af yngri kyn-
slóðinni. Hvassyrtur átti hann til
að vera, ef því var að skipta en á
mannamótum jafnan glaður og
reifur. Kvikur í hreyfingum og
léttur á fæti var hann og eftirsótt-
ur dansherra. I minningunni eins
konar menúett á ferðinni. Vandað
til hvers spors, eins og stuðla og
höfuðstafa í vel ortu kvæði, uppá
tá og afturá hæl, stigið skyldi, og
allt með stæl.
Heimili hans, annars fábrotið hin
seinni ár, bar þess glöggt vitni
hversu listfengt auga hans var.
Hafði hann lagt sig eftir að eignast
á ferðum sínum jafnt fíngerðasta
postulín sem annað það sem heill-
aði félítinn ungan mann.
Ekki fór Dalli varhluta af þung-
um sorgum á lífsleið sinni fremur
en margur. I nóvember árið 1978
máttu þau hjónin Elsa og hann sjá
á eftir Þorláki syni sínum aðeins
liðlega tvítugum að aldri. En hann
var næstelstur fjögurra barna.
Dalli og Elsa slitu samvistum fyrir
allmörgum áram, en var engu að
síður afar kært með þeim allt til
hinstu stundar.
Þegar aldurinn fór að færast yfir
og vinnuamstri lauk dvaldi Dalli oft
vetrarlangt á suðlægari breidd-
argráðum, enda alla tíð mikill sól-
unnandi. Sólskinið mýkti bæði lík-
ama og sálu. En sínar bestu stund-
ir átti hann engu að síður í Sund-
laug Vesturbæjar. Þar var hann
daglegur gestur um langt árabil,
og þangað lá leið hans þegar kallið
kom.
Þó aldurinn væri vissulega hár í
árum talið, kom fráfall hans svip-
lega og söknuður náinna aðstand-
enda sár. Nú þegar komið er að
kveðjustund, þakka ég og fjöl-
skylda mín Dalla fyrir allt og allt.
Guð blessi minningu frænda míns,
Halldórs Ágústs Þorlákssonar.
Þórunn Þórhallsdóttir.
Ég minnist vinar míns, sérstaks
öldungs og heiðursmanns, Halldórs
Þorlákssonar.
Kynni okkar bar fyrst að í togar-
anum Viðey RE árið 1991, þar sem
hann var vaktmaður. Halldór var
sjómaður nær allan sinn starfsferil,
síðast vélstjóri á Víkingi AK. Hann
var í siglingum öll stríðsárin ýmist
á farskipum eða fiskiskipum.
Vinnusemi og skyldurækni ein-
kenndu öll hans störf. Mér þótti
maðurinn helst til þurr á manninn
við fyrstu kynni, en átti eftir að
reyna annað. Undir hrjúfu yfir-
borði leyndust miklar og góðar til-
finningar, en lítt vildi hann flíka
þeim.
Halldór átti við talsverða van-
heilsu að stríða síðustu ár, en síst
af öllu vildi hann vera öðrum til
byrði, bjó einn að sínu og stundaði
laugar til síðasta dags. Hann stóð,
þar til hann féll, era einkunnarorð
að sönnu um þennan mann. Hann
unni barnabörnum sínum og
barnabarnabarni og var það hans
gleðigjafi, þegar þau komu í heim-
sókn. Hrjúfleiki, sem annars ein-
kenndi þennan gamla sjósóknara,
fór af honum við þær aðstæður.
Þau náðu vel saman, hann og
María Ellen sem ég á með dóttur
hans Önnu Dagnýju. Hann var í
essinu sínu þegar hún birtist og allt
lét hann eftir henni þegar hún
heimsótti hann. Hún syrgir hann á
sína vísu og með þessum orðum
séra Matthíasar kveður hún hann:
Þú Guð míns lífs, ég loka augum mínum,
í líknarmildum fóðurörmum þínum,
og hvfli sætt, þótt hverfi sólin bjarta,
ég halla mér að þínu fóðurhjarta.
Fjölskyldu Halldórs votta ég
samúð mína.
Steingrímur Eiriksson.