Morgunblaðið - 05.03.1999, Qupperneq 24

24 FÖSTUDAGUR 5. MARZ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Þýskur ríkisborgari
líflátinn í Arizona
„Villi-
mannleg
aftaka“
Bonn, Phoenix. Reutei-s.
WALTER LaGrand, þýskur ríkis-
borgari, var tekinn af lífi í gasklefa
á miðvikudaginn í Arizona. Bróðir
hans, Karl, hlaut sömu örlög í síð-
ustu viku, en hann fékk banvæna
sprautu. Voru þeir dæmdir til dauða
fyrir að drepa bankamann í mis-
heppnuðu ráni fyrir 17 árum.
Stjórnvöld í Þýskalandi og Alþjóða-
dómstóllinn í Haag fordæmdu af-
tökuna harðlega í gær, sögðu hana
„villimannlega" og að með henni
hafí bandan'sk stjórnvöld virt al-
þjóðalög að vettugi.
Bræðurnir, Kai’l og Walter,
reyndu að ræna bankaútibúi í litlum
bæ í Arizona. Með leikfangabyssu
neyddi Karl útibússtjórann til að
reyna að opna peningaskápinn, sem
hann gat ekki því hann vissi aðeins
helminginn af talnaröðinni. Vegna
þessa, bundu þeir bræður hann,
börðu og stungu til ólífis með bréfa-
hníf.
Þeir bundu einnig og stungu ann-
an bankastarfsmann, konu, en hún
lifði það af. Walter var þá tvítugur
og Karl bróðir hans nítján ára gam-
all. Þeir fæddust í Þýskalandi en
fluttu ungir að árum til Bandaríkj-
anna.
Þeir sem dæmdir voru til dauða í
Ai-izona fyrir 1992, geta valið um að
vera teknir af lífí í gasklefa eða með
sprautu, en sl. sjö ár hefur spraut-
unni eingöngu verið beitt.
Báðir bræðurnir völdu gasklef-
ann, í von um að dauðadómurinn
yrði mildaður, en það gekk ekki eft-
ir. Karl skipti um skoðun á síðustu
stundu og var tekinn af lífi með
sprautu, en Walter fékk ekki að
breyta ákvörðun sinni.
Dauðadómar yfir bræðrunum
harðlega fordæmdir
Dauðadómum bræðranna var
fylgt eftir, þrátt fyrir þrálát mót-
mæli þýskra stjórnvalda og Al-
þjóðadómstólsins í Haag. Hafa yf-
irvöld í Arizona verið sökuð um að
brjóta alþjóðalög, þar sem bræð-
urnir fengu ekki að hafa samband
við þýska ræðismanninn í Arízona.
„Alþjóðalög ber að virða,“ sagði
Herta Daeubler-Gmelin, dóms-
málaráðherra Þýskalands og bætti
því við að Bandaríkin fengju
áminningu fyrir líflátið, „Þegar
önnur ríki fara ekki eftir alþjóða-
lögum, eru Bandaríkin alltaf fljót
til að ávíta.“
Bók Andrews Mortons um sögu Monicu Lewinsky komin á markað
Lét eyða fóstri meðan á
sambandinu við Clinton stóð
Washington, New York, Newark. Reuters, The Daily Telegraph.
I BOK Andrews Mortons, Monica’s Story, sem gefin var út í gær,
greinir Monica Lewinsky, fyrrverandi starfsstúlka í Hvíta húsinu, frá
því að meðan á sambandi hennar við Bill Clinton Bandaríkjaforseta
stóð, hafi hún átt í þriggja mánaða ástarsambandi við starfsmann í
bandaríska varnarmálaráðuneytinu, og varð hún vanfær af hans völd-
um en lét eyða fóstrinu. Þetta var eftir að Lewinsky hætti störfum í
Hvíta húsinu og hittust þau Clinton ekki á þessum tíma en hófu sam-
band sitt á nýjan leik seinna.
Lewinsky tók þá ákvörðun að
láta eyða fóstrinu af því að hún
kærði sig ekkert um að verða ein-
stæð móðir. Þessi ákvörðun var
henni hins vegar mjög erfið og
þurfti hún um tíma að leita aðstoð-
ar geðlækna vegna þunglyndis.
Morton segir hins vegar í bók sinni
að þótt Lewinsky hafi um skeið átt
elskhuga hafi Clinton áfram verið
henni ofarlega í huga og fór enda
svo um síðir að þau hófu samband
sitt á ný, að frumkvæði forsetans.
A sama tíma og Lewinsky segir
sína hlið sögunnar á fleiri en einum
vígstöðvum er því haldið fram í
nýrri bók að ísraelska leyniþjónust-
an, Mossad, hafi tekið upp síma-
samtöl Olintons og Lewinsky þar
sem þau æstu hvort annað upp kyn-
ferðislega. Heldur Gordon Thomas,
höfundur bókarinnar Gideon’s
Spies - The Secret History of the
Mossad, því fram að leyniþjónustan
hafi nýtt sér þessar upptökur til að
koma í veg fyrir að Bandaríska al-
ríkislögreglan (FBI) hæfi rannsókn
á meintum njósnara Israelsstjómar
í Hvíta húsinu. Að sögn Thomas
sáu sumir forystumanna Mossad
upptökurnar einnig sem vopn sem
nota mætti á forsetann ef ísrael
lenti einhvern tíma í þeirri stöðu að
vera stillt upp við vegg í friðarum-
leitunum í Mið-Austurlöndum.
Clinton horfði ekki
á viðtalið
Clinton sá ekki ástæðu til að
horfa á tveggja tima viðtal sjón-
varpskonunnar Barböru Walters
við Lewinsky, sem sýnt var á sjón-
varpsstöðinni ABC í fyrrinótt að ísl.
tíma, en var viðstaddur fjársöfnun-
arsamkomu fyrir góðan banda-
mann forsetans, öldungadeildar-
þingmanninn Bob Toiricelli. Lét
Hvíta húsið ekkert hafa eftir sér
um ummæli Lewinsky í viðtalinu,
eða um efnisatriði bókar Mortons.
Lewinsky fer afar hörðum orðum
um Kenneth Starr, sem stýrði
rannsókninni á hendur Clinton, í
bók Mortons en vildi hins vegar
ekki svara spurningum Walters um
Starr í sjónvarpsviðtalinu. Mun
samkomulag það sem hún gerði við
Starr, um að hún nyti sjálf friðhelgi
frá málsókn greindi hún StaiT frá
sambandi sínu við forsetann, fela í
sér að hún mætti ekki ræða rann-
sókn Starrs við Walters. Samkomu-
lagið náði hins vegar ekki til bókar-
innar og skýrir það yfirlýsingagleði
Lewinsky þar.
Gefur Lewinsky m.a. í skyn að
Starr hafi átt í leynimakki við lög-
fræðinga Paulu Jones um að egna
gildru fyrir Clinton, en samband
Lewinsky og Clintons komst í há-
mæli í kjölfar málsóknar Jones á
hendur forsetanum fyrir kynferðis-
lega áreitni. Segir Lewinsky Starr
og félaga hans hafa notað sig með
ósvífnum hætti í þeirri refskák.
Tekur Lewinsky í raun undir þær
staðhæfingar Hillary Clinton, eig-
inkonu forsetans, í fyrra um að
rannsókn Starrs, og framferði
hans, hafi verið liður í pólitísku
samsæri hægrimanna gegn forset-
anum. „Eg var bara peð sem notað
var til að ná til forsetans," segir
Lewinsky í bókinni.
„Mamma gerði stór mistök“
I viðtalinu við Walters virðist
augljóst að Lewinsky ber blendnar
tilfinningar til forsetans. Hún lýsir
honum sem blíðum manni og nær-
gætnum en einnig sem stjórnmála-
manni í húð og hár sem sjái einung-
is eftir gjörðum sínum af því að upp
um þær komst. „Stundum ber ég
hlýjar tilfinningar í brjósti til hans,
stundum er ég enn afar stolt af
honum og það kemur einnig fyrir
að ég þoli hann ekki.“ Aðspurð um
það hvað hún muni segja eigin
börnum um sambandið við Clinton,
og þá orrahríð sem síðan skall á eft-
ir að upp um sambandið komst seg-
ir Lewinsky: „Mamma gerði stór
mistök.“
Reuters
VIÐTAL sjónvarpskonunnar Barböru Walters við Monicu Lewinsky í
fyrrinótt vakti mikla athygli vestra.
Valdaframsali á N-Irlandi líklega frestað
Deilan um af-
vopnun ö%a-
hópa enn í hnút
London. Reuters.
BRESK stjórnvöld staðfestu í gær
að þau hugleiddu nú að fresta fram-
sali á völdum sínum á Norður-ír-
landi í hendur heimastjórnarþing-
inu I Belfast, sem áætlað hafði verið
að færi fram 10. mars. Valdafram-
salið getur ekki farið fram fyrr en
tíu manna heimastjórn hefur tekið
til starfa en sambandssinnar neita
hins vegar staðfastlega að setja
heimastjómina á fót með aðild Sinn
Féin, stjórnmálaarms írska lýð-
veldishersins (IRA), nema IRA
Rannsóknin á spillingu innan framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins
Nýjar ásakanir á hendur Cresson
Brussel. Reuters.
EDITH Cresson, annar tveggja
fulltrúa Frakklands í fram-
kvæmdastjórn Evrópusambands-
ins (ESB), virðist nú hafa auknar
ástæður til að óttast um stól sinn
eftir að nýjar ásakanir hafa komið
fram á hendur henni. Hún hefur
áður verið sökuð um „einkavina-
væðingu" og fjármálaspillingu.
Fregnir í fjölmiðlum herma að
hún hafi beitt sér persónulega til
að reyna að hindra að gefin yrði út
opinber krafa um að einn undir-
manna hennar greiddi til baka
óréttmætar greiðslur sem talið
væri að hann hefði fengið úr sjóð-
um framkvæmdastjórnarinnar.
Undir Cresson heyrir meðal
annars evrópska menntunarsam-
starfsáætlunin Leonardo, en stór-
um fjárhæðum er eytt í nafni þess-
arar áætlunar. Nú hefur innra eft-
irlit framkvæmdastjómarinnar lát-
ið fjögur mál sem varða meint fjár-
svik í tengslum við áætlunina í
hendur belgískra saksóknara.
Cresson hafði á
undanförnum vik-
um ítrekað fullyrt
að í sambandi við
Leonardo væri
ekki um neitt mis-
ferli að ræða. Hún
hefði aldrei séð
gögn frá innra
fjármálaeftirliti
framkvæmda-
stjórnarinnar, Uclaf. Yfirmaður
Uclaf fullyrðir hins vegar, að þegar
í janúar hafi yfirmanni persónlegs
ráðgjafahóps Cresson verið ýtar-
lega greint frá öUum þeim málum
sem væru í rannsókn, einnig þeim
sem ætti að láta áfram í hendur
dómskerfisins.
EÞ ítrekar afsagnarkröfu
í Evrópuþinginu, þar sem van-
trauststillaga var borin upp á hend-
ur framkvæmdastjóminni í heild í
janúar vegna spillingarásakana,
komu aftur upp kröfur um að
EVRÓPA^
Cresson segði af sér. í gangi er
rannsókn á öUum þeim ásökunum
sem fram hafa komið á hendur
meðlimum framkvæmdastjórnar-
innar og á sérfræðinganefndin sem
falið var að vinna rannsóknina að
skila Evrópuþinginu skýrslu hinn
15. marz nk. Verði Cresson - og
reyndar Spánverjinn Manuel Mar-
in einnig - ekki hreinsuð af ásökun-
unum í niðurstöðum þessarar rann-
sóknar - og talið er víst að slíkur
hvítþvottur sé útilokaður - er lík-
legt að henni verði ekki stætt á
öðra en að draga sig í hlé. Geri hún
það ekki má búast við því að Evr-
ópuþingið beri aftur upp vantraust
á framkvæmdastjómina alla.
Jacques Santer, forseti fram-
kvæmdastjómarinnar, kynnti á
miðvikudag nýjar „hegðunarregl-
ur“ sem ætlað er að hamla gegn
misferli og hagsmunaárekstrum
innan stofnunarinnar.
Þessar nýju siðferðisreglur voru
meðal umbóta sem Santer hafði
heitið Evrópuþinginu að hrinda í
framkvæmd. Santer lét í gær í
fyrsta sinn svo um mælt, að hann
teldi að einn eða fleiri meðlimir
stjómarinnar ættu að segja af sér
verði þeir harkalega gagnrýndir í
væntanlegri skýrslu hinnar sér-
skipuðu spillingairannsóknar-
nefndar.
Framkvæmdastjómin sam-
þykkti formlega tvenns konar
hegðunameglur; annars vegar fyrir
hina 20 meðlimi framkvæmdastjór-
arinnar sjálfrar og hins vegar fyrir
almennt starfslið stofnunarinnar.
„Starf framkvæmdastjórnarinnar
verður í hvívetna að vera yfir gran-
semdir hafið,“ sagði Santer.
byrji afvopnun fyrst. Virðist útilok-
að að mönnum takist að leysa þessa
deilu fyrir 10. mars.
í dagblaðinu The Irish Times í
gær stingur Sean Neeson, leiðtogi
hins hófsama Alliance-flokks á N-
írlandi, upp á því að valdaframsal-
inu verði frestað fram yfir 17. mars,
dag heilags Patreks, en þá munu
helstu stjómmálaleiðtogar á N-ír-
landi verða staddir í Bandaríkjun-
um. Gaf Neeson í skyn að þetta
myndi veita Bill Clinton Banda-
ríkjaforseta tækifæri til að beita sér
fyrir lausn málsins með beinum
hætti.
Mikill þrýstingur hefur verið á
IRA að byrja afvopnun svo David
Trimble, leiðtoga stærsta flokks
sambandssinna (UUP) og verðandi
forsætisráðherra, sé kleift að setja
heimastjórnina á fót með aðild full-
trúa Sinn Féin. Martin McGu-
inness, aðalsamningamaður Sinn
Féin, hefur á síðustu dögum hins
vegar ítrekað sagt að IRA geti ekki
afvopnast eins og mál standa nú.
Virtist Tony Blair, forsætisráðherra
Bretlands, vera að svara McGu-
inness í fyrradag þegar hann full-
yrti að IRA „gæti auðvitað afvopn-
ast, ef það kærði sig um“.
Seamus Mallon, væntanlegur að-
stoðarforsætisráðherra á N-Irlandi
og varaleiðtogi flokks hófsamra
kaþólikka (SDLP), hefur hvatt liðs-
menn IRA til að láta frá sér fara yf-
irlýsingu þar sem þeir gefi til kynna
að vopnaðri baráttu þeirra sé lokið.
Sagðist Mallon í samtali við The
Irish Times í gær telja að þetta
gæti orðið til þess að leysa deiluna
um afvopnun IRA, sem sögð _er
ógna friðarsamkomulaginu á N-ír-
landi. Gerry Adams, leiðtogi Sinn
Féin, hefur áður lýst því yfir að
hann teldi ofbeldi úr sögunni en
IRA hefur hins vegar ekki sjálfur
gefið frá sér slíka yfirlýsingu.