Morgunblaðið - 09.05.1999, Qupperneq 10

10 SUNNUDAGUR 9. MAÍ 1999
MORGUNBLAÐIÐ
STÓR STYRKUR í NÝJA
KRABBAMEIN SRANNSÓKN
Vísindamenn hjá
---------------------
Krabbameinsfélagi Is-
lands hafa nú fengið í
annað sinn bandarískan
styrk að upphæð 40
milljónir króna til þess
að rannsaka brjósta-
krabbamein. Þær Jór-
unn Erla Eyfjörð
erfðafræðingur og
Laufey Tryggvadóttir
sérfræðingur í faralds-
fræði sögðu Guðrúnu
Guðlaugsdóttur frá
markmiðum rannsókn-
arinnar, en þær sóttu
um styrkinn ásamt
Helgu M. Ögmunds-
dóttur. Styrkir þessir
eru eingöngu ætlaðir til
rannsókna á brjósta-
krabbameini og sjald-
gæft er að þeir séu
veittir til aðila utan
Bandaríkjanna.
#ji§j§8jgj|i
:
HÓPURINN sem stendur að hinni nýju krabbameinsrannsókn sem fengist hefur 40 milljón króna styrkur til að vinna. F.v. sitjandi Helga Ögmunds-
dóttir, Jórunn Erla Eyíjörð og Laufey Tryggvadóttir. F.v. standandi Guðrún Sigurjónsdóttir, Helgi Sigurðsson og Kristbjörg Þórhallsdóttir.
ETTA rannsóknarverkefni
beinist að því að komast
nær því ef mögulegt er hver
eru áhrif erfða og umhverfis
á brjóstakrabbamein,“ sagði Jórunn
Eyfjörð í upphafi samtals sem blaða-
maður Morgunblaðsins átti við hana
og Laufeyju Tryggvadóttur í höfuð-
stöðvum Krabbameinsfélags Islands
að Skógarhlíð 8. „Það má rekja
áhuga okkar á þessu efni til þess að
við höfum verið að rannsaka arf-
genga þætti varðandi brjóstakrabba-
mein og það hefur greinilega komið
fram í okkar rannsóknum að mjög
mismunandi er hvort konur fá
brjóstakrabbamein, þótt þær hafi
stökkbreytingu í BRCA geni, sem í
sumum tilvikum veldur
brjóstakrabbameini. Miklar rann-
sóknir hafa farið fram í útlöndum á
áhrifum þessara stökkbreytinga og
verið hald manna að þær yllu oftar
krabbameini en okkar rannsóknir
sýna. Það er einnig breytilegt hvaða
önnur krabbamein fylgja stökk-
breytingu í þessu geni, svo sem
blöðruhálskrabbamein í körlum,
briskrabbamein í báðum kynjum og
fleira,“ sagði Jórunn ennfremur.
Olík reynsla
og aðbúnaður
UM miðbik marsmánaðar fóru
þær Jórunn Erla Eyfjörð erfða-
fræðingur og Guðrún Sigurjóns-
dóttir hjúkrunarfræðingur á
heimsráðstefnu ráðgjafa um
brjóstakrabbamein sem haldin
var í Brussel. Yfirskrift ráðstefn-
unnar var Second World Confer-
ence On Breast Cancer Ad-
vocacy - Influencing Change.
Þetta var önnur heimsráðstefna
þessara samtaka, hin fyrri var
haldin fyrir tveimur árum. „Mér
fannst þetta hrein upplifun,"
sagði Guðrún Siguijónsdóttir
sem starfar með Samhjálp
kvenna á fslandi.
Á ráðstefnunni sem þær Jór-
unn og Guðrún sóttu var kynning
á National Breast Cancer Coa-
lition - a grassroots advocacy ef-
forts, sem útleggst í lauslegri
þýðingu: Bandalag baráttuhópa
gegn brjóstakrabbameini - átak
grasrótarinnar. Innan þeirra
samtaka starfa nú nokkrar millj-
ónir manna og kvenna í 450 fé-
lögum. í samtökunum eru ráð-
gjafahópar, upplýsinga- og þjón-
ustuhópar, bæði þeir sem þiggja
þjónustuna og veita hana. Á þess-
um sjö árum hefur þessurn sam-
tökum tekist að vekja athygli á
aukinni tíðni brjóstakrabbameins
í Bandaríkjunum og víðar.
„Það er eftirminnilegt að hafa
verið með þessum 250 baráttu-
konum sem þingið sóttu, þær
voru svo sterkar. Þær sögðu frá
gífurlega misjafnri reynslu, allt
frá Afríkukonunum, sem búa í
umhverfi þar sem þessi sjúkdóm-
ur er ekki viðurkenndur og til ís-
lands, sem mér sýnist að sé ein-
staklega vel sett hvað snertir
greiningu og meðferð á
bijóstakrabbameini, þótt enn
megi gera betur, t.d. í sálfélags-
legri þjónustu. Þar á ég við að
við þurfum að bíða nyög stutt
eftir myndatöku og einnig eftir
meðferð. Ég veit að í Danmörku
er verið að reyna að selja tíma-
takmörk sem eru miklu lengri en
þau sem við búum við, sem dæmi.
Bandarísku konumar höfðu
íslenska rannsóknin sem styrkur-
inn er veittur til mun beinast að
samspili umhverfis og erfða. I sam-
vinnu við Samhjálp kvenna verður
leitað til allra íslenskra kvenna sem
greinst hafa með brjóstakrabbamein
og þær beðnar að taka þátt í rann-
sókninni með því að svara spurn-
ingalistum og gefa blóðsýni. „Við
munum einnig leita til ættinga þeirra
kvenna sem hafa fjölskyldusögu um
brjóstakrabbamein," sagði Laufey.
Ein af ástæðunum fyrir því að þessi
styrkur fæst er sú að niðurstöður
rannsóknahóps Krabbameinsfélags-
ins hafa þegar vakið mikla athygli
erlendis. Þar má m.a. nefna grein
sem birtist á síðasta ári í læknatíma-
ritinu Lancet. Þar sýndi hópurinn
fram á áhrif þess að það að hafa
meðfædda stökkbreytingu í
brjóstakrabbameinsgeni er ekki eins
alvarlegt og talið hefur verið fram að
þessu. Einnig kemur fram í greininni
að þessi áhrif eru mjög breytileg
milli einstalinga.
Styrkur þessi er hér um ræðir er
tilkominn vegna ötullar baráttu
bandarískra kvenna sem greinst
hafa með brjóstakrabbamein. Fyrr á
þessum áratug hófu þær að berjast
fyrir auknum fjárveitingum til rann-
sókna á brjóstakrabbameini og
beittu bandaríska þingmenn miklum
þrýstingi í þessu skyni. Tilraunir
þehra báru þann árangur að miklu
fé er nú veitt í þennan málaflokk en
það er rannsóknadeild bandaríska
hersins sem veitir styrkina og til
þeirra sendu þær Jórunn, Laufey og
Helga umsókn sína, sem studd var
miklum og margvíslegum gögnum.
Þess má geta að nýgengi
brjóstakrabbameins hefur aukist
mikið síðustu áratugi á Islandi, sem
EIN AF áströlsku baráttukonunum krýpur meðal bleiku styttnanna sem konurnar stungu niður til þess að
minna á fjölda þeirra kvenna sem greinist árlega með bijóstakrabbamein í Ástralíu.
sérstöðu á þinginu, þær eru svo
kraftmiklar og duglegar að safna
fé að enginn kemst í samjöfnuð
við þær. Við á íslandi erum í
stuðningssamtökum sem eru al-
þjóðsamtök Reach To Recovery
og einnig í Norðurlandasamstarfi
við sambærilega hópa, þ.e. stuðn-
ingshópa. Krabbameinsfélagið
bauð einum starfmanni að fara á
þingið sem var Jórunn og styrkti
síðan Samhjálp kvenna til þess
að senda fulltrúa og ég fór á veg-
um þeirra samtaka.
Samhjálp kvenna er tuttugu
ára gamall félagsskapur. Við
höfum starfað mest í Reykjavík
en erum komnar með gott net
hringinn í kringum landið á síð-
ustu árum. Við höfum á okkar
snærum konur sem sjálfar hafa
fengið krabbamein. Við heim-
sækjum þær sem greinast og
styðjum þær í kjölfar aðgerðar.
Auk heimsókna höfum við síma-
samband og bjóðum upp á að
konur sem hafa nýlega farið í að-
gerð vegna brjóstakrabbameins
komi til okkar eða hafi samband
við okkur. Síðan eru fastir við-
talstímar einu sinni í viku, við er-
um með opið hús einu sinni í
mánuði yfir veturinn. Á okkar
snærum er líka leikfimi fyrir
þessar konur, hún er tvisvar í
viku.
Konur notfæra sér vel þessa
þjónustu okkar, afar fjölmennt er
t.d. á opna húsinu og flestar
þiggja þakksamlega heimsóknar-
þjónustuna. Við sýnum konum
hvað í boði er á sviði hjálpar-
tækja, svo sem gervibijóst og
sérsaumuð brjóstahöld. Við
bendum einnig á leiðir varðandi
uppbyggingu brjósta. Við förum
aldrei í heimsóknir nema að kon-
ur óski eftir að fá slíka heim-